| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
10. පරිබ්‌බාජකසුත්‌තවණ්‌ණනා
10. Paribbājakasuttavaṇṇanā
30. දසමෙ අභිඤ්‌ඤාතාති එදිසො ච එදිසො චාති අභිලක්‌ඛණවසෙන ඤාතා. තෙනාහ ‘‘ඤාතා පාකටා’’ති. පටිසල්‌ලානා වුට්‌ඨිතොති එත්‌ථ පටිසල්‌ලානන්‌ති තෙහි තෙහි සද්‌ධිවිහාරිකඅන්‌තෙවාසිකඋපාසකාදිසත්‌තෙහි චෙව රූපාරම්‌මණාදිසඞ්‌ඛාරෙහි ච පටිනිවත්‌තිත්‌වා අපසක්‌කිත්‌වා සල්‌ලීනං නිලීයනං, එකීභාවො පවිවෙකොති වුත්‌තං හොති. යො තතො වුට්‌ඨිතො, සො පටිසල්‌ලානා වුට්‌ඨිතො නාම හොති. භගවා පන යස්‌මා පටිසල්‌ලානා උත්‌තමතො ඵලසමාපත්‌තිතො වුට්‌ඨාසි, තස්‌මා වුත්‌තං ‘‘පටිසල්‌ලානා වුට්‌ඨිතොති ඵලසමාපත්‌තිතො වුට්‌ඨිතො’’ති. වත්‌ථුකාමෙසූති රූපාදීසු කිලෙසකාමස්‌ස වත්‌ථුභූතෙසු කාමෙසු. බහලරාගන්‌ති ථිරමූලදුම්‌මොචනීයතාහි අජ්‌ඣොසානෙන බහලභූතං කිලෙසකාමං . සකාරණාති යෙහි කාරණෙහි පරෙසං වාදෙ දොසං දස්‌සෙන්‌ති, තෙහි කාරණෙහි සකාරණා. න හි ලක්‌ඛණයුත්‌තෙන හෙතුනා විනා පරවාදෙසු දොසං දස්‌සෙතුං සක්‌කා.
30. Dasame abhiññātāti ediso ca ediso cāti abhilakkhaṇavasena ñātā. Tenāha ‘‘ñātā pākaṭā’’ti. Paṭisallānā vuṭṭhitoti ettha paṭisallānanti tehi tehi saddhivihārikaantevāsikaupāsakādisattehi ceva rūpārammaṇādisaṅkhārehi ca paṭinivattitvā apasakkitvā sallīnaṃ nilīyanaṃ, ekībhāvo pavivekoti vuttaṃ hoti. Yo tato vuṭṭhito, so paṭisallānā vuṭṭhito nāma hoti. Bhagavā pana yasmā paṭisallānā uttamato phalasamāpattito vuṭṭhāsi, tasmā vuttaṃ ‘‘paṭisallānā vuṭṭhitoti phalasamāpattito vuṭṭhito’’ti. Vatthukāmesūti rūpādīsu kilesakāmassa vatthubhūtesu kāmesu. Bahalarāganti thiramūladummocanīyatāhi ajjhosānena bahalabhūtaṃ kilesakāmaṃ . Sakāraṇāti yehi kāraṇehi paresaṃ vāde dosaṃ dassenti, tehi kāraṇehi sakāraṇā. Na hi lakkhaṇayuttena hetunā vinā paravādesu dosaṃ dassetuṃ sakkā.
එවමාදීති එත්‌ථ ආදිසද්‌දෙන ‘‘නත්‌ථි හෙතු නත්‌ථි පච්‌චයො සත්‌තානං සංකිලෙසායා’’ති (දී. නි. 1.168) එවමාදිං සඞ්‌ගණ්‌හාති, තස්‌මා එවමාදිවාදිනො එවං හෙතුප්‌පටික්‌ඛෙපවාදිනොති අත්‌ථො. එත්‌ථ ච නත්‌ථිකදිට්‌ඨි විපාකං පටිබාහති, අකිරියදිට්‌ඨි කම්‌මං පටිබාහති, අහෙතුකදිට්‌ඨි උභයං පටිබාහති. තත්‌ථ කම්‌මං පටිබාහන්‌තෙන විපාකො පටිබාහිතො හොති, විපාකං පටිබාහන්‌තෙනපි කම්‌මං පටිබාහිතං. ඉති සබ්‌බෙපෙතෙ අත්‌ථතො උභයපටිබාහකා අහෙතුවාදා චෙව අකිරියවාදා ච නත්‌ථිකවාදා ච හොන්‌ති.
