Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ചൂളനിദ്ദേസപാളി • Cūḷaniddesapāḷi |
൧൭. പാരായനത്ഥുതിഗാഥാനിദ്ദേസോ
17. Pārāyanatthutigāthāniddeso
൯൩. ഇദമവോച ഭഗവാ മഗധേസു വിഹരന്തോ പാസാണകേ ചേതിയേ, പരിചാരകസോളസാനം 1 ബ്രാഹ്മണാനം അജ്ഝിട്ഠോ പുട്ഠോ പുട്ഠോ പഞ്ഹം ബ്യാകാസി.
93.Idamavocabhagavā magadhesu viharanto pāsāṇake cetiye, paricārakasoḷasānaṃ2brāhmaṇānaṃ ajjhiṭṭho puṭṭho puṭṭho pañhaṃ byākāsi.
ഇദമവോച ഭഗവാതി ഇദം പാരായനം അവോച. ഭഗവാതി ഗാരവാധിവചനമേതം…പേ॰… സച്ഛികാ പഞ്ഞത്തി, യദിദം ഭഗവാതി – ഇദമവോച ഭഗവാ. മഗധേസു വിഹരന്തോതി മഗധനാമകേ ജനപദേ വിഹരന്തോ ഇരിയന്തോ വത്തേന്തോ പാലേന്തോ യപേന്തോ യാപേന്തോ. പാസാണകേ ചേതിയേതി പാസാണകചേതിയം വുച്ചതി ബുദ്ധാസനന്തി – മഗധേസു വിഹരന്തോ പാസാണകേ ചേതിയേ. പരിചാരകസോളസാനം ബ്രാഹ്മണാനന്തി പിങ്ഗിയോ 3 ബ്രാഹ്മണോ ബാവരിസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ പദ്ധോ പദ്ധചരോ പരിചാരകോ 4 സിസ്സോ. പിങ്ഗിയേന 5 തേ സോളസാതി – ഏവമ്പി പരിചാരകസോളസാനം ബ്രാഹ്മണാനം. അഥ വാ, തേ സോളസ ബ്രാഹ്മണാ ബുദ്ധസ്സ ഭഗവതോ പദ്ധാ പദ്ധചരാ പരിചാരകാ സിസ്സാതി – ഏവമ്പി പരിചാരകസോളസാനം ബ്രാഹ്മണാനം.
Idamavoca bhagavāti idaṃ pārāyanaṃ avoca. Bhagavāti gāravādhivacanametaṃ…pe… sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavāti – idamavoca bhagavā. Magadhesu viharantoti magadhanāmake janapade viharanto iriyanto vattento pālento yapento yāpento. Pāsāṇake cetiyeti pāsāṇakacetiyaṃ vuccati buddhāsananti – magadhesu viharanto pāsāṇake cetiye. Paricārakasoḷasānaṃ brāhmaṇānanti piṅgiyo 6 brāhmaṇo bāvarissa brāhmaṇassa paddho paddhacaro paricārako 7 sisso. Piṅgiyena 8 te soḷasāti – evampi paricārakasoḷasānaṃ brāhmaṇānaṃ. Atha vā, te soḷasa brāhmaṇā buddhassa bhagavato paddhā paddhacarā paricārakā sissāti – evampi paricārakasoḷasānaṃ brāhmaṇānaṃ.
അജ്ഝിട്ഠോ പുട്ഠോ പുട്ഠോ പഞ്ഹം ബ്യാകാസീതി. അജ്ഝിട്ഠോതി അജ്ഝിട്ഠോ അജ്ഝേസിതോ. പുട്ഠോ പുട്ഠോതി പുട്ഠോ പുട്ഠോ പുച്ഛിതോ പുച്ഛിതോ യാചിതോ യാചിതോ അജ്ഝേസിതോ അജ്ഝേസിതോ പസാദിതോ പസാദിതോ. പഞ്ഹം ബ്യാകാസീതി പഞ്ഹം ബ്യാകാസി ആചിക്ഖി ദേസേസി പഞ്ഞപേസി പട്ഠപേസി വിവരി വിഭജി ഉത്താനീആകാസി പകാസേസീതി – അജ്ഝിട്ഠോ പുട്ഠോ പുട്ഠോ പഞ്ഹം ബ്യാകാസി. തേനേതം വുച്ചതി –
Ajjhiṭṭho puṭṭho puṭṭho pañhaṃ byākāsīti. Ajjhiṭṭhoti ajjhiṭṭho ajjhesito. Puṭṭho puṭṭhoti puṭṭho puṭṭho pucchito pucchito yācito yācito ajjhesito ajjhesito pasādito pasādito. Pañhaṃ byākāsīti pañhaṃ byākāsi ācikkhi desesi paññapesi paṭṭhapesi vivari vibhaji uttānīākāsi pakāsesīti – ajjhiṭṭho puṭṭho puṭṭho pañhaṃ byākāsi. Tenetaṃ vuccati –
‘‘ഇദമവോച ഭഗവാ മഗധേസു വിഹരന്തോ പാസാണകേ ചേതിയേ, പരിചാരകസോളസാനം ബ്രാഹ്മണാനം അജ്ഝിട്ഠോ പുട്ഠോ പുട്ഠോ പഞ്ഹം ബ്യാകാസീ’’തി.
‘‘Idamavoca bhagavā magadhesu viharanto pāsāṇake cetiye, paricārakasoḷasānaṃ brāhmaṇānaṃ ajjhiṭṭho puṭṭho puṭṭho pañhaṃ byākāsī’’ti.
൯൪. ഏകമേകസ്സ ചേപി പഞ്ഹസ്സ അത്ഥമഞ്ഞായ ധമ്മമഞ്ഞായ ധമ്മാനുധമ്മം പടിപജ്ജേയ്യ, ഗച്ഛേയ്യേവ ജരാമരണസ്സ പാരം. പാരങ്ഗമനീയാ ഇമേ ധമ്മാതി. തസ്മാ ഇമസ്സ ധമ്മപരിയായസ്സ ‘‘പാരായന’’ന്തേവ അധിവചനം.
