| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಚೂಳನಿದ್ದೇಸಪಾಳಿ • Cūḷaniddesapāḷi |
೧೭. ಪಾರಾಯನತ್ಥುತಿಗಾಥಾನಿದ್ದೇಸೋ
17. Pārāyanatthutigāthāniddeso
೯೩. ಇದಮವೋಚ ಭಗವಾ ಮಗಧೇಸು ವಿಹರನ್ತೋ ಪಾಸಾಣಕೇ ಚೇತಿಯೇ, ಪರಿಚಾರಕಸೋಳಸಾನಂ 1 ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ಅಜ್ಝಿಟ್ಠೋ ಪುಟ್ಠೋ ಪುಟ್ಠೋ ಪಞ್ಹಂ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ।
93.Idamavocabhagavā magadhesu viharanto pāsāṇake cetiye, paricārakasoḷasānaṃ2brāhmaṇānaṃ ajjhiṭṭho puṭṭho puṭṭho pañhaṃ byākāsi.
ಇದಮವೋಚ ಭಗವಾತಿ ಇದಂ ಪಾರಾಯನಂ ಅವೋಚ। ಭಗವಾತಿ ಗಾರವಾಧಿವಚನಮೇತಂ…ಪೇ॰… ಸಚ್ಛಿಕಾ ಪಞ್ಞತ್ತಿ, ಯದಿದಂ ಭಗವಾತಿ – ಇದಮವೋಚ ಭಗವಾ। ಮಗಧೇಸು ವಿಹರನ್ತೋತಿ ಮಗಧನಾಮಕೇ ಜನಪದೇ ವಿಹರನ್ತೋ ಇರಿಯನ್ತೋ ವತ್ತೇನ್ತೋ ಪಾಲೇನ್ತೋ ಯಪೇನ್ತೋ ಯಾಪೇನ್ತೋ। ಪಾಸಾಣಕೇ ಚೇತಿಯೇತಿ ಪಾಸಾಣಕಚೇತಿಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ಬುದ್ಧಾಸನನ್ತಿ – ಮಗಧೇಸು ವಿಹರನ್ತೋ ಪಾಸಾಣಕೇ ಚೇತಿಯೇ। ಪರಿಚಾರಕಸೋಳಸಾನಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನನ್ತಿ ಪಿಙ್ಗಿಯೋ 3 ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಬಾವರಿಸ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಪದ್ಧೋ ಪದ್ಧಚರೋ ಪರಿಚಾರಕೋ 4 ಸಿಸ್ಸೋ। ಪಿಙ್ಗಿಯೇನ 5 ತೇ ಸೋಳಸಾತಿ – ಏವಮ್ಪಿ ಪರಿಚಾರಕಸೋಳಸಾನಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ। ಅಥ ವಾ, ತೇ ಸೋಳಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಪದ್ಧಾ ಪದ್ಧಚರಾ ಪರಿಚಾರಕಾ ಸಿಸ್ಸಾತಿ – ಏವಮ್ಪಿ ಪರಿಚಾರಕಸೋಳಸಾನಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ।
Idamavoca bhagavāti idaṃ pārāyanaṃ avoca. Bhagavāti gāravādhivacanametaṃ…pe… sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavāti – idamavoca bhagavā. Magadhesu viharantoti magadhanāmake janapade viharanto iriyanto vattento pālento yapento yāpento. Pāsāṇake cetiyeti pāsāṇakacetiyaṃ vuccati buddhāsananti – magadhesu viharanto pāsāṇake cetiye. Paricārakasoḷasānaṃ brāhmaṇānanti piṅgiyo 6 brāhmaṇo bāvarissa brāhmaṇassa paddho paddhacaro paricārako 7 sisso. Piṅgiyena 8 te soḷasāti – evampi paricārakasoḷasānaṃ brāhmaṇānaṃ. Atha vā, te soḷasa brāhmaṇā buddhassa bhagavato paddhā paddhacarā paricārakā sissāti – evampi paricārakasoḷasānaṃ brāhmaṇānaṃ.
ಅಜ್ಝಿಟ್ಠೋ ಪುಟ್ಠೋ ಪುಟ್ಠೋ ಪಞ್ಹಂ ಬ್ಯಾಕಾಸೀತಿ। ಅಜ್ಝಿಟ್ಠೋತಿ ಅಜ್ಝಿಟ್ಠೋ ಅಜ್ಝೇಸಿತೋ। ಪುಟ್ಠೋ ಪುಟ್ಠೋತಿ ಪುಟ್ಠೋ ಪುಟ್ಠೋ ಪುಚ್ಛಿತೋ ಪುಚ್ಛಿತೋ ಯಾಚಿತೋ ಯಾಚಿತೋ ಅಜ್ಝೇಸಿತೋ ಅಜ್ಝೇಸಿತೋ ಪಸಾದಿತೋ ಪಸಾದಿತೋ। ಪಞ್ಹಂ ಬ್ಯಾಕಾಸೀತಿ ಪಞ್ಹಂ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ ಆಚಿಕ್ಖಿ ದೇಸೇಸಿ ಪಞ್ಞಪೇಸಿ ಪಟ್ಠಪೇಸಿ ವಿವರಿ ವಿಭಜಿ ಉತ್ತಾನೀಆಕಾಸಿ ಪಕಾಸೇಸೀತಿ – ಅಜ್ಝಿಟ್ಠೋ ಪುಟ್ಠೋ ಪುಟ್ಠೋ ಪಞ್ಹಂ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ। ತೇನೇತಂ ವುಚ್ಚತಿ –
Ajjhiṭṭho puṭṭho puṭṭho pañhaṃ byākāsīti. Ajjhiṭṭhoti ajjhiṭṭho ajjhesito. Puṭṭho puṭṭhoti puṭṭho puṭṭho pucchito pucchito yācito yācito ajjhesito ajjhesito pasādito pasādito. Pañhaṃ byākāsīti pañhaṃ byākāsi ācikkhi desesi paññapesi paṭṭhapesi vivari vibhaji uttānīākāsi pakāsesīti – ajjhiṭṭho puṭṭho puṭṭho pañhaṃ byākāsi. Tenetaṃ vuccati –
‘‘ಇದಮವೋಚ ಭಗವಾ ಮಗಧೇಸು ವಿಹರನ್ತೋ ಪಾಸಾಣಕೇ ಚೇತಿಯೇ, ಪರಿಚಾರಕಸೋಳಸಾನಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ಅಜ್ಝಿಟ್ಠೋ ಪುಟ್ಠೋ ಪುಟ್ಠೋ ಪಞ್ಹಂ ಬ್ಯಾಕಾಸೀ’’ತಿ।
‘‘Idamavoca bhagavā magadhesu viharanto pāsāṇake cetiye, paricārakasoḷasānaṃ brāhmaṇānaṃ ajjhiṭṭho puṭṭho puṭṭho pañhaṃ byākāsī’’ti.
೯೪. ಏಕಮೇಕಸ್ಸ ಚೇಪಿ ಪಞ್ಹಸ್ಸ ಅತ್ಥಮಞ್ಞಾಯ ಧಮ್ಮಮಞ್ಞಾಯ ಧಮ್ಮಾನುಧಮ್ಮಂ ಪಟಿಪಜ್ಜೇಯ್ಯ, ಗಚ್ಛೇಯ್ಯೇವ ಜರಾಮರಣಸ್ಸ ಪಾರಂ। ಪಾರಙ್ಗಮನೀಯಾ ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾತಿ। ತಸ್ಮಾ ಇಮಸ್ಸ ಧಮ್ಮಪರಿಯಾಯಸ್ಸ ‘‘ಪಾರಾಯನ’’ನ್ತೇವ ಅಧಿವಚನಂ।
94.Ekamekassacepi pañhassa atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammaṃ paṭipajjeyya, gaccheyyeva jarāmaraṇassa pāraṃ. Pāraṅgamanīyā ime dhammāti. Tasmā imassa dhammapariyāyassa ‘‘pārāyana’’nteva adhivacanaṃ.