Evamādīti ettha ādisaddena ‘‘natthi hetu natthi paccayo sattānaṃ saṃkilesāyā’’ti (dī. ni. 1.168) evamādiṃ saṅgaṇhāti, tasmā evamādivādino evaṃ hetuppaṭikkhepavādinoti attho. Ettha ca natthikadiṭṭhi vipākaṃ paṭibāhati, akiriyadiṭṭhi kammaṃ paṭibāhati, ahetukadiṭṭhi ubhayaṃ paṭibāhati. Tattha kammaṃ paṭibāhantena vipāko paṭibāhito hoti, vipākaṃ paṭibāhantenapi kammaṃ paṭibāhitaṃ. Iti sabbepete atthato ubhayapaṭibāhakā ahetuvādā ceva akiriyavādā ca natthikavādā ca honti.
ඔක්‌කන්‌තනියමාති ඔගාළ්‌හමිච්‌ඡත්‌තනියමා. සජ්‌ඣායතීති තං දිට්‌ඨිදීපකං ගන්‌ථං උග්‌ගහෙත්‌වා පඨති. වීමංසතීති තස්‌ස අත්‌ථං විචාරෙති. තස්‌සාතිආදි වීමංසනාකාරදස්‌සනං. තස්‌මිං ආරම්‌මණෙති යථාපරිකප්‌පිතහෙතුපච්‌චයාභාවාදිකෙ නත්‌ථි හෙතූතිආදිනයප්‌පවත්‌තාය ලද්‌ධියා ආරම්‌මණෙ. මිච්‌ඡාසති සන්‌තිට්‌ඨතීති ‘‘නත්‌ථි හෙතූ’’තිආදිවසෙන අනුස්‌සවූපලද්‌ධෙ අත්‌ථෙ තදාකාරපරිවිතක්‌කනෙහි සවිග්‌ගහෙ විය සරූපතො චිත්‌තස්‌ස පච්‌චුපට්‌ඨිතෙ චිරකාලපරිචයෙන එවමෙතන්‌ති නිජ්‌ඣානක්‌ඛමභාවූපගමනෙන නිජ්‌ඣානක්‌ඛන්‌තියා තථාගහිතෙ පුනප්‌පුනං තථෙව ආසෙවන්‌තස්‌ස බහුලීකරොන්‌තස්‌ස මිච්‌ඡාවිතක්‌කෙන සමානීයමානා මිච්‌ඡාවායාමොපත්‌ථම්‌භිතා අතංසභාවං තංසභාවන්‌ති ගණ්‌හන්‌තී මිච්‌ඡාසතීති ලද්‌ධනාමා තංලද්‌ධිසහගතා තණ්‌හා සන්‌තිට්‌ඨති. චිත්‌තං එකග්‌ගං හොතීති යථාවුත්‌තවිතක්‌කාදිපච්‌චයලාභෙන තස්‌මිං ආරම්‌මණෙ අවට්‌ඨිතතාය අනෙකග්‌ගතං පහාය චිත්‌තං එකග්‌ගං අප්‌පිතං විය හොති මිච්‌ඡාසමාධිනා. සොපි හි පච්‌චයවිසෙසෙන ලද්‌ධභාවනාබලො කදාචි සමාධානපටිරූපකිච්‌චකරො හොතියෙව පහරණවිජ්‌ඣනාදීසු වියාති දට්‌ඨබ්‌බං.
Okkantaniyamāti ogāḷhamicchattaniyamā. Sajjhāyatīti taṃ diṭṭhidīpakaṃ ganthaṃ uggahetvā paṭhati. Vīmaṃsatīti tassa atthaṃ vicāreti. Tassātiādi vīmaṃsanākāradassanaṃ. Tasmiṃārammaṇeti yathāparikappitahetupaccayābhāvādike natthi hetūtiādinayappavattāya laddhiyā ārammaṇe. Micchāsati santiṭṭhatīti ‘‘natthi hetū’’tiādivasena anussavūpaladdhe atthe tadākāraparivitakkanehi saviggahe viya sarūpato cittassa paccupaṭṭhite cirakālaparicayena evametanti nijjhānakkhamabhāvūpagamanena nijjhānakkhantiyā tathāgahite punappunaṃ tatheva āsevantassa bahulīkarontassa micchāvitakkena samānīyamānā micchāvāyāmopatthambhitā ataṃsabhāvaṃ taṃsabhāvanti gaṇhantī micchāsatīti laddhanāmā taṃladdhisahagatā taṇhā santiṭṭhati. Cittaṃ ekaggaṃ hotīti yathāvuttavitakkādipaccayalābhena tasmiṃ ārammaṇe avaṭṭhitatāya anekaggataṃ pahāya cittaṃ ekaggaṃ appitaṃ viya hoti micchāsamādhinā. Sopi hi paccayavisesena laddhabhāvanābalo kadāci samādhānapaṭirūpakiccakaro hotiyeva paharaṇavijjhanādīsu viyāti daṭṭhabbaṃ.