94.Ekamekassacepi pañhassa atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammaṃ paṭipajjeyya, gaccheyyeva jarāmaraṇassa pāraṃ. Pāraṅgamanīyā ime dhammāti. Tasmā imassa dhammapariyāyassa ‘‘pārāyana’’nteva adhivacanaṃ.
ഏകമേകസ്സ ചേപി പഞ്ഹസ്സാതി ഏകമേകസ്സ ചേപി അജിതപഞ്ഹസ്സ, ഏകമേകസ്സ ചേപി തിസ്സമേത്തേയ്യപഞ്ഹസ്സ, ഏകമേകസ്സ ചേപി പുണ്ണകപഞ്ഹസ്സ, ഏകമേകസ്സ ചേപി മേത്തഗൂപഞ്ഹസ്സ, ഏകമേകസ്സ ചേപി ധോതകപഞ്ഹസ്സ, ഏകമേകസ്സ ചേപി ഉപസീവപഞ്ഹസ്സ, ഏകമേകസ്സ ചേപി നന്ദകപഞ്ഹസ്സ, ഏകമേകസ്സ ചേപി ഹേമകപഞ്ഹസ്സ, ഏകമേകസ്സ ചേപി തോദേയ്യപഞ്ഹസ്സ, ഏകമേകസ്സ ചേപി കപ്പപഞ്ഹസ്സ, ഏകമേകസ്സ ചേപി ജതുകണ്ണിപഞ്ഹസ്സ, ഏകമേകസ്സ ചേപി ഭദ്രാവുധപഞ്ഹസ്സ, ഏകമേകസ്സ ചേപി ഉദയപഞ്ഹസ്സ, ഏകമേകസ്സ ചേപി പോസാലപഞ്ഹസ്സ, ഏകമേകസ്സ ചേപി മോഘരാജപഞ്ഹസ്സ, ഏകമേകസ്സ ചേപി പിങ്ഗിയപഞ്ഹസ്സാതി – ഏകമേകസ്സ ചേപി പഞ്ഹസ്സ.
Ekamekassa cepi pañhassāti ekamekassa cepi ajitapañhassa, ekamekassa cepi tissametteyyapañhassa, ekamekassa cepi puṇṇakapañhassa, ekamekassa cepi mettagūpañhassa, ekamekassa cepi dhotakapañhassa, ekamekassa cepi upasīvapañhassa, ekamekassa cepi nandakapañhassa, ekamekassa cepi hemakapañhassa, ekamekassa cepi todeyyapañhassa, ekamekassa cepi kappapañhassa, ekamekassa cepi jatukaṇṇipañhassa, ekamekassa cepi bhadrāvudhapañhassa, ekamekassa cepi udayapañhassa, ekamekassa cepi posālapañhassa, ekamekassa cepi mogharājapañhassa, ekamekassa cepi piṅgiyapañhassāti – ekamekassa cepi pañhassa.
അത്ഥമഞ്ഞായ ധമ്മമഞ്ഞായാതി സ്വേവ പഞ്ഹോ ധമ്മോ, വിസജ്ജനം 9 അത്ഥോതി അത്ഥം അഞ്ഞായ ജാനിത്വാ തുലയിത്വാ തീരയിത്വാ വിഭാവയിത്വാ വിഭൂതം കത്വാതി – അത്ഥമഞ്ഞായ. ധമ്മമഞ്ഞായാതി ധമ്മം അഞ്ഞായ ജാനിത്വാ തുലയിത്വാ തീരയിത്വാ വിഭാവയിത്വാ വിഭൂതം കത്വാതി – ധമ്മമഞ്ഞായാതി – അത്ഥമഞ്ഞായ ധമ്മമഞ്ഞായ. ധമ്മാനുധമ്മം പടിപജ്ജേയ്യാതി സമ്മാപടിപദം അനുലോമപടിപദം അപച്ചനീകപടിപദം അന്വത്ഥപടിപദം ധമ്മാനുധമ്മപടിപദം പടിപജ്ജേയ്യാതി – ധമ്മാനുധമ്മം പടിപജ്ജേയ്യ. ഗച്ഛേയ്യേവ ജരാമരണസ്സ പാരന്തി ജരാമരണസ്സ പാരം വുച്ചതി അമതം നിബ്ബാനം. യോ സോ സബ്ബസങ്ഖാരസമഥോ സബ്ബൂപധിപ്പടിനിസ്സഗ്ഗോ തണ്ഹക്ഖയോ വിരാഗോ നിരോധോ നിബ്ബാനം. ഗച്ഛേയ്യേവ ജരാമരണസ്സ പാരന്തി ജരാമരണസ്സ പാരം ഗച്ഛേയ്യ, പാരം അധിഗച്ഛേയ്യ, പാരം അധിഫസ്സേയ്യ, പാരം സച്ഛികരേയ്യാതി – ഗച്ഛേയ്യേവ ജരാമരണസ്സ പാരം. പാരങ്ഗമനീയാ ഇമേ ധമ്മാതി ഇമേ ധമ്മാ പാരങ്ഗമനീയാ. പാരം പാപേന്തി പാരം സമ്പാപേന്തി പാരം സമനുപാപേന്തി, ജരാമണസ്സ തരണായ 10 സംവത്തന്തീതി – പാരങ്ഗമനീയാ ഇമേ ധമ്മാതി.