ಏಕಮೇಕಸ್ಸ ಚೇಪಿ ಪಞ್ಹಸ್ಸಾತಿ ಏಕಮೇಕಸ್ಸ ಚೇಪಿ ಅಜಿತಪಞ್ಹಸ್ಸ, ಏಕಮೇಕಸ್ಸ ಚೇಪಿ ತಿಸ್ಸಮೇತ್ತೇಯ್ಯಪಞ್ಹಸ್ಸ, ಏಕಮೇಕಸ್ಸ ಚೇಪಿ ಪುಣ್ಣಕಪಞ್ಹಸ್ಸ, ಏಕಮೇಕಸ್ಸ ಚೇಪಿ ಮೇತ್ತಗೂಪಞ್ಹಸ್ಸ, ಏಕಮೇಕಸ್ಸ ಚೇಪಿ ಧೋತಕಪಞ್ಹಸ್ಸ, ಏಕಮೇಕಸ್ಸ ಚೇಪಿ ಉಪಸೀವಪಞ್ಹಸ್ಸ, ಏಕಮೇಕಸ್ಸ ಚೇಪಿ ನನ್ದಕಪಞ್ಹಸ್ಸ, ಏಕಮೇಕಸ್ಸ ಚೇಪಿ ಹೇಮಕಪಞ್ಹಸ್ಸ, ಏಕಮೇಕಸ್ಸ ಚೇಪಿ ತೋದೇಯ್ಯಪಞ್ಹಸ್ಸ, ಏಕಮೇಕಸ್ಸ ಚೇಪಿ ಕಪ್ಪಪಞ್ಹಸ್ಸ, ಏಕಮೇಕಸ್ಸ ಚೇಪಿ ಜತುಕಣ್ಣಿಪಞ್ಹಸ್ಸ, ಏಕಮೇಕಸ್ಸ ಚೇಪಿ ಭದ್ರಾವುಧಪಞ್ಹಸ್ಸ, ಏಕಮೇಕಸ್ಸ ಚೇಪಿ ಉದಯಪಞ್ಹಸ್ಸ, ಏಕಮೇಕಸ್ಸ ಚೇಪಿ ಪೋಸಾಲಪಞ್ಹಸ್ಸ, ಏಕಮೇಕಸ್ಸ ಚೇಪಿ ಮೋಘರಾಜಪಞ್ಹಸ್ಸ, ಏಕಮೇಕಸ್ಸ ಚೇಪಿ ಪಿಙ್ಗಿಯಪಞ್ಹಸ್ಸಾತಿ – ಏಕಮೇಕಸ್ಸ ಚೇಪಿ ಪಞ್ಹಸ್ಸ।
Ekamekassa cepi pañhassāti ekamekassa cepi ajitapañhassa, ekamekassa cepi tissametteyyapañhassa, ekamekassa cepi puṇṇakapañhassa, ekamekassa cepi mettagūpañhassa, ekamekassa cepi dhotakapañhassa, ekamekassa cepi upasīvapañhassa, ekamekassa cepi nandakapañhassa, ekamekassa cepi hemakapañhassa, ekamekassa cepi todeyyapañhassa, ekamekassa cepi kappapañhassa, ekamekassa cepi jatukaṇṇipañhassa, ekamekassa cepi bhadrāvudhapañhassa, ekamekassa cepi udayapañhassa, ekamekassa cepi posālapañhassa, ekamekassa cepi mogharājapañhassa, ekamekassa cepi piṅgiyapañhassāti – ekamekassa cepi pañhassa.
ಅತ್ಥಮಞ್ಞಾಯ ಧಮ್ಮಮಞ್ಞಾಯಾತಿ ಸ್ವೇವ ಪಞ್ಹೋ ಧಮ್ಮೋ, ವಿಸಜ್ಜನಂ 9 ಅತ್ಥೋತಿ ಅತ್ಥಂ ಅಞ್ಞಾಯ ಜಾನಿತ್ವಾ ತುಲಯಿತ್ವಾ ತೀರಯಿತ್ವಾ ವಿಭಾವಯಿತ್ವಾ ವಿಭೂತಂ ಕತ್ವಾತಿ – ಅತ್ಥಮಞ್ಞಾಯ। ಧಮ್ಮಮಞ್ಞಾಯಾತಿ ಧಮ್ಮಂ ಅಞ್ಞಾಯ ಜಾನಿತ್ವಾ ತುಲಯಿತ್ವಾ ತೀರಯಿತ್ವಾ ವಿಭಾವಯಿತ್ವಾ ವಿಭೂತಂ ಕತ್ವಾತಿ – ಧಮ್ಮಮಞ್ಞಾಯಾತಿ – ಅತ್ಥಮಞ್ಞಾಯ ಧಮ್ಮಮಞ್ಞಾಯ। ಧಮ್ಮಾನುಧಮ್ಮಂ ಪಟಿಪಜ್ಜೇಯ್ಯಾತಿ ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪದಂ ಅನುಲೋಮಪಟಿಪದಂ ಅಪಚ್ಚನೀಕಪಟಿಪದಂ ಅನ್ವತ್ಥಪಟಿಪದಂ ಧಮ್ಮಾನುಧಮ್ಮಪಟಿಪದಂ ಪಟಿಪಜ್ಜೇಯ್ಯಾತಿ – ಧಮ್ಮಾನುಧಮ್ಮಂ ಪಟಿಪಜ್ಜೇಯ್ಯ। ಗಚ್ಛೇಯ್ಯೇವ ಜರಾಮರಣಸ್ಸ ಪಾರನ್ತಿ ಜರಾಮರಣಸ್ಸ ಪಾರಂ ವುಚ್ಚತಿ ಅಮತಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ। ಯೋ ಸೋ ಸಬ್ಬಸಙ್ಖಾರಸಮಥೋ ಸಬ್ಬೂಪಧಿಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗೋ ತಣ್ಹಕ್ಖಯೋ ವಿರಾಗೋ ನಿರೋಧೋ ನಿಬ್ಬಾನಂ। ಗಚ್ಛೇಯ್ಯೇವ ಜರಾಮರಣಸ್ಸ ಪಾರನ್ತಿ ಜರಾಮರಣಸ್ಸ ಪಾರಂ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯ, ಪಾರಂ ಅಧಿಗಚ್ಛೇಯ್ಯ, ಪಾರಂ ಅಧಿಫಸ್ಸೇಯ್ಯ, ಪಾರಂ ಸಚ್ಛಿಕರೇಯ್ಯಾತಿ – ಗಚ್ಛೇಯ್ಯೇವ ಜರಾಮರಣಸ್ಸ ಪಾರಂ। ಪಾರಙ್ಗಮನೀಯಾ ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾತಿ ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಪಾರಙ್ಗಮನೀಯಾ। ಪಾರಂ ಪಾಪೇನ್ತಿ ಪಾರಂ ಸಮ್ಪಾಪೇನ್ತಿ ಪಾರಂ ಸಮನುಪಾಪೇನ್ತಿ, ಜರಾಮಣಸ್ಸ ತರಣಾಯ 10 ಸಂವತ್ತನ್ತೀತಿ – ಪಾರಙ್ಗಮನೀಯಾ ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾತಿ।
Atthamaññāya dhammamaññāyāti sveva pañho dhammo, visajjanaṃ 11 atthoti atthaṃ aññāya jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvāti – atthamaññāya. Dhammamaññāyāti dhammaṃ aññāya jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvāti – dhammamaññāyāti – atthamaññāya dhammamaññāya. Dhammānudhammaṃ paṭipajjeyyāti sammāpaṭipadaṃ anulomapaṭipadaṃ apaccanīkapaṭipadaṃ anvatthapaṭipadaṃ dhammānudhammapaṭipadaṃ paṭipajjeyyāti – dhammānudhammaṃ paṭipajjeyya. Gaccheyyeva jarāmaraṇassa pāranti jarāmaraṇassa pāraṃ vuccati amataṃ nibbānaṃ. Yo so sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhippaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ. Gaccheyyeva jarāmaraṇassa pāranti jarāmaraṇassa pāraṃ gaccheyya, pāraṃ adhigaccheyya, pāraṃ adhiphasseyya, pāraṃ sacchikareyyāti – gaccheyyeva jarāmaraṇassa pāraṃ. Pāraṅgamanīyā ime dhammāti ime dhammā pāraṅgamanīyā. Pāraṃ pāpenti pāraṃ sampāpenti pāraṃ samanupāpenti, jarāmaṇassa taraṇāya 12 saṃvattantīti – pāraṅgamanīyā ime dhammāti.