ජවනානි ජවන්‌තීති අනෙකක්‌ඛත්‌තුං තෙනාකාරෙන පුබ්‌බභාගියෙසු ජවනවාරෙසු පවත්‌තෙසු සබ්‌බපච්‌ඡිමෙ ජවනවාරෙ සත්‌ත ජවනානි ජවන්‌ති. පඨමජවනෙ සතෙකිච්‌ඡො හොති, තථා දුතියාදීසූති ධම්‌මසභාවදස්‌සනමෙතං, න පන තස්‌මිං ඛණෙ තෙසං සතෙකිච්‌ඡභාවාපාදනං කෙනචි සක්‌කා කාතුං. තත්‌ථාති තෙසු තීසු මිච්‌ඡාදස්‌සනෙසු. කොචි එකං දස්‌සනං ඔක්‌කමතීති යස්‌ස එකස්‌මිංයෙව අභිනිවෙසො ආසෙවනා පවත්‌තා, සො එකංයෙව දස්‌සනං ඔක්‌කමති. යස්‌ස ද්‌වීසු තීසුපි වා අභිනිවෙසො ආසෙවනා පවත්‌තා, සො ද්‌වෙ තීණි ඔක්‌කමති. එතෙන යා පුබ්‌බෙ උභයපටිබාහිකතාමුඛෙන පවත්‌තා අත්‌ථසිද්‌ධා සබ්‌බදිට්‌ඨිකා, සා පුබ්‌බභාගියා, මිච්‌ඡානියාමොක්‌කන්‌තියා පන යථාසකං පච්‌චයසමුදාගමදිට්‌ඨිතො භින්‌නාරම්‌මණානං විය විසෙසාධිගමානං එකජ්‌ඣං අනුප්‌පත්‌තියා අභිකිණ්‌ණා එවාති දස්‌සෙති. එකස්‌මිං ඔක්‌කන්‌තෙපි ද්‌වීසු තීසු ඔක්‌කන්‌තෙසුපි නියතමිච්‌ඡාදිට්‌ඨිකොව හොතීති ඉමිනා තිස්‌සන්‌නම්‌පි දිට්‌ඨීනං සමානඵලතං සමානබලඤ්‌ච දස්‌සෙති. තස්‌මා තිස්‌සොපි චෙතනා එකස්‌ස උප්‌පන්‌නා අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤං අනුබලප්‌පදායිකා හොන්‌ති.
Javanāni javantīti anekakkhattuṃ tenākārena pubbabhāgiyesu javanavāresu pavattesu sabbapacchime javanavāre satta javanāni javanti. Paṭhamajavane satekiccho hoti, tathā dutiyādīsūti dhammasabhāvadassanametaṃ, na pana tasmiṃ khaṇe tesaṃ satekicchabhāvāpādanaṃ kenaci sakkā kātuṃ. Tatthāti tesu tīsu micchādassanesu. Koci ekaṃ dassanaṃ okkamatīti yassa ekasmiṃyeva abhiniveso āsevanā pavattā, so ekaṃyeva dassanaṃ okkamati. Yassa dvīsu tīsupi vā abhiniveso āsevanā pavattā, so dve tīṇi okkamati. Etena yā pubbe ubhayapaṭibāhikatāmukhena pavattā atthasiddhā sabbadiṭṭhikā, sā pubbabhāgiyā, micchāniyāmokkantiyā pana yathāsakaṃ paccayasamudāgamadiṭṭhito bhinnārammaṇānaṃ viya visesādhigamānaṃ ekajjhaṃ anuppattiyā abhikiṇṇā evāti dasseti. Ekasmiṃ okkantepi dvīsu tīsu okkantesupi niyatamicchādiṭṭhikova hotīti iminā tissannampi diṭṭhīnaṃ samānaphalataṃ samānabalañca dasseti. Tasmā tissopi cetanā ekassa uppannā aññamaññaṃ anubalappadāyikā honti.