Atthamaññāya dhammamaññāyāti sveva pañho dhammo, visajjanaṃ 11 atthoti atthaṃ aññāya jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvāti – atthamaññāya. Dhammamaññāyāti dhammaṃ aññāya jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvāti – dhammamaññāyāti – atthamaññāya dhammamaññāya. Dhammānudhammaṃ paṭipajjeyyāti sammāpaṭipadaṃ anulomapaṭipadaṃ apaccanīkapaṭipadaṃ anvatthapaṭipadaṃ dhammānudhammapaṭipadaṃ paṭipajjeyyāti – dhammānudhammaṃ paṭipajjeyya. Gaccheyyeva jarāmaraṇassa pāranti jarāmaraṇassa pāraṃ vuccati amataṃ nibbānaṃ. Yo so sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhippaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ. Gaccheyyeva jarāmaraṇassa pāranti jarāmaraṇassa pāraṃ gaccheyya, pāraṃ adhigaccheyya, pāraṃ adhiphasseyya, pāraṃ sacchikareyyāti – gaccheyyeva jarāmaraṇassa pāraṃ. Pāraṅgamanīyā ime dhammāti ime dhammā pāraṅgamanīyā. Pāraṃ pāpenti pāraṃ sampāpenti pāraṃ samanupāpenti, jarāmaṇassa taraṇāya 12 saṃvattantīti – pāraṅgamanīyā ime dhammāti.
തസ്മാ ഇമസ്സ ധമ്മപരിയായസ്സാതി. തസ്മാതി തസ്മാ തംകാരണാ തംഹേതു തപ്പച്ചയാ തംനിദാനാതി – തസ്മാ. ഇമസ്സ ധമ്മപരിയായസ്സാതി ഇമസ്സ പാരായനസ്സാതി – തസ്മാ ഇമസ്സ ധമ്മപരിയായസ്സ. പാരായനന്തേവ അധിവചനന്തി പാരം വുച്ചതി അമതം നിബ്ബാനം…പേ॰… നിരോധോ നിബ്ബാനം. അയനം വുച്ചതി മഗ്ഗോ, സേയ്യഥിദം – സമ്മാദിട്ഠി…പേ॰… സമ്മാസമാധി. അധിവചനന്തി സങ്ഖാ സമഞ്ഞാ പഞ്ഞത്തി വോഹാരോ നാമം നാമകമ്മം നാമധേയ്യം നിരുത്തി ബ്യഞ്ജനം അഭിലാപോതി – പാരായനന്തേവ അധിവചനം. തേനേതം വുച്ചതി –
Tasmā imassa dhammapariyāyassāti. Tasmāti tasmā taṃkāraṇā taṃhetu tappaccayā taṃnidānāti – tasmā. Imassa dhammapariyāyassāti imassa pārāyanassāti – tasmā imassa dhammapariyāyassa. Pārāyananteva adhivacananti pāraṃ vuccati amataṃ nibbānaṃ…pe… nirodho nibbānaṃ. Ayanaṃ vuccati maggo, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi…pe… sammāsamādhi. Adhivacananti saṅkhā samaññā paññatti vohāro nāmaṃ nāmakammaṃ nāmadheyyaṃ nirutti byañjanaṃ abhilāpoti – pārāyananteva adhivacanaṃ. Tenetaṃ vuccati –
‘‘ഏകമേകസ്സ ചേപി പഞ്ഹസ്സ അത്ഥമഞ്ഞായ ധമ്മമഞ്ഞായ ധമ്മാനുധമ്മം പടിപജ്ജേയ്യ, ഗച്ഛേയ്യേവ ജരാമരണസ്സ പാരം. പാരങ്ഗമനീയാ ഇമേ ധമ്മാതി. തസ്മാ ഇമസ്സ ധമ്മപരിയായസ്സ ‘പാരായന’ന്തേവ അധിവചന’’ന്തി.
‘‘Ekamekassa cepi pañhassa atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammaṃ paṭipajjeyya, gaccheyyeva jarāmaraṇassa pāraṃ. Pāraṅgamanīyā ime dhammāti. Tasmā imassa dhammapariyāyassa ‘pārāyana’nteva adhivacana’’nti.
൯൫.
95.
അജിതോ തിസ്സമേത്തേയ്യോ, പുണ്ണകോ അഥ മേത്തഗൂ;
Ajito tissametteyyo, puṇṇako atha mettagū;
ധോതകോ ഉപസീവോ ച, നന്ദോ ച അഥ ഹേമകോ.
Dhotako upasīvo ca, nando ca atha hemako.
൯൬.
96.
തോദേയ്യകപ്പാ ദുഭയോ, ജതുകണ്ണീ ച പണ്ഡിതോ;
Todeyyakappā dubhayo, jatukaṇṇī ca paṇḍito;
ഭദ്രാവുധോ ഉദയോ ച, പോസാലോ ചാപി ബ്രാഹ്മണോ;
Bhadrāvudho udayo ca, posālo cāpi brāhmaṇo;
മോഘരാജാ ച മേധാവീ, പിങ്ഗിയോ ച മഹാഇസി.
Mogharājā ca medhāvī, piṅgiyo ca mahāisi.
൯൭.
97.
ഏതേ ബുദ്ധം ഉപാഗച്ഛും, സമ്പന്നചരണം ഇസിം;
Ete buddhaṃ upāgacchuṃ, sampannacaraṇaṃ isiṃ;
പുച്ഛന്താ നിപുണേ പഞ്ഹേ, ബുദ്ധസേട്ഠം ഉപാഗമും.
Pucchantā nipuṇe pañhe, buddhaseṭṭhaṃ upāgamuṃ.