ತಸ್ಮಾ ಇಮಸ್ಸ ಧಮ್ಮಪರಿಯಾಯಸ್ಸಾತಿ। ತಸ್ಮಾತಿ ತಸ್ಮಾ ತಂಕಾರಣಾ ತಂಹೇತು ತಪ್ಪಚ್ಚಯಾ ತಂನಿದಾನಾತಿ – ತಸ್ಮಾ। ಇಮಸ್ಸ ಧಮ್ಮಪರಿಯಾಯಸ್ಸಾತಿ ಇಮಸ್ಸ ಪಾರಾಯನಸ್ಸಾತಿ – ತಸ್ಮಾ ಇಮಸ್ಸ ಧಮ್ಮಪರಿಯಾಯಸ್ಸ। ಪಾರಾಯನನ್ತೇವ ಅಧಿವಚನನ್ತಿ ಪಾರಂ ವುಚ್ಚತಿ ಅಮತಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ…ಪೇ॰… ನಿರೋಧೋ ನಿಬ್ಬಾನಂ। ಅಯನಂ ವುಚ್ಚತಿ ಮಗ್ಗೋ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ…ಪೇ॰… ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿ। ಅಧಿವಚನನ್ತಿ ಸಙ್ಖಾ ಸಮಞ್ಞಾ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ವೋಹಾರೋ ನಾಮಂ ನಾಮಕಮ್ಮಂ ನಾಮಧೇಯ್ಯಂ ನಿರುತ್ತಿ ಬ್ಯಞ್ಜನಂ ಅಭಿಲಾಪೋತಿ – ಪಾರಾಯನನ್ತೇವ ಅಧಿವಚನಂ। ತೇನೇತಂ ವುಚ್ಚತಿ –
Tasmā imassa dhammapariyāyassāti. Tasmāti tasmā taṃkāraṇā taṃhetu tappaccayā taṃnidānāti – tasmā. Imassa dhammapariyāyassāti imassa pārāyanassāti – tasmā imassa dhammapariyāyassa. Pārāyananteva adhivacananti pāraṃ vuccati amataṃ nibbānaṃ…pe… nirodho nibbānaṃ. Ayanaṃ vuccati maggo, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi…pe… sammāsamādhi. Adhivacananti saṅkhā samaññā paññatti vohāro nāmaṃ nāmakammaṃ nāmadheyyaṃ nirutti byañjanaṃ abhilāpoti – pārāyananteva adhivacanaṃ. Tenetaṃ vuccati –
‘‘ಏಕಮೇಕಸ್ಸ ಚೇಪಿ ಪಞ್ಹಸ್ಸ ಅತ್ಥಮಞ್ಞಾಯ ಧಮ್ಮಮಞ್ಞಾಯ ಧಮ್ಮಾನುಧಮ್ಮಂ ಪಟಿಪಜ್ಜೇಯ್ಯ, ಗಚ್ಛೇಯ್ಯೇವ ಜರಾಮರಣಸ್ಸ ಪಾರಂ। ಪಾರಙ್ಗಮನೀಯಾ ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾತಿ। ತಸ್ಮಾ ಇಮಸ್ಸ ಧಮ್ಮಪರಿಯಾಯಸ್ಸ ‘ಪಾರಾಯನ’ನ್ತೇವ ಅಧಿವಚನ’’ನ್ತಿ।
‘‘Ekamekassa cepi pañhassa atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammaṃ paṭipajjeyya, gaccheyyeva jarāmaraṇassa pāraṃ. Pāraṅgamanīyā ime dhammāti. Tasmā imassa dhammapariyāyassa ‘pārāyana’nteva adhivacana’’nti.
೯೫.
95.
ಅಜಿತೋ ತಿಸ್ಸಮೇತ್ತೇಯ್ಯೋ, ಪುಣ್ಣಕೋ ಅಥ ಮೇತ್ತಗೂ।
Ajito tissametteyyo, puṇṇako atha mettagū;
ಧೋತಕೋ ಉಪಸೀವೋ ಚ, ನನ್ದೋ ಚ ಅಥ ಹೇಮಕೋ॥
Dhotako upasīvo ca, nando ca atha hemako.
೯೬.
96.
ತೋದೇಯ್ಯಕಪ್ಪಾ ದುಭಯೋ, ಜತುಕಣ್ಣೀ ಚ ಪಣ್ಡಿತೋ।
Todeyyakappā dubhayo, jatukaṇṇī ca paṇḍito;
ಭದ್ರಾವುಧೋ ಉದಯೋ ಚ, ಪೋಸಾಲೋ ಚಾಪಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ।
Bhadrāvudho udayo ca, posālo cāpi brāhmaṇo;
ಮೋಘರಾಜಾ ಚ ಮೇಧಾವೀ, ಪಿಙ್ಗಿಯೋ ಚ ಮಹಾಇಸಿ॥
Mogharājā ca medhāvī, piṅgiyo ca mahāisi.
೯೭.
97.
ಏತೇ ಬುದ್ಧಂ ಉಪಾಗಚ್ಛುಂ, ಸಮ್ಪನ್ನಚರಣಂ ಇಸಿಂ।
Ete buddhaṃ upāgacchuṃ, sampannacaraṇaṃ isiṃ;
ಪುಚ್ಛನ್ತಾ ನಿಪುಣೇ ಪಞ್ಹೇ, ಬುದ್ಧಸೇಟ್ಠಂ ಉಪಾಗಮುಂ॥
Pucchantā nipuṇe pañhe, buddhaseṭṭhaṃ upāgamuṃ.
