Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සුත්‌තනිපාත-අට්‌ඨකථා • Suttanipāta-aṭṭhakathā

    පාරායනානුගීතිගාථාවණ්‌ණනා

    Pārāyanānugītigāthāvaṇṇanā

    1138. පාරායනමනුගායිස්‌සන්‌ති අස්‌ස අයං සම්‌බන්‌ධො – භගවතා හි පාරායනෙ දෙසිතෙ සොළසසහස්‌සා ජටිලා අරහත්‌තං පාපුණිංසු, අවසෙසානඤ්‌ච චුද්‌දසකොටිසඞ්‌ඛානං දෙවමනුස්‌සානං ධම්‌මාභිසමයො අහොසි. වුත්‌තඤ්‌හෙතං පොරාණෙහි –

    1138.Pārāyanamanugāyissanti assa ayaṃ sambandho – bhagavatā hi pārāyane desite soḷasasahassā jaṭilā arahattaṃ pāpuṇiṃsu, avasesānañca cuddasakoṭisaṅkhānaṃ devamanussānaṃ dhammābhisamayo ahosi. Vuttañhetaṃ porāṇehi –

    ‘‘තතො පාසාණකෙ රම්‌මෙ, පාරායනසමාගමෙ;

    ‘‘Tato pāsāṇake ramme, pārāyanasamāgame;

    අමතං පාපයී බුද්‌ධො, චුද්‌දස පාණකොටියො’’ති.

    Amataṃ pāpayī buddho, cuddasa pāṇakoṭiyo’’ti.

    නිට්‌ඨිතාය පන ධම්‌මදෙසනාය තතො තතො ආගතා මනුස්‌සා භගවතො ආනුභාවෙන අත්‌තනො අත්‌තනො ගාමනිගමාදීස්‌වෙව පාතුරහෙසුං. භගවාපි සාවත්‌ථිමෙව අගමාසි පරිචාරකසොළසාදීහි අනෙකෙහි භික්‌ඛුසහස්‌සෙහි පරිවුතො. තත්‌ථ පිඞ්‌ගියො භගවන්‌තං වන්‌දිත්‌වා ආහ – ‘‘ගච්‌ඡාමහං, භන්‌තෙ, බාවරිස්‌ස බුද්‌ධුප්‌පාදං ආරොචෙතුං, පටිස්‌සුතඤ්‌හි තස්‌ස මයා’’ති. අථ භගවතා අනුඤ්‌ඤාතො ඤාණගමනෙනෙව ගොධාවරීතීරං ගන්‌ත්‌වා පාදගමනෙන අස්‌සමාභිමුඛො අගමාසි. තමෙනං බාවරී බ්‍රාහ්‌මණො මග්‌ගං ඔලොකෙන්‌තො නිසින්‌නො දූරතොව ඛාරිජටාදිවිරහිතං භික්‌ඛුවෙසෙන ආගච්‌ඡන්‌තං දිස්‌වා ‘‘බුද්‌ධො ලොකෙ උප්‌පන්‌නො’’ති නිට්‌ඨං අගමාසි. සම්‌පත්‌තඤ්‌චාපි නං පුච්‌ඡි – ‘‘කිං, පිඞ්‌ගිය, බුද්‌ධො ලොකෙ උප්‌පන්‌නො’’ති. ‘‘ආම, බ්‍රාහ්‌මණ, උප්‌පන්‌නො, පාසාණකෙ චෙතියෙ නිසින්‌නො අම්‌හාකං ධම්‌මං දෙසෙසි, තමහං තුය්‌හං දෙසෙස්‌සාමී’’ති. තතො බාවරී මහතා සක්‌කාරෙන සපරිසො තං පූජෙත්‌වා ආසනං පඤ්‌ඤාපෙසි. තත්‌ථ නිසීදිත්‌වා පිඞ්‌ගියො ‘‘පාරායනමනුගායිස්‌ස’’න්‌තිආදිමාහ.