ഏതേ ബുദ്ധം ഉപാഗച്ഛുന്തി. ഏതേതി സോളസ പാരായനിയാ ബ്രാഹ്മണാ. ബുദ്ധോതി യോ സോ ഭഗവാ സയമ്ഭൂ അനാചരിയകോ പുബ്ബേ അനനുസ്സുതേസു ധമ്മേസു സാമം സച്ചാനി അഭിസമ്ബുജ്ഝി, തത്ഥ ച സബ്ബഞ്ഞുതം പത്തോ ബലേസു ച വസീഭാവം. ബുദ്ധോതി കേനട്ഠേന ബുദ്ധോ? ബുജ്ഝിതാ സച്ചാനീതി ബുദ്ധോ, ബോധേതാ പജായാതി ബുദ്ധോ, സബ്ബഞ്ഞുതായ ബുദ്ധോ, സബ്ബദസ്സാവിതായ ബുദ്ധോ, അഭിഞ്ഞേയ്യതായ ബുദ്ധോ, വിസവിതായ ബുദ്ധോ, ഖീണാസവസങ്ഖാതേന ബുദ്ധോ, നിരുപലേപസങ്ഖാതേന ബുദ്ധോ, ഏകന്തവീതരാഗോതി ബുദ്ധോ, ഏകന്തവീതദോസോതി ബുദ്ധോ, ഏകന്തവീതമോഹോതി ബുദ്ധോ, ഏകന്തനിക്കിലേസോതി ബുദ്ധോ, ഏകായനമഗ്ഗം ഗതോതി ബുദ്ധോ, ഏകോ അനുത്തരം സമ്മാസമ്ബോധിം അഭിസമ്ബുദ്ധോതി ബുദ്ധോ, അബുദ്ധിവിഹതത്താ ബുദ്ധിപടിലാഭാതി ബുദ്ധോ. ബുദ്ധോതി നേതം നാമം മാതരാ കതം ന പിതരാ കതം ന ഭാതരാ കതം ന ഭഗിനിയാ കതം ന മിത്താമച്ചേഹി കതം ന ഞാതിസാലോഹിതേഹി കതം ന സമണബ്രാഹ്മണേഹി കതം ന ദേവതാഹി കതം. വിമോക്ഖന്തികമേതം ബുദ്ധാനം ഭഗവന്താനം ബോധിയാ മൂലേ സഹ സബ്ബഞ്ഞുതഞാണസ്സ പടിലാഭാ സച്ഛികാ പഞ്ഞത്തി , യദിദം ബുദ്ധോതി. ഏതേ ബുദ്ധം ഉപാഗച്ഛുന്തി ഏതേ ബുദ്ധം ഉപാഗമിംസു ഉപസങ്കമിംസു പയിരുപാസിംസു പരിപുച്ഛിംസു പരിപഞ്ഹിംസൂതി – ഏതേ ബുദ്ധം ഉപാഗച്ഛും.
Ete buddhaṃ upāgacchunti. Eteti soḷasa pārāyaniyā brāhmaṇā. Buddhoti yo so bhagavā sayambhū anācariyako pubbe ananussutesu dhammesu sāmaṃ saccāni abhisambujjhi, tattha ca sabbaññutaṃ patto balesu ca vasībhāvaṃ. Buddhoti kenaṭṭhena buddho? Bujjhitā saccānīti buddho, bodhetā pajāyāti buddho, sabbaññutāya buddho, sabbadassāvitāya buddho, abhiññeyyatāya buddho, visavitāya buddho, khīṇāsavasaṅkhātena buddho, nirupalepasaṅkhātena buddho, ekantavītarāgoti buddho, ekantavītadosoti buddho, ekantavītamohoti buddho, ekantanikkilesoti buddho, ekāyanamaggaṃ gatoti buddho, eko anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti buddho, abuddhivihatattā buddhipaṭilābhāti buddho. Buddhoti netaṃ nāmaṃ mātarā kataṃ na pitarā kataṃ na bhātarā kataṃ na bhaginiyā kataṃ na mittāmaccehi kataṃ na ñātisālohitehi kataṃ na samaṇabrāhmaṇehi kataṃ na devatāhi kataṃ. Vimokkhantikametaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ bodhiyā mūle saha sabbaññutañāṇassa paṭilābhā sacchikā paññatti , yadidaṃ buddhoti. Ete buddhaṃ upāgacchunti ete buddhaṃ upāgamiṃsu upasaṅkamiṃsu payirupāsiṃsu paripucchiṃsu paripañhiṃsūti – ete buddhaṃ upāgacchuṃ.
സമ്പന്നചരണം ഇസിന്തി ചരണം വുച്ചതി സീലാചാരനിബ്ബത്തി. സീലസംവരോപി ചരണം, ഇന്ദ്രിയസംവരോപി ചരണം, ഭോജനേ മത്തഞ്ഞുതാപി ചരണം, ജാഗരിയാനുയോഗോപി ചരണം, സത്തപി സദ്ധമ്മാ ചരണം, ചത്താരിപി ഝാനാനി ചരണം. സമ്പന്നചരണന്തി സമ്പന്നചരണം സേട്ഠചരണം വിസേട്ഠചരണം 13 പാമോക്ഖചരണം ഉത്തമചരണം പവരചരണം. ഇസീതി ഇസി ഭഗവാ മഹന്തം സീലക്ഖന്ധം ഏസീ ഗവേസീ പരിയേസീതി ഇസി…പേ॰… മഹേസക്ഖേഹി വാ സത്തേഹി ഏസിതോ ഗവേസിതോ പരിയേസിതോ – ‘‘കഹം ബുദ്ധോ, കഹം ഭഗവാ, കഹം ദേവദേവോ കഹം നരാസഭോ’’തി – ഇസീതി – സമ്പന്നചരണം ഇസിം.
Sampannacaraṇaṃisinti caraṇaṃ vuccati sīlācāranibbatti. Sīlasaṃvaropi caraṇaṃ, indriyasaṃvaropi caraṇaṃ, bhojane mattaññutāpi caraṇaṃ, jāgariyānuyogopi caraṇaṃ, sattapi saddhammā caraṇaṃ, cattāripi jhānāni caraṇaṃ. Sampannacaraṇanti sampannacaraṇaṃ seṭṭhacaraṇaṃ viseṭṭhacaraṇaṃ 14 pāmokkhacaraṇaṃ uttamacaraṇaṃ pavaracaraṇaṃ. Isīti isi bhagavā mahantaṃ sīlakkhandhaṃ esī gavesī pariyesīti isi…pe… mahesakkhehi vā sattehi esito gavesito pariyesito – ‘‘kahaṃ buddho, kahaṃ bhagavā, kahaṃ devadevo kahaṃ narāsabho’’ti – isīti – sampannacaraṇaṃ isiṃ.