ಏತೇ ಬುದ್ಧಂ ಉಪಾಗಚ್ಛುನ್ತಿ। ಏತೇತಿ ಸೋಳಸ ಪಾರಾಯನಿಯಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ। ಬುದ್ಧೋತಿ ಯೋ ಸೋ ಭಗವಾ ಸಯಮ್ಭೂ ಅನಾಚರಿಯಕೋ ಪುಬ್ಬೇ ಅನನುಸ್ಸುತೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಸಾಮಂ ಸಚ್ಚಾನಿ ಅಭಿಸಮ್ಬುಜ್ಝಿ, ತತ್ಥ ಚ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಂ ಪತ್ತೋ ಬಲೇಸು ಚ ವಸೀಭಾವಂ। ಬುದ್ಧೋತಿ ಕೇನಟ್ಠೇನ ಬುದ್ಧೋ? ಬುಜ್ಝಿತಾ ಸಚ್ಚಾನೀತಿ ಬುದ್ಧೋ, ಬೋಧೇತಾ ಪಜಾಯಾತಿ ಬುದ್ಧೋ, ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಾಯ ಬುದ್ಧೋ, ಸಬ್ಬದಸ್ಸಾವಿತಾಯ ಬುದ್ಧೋ, ಅಭಿಞ್ಞೇಯ್ಯತಾಯ ಬುದ್ಧೋ, ವಿಸವಿತಾಯ ಬುದ್ಧೋ, ಖೀಣಾಸವಸಙ್ಖಾತೇನ ಬುದ್ಧೋ, ನಿರುಪಲೇಪಸಙ್ಖಾತೇನ ಬುದ್ಧೋ, ಏಕನ್ತವೀತರಾಗೋತಿ ಬುದ್ಧೋ, ಏಕನ್ತವೀತದೋಸೋತಿ ಬುದ್ಧೋ, ಏಕನ್ತವೀತಮೋಹೋತಿ ಬುದ್ಧೋ, ಏಕನ್ತನಿಕ್ಕಿಲೇಸೋತಿ ಬುದ್ಧೋ, ಏಕಾಯನಮಗ್ಗಂ ಗತೋತಿ ಬುದ್ಧೋ, ಏಕೋ ಅನುತ್ತರಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಅಭಿಸಮ್ಬುದ್ಧೋತಿ ಬುದ್ಧೋ, ಅಬುದ್ಧಿವಿಹತತ್ತಾ ಬುದ್ಧಿಪಟಿಲಾಭಾತಿ ಬುದ್ಧೋ। ಬುದ್ಧೋತಿ ನೇತಂ ನಾಮಂ ಮಾತರಾ ಕತಂ ನ ಪಿತರಾ ಕತಂ ನ ಭಾತರಾ ಕತಂ ನ ಭಗಿನಿಯಾ ಕತಂ ನ ಮಿತ್ತಾಮಚ್ಚೇಹಿ ಕತಂ ನ ಞಾತಿಸಾಲೋಹಿತೇಹಿ ಕತಂ ನ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಹಿ ಕತಂ ನ ದೇವತಾಹಿ ಕತಂ। ವಿಮೋಕ್ಖನ್ತಿಕಮೇತಂ ಬುದ್ಧಾನಂ ಭಗವನ್ತಾನಂ ಬೋಧಿಯಾ ಮೂಲೇ ಸಹ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞಾಣಸ್ಸ ಪಟಿಲಾಭಾ ಸಚ್ಛಿಕಾ ಪಞ್ಞತ್ತಿ , ಯದಿದಂ ಬುದ್ಧೋತಿ। ಏತೇ ಬುದ್ಧಂ ಉಪಾಗಚ್ಛುನ್ತಿ ಏತೇ ಬುದ್ಧಂ ಉಪಾಗಮಿಂಸು ಉಪಸಙ್ಕಮಿಂಸು ಪಯಿರುಪಾಸಿಂಸು ಪರಿಪುಚ್ಛಿಂಸು ಪರಿಪಞ್ಹಿಂಸೂತಿ – ಏತೇ ಬುದ್ಧಂ ಉಪಾಗಚ್ಛುಂ।
Ete buddhaṃ upāgacchunti. Eteti soḷasa pārāyaniyā brāhmaṇā. Buddhoti yo so bhagavā sayambhū anācariyako pubbe ananussutesu dhammesu sāmaṃ saccāni abhisambujjhi, tattha ca sabbaññutaṃ patto balesu ca vasībhāvaṃ. Buddhoti kenaṭṭhena buddho? Bujjhitā saccānīti buddho, bodhetā pajāyāti buddho, sabbaññutāya buddho, sabbadassāvitāya buddho, abhiññeyyatāya buddho, visavitāya buddho, khīṇāsavasaṅkhātena buddho, nirupalepasaṅkhātena buddho, ekantavītarāgoti buddho, ekantavītadosoti buddho, ekantavītamohoti buddho, ekantanikkilesoti buddho, ekāyanamaggaṃ gatoti buddho, eko anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti buddho, abuddhivihatattā buddhipaṭilābhāti buddho. Buddhoti netaṃ nāmaṃ mātarā kataṃ na pitarā kataṃ na bhātarā kataṃ na bhaginiyā kataṃ na mittāmaccehi kataṃ na ñātisālohitehi kataṃ na samaṇabrāhmaṇehi kataṃ na devatāhi kataṃ. Vimokkhantikametaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ bodhiyā mūle saha sabbaññutañāṇassa paṭilābhā sacchikā paññatti , yadidaṃ buddhoti. Ete buddhaṃ upāgacchunti ete buddhaṃ upāgamiṃsu upasaṅkamiṃsu payirupāsiṃsu paripucchiṃsu paripañhiṃsūti – ete buddhaṃ upāgacchuṃ.
ಸಮ್ಪನ್ನಚರಣಂ ಇಸಿನ್ತಿ ಚರಣಂ ವುಚ್ಚತಿ ಸೀಲಾಚಾರನಿಬ್ಬತ್ತಿ। ಸೀಲಸಂವರೋಪಿ ಚರಣಂ, ಇನ್ದ್ರಿಯಸಂವರೋಪಿ ಚರಣಂ, ಭೋಜನೇ ಮತ್ತಞ್ಞುತಾಪಿ ಚರಣಂ, ಜಾಗರಿಯಾನುಯೋಗೋಪಿ ಚರಣಂ, ಸತ್ತಪಿ ಸದ್ಧಮ್ಮಾ ಚರಣಂ, ಚತ್ತಾರಿಪಿ ಝಾನಾನಿ ಚರಣಂ। ಸಮ್ಪನ್ನಚರಣನ್ತಿ ಸಮ್ಪನ್ನಚರಣಂ ಸೇಟ್ಠಚರಣಂ ವಿಸೇಟ್ಠಚರಣಂ 13 ಪಾಮೋಕ್ಖಚರಣಂ ಉತ್ತಮಚರಣಂ ಪವರಚರಣಂ। ಇಸೀತಿ ಇಸಿ ಭಗವಾ ಮಹನ್ತಂ ಸೀಲಕ್ಖನ್ಧಂ ಏಸೀ ಗವೇಸೀ ಪರಿಯೇಸೀತಿ ಇಸಿ…ಪೇ॰… ಮಹೇಸಕ್ಖೇಹಿ ವಾ ಸತ್ತೇಹಿ ಏಸಿತೋ ಗವೇಸಿತೋ ಪರಿಯೇಸಿತೋ – ‘‘ಕಹಂ ಬುದ್ಧೋ, ಕಹಂ ಭಗವಾ, ಕಹಂ ದೇವದೇವೋ ಕಹಂ ನರಾಸಭೋ’’ತಿ – ಇಸೀತಿ – ಸಮ್ಪನ್ನಚರಣಂ ಇಸಿಂ।
Sampannacaraṇaṃisinti caraṇaṃ vuccati sīlācāranibbatti. Sīlasaṃvaropi caraṇaṃ, indriyasaṃvaropi caraṇaṃ, bhojane mattaññutāpi caraṇaṃ, jāgariyānuyogopi caraṇaṃ, sattapi saddhammā caraṇaṃ, cattāripi jhānāni caraṇaṃ. Sampannacaraṇanti sampannacaraṇaṃ seṭṭhacaraṇaṃ viseṭṭhacaraṇaṃ 14 pāmokkhacaraṇaṃ uttamacaraṇaṃ pavaracaraṇaṃ. Isīti isi bhagavā mahantaṃ sīlakkhandhaṃ esī gavesī pariyesīti isi…pe… mahesakkhehi vā sattehi esito gavesito pariyesito – ‘‘kahaṃ buddho, kahaṃ bhagavā, kahaṃ devadevo kahaṃ narāsabho’’ti – isīti – sampannacaraṇaṃ isiṃ.