    Niṭṭhitāya pana dhammadesanāya tato tato āgatā manussā bhagavato ānubhāvena attano attano gāmanigamādīsveva pāturahesuṃ. Bhagavāpi sāvatthimeva agamāsi paricārakasoḷasādīhi anekehi bhikkhusahassehi parivuto. Tattha piṅgiyo bhagavantaṃ vanditvā āha – ‘‘gacchāmahaṃ, bhante, bāvarissa buddhuppādaṃ ārocetuṃ, paṭissutañhi tassa mayā’’ti. Atha bhagavatā anuññāto ñāṇagamaneneva godhāvarītīraṃ gantvā pādagamanena assamābhimukho agamāsi. Tamenaṃ bāvarī brāhmaṇo maggaṃ olokento nisinno dūratova khārijaṭādivirahitaṃ bhikkhuvesena āgacchantaṃ disvā ‘‘buddho loke uppanno’’ti niṭṭhaṃ agamāsi. Sampattañcāpi naṃ pucchi – ‘‘kiṃ, piṅgiya, buddho loke uppanno’’ti. ‘‘Āma, brāhmaṇa, uppanno, pāsāṇake cetiye nisinno amhākaṃ dhammaṃ desesi, tamahaṃ tuyhaṃ desessāmī’’ti. Tato bāvarī mahatā sakkārena sapariso taṃ pūjetvā āsanaṃ paññāpesi. Tattha nisīditvā piṅgiyo ‘‘pārāyanamanugāyissa’’ntiādimāha.

    තත්‌ථ අනුගායිස්‌සන්‌ති භගවතා ගීතං අනුගායිස්‌සං. යථාද්‌දක්‌ඛීති යථා සාමං සච්‌චාභිසම්‌බොධෙන අසාධාරණඤාණෙන ච අද්‌දක්‌ඛි. නික්‌කාමොති පහීනකාමො . ‘‘නික්‌කමො’’තිපි පාඨො, වීරියවාති අත්‌ථො නික්‌ඛන්‌තො වා අකුසලපක්‌ඛා. නිබ්‌බනොති කිලෙසවනවිරහිතො, තණ්‌හාවිරහිතො එව වා. කිස්‌ස හෙතු මුසා භණෙති යෙහි කිලෙසෙහි මුසා භණෙය්‍ය, එතෙ තස්‌ස පහීනාති දස්‌සෙති. එතෙන බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස සවනෙ උස්‌සාහං ජනෙති.

    Tattha anugāyissanti bhagavatā gītaṃ anugāyissaṃ. Yathāddakkhīti yathā sāmaṃ saccābhisambodhena asādhāraṇañāṇena ca addakkhi. Nikkāmoti pahīnakāmo . ‘‘Nikkamo’’tipi pāṭho, vīriyavāti attho nikkhanto vā akusalapakkhā. Nibbanoti kilesavanavirahito, taṇhāvirahito eva vā. Kissa hetu musā bhaṇeti yehi kilesehi musā bhaṇeyya, ete tassa pahīnāti dasseti. Etena brāhmaṇassa savane ussāhaṃ janeti.

    1139-41. වණ්‌ණූපසඤ්‌හිතන්‌ති ගුණූපසඤ්‌හිතං. සච්‌චව්‌හයොති ‘‘බුද්‌ධො’’ති සච්‌චෙනෙව අව්‌හානෙන නාමෙන යුත්‌තො. බ්‍රහ්‌මෙති තං බ්‍රාහ්‌මණං ආලපති. කුබ්‌බනකන්‌ති පරිත්‌තවනං. බහුප්‌ඵලං කානනමාවසෙය්‍යාති අනෙකඵලාදිවිකතිභරිතං කානනං ආගම්‌ම වසෙය්‍ය. අප්‌පදස්‌සෙති බාවරිපභුතිකෙ පරිත්‌තපඤ්‌ඤෙ. මහොදධින්‌ති අනොතත්‌තාදිං මහන්‌තං උදකරාසිං.

    1139-41.Vaṇṇūpasañhitanti guṇūpasañhitaṃ. Saccavhayoti ‘‘buddho’’ti sacceneva avhānena nāmena yutto. Brahmeti taṃ brāhmaṇaṃ ālapati. Kubbanakanti parittavanaṃ. Bahupphalaṃ kānanamāvaseyyāti anekaphalādivikatibharitaṃ kānanaṃ āgamma vaseyya. Appadasseti bāvaripabhutike parittapaññe. Mahodadhinti anotattādiṃ mahantaṃ udakarāsiṃ.

    1142-4. යෙමෙ පුබ්‌බෙති යෙ ඉමෙ පුබ්‌බෙ. තමනුදාසිනොති තමොනුදො ආසිනො. භූරිපඤ්‌ඤාණොති ඤාණධජො. භූරිමෙධසොති විපුලපඤ්‌ඤො. සන්‌දිට්‌ඨිකමකාලිකන්‌ති සාමං පස්‌සිතබ්‌බඵලං, න ච කාලන්‌තරෙ පත්‌තබ්‌බඵලං. අනීතිකන්‌ති කිලෙසඊතිවිරහිතං.