പുച്ഛന്താ നിപുണേ പഞ്ഹേതി. പുച്ഛന്താതി പുച്ഛന്താ യാചന്താ അജ്ഝേസന്താ പസാദേന്താ. നിപുണേ പഞ്ഹേതി ഗമ്ഭീരേ ദുദ്ദസേ ദുരനുബോധേ സന്തേ പണീതേ അതക്കാവചരേ നിപുണേ പണ്ഡിതവേദനീയേ പഞ്ഹേതി – പുച്ഛന്താ നിപുണേ പഞ്ഹേ.
Pucchantā nipuṇe pañheti. Pucchantāti pucchantā yācantā ajjhesantā pasādentā. Nipuṇe pañheti gambhīre duddase duranubodhe sante paṇīte atakkāvacare nipuṇe paṇḍitavedanīye pañheti – pucchantā nipuṇe pañhe.
ബുദ്ധസേട്ഠം ഉപാഗമുന്തി. ബുദ്ധോതി യോ സോ ഭഗവാ…പേ॰… സച്ഛികാ പഞ്ഞത്തി, യദിദം ബുദ്ധോതി. സേട്ഠന്തി അഗ്ഗം സേട്ഠം വിസേട്ഠം പാമോക്ഖം ഉത്തമം പവരം ബുദ്ധം ഉപാഗമും ഉപാഗമിംസു ഉപസങ്കമിംസു പയിരുപാസിംസു പരിപുച്ഛിംസു പരിപഞ്ഹിംസൂതി – ബുദ്ധസേട്ഠം ഉപാഗമും. തേനേതം വുച്ചതി –
Buddhaseṭṭhaṃ upāgamunti. Buddhoti yo so bhagavā…pe… sacchikā paññatti, yadidaṃ buddhoti. Seṭṭhanti aggaṃ seṭṭhaṃ viseṭṭhaṃ pāmokkhaṃ uttamaṃ pavaraṃ buddhaṃ upāgamuṃ upāgamiṃsu upasaṅkamiṃsu payirupāsiṃsu paripucchiṃsu paripañhiṃsūti – buddhaseṭṭhaṃ upāgamuṃ. Tenetaṃ vuccati –
‘‘ഏതേ ബുദ്ധം ഉപാഗച്ഛും, സമ്പന്നചരണം ഇസിം;
‘‘Ete buddhaṃ upāgacchuṃ, sampannacaraṇaṃ isiṃ;
പുച്ഛന്താ നിപുണേ പഞ്ഹേ, ബുദ്ധസേട്ഠം ഉപാഗമു’’ന്തി.
Pucchantā nipuṇe pañhe, buddhaseṭṭhaṃ upāgamu’’nti.
൯൮.
98.
തേസം ബുദ്ധോ പബ്യാകാസി, പഞ്ഹം പുട്ഠോ യഥാതഥം;
Tesaṃ buddho pabyākāsi, pañhaṃ puṭṭho yathātathaṃ;
പഞ്ഹാനം വേയ്യാകരണേന, തോസേസി ബ്രാഹ്മണേ മുനി.
Pañhānaṃ veyyākaraṇena, tosesi brāhmaṇe muni.
തേസം ബുദ്ധോ പബ്യാകാസീതി. തേസന്തി സോളസാനം പാരായനിയാനം ബ്രാഹ്മണാനം. ബുദ്ധോതി യോ സോ ഭഗവാ…പേ॰… സച്ഛികാ പഞ്ഞത്തി, യദിദം ബുദ്ധോതി. പബ്യാകാസീതി തേസം ബുദ്ധോ പബ്യാകാസി ആചിക്ഖി ദേസേസി പഞ്ഞപേസി പട്ഠപേസി വിവരി വിഭജി ഉത്താനീഅകാസി പകാസേസീതി – തേസം ബുദ്ധോ പബ്യാകാസി.
Tesaṃ buddho pabyākāsīti. Tesanti soḷasānaṃ pārāyaniyānaṃ brāhmaṇānaṃ. Buddhoti yo so bhagavā…pe… sacchikā paññatti, yadidaṃ buddhoti. Pabyākāsīti tesaṃ buddho pabyākāsi ācikkhi desesi paññapesi paṭṭhapesi vivari vibhaji uttānīakāsi pakāsesīti – tesaṃ buddho pabyākāsi.
പഞ്ഹം പുട്ഠോ യഥാതഥന്തി. പഞ്ഹം പുട്ഠോതി പഞ്ഹം പുട്ഠോ പുച്ഛിതോ യാചിതോ അജ്ഝേസിതോ പസാദിതോ. യഥാതഥന്തി യഥാ ആചിക്ഖിതബ്ബം തഥാ ആചിക്ഖി , യഥാ ദേസിതബ്ബം തഥാ ദേസേസി, യഥാ പഞ്ഞപേതബ്ബം തഥാ പഞ്ഞപേസി, യഥാ പട്ഠപേതബ്ബം തഥാ പട്ഠപേസി, യഥാ വിവരിതബ്ബം തഥാ വിവരി , യഥാ വിഭജിതബ്ബം തഥാ വിഭജി, യഥാ ഉത്താനീകാതബ്ബം തഥാ ഉത്താനീഅകാസി, യഥാ പകാസിതബ്ബം തഥാ പകാസേസീതി – പഞ്ഹം പുട്ഠോ യഥാതഥം.
Pañhaṃ puṭṭho yathātathanti. Pañhaṃ puṭṭhoti pañhaṃ puṭṭho pucchito yācito ajjhesito pasādito. Yathātathanti yathā ācikkhitabbaṃ tathā ācikkhi , yathā desitabbaṃ tathā desesi, yathā paññapetabbaṃ tathā paññapesi, yathā paṭṭhapetabbaṃ tathā paṭṭhapesi, yathā vivaritabbaṃ tathā vivari , yathā vibhajitabbaṃ tathā vibhaji, yathā uttānīkātabbaṃ tathā uttānīakāsi, yathā pakāsitabbaṃ tathā pakāsesīti – pañhaṃ puṭṭho yathātathaṃ.