ಪುಚ್ಛನ್ತಾ ನಿಪುಣೇ ಪಞ್ಹೇತಿ। ಪುಚ್ಛನ್ತಾತಿ ಪುಚ್ಛನ್ತಾ ಯಾಚನ್ತಾ ಅಜ್ಝೇಸನ್ತಾ ಪಸಾದೇನ್ತಾ। ನಿಪುಣೇ ಪಞ್ಹೇತಿ ಗಮ್ಭೀರೇ ದುದ್ದಸೇ ದುರನುಬೋಧೇ ಸನ್ತೇ ಪಣೀತೇ ಅತಕ್ಕಾವಚರೇ ನಿಪುಣೇ ಪಣ್ಡಿತವೇದನೀಯೇ ಪಞ್ಹೇತಿ – ಪುಚ್ಛನ್ತಾ ನಿಪುಣೇ ಪಞ್ಹೇ।
Pucchantā nipuṇe pañheti. Pucchantāti pucchantā yācantā ajjhesantā pasādentā. Nipuṇe pañheti gambhīre duddase duranubodhe sante paṇīte atakkāvacare nipuṇe paṇḍitavedanīye pañheti – pucchantā nipuṇe pañhe.
ಬುದ್ಧಸೇಟ್ಠಂ ಉಪಾಗಮುನ್ತಿ। ಬುದ್ಧೋತಿ ಯೋ ಸೋ ಭಗವಾ…ಪೇ॰… ಸಚ್ಛಿಕಾ ಪಞ್ಞತ್ತಿ, ಯದಿದಂ ಬುದ್ಧೋತಿ। ಸೇಟ್ಠನ್ತಿ ಅಗ್ಗಂ ಸೇಟ್ಠಂ ವಿಸೇಟ್ಠಂ ಪಾಮೋಕ್ಖಂ ಉತ್ತಮಂ ಪವರಂ ಬುದ್ಧಂ ಉಪಾಗಮುಂ ಉಪಾಗಮಿಂಸು ಉಪಸಙ್ಕಮಿಂಸು ಪಯಿರುಪಾಸಿಂಸು ಪರಿಪುಚ್ಛಿಂಸು ಪರಿಪಞ್ಹಿಂಸೂತಿ – ಬುದ್ಧಸೇಟ್ಠಂ ಉಪಾಗಮುಂ। ತೇನೇತಂ ವುಚ್ಚತಿ –
Buddhaseṭṭhaṃ upāgamunti. Buddhoti yo so bhagavā…pe… sacchikā paññatti, yadidaṃ buddhoti. Seṭṭhanti aggaṃ seṭṭhaṃ viseṭṭhaṃ pāmokkhaṃ uttamaṃ pavaraṃ buddhaṃ upāgamuṃ upāgamiṃsu upasaṅkamiṃsu payirupāsiṃsu paripucchiṃsu paripañhiṃsūti – buddhaseṭṭhaṃ upāgamuṃ. Tenetaṃ vuccati –
‘‘ಏತೇ ಬುದ್ಧಂ ಉಪಾಗಚ್ಛುಂ, ಸಮ್ಪನ್ನಚರಣಂ ಇಸಿಂ।
‘‘Ete buddhaṃ upāgacchuṃ, sampannacaraṇaṃ isiṃ;
ಪುಚ್ಛನ್ತಾ ನಿಪುಣೇ ಪಞ್ಹೇ, ಬುದ್ಧಸೇಟ್ಠಂ ಉಪಾಗಮು’’ನ್ತಿ॥
Pucchantā nipuṇe pañhe, buddhaseṭṭhaṃ upāgamu’’nti.
೯೮.
98.
ತೇಸಂ ಬುದ್ಧೋ ಪಬ್ಯಾಕಾಸಿ, ಪಞ್ಹಂ ಪುಟ್ಠೋ ಯಥಾತಥಂ।
Tesaṃ buddho pabyākāsi, pañhaṃ puṭṭho yathātathaṃ;
ಪಞ್ಹಾನಂ ವೇಯ್ಯಾಕರಣೇನ, ತೋಸೇಸಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇ ಮುನಿ॥
Pañhānaṃ veyyākaraṇena, tosesi brāhmaṇe muni.
ತೇಸಂ ಬುದ್ಧೋ ಪಬ್ಯಾಕಾಸೀತಿ। ತೇಸನ್ತಿ ಸೋಳಸಾನಂ ಪಾರಾಯನಿಯಾನಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ। ಬುದ್ಧೋತಿ ಯೋ ಸೋ ಭಗವಾ…ಪೇ॰… ಸಚ್ಛಿಕಾ ಪಞ್ಞತ್ತಿ, ಯದಿದಂ ಬುದ್ಧೋತಿ। ಪಬ್ಯಾಕಾಸೀತಿ ತೇಸಂ ಬುದ್ಧೋ ಪಬ್ಯಾಕಾಸಿ ಆಚಿಕ್ಖಿ ದೇಸೇಸಿ ಪಞ್ಞಪೇಸಿ ಪಟ್ಠಪೇಸಿ ವಿವರಿ ವಿಭಜಿ ಉತ್ತಾನೀಅಕಾಸಿ ಪಕಾಸೇಸೀತಿ – ತೇಸಂ ಬುದ್ಧೋ ಪಬ್ಯಾಕಾಸಿ।
Tesaṃ buddho pabyākāsīti. Tesanti soḷasānaṃ pārāyaniyānaṃ brāhmaṇānaṃ. Buddhoti yo so bhagavā…pe… sacchikā paññatti, yadidaṃ buddhoti. Pabyākāsīti tesaṃ buddho pabyākāsi ācikkhi desesi paññapesi paṭṭhapesi vivari vibhaji uttānīakāsi pakāsesīti – tesaṃ buddho pabyākāsi.
ಪಞ್ಹಂ ಪುಟ್ಠೋ ಯಥಾತಥನ್ತಿ। ಪಞ್ಹಂ ಪುಟ್ಠೋತಿ ಪಞ್ಹಂ ಪುಟ್ಠೋ ಪುಚ್ಛಿತೋ ಯಾಚಿತೋ ಅಜ್ಝೇಸಿತೋ ಪಸಾದಿತೋ। ಯಥಾತಥನ್ತಿ ಯಥಾ ಆಚಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ ತಥಾ ಆಚಿಕ್ಖಿ , ಯಥಾ ದೇಸಿತಬ್ಬಂ ತಥಾ ದೇಸೇಸಿ, ಯಥಾ ಪಞ್ಞಪೇತಬ್ಬಂ ತಥಾ ಪಞ್ಞಪೇಸಿ, ಯಥಾ ಪಟ್ಠಪೇತಬ್ಬಂ ತಥಾ ಪಟ್ಠಪೇಸಿ, ಯಥಾ ವಿವರಿತಬ್ಬಂ ತಥಾ ವಿವರಿ , ಯಥಾ ವಿಭಜಿತಬ್ಬಂ ತಥಾ ವಿಭಜಿ, ಯಥಾ ಉತ್ತಾನೀಕಾತಬ್ಬಂ ತಥಾ ಉತ್ತಾನೀಅಕಾಸಿ, ಯಥಾ ಪಕಾಸಿತಬ್ಬಂ ತಥಾ ಪಕಾಸೇಸೀತಿ – ಪಞ್ಹಂ ಪುಟ್ಠೋ ಯಥಾತಥಂ।
Pañhaṃ puṭṭho yathātathanti. Pañhaṃ puṭṭhoti pañhaṃ puṭṭho pucchito yācito ajjhesito pasādito. Yathātathanti yathā ācikkhitabbaṃ tathā ācikkhi , yathā desitabbaṃ tathā desesi, yathā paññapetabbaṃ tathā paññapesi, yathā paṭṭhapetabbaṃ tathā paṭṭhapesi, yathā vivaritabbaṃ tathā vivari , yathā vibhajitabbaṃ tathā vibhaji, yathā uttānīkātabbaṃ tathā uttānīakāsi, yathā pakāsitabbaṃ tathā pakāsesīti – pañhaṃ puṭṭho yathātathaṃ.