    1142-4.Yeme pubbeti ye ime pubbe. Tamanudāsinoti tamonudo āsino. Bhūripaññāṇoti ñāṇadhajo. Bhūrimedhasoti vipulapañño. Sandiṭṭhikamakālikanti sāmaṃ passitabbaphalaṃ, na ca kālantare pattabbaphalaṃ. Anītikanti kilesaītivirahitaṃ.

    1145-50. අථ නං බාවරී ආහ ‘‘කිං නු තම්‌හා’’ති ද්‌වෙ ගාථා. තතො පිඞ්‌ගියො භගවතො සන්‌තිකා අවිප්‌පවාසමෙව දීපෙන්‌තො ‘‘නාහං තම්‌හා’’තිආදිමාහ. පස්‌සාමි නං මනසා චක්‌ඛුනාවාති තං බුද්‌ධං අහං චක්‌ඛුනා විය මනසා පස්‌සාමි . නමස්‌සමානො විවසෙමි රත්‌තින්‌ති නමස්‌සමානොව රත්‌තිං අතිනාමෙමි. තෙන තෙනෙව නතොති යෙන දිසාභාගෙන බුද්‌ධො, තෙන තෙනෙවාහම්‌පි නතො තන්‌නින්‌නො තප්‌පොණොති දස්‌සෙති.

    1145-50. Atha naṃ bāvarī āha ‘‘kiṃ nu tamhā’’ti dve gāthā. Tato piṅgiyo bhagavato santikā avippavāsameva dīpento ‘‘nāhaṃ tamhā’’tiādimāha. Passāmi naṃ manasā cakkhunāvāti taṃ buddhaṃ ahaṃ cakkhunā viya manasā passāmi . Namassamāno vivasemi rattinti namassamānova rattiṃ atināmemi. Tena teneva natoti yena disābhāgena buddho, tena tenevāhampi nato tanninno tappoṇoti dasseti.

    1151. දුබ්‌බලථාමකස්‌සාති අප්‌පථාමකස්‌ස, අථ වා දුබ්‌බලස්‌ස දුත්‌ථාමකස්‌ස ච බලවීරියහීනස්‌සාති වුත්‌තං හොති. තෙනෙව කායො න පලෙතීති තෙනෙව දුබ්‌බලථාමකත්‌තෙන කායො න ගච්‌ඡති, යෙන වා බුද්‌ධො, තෙන න ගච්‌ඡති. ‘‘න පරෙතී’’තිපි පාඨො, සො එවත්‌ථො. තත්‌ථාති බුද්‌ධස්‌ස සන්‌තිකෙ. සඞ්‌කප්‌පයන්‌තායාති සඞ්‌කප්‌පගමනෙන. තෙන යුත්‌තොති යෙන බුද්‌ධො, තෙන යුත්‌තො පයුත්‌තො අනුයුත්‌තොති දස්‌සෙති.

    1151.Dubbalathāmakassāti appathāmakassa, atha vā dubbalassa dutthāmakassa ca balavīriyahīnassāti vuttaṃ hoti. Teneva kāyo na paletīti teneva dubbalathāmakattena kāyo na gacchati, yena vā buddho, tena na gacchati. ‘‘Na paretī’’tipi pāṭho, so evattho. Tatthāti buddhassa santike. Saṅkappayantāyāti saṅkappagamanena. Tena yuttoti yena buddho, tena yutto payutto anuyuttoti dasseti.

    1152. පඞ්‌කෙ සයානොති කාමකද්‌දමෙ සයමානො. දීපා දීපං උපප්‌ලවින්‌ති සත්‌ථාරාදිතො සත්‌ථාරාදිං අභිගච්‌ඡිං. අථද්‌දසාසිං සම්‌බුද්‌ධන්‌ති සොහං එවං දුද්‌දිට්‌ඨිං ගහෙත්‌වා අන්‌වාහිණ්‌ඩන්‌තො අථ පාසාණකෙ චෙතියෙ බුද්‌ධමද්‌දක්‌ඛිං.

    1152.Paṅkesayānoti kāmakaddame sayamāno. Dīpā dīpaṃ upaplavinti satthārādito satthārādiṃ abhigacchiṃ. Athaddasāsiṃ sambuddhanti sohaṃ evaṃ duddiṭṭhiṃ gahetvā anvāhiṇḍanto atha pāsāṇake cetiye buddhamaddakkhiṃ.