പഞ്ഹാനം വേയ്യാകരണേനാതി പഞ്ഹാനം വേയ്യാകരണേന ആചിക്ഖനേന ദേസനേന പഞ്ഞപനേന പട്ഠപനേന വിവരണേന വിഭജനേന ഉത്താനീകമ്മേന പകാസനേനാതി – പഞ്ഹാനം വേയ്യാകരണേന.
Pañhānaṃ veyyākaraṇenāti pañhānaṃ veyyākaraṇena ācikkhanena desanena paññapanena paṭṭhapanena vivaraṇena vibhajanena uttānīkammena pakāsanenāti – pañhānaṃ veyyākaraṇena.
തോസേസി ബ്രാഹ്മണേ മുനീതി. തോസേസീതി തോസേസി വിതോസേസി പസാദേസി ആരാധേസി അത്തമനേ അകാസി. ബ്രാഹ്മണേതി സോളസ പാരായനിയേ ബ്രാഹ്മണേ. മുനീതി മോനം വുച്ചതി ഞാണം…പേ॰… സങ്ഗജാലമതിച്ച സോ മുനീതി – തോസേസി ബ്രാഹ്മണേ മുനി. തേനേതം വുച്ചതി –
Tosesi brāhmaṇe munīti. Tosesīti tosesi vitosesi pasādesi ārādhesi attamane akāsi. Brāhmaṇeti soḷasa pārāyaniye brāhmaṇe. Munīti monaṃ vuccati ñāṇaṃ…pe… saṅgajālamaticca so munīti – tosesi brāhmaṇe muni. Tenetaṃ vuccati –
‘‘തേസം ബുദ്ധോ പബ്യാകാസി, പഞ്ഹം പുട്ഠോ യഥാതഥം;
‘‘Tesaṃ buddho pabyākāsi, pañhaṃ puṭṭho yathātathaṃ;
പഞ്ഹാനം വേയ്യാകരണേന, തോസേസി ബ്രാഹ്മണേ മുനീ’’തി.
Pañhānaṃ veyyākaraṇena, tosesi brāhmaṇe munī’’ti.
൯൯.
99.
തേ തോസിതാ ചക്ഖുമതാ, ബുദ്ധേനാദിച്ചബന്ധുനാ;
Te tositā cakkhumatā, buddhenādiccabandhunā;
ബ്രഹ്മചരിയമചരിംസു, വരപഞ്ഞസ്സ സന്തികേ.
Brahmacariyamacariṃsu, varapaññassa santike.
തേ തോസിതാ ചക്ഖുമതാതി. തേതി സോളസ പാരായനിയാ ബ്രാഹ്മണാ. തോസിതാതി തോസിതാ വിതോസിതാ പസാദിതാ ആരാധിതാ അത്തമനാ കതാതി – തേ തോസിതാ. ചക്ഖുമതാതി ഭഗവാ പഞ്ചഹി ചക്ഖൂഹി ചക്ഖുമാ – മംസചക്ഖുനാപി ചക്ഖുമാ, ദിബ്ബചക്ഖുനാപി ചക്ഖുമാ, പഞ്ഞാചക്ഖുനാപി ചക്ഖുമാ, ബുദ്ധചക്ഖുനാപി ചക്ഖുമാ, സമന്തചക്ഖുനാപി ചക്ഖുമാ. കഥം ഭഗവാ മംസചക്ഖുനാപി ചക്ഖുമാ…പേ॰… ഏവം ഭഗവാ സമന്തചക്ഖുനാപി ചക്ഖുമാതി – തേ തോസിതാ ചക്ഖുമതാ.
Te tositā cakkhumatāti. Teti soḷasa pārāyaniyā brāhmaṇā. Tositāti tositā vitositā pasāditā ārādhitā attamanā katāti – te tositā. Cakkhumatāti bhagavā pañcahi cakkhūhi cakkhumā – maṃsacakkhunāpi cakkhumā, dibbacakkhunāpi cakkhumā, paññācakkhunāpi cakkhumā, buddhacakkhunāpi cakkhumā, samantacakkhunāpi cakkhumā. Kathaṃ bhagavā maṃsacakkhunāpi cakkhumā…pe… evaṃ bhagavā samantacakkhunāpi cakkhumāti – te tositā cakkhumatā.
ബുദ്ധേനാദിച്ചബന്ധുനാതി. ബുദ്ധോതി യോ സോ ഭഗവാ…പേ॰… സച്ഛികാ പഞ്ഞത്തി, യദിദം ബുദ്ധോതി. ആദിച്ചബന്ധുനാതി ആദിച്ചോ വുച്ചതി സൂരിയോ. സോ ഗോതമോ ഗോത്തേന, ഭഗവാപി ഗോതമോ ഗോത്തേന, ഭഗവാ സൂരിയസ്സ ഗോത്തഞാതകോ ഗോത്തബന്ധു. തസ്മാ ബുദ്ധോ ആദിച്ചബന്ധൂതി – ബുദ്ധേനാദിച്ചബന്ധുനാ.
Buddhenādiccabandhunāti. Buddhoti yo so bhagavā…pe… sacchikā paññatti, yadidaṃ buddhoti. Ādiccabandhunāti ādicco vuccati sūriyo. So gotamo gottena, bhagavāpi gotamo gottena, bhagavā sūriyassa gottañātako gottabandhu. Tasmā buddho ādiccabandhūti – buddhenādiccabandhunā.
ബ്രഹ്മചരിയമചരിംസൂതി ബ്രഹ്മചരിയം വുച്ചതി അസദ്ധമ്മസമാപത്തിയാ ആരതി വിരതി പടിവിരതി വേരമണീ വിരമണം അകിരിയാ അകരണം അനജ്ഝാപത്തി വേലാഅനതിക്കമോ സേതുഘാതോ. അപി ച, നിപ്പരിയായവസേന ബ്രഹ്മചരിയം വുച്ചതി അരിയോ അട്ഠങ്ഗികോ മഗ്ഗോ, സേയ്യഥിദം – സമ്മാദിട്ഠി, സമ്മാസങ്കപ്പോ, സമ്മാവാചാ, സമ്മാകമ്മന്തോ, സമ്മാആജീവോ, സമ്മാവായാമോ, സമ്മാസതി, സമ്മാസമാധി. ബ്രഹ്മചരിയമചരിംസൂതി ബ്രഹ്മചരിയം ചരിംസു അചരിംസു സമാദായ വത്തിംസൂതി – ബ്രഹ്മചരിയമചരിംസു.