ಪಞ್ಹಾನಂ ವೇಯ್ಯಾಕರಣೇನಾತಿ ಪಞ್ಹಾನಂ ವೇಯ್ಯಾಕರಣೇನ ಆಚಿಕ್ಖನೇನ ದೇಸನೇನ ಪಞ್ಞಪನೇನ ಪಟ್ಠಪನೇನ ವಿವರಣೇನ ವಿಭಜನೇನ ಉತ್ತಾನೀಕಮ್ಮೇನ ಪಕಾಸನೇನಾತಿ – ಪಞ್ಹಾನಂ ವೇಯ್ಯಾಕರಣೇನ।
Pañhānaṃ veyyākaraṇenāti pañhānaṃ veyyākaraṇena ācikkhanena desanena paññapanena paṭṭhapanena vivaraṇena vibhajanena uttānīkammena pakāsanenāti – pañhānaṃ veyyākaraṇena.
ತೋಸೇಸಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇ ಮುನೀತಿ। ತೋಸೇಸೀತಿ ತೋಸೇಸಿ ವಿತೋಸೇಸಿ ಪಸಾದೇಸಿ ಆರಾಧೇಸಿ ಅತ್ತಮನೇ ಅಕಾಸಿ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇತಿ ಸೋಳಸ ಪಾರಾಯನಿಯೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇ। ಮುನೀತಿ ಮೋನಂ ವುಚ್ಚತಿ ಞಾಣಂ…ಪೇ॰… ಸಙ್ಗಜಾಲಮತಿಚ್ಚ ಸೋ ಮುನೀತಿ – ತೋಸೇಸಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇ ಮುನಿ। ತೇನೇತಂ ವುಚ್ಚತಿ –
Tosesi brāhmaṇe munīti. Tosesīti tosesi vitosesi pasādesi ārādhesi attamane akāsi. Brāhmaṇeti soḷasa pārāyaniye brāhmaṇe. Munīti monaṃ vuccati ñāṇaṃ…pe… saṅgajālamaticca so munīti – tosesi brāhmaṇe muni. Tenetaṃ vuccati –
‘‘ತೇಸಂ ಬುದ್ಧೋ ಪಬ್ಯಾಕಾಸಿ, ಪಞ್ಹಂ ಪುಟ್ಠೋ ಯಥಾತಥಂ।
‘‘Tesaṃ buddho pabyākāsi, pañhaṃ puṭṭho yathātathaṃ;
ಪಞ್ಹಾನಂ ವೇಯ್ಯಾಕರಣೇನ, ತೋಸೇಸಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇ ಮುನೀ’’ತಿ॥
Pañhānaṃ veyyākaraṇena, tosesi brāhmaṇe munī’’ti.
೯೯.
99.
ತೇ ತೋಸಿತಾ ಚಕ್ಖುಮತಾ, ಬುದ್ಧೇನಾದಿಚ್ಚಬನ್ಧುನಾ।
Te tositā cakkhumatā, buddhenādiccabandhunā;
ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಮಚರಿಂಸು, ವರಪಞ್ಞಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ॥
Brahmacariyamacariṃsu, varapaññassa santike.
ತೇ ತೋಸಿತಾ ಚಕ್ಖುಮತಾತಿ। ತೇತಿ ಸೋಳಸ ಪಾರಾಯನಿಯಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ। ತೋಸಿತಾತಿ ತೋಸಿತಾ ವಿತೋಸಿತಾ ಪಸಾದಿತಾ ಆರಾಧಿತಾ ಅತ್ತಮನಾ ಕತಾತಿ – ತೇ ತೋಸಿತಾ। ಚಕ್ಖುಮತಾತಿ ಭಗವಾ ಪಞ್ಚಹಿ ಚಕ್ಖೂಹಿ ಚಕ್ಖುಮಾ – ಮಂಸಚಕ್ಖುನಾಪಿ ಚಕ್ಖುಮಾ, ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುನಾಪಿ ಚಕ್ಖುಮಾ, ಪಞ್ಞಾಚಕ್ಖುನಾಪಿ ಚಕ್ಖುಮಾ, ಬುದ್ಧಚಕ್ಖುನಾಪಿ ಚಕ್ಖುಮಾ, ಸಮನ್ತಚಕ್ಖುನಾಪಿ ಚಕ್ಖುಮಾ। ಕಥಂ ಭಗವಾ ಮಂಸಚಕ್ಖುನಾಪಿ ಚಕ್ಖುಮಾ…ಪೇ॰… ಏವಂ ಭಗವಾ ಸಮನ್ತಚಕ್ಖುನಾಪಿ ಚಕ್ಖುಮಾತಿ – ತೇ ತೋಸಿತಾ ಚಕ್ಖುಮತಾ।
Te tositā cakkhumatāti. Teti soḷasa pārāyaniyā brāhmaṇā. Tositāti tositā vitositā pasāditā ārādhitā attamanā katāti – te tositā. Cakkhumatāti bhagavā pañcahi cakkhūhi cakkhumā – maṃsacakkhunāpi cakkhumā, dibbacakkhunāpi cakkhumā, paññācakkhunāpi cakkhumā, buddhacakkhunāpi cakkhumā, samantacakkhunāpi cakkhumā. Kathaṃ bhagavā maṃsacakkhunāpi cakkhumā…pe… evaṃ bhagavā samantacakkhunāpi cakkhumāti – te tositā cakkhumatā.
ಬುದ್ಧೇನಾದಿಚ್ಚಬನ್ಧುನಾತಿ। ಬುದ್ಧೋತಿ ಯೋ ಸೋ ಭಗವಾ…ಪೇ॰… ಸಚ್ಛಿಕಾ ಪಞ್ಞತ್ತಿ, ಯದಿದಂ ಬುದ್ಧೋತಿ। ಆದಿಚ್ಚಬನ್ಧುನಾತಿ ಆದಿಚ್ಚೋ ವುಚ್ಚತಿ ಸೂರಿಯೋ। ಸೋ ಗೋತಮೋ ಗೋತ್ತೇನ, ಭಗವಾಪಿ ಗೋತಮೋ ಗೋತ್ತೇನ, ಭಗವಾ ಸೂರಿಯಸ್ಸ ಗೋತ್ತಞಾತಕೋ ಗೋತ್ತಬನ್ಧು। ತಸ್ಮಾ ಬುದ್ಧೋ ಆದಿಚ್ಚಬನ್ಧೂತಿ – ಬುದ್ಧೇನಾದಿಚ್ಚಬನ್ಧುನಾ।
Buddhenādiccabandhunāti. Buddhoti yo so bhagavā…pe… sacchikā paññatti, yadidaṃ buddhoti. Ādiccabandhunāti ādicco vuccati sūriyo. So gotamo gottena, bhagavāpi gotamo gottena, bhagavā sūriyassa gottañātako gottabandhu. Tasmā buddho ādiccabandhūti – buddhenādiccabandhunā.
ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಮಚರಿಂಸೂತಿ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ಅಸದ್ಧಮ್ಮಸಮಾಪತ್ತಿಯಾ ಆರತಿ ವಿರತಿ ಪಟಿವಿರತಿ ವೇರಮಣೀ ವಿರಮಣಂ ಅಕಿರಿಯಾ ಅಕರಣಂ ಅನಜ್ಝಾಪತ್ತಿ ವೇಲಾಅನತಿಕ್ಕಮೋ ಸೇತುಘಾತೋ। ಅಪಿ ಚ, ನಿಪ್ಪರಿಯಾಯವಸೇನ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ, ಸಮ್ಮಾಸಙ್ಕಪ್ಪೋ, ಸಮ್ಮಾವಾಚಾ, ಸಮ್ಮಾಕಮ್ಮನ್ತೋ, ಸಮ್ಮಾಆಜೀವೋ, ಸಮ್ಮಾವಾಯಾಮೋ, ಸಮ್ಮಾಸತಿ, ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿ। ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಮಚರಿಂಸೂತಿ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಚರಿಂಸು ಅಚರಿಂಸು ಸಮಾದಾಯ ವತ್ತಿಂಸೂತಿ – ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಮಚರಿಂಸು।
Brahmacariyamacariṃsūti brahmacariyaṃ vuccati asaddhammasamāpattiyā ārati virati paṭivirati veramaṇī viramaṇaṃ akiriyā akaraṇaṃ anajjhāpatti velāanatikkamo setughāto. Api ca, nippariyāyavasena brahmacariyaṃ vuccati ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi, sammāsaṅkappo, sammāvācā, sammākammanto, sammāājīvo, sammāvāyāmo, sammāsati, sammāsamādhi. Brahmacariyamacariṃsūti brahmacariyaṃ cariṃsu acariṃsu samādāya vattiṃsūti – brahmacariyamacariṃsu.
ವರಪಞ್ಞಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇತಿ ವರಪಞ್ಞಸ್ಸ ಅಗ್ಗಪಞ್ಞಸ್ಸ ಸೇಟ್ಠಪಞ್ಞಸ್ಸ ವಿಸೇಟ್ಠಪಞ್ಞಸ್ಸ ಪಾಮೋಕ್ಖಪಞ್ಞಸ್ಸ ಉತ್ತಮಪಞ್ಞಸ್ಸ ಪವರಪಞ್ಞಸ್ಸ। ಸನ್ತಿಕೇತಿ ಸನ್ತಿಕೇ ಸಾಮನ್ತಾ ಆಸನ್ನೇ ಅವಿದೂರೇ ಉಪಕಟ್ಠೇತಿ – ವರಪಞ್ಞಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ। ತೇನೇತಂ ವುಚ್ಚತಿ –
Varapaññassa santiketi varapaññassa aggapaññassa seṭṭhapaññassa viseṭṭhapaññassa pāmokkhapaññassa uttamapaññassa pavarapaññassa. Santiketi santike sāmantā āsanne avidūre upakaṭṭheti – varapaññassa santike. Tenetaṃ vuccati –
‘‘ತೇ ತೋಸಿತಾ ಚಕ್ಖುಮತಾ, ಬುದ್ಧೇನಾದಿಚ್ಚಬನ್ಧುನಾ।
‘‘Te tositā cakkhumatā, buddhenādiccabandhunā;
ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಮಚರಿಂಸು, ವರಪಞ್ಞಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ’’ತಿ॥
Brahmacariyamacariṃsu, varapaññassa santike’’ti.
೧೦೦.
100.
ಏಕಮೇಕಸ್ಸ ಪಞ್ಹಸ್ಸ, ಯಥಾ ಬುದ್ಧೇನ ದೇಸಿತಂ।
Ekamekassa pañhassa, yathā buddhena desitaṃ;
ತಥಾ ಯೋ ಪಟಿಪಜ್ಜೇಯ್ಯ, ಗಚ್ಛೇ ಪಾರಂ ಅಪಾರತೋ॥
Tathāyo paṭipajjeyya, gacche pāraṃ apārato.
ಏಕಮೇಕಸ್ಸ ಪಞ್ಹಸ್ಸಾತಿ ಏಕಮೇಕಸ್ಸ ಅಜಿತಪಞ್ಹಸ್ಸ, ಏಕಮೇಕಸ್ಸ ತಿಸ್ಸಮೇತ್ತೇಯ್ಯಪಞ್ಹಸ್ಸ…ಪೇ॰… ಏಕಮೇಕಸ್ಸ ಪಿಙ್ಗಿಯಪಞ್ಹಸ್ಸಾತಿ – ಏಕಮೇಕಸ್ಸ ಪಞ್ಹಸ್ಸ।
Ekamekassa pañhassāti ekamekassa ajitapañhassa, ekamekassa tissametteyyapañhassa…pe… ekamekassa piṅgiyapañhassāti – ekamekassa pañhassa.
ಯಥಾ ಬುದ್ಧೇನ ದೇಸಿತನ್ತಿ। ಬುದ್ಧೋತಿ ಯೋ ಸೋ ಭಗವಾ ಸಯಮ್ಭೂ…ಪೇ॰… ಸಚ್ಛಿಕಾ ಪಞ್ಞತ್ತಿ, ಯದಿದಂ ಬುದ್ಧೋತಿ। ಯಥಾ ಬುದ್ಧೇನ ದೇಸಿತನ್ತಿ ಯಥಾ ಬುದ್ಧೇನ ಆಚಿಕ್ಖಿತಂ ದೇಸಿತಂ ಪಞ್ಞಪಿತಂ ಪಟ್ಠಪಿತಂ ವಿವರಿತಂ ವಿಭಜಿತಂ 15 ಉತ್ತಾನೀಕತಂ ಪಕಾಸಿತನ್ತಿ – ಯಥಾ ಬುದ್ಧೇನ ದೇಸಿತಂ।
Yathā buddhena desitanti. Buddhoti yo so bhagavā sayambhū…pe… sacchikā paññatti, yadidaṃ buddhoti. Yathā buddhena desitanti yathā buddhena ācikkhitaṃ desitaṃ paññapitaṃ paṭṭhapitaṃ vivaritaṃ vibhajitaṃ 16 uttānīkataṃ pakāsitanti – yathā buddhena desitaṃ.
ತಥಾ ಯೋ ಪಟಿಪಜ್ಜೇಯ್ಯಾತಿ ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪದಂ ಅನುಲೋಮಪಟಿಪದಂ ಅಪಚ್ಚನೀಕಪಟಿಪದಂ ಅನ್ವತ್ಥಪಟಿಪದಂ ಧಮ್ಮಾನುಧಮ್ಮಪಟಿಪದಂ ಪಟಿಪಜ್ಜೇಯ್ಯಾತಿ – ತಥಾ ಯೋ ಪಟಿಪಜ್ಜೇಯ್ಯ।
Tathā yo paṭipajjeyyāti sammāpaṭipadaṃ anulomapaṭipadaṃ apaccanīkapaṭipadaṃ anvatthapaṭipadaṃ dhammānudhammapaṭipadaṃ paṭipajjeyyāti – tathā yo paṭipajjeyya.