    1153. ඉමිස්‌සා ගාථාය අවසානෙ පිඞ්‌ගියස්‌ස ච බාවරිස්‌ස ච ඉන්‌ද්‍රියපරිපාකං විදිත්‌වා භගවා සාවත්‌ථියං ඨිතොයෙව සුවණ්‌ණොභාසං මුඤ්‌චි. පිඞ්‌ගියො බාවරිස්‌ස බුද්‌ධගුණෙ වණ්‌ණයන්‌තො නිසින්‌නො එව තං ඔභාසං දිස්‌වා ‘‘කිං ඉද’’න්‌ති විලොකෙන්‌තො භගවන්‌තං අත්‌තනො පුරතො ඨිතං විය දිස්‌වා බාවරිබ්‍රාහ්‌මණස්‌ස ‘‘බුද්‌ධො ආගතො’’ති ආරොචෙසි, බ්‍රාහ්‌මණො උට්‌ඨායාසනා අඤ්‌ජලිං පග්‌ගහෙත්‌වා අට්‌ඨාසි. භගවාපි ඔභාසං ඵරිත්‌වා බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස අත්‌තානං දස්‌සෙන්‌තො උභින්‌නම්‌පි සප්‌පායං විදිත්‌වා පිඞ්‌ගියමෙව ආලපමානො ‘‘යථා අහූ වක්‌කලී’’ති ඉමං ගාථමභාසි.

    1153. Imissā gāthāya avasāne piṅgiyassa ca bāvarissa ca indriyaparipākaṃ viditvā bhagavā sāvatthiyaṃ ṭhitoyeva suvaṇṇobhāsaṃ muñci. Piṅgiyo bāvarissa buddhaguṇe vaṇṇayanto nisinno eva taṃ obhāsaṃ disvā ‘‘kiṃ ida’’nti vilokento bhagavantaṃ attano purato ṭhitaṃ viya disvā bāvaribrāhmaṇassa ‘‘buddho āgato’’ti ārocesi, brāhmaṇo uṭṭhāyāsanā añjaliṃ paggahetvā aṭṭhāsi. Bhagavāpi obhāsaṃ pharitvā brāhmaṇassa attānaṃ dassento ubhinnampi sappāyaṃ viditvā piṅgiyameva ālapamāno ‘‘yathā ahū vakkalī’’ti imaṃ gāthamabhāsi.

    තස්‌සත්‌ථො – යථා වක්‌කලිත්‌ථෙරො සද්‌ධාධිමුත්‌තො අහොසි, සද්‌ධාධුරෙන ච අරහත්‌තං පාපුණි. යථා ච සොළසන්‌නං එකො භද්‍රාවුධො නාම යථා ච ආළවි ගොතමො, එවමෙව ත්‌වම්‌පි පමුඤ්‌චස්‌සු සද්‌ධං. තතො සද්‌ධාය අධිමුච්‌චන්‌තො ‘‘සබ්‌බෙ සඞ්‌ඛාරා අනිච්‌චා’’තිආදිනා නයෙන විපස්‌සනං ආරභිත්‌වා මච්‌චුධෙය්‍යස්‌ස පාරං නිබ්‌බානං ගමිස්‌සසීති අරහත්‌තනිකූටෙනෙව දෙසනං නිට්‌ඨාපෙසි. දෙසනාපරියොසානෙ පිඞ්‌ගියො අරහත්‌තෙ බාවරී අනාගාමිඵලෙ පතිට්‌ඨහි. බාවරිබ්‍රාහ්‌මණස්‌ස සිස්‌සා පන පඤ්‌චසතා සොතාපන්‌නා අහෙසුං.

    Tassattho – yathā vakkalitthero saddhādhimutto ahosi, saddhādhurena ca arahattaṃ pāpuṇi. Yathā ca soḷasannaṃ eko bhadrāvudho nāma yathā ca āḷavi gotamo, evameva tvampi pamuñcassu saddhaṃ. Tato saddhāya adhimuccanto ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’tiādinā nayena vipassanaṃ ārabhitvā maccudheyyassa pāraṃ nibbānaṃ gamissasīti arahattanikūṭeneva desanaṃ niṭṭhāpesi. Desanāpariyosāne piṅgiyo arahatte bāvarī anāgāmiphale patiṭṭhahi. Bāvaribrāhmaṇassa sissā pana pañcasatā sotāpannā ahesuṃ.