කිං පනෙස එතස්‌මිඤ්‌ඤෙව අත්‌තභාවෙ නියතො, උදාහු අඤ්‌ඤස්‌මිම්‌පීති? එතස්‌මිඤ්‌ඤෙව නියතො. අකුසලඤ්‌හි නාමෙතං අබලං, න කුසලං විය මහාබලං. අඤ්‌ඤථා සම්‌මත්‌තනියාමො විය අච්‌චන්‌තිකො සියා, ආසෙවනවසෙන පන භවන්‌තරෙපි තං තං දිට්‌ඨිං රොචෙතියෙව. තෙනෙවාහ ‘‘වට්‌ටඛාණුකො නාමෙස සත්‌තො’’ති. තස්‌මා ‘‘සකිං නිමුග්‌ගො නිමුග්‌ගො එව බාලො’’ති විය වට්‌ටඛාණුජොතනා, යාදිසෙහි පන පච්‌චයෙහි අයං තං දස්‌සනං ඔක්‌කන්‌තො පුන කදාචි මිච්‌ඡත්‌තනියාමො තප්‌පටික්‌ඛෙපපච්‌චයෙ පටිච්‌ච තතො සීසුක්‌ඛෙපනමස්‌ස න හොතීති න වත්‌තබ්‌බං. තෙන වුත්‌තං ‘‘යෙභුය්‍යෙනා’’ති. එදිසාති ‘‘බුද්‌ධානම්‌පි අතෙකිච්‌ඡා’’තිආදිනා වුත්‌තසදිසා.
Kiṃ panesa etasmiññeva attabhāve niyato, udāhu aññasmimpīti? Etasmiññeva niyato. Akusalañhi nāmetaṃ abalaṃ, na kusalaṃ viya mahābalaṃ. Aññathā sammattaniyāmo viya accantiko siyā, āsevanavasena pana bhavantarepi taṃ taṃ diṭṭhiṃ rocetiyeva. Tenevāha ‘‘vaṭṭakhāṇuko nāmesa satto’’ti. Tasmā ‘‘sakiṃ nimuggo nimuggo eva bālo’’ti viya vaṭṭakhāṇujotanā, yādisehi pana paccayehi ayaṃ taṃ dassanaṃ okkanto puna kadāci micchattaniyāmo tappaṭikkhepapaccaye paṭicca tato sīsukkhepanamassa na hotīti na vattabbaṃ. Tena vuttaṃ ‘‘yebhuyyenā’’ti. Edisāti ‘‘buddhānampi atekicchā’’tiādinā vuttasadisā.
අත්‌තනො නින්‌දාභයෙනාති ‘‘සම්‌මා දිට්‌ඨිඤ්‌ච නාම තෙ ගරහන්‌තී’’තිආදිනා අත්‌තනො උපරි පරෙහි වත්‌තබ්‌බනින්‌දාභයෙන. ඝට්‌ටනභයෙනාති තථා පරෙසං අපසාදනභයෙන. සහධම්‌මෙන පරෙන අත්‌තනො උපරි කාතබ්‌බනිග්‌ගහො උපාරම්‌භො, තතො පරිත්‌තාසො උපාරම්‌භභයං. තං පන අත්‌ථතො උපවාදභයං හොතීති ආහ ‘‘උපවාදභයෙනා’’ති. පටිප්‌පස්‌සද්‌ධිවසෙන අභිජ්‌ඣා විනයති එතෙනාති අභිජ්‌ඣාවිනයො, අරහත්‌තඵලං. තෙනාහ ‘‘අභිජ්‌ඣාවිනයො වුච්‌චති අරහත්‌ත’’න්‌ති.
Attanonindābhayenāti ‘‘sammā diṭṭhiñca nāma te garahantī’’tiādinā attano upari parehi vattabbanindābhayena. Ghaṭṭanabhayenāti tathā paresaṃ apasādanabhayena. Sahadhammena parena attano upari kātabbaniggaho upārambho, tato parittāso upārambhabhayaṃ. Taṃ pana atthato upavādabhayaṃ hotīti āha ‘‘upavādabhayenā’’ti. Paṭippassaddhivasena abhijjhā vinayati etenāti abhijjhāvinayo, arahattaphalaṃ. Tenāha ‘‘abhijjhāvinayo vuccati arahatta’’nti.
පරිබ්‌බාජකසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Paribbājakasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
උරුවෙලවග්‌ගවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Uruvelavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya / 10. පරිබ්‌බාජකසුත්‌තං • 10. Paribbājakasuttaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / 10. පරිබ්‌බාජකසුත්‌තවණ්‌ණනා • 10. Paribbājakasuttavaṇṇanā