ಗಚ್ಛೇ ಪಾರಂ ಅಪಾರತೋತಿ ಪಾರಂ ವುಚ್ಚತಿ ಅಮತಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ…ಪೇ॰… ನಿರೋಧೋ ನಿಬ್ಬಾನಂ; ಅಪಾರಂ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಕಿಲೇಸಾ ಚ ಖನ್ಧಾ ಚ ಅಭಿಸಙ್ಖಾರಾ ಚ। ಗಚ್ಛೇ ಪಾರಂ ಅಪಾರತೋತಿ ಅಪಾರತೋ ಪಾರಂ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯ, ಪಾರಂ ಅಧಿಗಚ್ಛೇಯ್ಯ, ಪಾರಂ ಫಸ್ಸೇಯ್ಯ, ಪಾರಂ ಸಚ್ಛಿಕರೇಯ್ಯಾತಿ – ಗಚ್ಛೇ ಪಾರಂ ಅಪಾರತೋ। ತೇನೇತಂ ವುಚ್ಚತಿ –
Gacche pāraṃ apāratoti pāraṃ vuccati amataṃ nibbānaṃ…pe… nirodho nibbānaṃ; apāraṃ vuccanti kilesā ca khandhā ca abhisaṅkhārā ca. Gacche pāraṃ apāratoti apārato pāraṃ gaccheyya, pāraṃ adhigaccheyya, pāraṃ phasseyya, pāraṃ sacchikareyyāti – gacche pāraṃ apārato. Tenetaṃ vuccati –
‘‘ಏಕಮೇಕಸ್ಸ ಪಞ್ಹಸ್ಸ, ಯಥಾ ಬುದ್ಧೇನ ದೇಸಿತಂ।
‘‘Ekamekassa pañhassa, yathā buddhena desitaṃ;
ತಥಾ ಯೋ ಪಟಿಪಜ್ಜೇಯ್ಯ, ಗಚ್ಛೇ ಪಾರಂ ಅಪಾರತೋ’’ತಿ॥
Tathā yo paṭipajjeyya, gacche pāraṃ apārato’’ti.
೧೦೧.
101.
ಅಪಾರಾ ಪಾರಂ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯ, ಭಾವೇನ್ತೋ ಮಗ್ಗಮುತ್ತಮಂ।
Apārā pāraṃ gaccheyya, bhāvento maggamuttamaṃ;
ಮಗ್ಗೋ ಸೋ ಪಾರಂ ಗಮನಾಯ, ತಸ್ಮಾ ಪಾರಾಯನಂ ಇತಿ॥
Maggoso pāraṃ gamanāya, tasmā pārāyanaṃ iti.
ಅಪಾರಾ ಪಾರಂ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯಾತಿ ಅಪಾರಂ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಕಿಲೇಸಾ ಚ ಖನ್ಧಾ ಚ ಅಭಿಸಙ್ಖಾರಾ ಚ; ಪಾರಂ ವುಚ್ಚತಿ ಅಮತಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ…ಪೇ॰… ತಣ್ಹಕ್ಖಯೋ ವಿರಾಗೋ ನಿರೋಧೋ ನಿಬ್ಬಾನಂ। ಅಪಾರಾ ಪಾರಂ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯಾತಿ ಅಪಾರಾ ಪಾರಂ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯ, ಪಾರಂ ಅಧಿಗಚ್ಛೇಯ್ಯ, ಪಾರಂ ಫಸ್ಸೇಯ್ಯ, ಪಾರಂ ಸಚ್ಛಿಕರೇಯ್ಯಾತಿ – ಅಪಾರಾ ಪಾರಂ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯ।
Apārā pāraṃ gaccheyyāti apāraṃ vuccanti kilesā ca khandhā ca abhisaṅkhārā ca; pāraṃ vuccati amataṃ nibbānaṃ…pe… taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ. Apārā pāraṃ gaccheyyāti apārā pāraṃ gaccheyya, pāraṃ adhigaccheyya, pāraṃ phasseyya, pāraṃ sacchikareyyāti – apārā pāraṃ gaccheyya.
ಭಾವೇನ್ತೋ ಮಗ್ಗಮುತ್ತಮನ್ತಿ ಮಗ್ಗಮುತ್ತಮಂ ವುಚ್ಚತಿ ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ…ಪೇ॰… ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿ। ಮಗ್ಗಮುತ್ತಮನ್ತಿ ಮಗ್ಗಂ ಅಗ್ಗಂ ಸೇಟ್ಠಂ ವಿಸೇಟ್ಠಂ ಪಾಮೋಕ್ಖಂ ಉತ್ತಮಂ ಪವರಂ। ಭಾವೇನ್ತೋತಿ ಭಾವೇನ್ತೋ ಆಸೇವನ್ತೋ ಬಹುಲೀಕರೋನ್ತೋತಿ – ಭಾವೇನ್ತೋ ಮಗ್ಗಮುತ್ತಮಂ।
Bhāvento maggamuttamanti maggamuttamaṃ vuccati ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi…pe… sammāsamādhi. Maggamuttamanti maggaṃ aggaṃ seṭṭhaṃ viseṭṭhaṃ pāmokkhaṃ uttamaṃ pavaraṃ. Bhāventoti bhāvento āsevanto bahulīkarontoti – bhāvento maggamuttamaṃ.
ಮಗ್ಗೋ ಸೋ ಪಾರಂ ಗಮನಾಯಾತಿ –
Maggo so pāraṃ gamanāyāti –
ಪಾರಂ ಗಮನಾಯಾತಿ ಪಾರಂ ಗಮನಾಯ ಪಾರಂ ಸಮ್ಪಾಪನಾಯ ಪಾರಂ ಸಮನುಪಾಪನಾಯ ಜರಾಮರಣಸ್ಸ ತರಣಾಯಾತಿ – ಮಗ್ಗೋ ಸೋ ಪಾರಂ ಗಮನಾಯ।
Pāraṃ gamanāyāti pāraṃ gamanāya pāraṃ sampāpanāya pāraṃ samanupāpanāya jarāmaraṇassa taraṇāyāti – maggo so pāraṃ gamanāya.
ತಸ್ಮಾ ಪಾರಾಯನಂ ಇತೀತಿ। ತಸ್ಮಾತಿ ತಸ್ಮಾ ತಂಕಾರಣಾ ತಂಹೇತು ತಪ್ಪಚ್ಚಯಾ ತಂನಿದಾನಾ। ಪಾರಂ ವುಚ್ಚತಿ ಅಮತಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ…ಪೇ॰… ನಿರೋಧೋ ನಿಬ್ಬಾನಂ। ಅಯನಂ ವುಚ್ಚತಿ ಮಗ್ಗೋ। ಇತೀತಿ ಪದಸನ್ಧಿ…ಪೇ॰… ಪದಾನುಪುಬ್ಬತಾಪೇತಂ ಇತೀತಿ – ತಸ್ಮಾ ಪಾರಾಯನಂ ಇತಿ। ತೇನೇತಂ ವುಚ್ಚತಿ –
Tasmā pārāyanaṃ itīti. Tasmāti tasmā taṃkāraṇā taṃhetu tappaccayā taṃnidānā. Pāraṃ vuccati amataṃ nibbānaṃ…pe… nirodho nibbānaṃ. Ayanaṃ vuccati maggo. Itīti padasandhi…pe… padānupubbatāpetaṃ itīti – tasmā pārāyanaṃ iti. Tenetaṃ vuccati –
‘‘ಅಪಾರಾ ಪಾರಂ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯ, ಭಾವೇನ್ತೋ ಮಗ್ಗಮುತ್ತಮಂ।
‘‘Apārā pāraṃ gaccheyya, bhāvento maggamuttamaṃ;
ಮಗ್ಗೋ ಸೋ ಪಾರಂ ಗಮನಾಯ, ತಸ್ಮಾ ಪಾರಾಯನಂ ಇತೀ’’ತಿ॥
Maggo so pāraṃ gamanāya, tasmā pārāyanaṃ itī’’ti.
ಪಾರಾಯನತ್ಥುತಿಗಾಥಾನಿದ್ದೇಸೋ ಸತ್ತರಸಮೋ।
Pārāyanatthutigāthāniddeso sattarasamo.
Footnotes:
Related texts:
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ಚೂಳನಿದ್ದೇಸ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Cūḷaniddesa-aṭṭhakathā / ೧೭. ಪಾರಾಯನತ್ಥುತಿಗಾಥಾನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ • 17. Pārāyanatthutigāthāniddesavaṇṇanā