Brahmacariyamacariṃsūti brahmacariyaṃ vuccati asaddhammasamāpattiyā ārati virati paṭivirati veramaṇī viramaṇaṃ akiriyā akaraṇaṃ anajjhāpatti velāanatikkamo setughāto. Api ca, nippariyāyavasena brahmacariyaṃ vuccati ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi, sammāsaṅkappo, sammāvācā, sammākammanto, sammāājīvo, sammāvāyāmo, sammāsati, sammāsamādhi. Brahmacariyamacariṃsūti brahmacariyaṃ cariṃsu acariṃsu samādāya vattiṃsūti – brahmacariyamacariṃsu.
വരപഞ്ഞസ്സ സന്തികേതി വരപഞ്ഞസ്സ അഗ്ഗപഞ്ഞസ്സ സേട്ഠപഞ്ഞസ്സ വിസേട്ഠപഞ്ഞസ്സ പാമോക്ഖപഞ്ഞസ്സ ഉത്തമപഞ്ഞസ്സ പവരപഞ്ഞസ്സ. സന്തികേതി സന്തികേ സാമന്താ ആസന്നേ അവിദൂരേ ഉപകട്ഠേതി – വരപഞ്ഞസ്സ സന്തികേ. തേനേതം വുച്ചതി –
Varapaññassa santiketi varapaññassa aggapaññassa seṭṭhapaññassa viseṭṭhapaññassa pāmokkhapaññassa uttamapaññassa pavarapaññassa. Santiketi santike sāmantā āsanne avidūre upakaṭṭheti – varapaññassa santike. Tenetaṃ vuccati –
‘‘തേ തോസിതാ ചക്ഖുമതാ, ബുദ്ധേനാദിച്ചബന്ധുനാ;
‘‘Te tositā cakkhumatā, buddhenādiccabandhunā;
ബ്രഹ്മചരിയമചരിംസു, വരപഞ്ഞസ്സ സന്തികേ’’തി.
Brahmacariyamacariṃsu, varapaññassa santike’’ti.
൧൦൦.
100.
ഏകമേകസ്സ പഞ്ഹസ്സ, യഥാ ബുദ്ധേന ദേസിതം;
Ekamekassa pañhassa, yathā buddhena desitaṃ;
തഥാ യോ പടിപജ്ജേയ്യ, ഗച്ഛേ പാരം അപാരതോ.
Tathāyo paṭipajjeyya, gacche pāraṃ apārato.
ഏകമേകസ്സ പഞ്ഹസ്സാതി ഏകമേകസ്സ അജിതപഞ്ഹസ്സ, ഏകമേകസ്സ തിസ്സമേത്തേയ്യപഞ്ഹസ്സ…പേ॰… ഏകമേകസ്സ പിങ്ഗിയപഞ്ഹസ്സാതി – ഏകമേകസ്സ പഞ്ഹസ്സ.
Ekamekassa pañhassāti ekamekassa ajitapañhassa, ekamekassa tissametteyyapañhassa…pe… ekamekassa piṅgiyapañhassāti – ekamekassa pañhassa.
യഥാ ബുദ്ധേന ദേസിതന്തി. ബുദ്ധോതി യോ സോ ഭഗവാ സയമ്ഭൂ…പേ॰… സച്ഛികാ പഞ്ഞത്തി, യദിദം ബുദ്ധോതി. യഥാ ബുദ്ധേന ദേസിതന്തി യഥാ ബുദ്ധേന ആചിക്ഖിതം ദേസിതം പഞ്ഞപിതം പട്ഠപിതം വിവരിതം വിഭജിതം 15 ഉത്താനീകതം പകാസിതന്തി – യഥാ ബുദ്ധേന ദേസിതം.
Yathā buddhena desitanti. Buddhoti yo so bhagavā sayambhū…pe… sacchikā paññatti, yadidaṃ buddhoti. Yathā buddhena desitanti yathā buddhena ācikkhitaṃ desitaṃ paññapitaṃ paṭṭhapitaṃ vivaritaṃ vibhajitaṃ 16 uttānīkataṃ pakāsitanti – yathā buddhena desitaṃ.
തഥാ യോ പടിപജ്ജേയ്യാതി സമ്മാപടിപദം അനുലോമപടിപദം അപച്ചനീകപടിപദം അന്വത്ഥപടിപദം ധമ്മാനുധമ്മപടിപദം പടിപജ്ജേയ്യാതി – തഥാ യോ പടിപജ്ജേയ്യ.
Tathā yo paṭipajjeyyāti sammāpaṭipadaṃ anulomapaṭipadaṃ apaccanīkapaṭipadaṃ anvatthapaṭipadaṃ dhammānudhammapaṭipadaṃ paṭipajjeyyāti – tathā yo paṭipajjeyya.
ഗച്ഛേ പാരം അപാരതോതി പാരം വുച്ചതി അമതം നിബ്ബാനം…പേ॰… നിരോധോ നിബ്ബാനം; അപാരം വുച്ചന്തി കിലേസാ ച ഖന്ധാ ച അഭിസങ്ഖാരാ ച. ഗച്ഛേ പാരം അപാരതോതി അപാരതോ പാരം ഗച്ഛേയ്യ, പാരം അധിഗച്ഛേയ്യ, പാരം ഫസ്സേയ്യ, പാരം സച്ഛികരേയ്യാതി – ഗച്ഛേ പാരം അപാരതോ. തേനേതം വുച്ചതി –
Gacche pāraṃ apāratoti pāraṃ vuccati amataṃ nibbānaṃ…pe… nirodho nibbānaṃ; apāraṃ vuccanti kilesā ca khandhā ca abhisaṅkhārā ca. Gacche pāraṃ apāratoti apārato pāraṃ gaccheyya, pāraṃ adhigaccheyya, pāraṃ phasseyya, pāraṃ sacchikareyyāti – gacche pāraṃ apārato. Tenetaṃ vuccati –
‘‘ഏകമേകസ്സ പഞ്ഹസ്സ, യഥാ ബുദ്ധേന ദേസിതം;
‘‘Ekamekassa pañhassa, yathā buddhena desitaṃ;
തഥാ യോ പടിപജ്ജേയ്യ, ഗച്ഛേ പാരം അപാരതോ’’തി.
Tathā yo paṭipajjeyya, gacche pāraṃ apārato’’ti.
൧൦൧.
101.
അപാരാ പാരം ഗച്ഛേയ്യ, ഭാവേന്തോ മഗ്ഗമുത്തമം;
Apārā pāraṃ gaccheyya, bhāvento maggamuttamaṃ;
മഗ്ഗോ സോ പാരം ഗമനായ, തസ്മാ പാരായനം ഇതി.
Maggoso pāraṃ gamanāya, tasmā pārāyanaṃ iti.
അപാരാ പാരം ഗച്ഛേയ്യാതി അപാരം വുച്ചന്തി കിലേസാ ച ഖന്ധാ ച അഭിസങ്ഖാരാ ച; പാരം വുച്ചതി അമതം നിബ്ബാനം…പേ॰… തണ്ഹക്ഖയോ വിരാഗോ നിരോധോ നിബ്ബാനം. അപാരാ പാരം ഗച്ഛേയ്യാതി അപാരാ പാരം ഗച്ഛേയ്യ, പാരം അധിഗച്ഛേയ്യ, പാരം ഫസ്സേയ്യ, പാരം സച്ഛികരേയ്യാതി – അപാരാ പാരം ഗച്ഛേയ്യ.
Apārā pāraṃ gaccheyyāti apāraṃ vuccanti kilesā ca khandhā ca abhisaṅkhārā ca; pāraṃ vuccati amataṃ nibbānaṃ…pe… taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ. Apārā pāraṃ gaccheyyāti apārā pāraṃ gaccheyya, pāraṃ adhigaccheyya, pāraṃ phasseyya, pāraṃ sacchikareyyāti – apārā pāraṃ gaccheyya.
ഭാവേന്തോ മഗ്ഗമുത്തമന്തി മഗ്ഗമുത്തമം വുച്ചതി അരിയോ അട്ഠങ്ഗികോ മഗ്ഗോ, സേയ്യഥിദം – സമ്മാദിട്ഠി…പേ॰… സമ്മാസമാധി. മഗ്ഗമുത്തമന്തി മഗ്ഗം അഗ്ഗം സേട്ഠം വിസേട്ഠം പാമോക്ഖം ഉത്തമം പവരം. ഭാവേന്തോതി ഭാവേന്തോ ആസേവന്തോ ബഹുലീകരോന്തോതി – ഭാവേന്തോ മഗ്ഗമുത്തമം.
Bhāvento maggamuttamanti maggamuttamaṃ vuccati ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi…pe… sammāsamādhi. Maggamuttamanti maggaṃ aggaṃ seṭṭhaṃ viseṭṭhaṃ pāmokkhaṃ uttamaṃ pavaraṃ. Bhāventoti bhāvento āsevanto bahulīkarontoti – bhāvento maggamuttamaṃ.
മഗ്ഗോ സോ പാരം ഗമനായാതി –
Maggo so pāraṃ gamanāyāti –
പാരം ഗമനായാതി പാരം ഗമനായ പാരം സമ്പാപനായ പാരം സമനുപാപനായ ജരാമരണസ്സ തരണായാതി – മഗ്ഗോ സോ പാരം ഗമനായ.
Pāraṃ gamanāyāti pāraṃ gamanāya pāraṃ sampāpanāya pāraṃ samanupāpanāya jarāmaraṇassa taraṇāyāti – maggo so pāraṃ gamanāya.
തസ്മാ പാരായനം ഇതീതി. തസ്മാതി തസ്മാ തംകാരണാ തംഹേതു തപ്പച്ചയാ തംനിദാനാ. പാരം വുച്ചതി അമതം നിബ്ബാനം…പേ॰… നിരോധോ നിബ്ബാനം. അയനം വുച്ചതി മഗ്ഗോ. ഇതീതി പദസന്ധി…പേ॰… പദാനുപുബ്ബതാപേതം ഇതീതി – തസ്മാ പാരായനം ഇതി. തേനേതം വുച്ചതി –
Tasmā pārāyanaṃ itīti. Tasmāti tasmā taṃkāraṇā taṃhetu tappaccayā taṃnidānā. Pāraṃ vuccati amataṃ nibbānaṃ…pe… nirodho nibbānaṃ. Ayanaṃ vuccati maggo. Itīti padasandhi…pe… padānupubbatāpetaṃ itīti – tasmā pārāyanaṃ iti. Tenetaṃ vuccati –
‘‘അപാരാ പാരം ഗച്ഛേയ്യ, ഭാവേന്തോ മഗ്ഗമുത്തമം;
‘‘Apārā pāraṃ gaccheyya, bhāvento maggamuttamaṃ;
മഗ്ഗോ സോ പാരം ഗമനായ, തസ്മാ പാരായനം ഇതീ’’തി.
Maggo so pāraṃ gamanāya, tasmā pārāyanaṃ itī’’ti.
പാരായനത്ഥുതിഗാഥാനിദ്ദേസോ സത്തരസമോ.
Pārāyanatthutigāthāniddeso sattarasamo.
Footnotes:
Related texts:
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ഖുദ്ദകനികായ (അട്ഠകഥാ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ചൂളനിദ്ദേസ-അട്ഠകഥാ • Cūḷaniddesa-aṭṭhakathā / ൧൭. പാരായനത്ഥുതിഗാഥാനിദ്ദേസവണ്ണനാ • 17. Pārāyanatthutigāthāniddesavaṇṇanā