    1154-5. ඉදානි පිඞ්‌ගියො අත්‌තනො පසාදං පවෙදෙන්‌තො ‘‘එස භිය්‍යො’’තිආදිමාහ. තත්‌ථ පටිභානවාති පටිභානපටිසම්‌භිදාය උපෙතො. අධිදෙවෙ අභිඤ්‌ඤායාති අධිදෙවකරෙ ධම්‌මෙ ඤත්‌වා. පරොවරන්‌ති හීනපණීතං, අත්‌තනො ච පරස්‌ස ච අධිදෙවත්‌තකරං සබ්‌බං ධම්‌මජාතං වෙදීති වුත්‌තං හොති. කඞ්‌ඛීනං පටිජානතන්‌ති කඞ්‌ඛීනංයෙව සතං ‘‘නික්‌කඞ්‌ඛම්‌හා’’ති පටිජානන්‌තානං.

    1154-5. Idāni piṅgiyo attano pasādaṃ pavedento ‘‘esa bhiyyo’’tiādimāha. Tattha paṭibhānavāti paṭibhānapaṭisambhidāya upeto. Adhideve abhiññāyāti adhidevakare dhamme ñatvā. Parovaranti hīnapaṇītaṃ, attano ca parassa ca adhidevattakaraṃ sabbaṃ dhammajātaṃ vedīti vuttaṃ hoti. Kaṅkhīnaṃ paṭijānatanti kaṅkhīnaṃyeva sataṃ ‘‘nikkaṅkhamhā’’ti paṭijānantānaṃ.

    1156. අසංහීරන්‌ති රාගාදීහි අසංහාරියං. අසංකුප්‌පන්‌ති අකුප්‌පං අවිපරිණාමධම්‌මං. ද්‌වීහිපි පදෙහි නිබ්‌බානං භණති. අද්‌ධා ගමිස්‌සාමීති එකංසෙනෙව තං අනුපාදිසෙසං නිබ්‌බානධාතුං ගමිස්‌සාමි. න මෙත්‌ථ කඞ්‌ඛාති නත්‌ථි මෙ එත්‌ථ නිබ්‌බානෙ කඞ්‌ඛා. එවං මං ධාරෙහි අධිමුත්‌තචිත්‌තන්‌ති පිඞ්‌ගියො ‘‘එවමෙව ත්‌වම්‌පි පමුඤ්‌චස්‌සු සද්‌ධ’’න්‌ති. ඉමිනා භගවතො ඔවාදෙන අත්‌තනි සද්‌ධං උප්‌පාදෙත්‌වා සද්‌ධාධුරෙනෙව ච විමුඤ්‌චිත්‌වා තං සද්‌ධාධිමුත්‌තතං පකාසෙන්‌තො භගවන්‌තං ආහ – ‘‘එවං මං ධාරෙහි අධිමුත්‌තචිත්‌ත’’න්‌ති. අයමෙත්‌ථ අධිප්‌පායො ‘‘යථා මං ත්‌වං අවච, එවමෙව අධිමුත්‌තං ධාරෙහී’’ති.

    1156.Asaṃhīranti rāgādīhi asaṃhāriyaṃ. Asaṃkuppanti akuppaṃ avipariṇāmadhammaṃ. Dvīhipi padehi nibbānaṃ bhaṇati. Addhā gamissāmīti ekaṃseneva taṃ anupādisesaṃ nibbānadhātuṃ gamissāmi. Na mettha kaṅkhāti natthi me ettha nibbāne kaṅkhā. Evaṃ maṃ dhārehi adhimuttacittanti piṅgiyo ‘‘evameva tvampi pamuñcassu saddha’’nti. Iminā bhagavato ovādena attani saddhaṃ uppādetvā saddhādhureneva ca vimuñcitvā taṃ saddhādhimuttataṃ pakāsento bhagavantaṃ āha – ‘‘evaṃ maṃ dhārehi adhimuttacitta’’nti. Ayamettha adhippāyo ‘‘yathā maṃ tvaṃ avaca, evameva adhimuttaṃ dhārehī’’ti.

    ඉති පරමත්‌ථජොතිකාය ඛුද්‌දක-අට්‌ඨකථාය

    Iti paramatthajotikāya khuddaka-aṭṭhakathāya

    සුත්‌තනිපාත-අට්‌ඨකථාය සොළසබ්‍රාහ්‌මණසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.

    Suttanipāta-aṭṭhakathāya soḷasabrāhmaṇasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.

    නිට්‌ඨිතො ච පඤ්‌චමො වග්‌ගො අත්‌ථවණ්‌ණනානයතො, නාමෙන

    Niṭṭhito ca pañcamo vaggo atthavaṇṇanānayato, nāmena

    පාරායනවග්‌ගොති.

    Pārāyanavaggoti.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / සුත්‌තනිපාතපාළි • Suttanipātapāḷi / පාරායනානුගීතිගාථා • Pārāyanānugītigāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact