| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පඤ්‌චපකරණ-අට්‌ඨකථා • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
5. පරිභොගමයපුඤ්‌ඤකථාවණ්‌ණනා
5. Paribhogamayapuññakathāvaṇṇanā
483. ඉදානි පරිභොගමයපුඤ්‌ඤකථා නාම හොති. තත්‌ථ ‘‘තෙසං දිවා ච රත්‌තො ච, සදා පුඤ්‌ඤං පවඩ්‌ඪතී’’ති (සං. නි. 1.47) ච ‘‘යස්‌ස භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු චීවරං පරිභුඤ්‌ජමානො’’ති (අ. නි. 4.51) ච එවමාදීනි සුත්‌තානි අයොනිසො ගහෙත්‌වා යෙසං පරිභොගමයං නාම පුඤ්‌ඤං අත්‌ථී’’ති ලද්‌ධි, සෙය්‍යථාපි රාජගිරිකසිද්‌ධත්‌ථිකසම්‌මිතියානං; තෙ සන්‌ධාය පරිභොගමයන්‌ති පුච්‌ඡා සකවාදිස්‌ස, පටිඤ්‌ඤා ඉතරස්‌ස. අථ නං ‘‘පුඤ්‌ඤං නාම ඵස්‌සාදයො කුසලා ධම්‌මා, න තතො පරං, තස්‌මා ඵස්‌සාදීහි තෙ වඩ්‌ඪිතබ්‌බ’’න්‌ති චොදෙතුං පරිභොගමයො ඵස්‌සොතිආදි ආරද්‌ධං. තං සබ්‌බං ඉතරෙන තෙසං අවඩ්‌ඪනතො පටික්‌ඛිත්‌තං. ලතාවියාතිආදීනි ‘‘කිරියාය වා භාවනාය වා විනාපි යථා ලතාදීනි සයමෙව වඩ්‌ඪන්‌ති, කිං තෙ එවං වඩ්‌ඪන්‌තී’’ති චොදනත්‌ථං වුත්‌තානි. තථා පනස්‌ස අවඩ්‌ඪනතො න හෙවාති පටික්‌ඛිත්‌තං.
483. Idāni paribhogamayapuññakathā nāma hoti. Tattha ‘‘tesaṃ divā ca ratto ca, sadā puññaṃ pavaḍḍhatī’’ti (saṃ. ni. 1.47) ca ‘‘yassa bhikkhave, bhikkhu cīvaraṃ paribhuñjamāno’’ti (a. ni. 4.51) ca evamādīni suttāni ayoniso gahetvā yesaṃ paribhogamayaṃ nāma puññaṃ atthī’’ti laddhi, seyyathāpi rājagirikasiddhatthikasammitiyānaṃ; te sandhāya paribhogamayanti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa. Atha naṃ ‘‘puññaṃ nāma phassādayo kusalā dhammā, na tato paraṃ, tasmā phassādīhi te vaḍḍhitabba’’nti codetuṃ paribhogamayo phassotiādi āraddhaṃ. Taṃ sabbaṃ itarena tesaṃ avaḍḍhanato paṭikkhittaṃ. Latāviyātiādīni ‘‘kiriyāya vā bhāvanāya vā vināpi yathā latādīni sayameva vaḍḍhanti, kiṃ te evaṃ vaḍḍhantī’’ti codanatthaṃ vuttāni. Tathā panassa avaḍḍhanato na hevāti paṭikkhittaṃ.
484. න සමන්‌නාහරතීති පඤ්‌හෙ පටිග්‌ගාහකානං පරිභොගෙන පුරිමචෙතනා වඩ්‌ඪති, එවං තං හොති පුඤ්‌ඤන්‌ති ලද්‌ධිවසෙන පටිජානාති. තතො අනාවට්‌ටෙන්‌තස්‌සාතිආදීහි පුට්‌ඨො දායකස්‌ස චාගචෙතනං සන්‌ධාය පටික්‌ඛිපති. තත්‌ථ අනාවට්‌ටෙන්‌තස්‌සාති දානචෙතනාය පුරෙචාරිකෙන ආවජ්‌ජනෙන භවඞ්‌ගං අනාවට්‌ටෙන්‌තස්‌ස අපරිවට්‌ටෙන්‌තස්‌ස. අනාභොගස්‌සාති නිරාභොගස්‌ස. අසමන්‌නාහරන්‌තස්‌සාති න සමන්‌නාහරන්‌තස්‌ස. ආවජ්‌ජනඤ්‌හි භවඞ්‌ගං විච්‌ඡින්‌දිත්‌වා අත්‌තනො ගතමග්‌ගෙ උප්‌පජ්‌ජමානං දානචෙතනං සමන්‌නාහරති නාම. එවංකිච්‌චෙන ඉමිනා චිත්‌තෙන අසමන්‌නාහරන්‌තස්‌ස පුඤ්‌ඤං හොතීති පුච්‌ඡති. අමනසිකරොන්‌තස්‌සාති මනං අකරොන්‌තස්‌ස. ආවජ්‌ජනෙන හි තදනන්‌තරං උප්‌පජ්‌ජමානං මනං කරොති නාම. එවං අකරොන්‌තස්‌සාති අත්‌ථො. උපයොගවචනස්‌මිඤ්‌හි එතං භුම්‌මං. අචෙතයන්‌තස්‌සාති චෙතනං අනුප්‌පාදෙන්‌තස්‌ස. අපත්‌ථෙන්‌තස්‌සාති පත්‌ථනාසඞ්‌ඛාතං කුසලච්‌ඡන්‌දං අකරොන්‌තස්‌ස. අප්‌පණිදහන්‌තස්‌සාති දානචෙතනාවසෙන චිත්‌තං අට්‌ඨපෙන්‌තස්‌සාති අත්‌ථො. නනු ආවට්‌ටෙන්‌තස්‌සාති වාරෙ ආභොගස්‌සාති ආභොගවතො. අථ වා ආභොගා අස්‌ස, ආභොගස්‌ස වා අනන්‌තරං තං පුඤ්‌ඤං හොතීති අත්‌ථො.
484. Na samannāharatīti pañhe paṭiggāhakānaṃ paribhogena purimacetanā vaḍḍhati, evaṃ taṃ hoti puññanti laddhivasena paṭijānāti. Tato anāvaṭṭentassātiādīhi puṭṭho dāyakassa cāgacetanaṃ sandhāya paṭikkhipati. Tattha anāvaṭṭentassāti dānacetanāya purecārikena āvajjanena bhavaṅgaṃ anāvaṭṭentassa aparivaṭṭentassa. Anābhogassāti nirābhogassa. Asamannāharantassāti na samannāharantassa. Āvajjanañhi bhavaṅgaṃ vicchinditvā attano gatamagge uppajjamānaṃ dānacetanaṃ samannāharati nāma. Evaṃkiccena iminā cittena asamannāharantassa puññaṃ hotīti pucchati. Amanasikarontassāti manaṃ akarontassa. Āvajjanena hi tadanantaraṃ uppajjamānaṃ manaṃ karoti nāma. Evaṃ akarontassāti attho. Upayogavacanasmiñhi etaṃ bhummaṃ. Acetayantassāti cetanaṃ anuppādentassa. Apatthentassāti patthanāsaṅkhātaṃ kusalacchandaṃ akarontassa. Appaṇidahantassāti dānacetanāvasena cittaṃ aṭṭhapentassāti attho. Nanu āvaṭṭentassāti vāre ābhogassāti ābhogavato. Atha vā ābhogā assa, ābhogassa vā anantaraṃ taṃ puññaṃ hotīti attho.
485. ද්‌වින්‌නං ඵස්‌සානන්‌තිආදීසුපි එකක්‌ඛණෙ දායකස්‌ස ද්‌වින්‌නං ඵස්‌සාදීනං අභාවා පටික්‌ඛිපති, දායකස්‌ස ච පරිභුඤ්‌ජන්‌තස්‌ස චාති උභින්‌නං ඵස්‌සාදයො සන්‌ධාය පටිජානාති. අපිචස්‌ස පඤ්‌චන්‌නං විඤ්‌ඤාණානං සමොධානං හොතීති ලද්‌ධි, තස්‌සාපි වසෙන පටිජානාති. අථ නං සකවාදී පරියායස්‌ස ද්‌වාරංපිදහිත්‌වා උජුවිපච්‌චනීකවසෙන චොදෙතුං කුසලාදිපඤ්‌හං පුච්‌ඡති. තත්‍රාපි කුසලාකුසලානං එකස්‌සෙකක්‌ඛණෙ සම්‌පයොගාභාවං සන්‌ධාය පටික්‌ඛිපති. පරිභොගමයං පන චිත්‌තවිප්‌පයුත්‌තං උප්‌පජ්‌ජතීති ලද්‌ධියා පටිජානාති. අථ නං සකවාදී සුත්‌තෙන නිග්‌ගණ්‌හාති.
485. Dvinnaṃ phassānantiādīsupi ekakkhaṇe dāyakassa dvinnaṃ phassādīnaṃ abhāvā paṭikkhipati, dāyakassa ca paribhuñjantassa cāti ubhinnaṃ phassādayo sandhāya paṭijānāti. Apicassa pañcannaṃ viññāṇānaṃ samodhānaṃ hotīti laddhi, tassāpi vasena paṭijānāti. Atha naṃ sakavādī pariyāyassa dvāraṃpidahitvā ujuvipaccanīkavasena codetuṃ kusalādipañhaṃ pucchati. Tatrāpi kusalākusalānaṃ ekassekakkhaṇe sampayogābhāvaṃ sandhāya paṭikkhipati. Paribhogamayaṃ pana cittavippayuttaṃ uppajjatīti laddhiyā paṭijānāti. Atha naṃ sakavādī suttena niggaṇhāti.
486. සුත්‌තසාධනෙ ආරාමරොපකාදීනං අනුස්‌සරණපටිසඞ්‌ඛරණාදිවසෙන අන්‌තරන්‌තරා උප්‌පජ්‌ජමානං පුඤ්‌ඤං සන්‌ධාය සදා පුඤ්‌ඤං පවඩ්‌ඪතීති වුත්‌තං. අප්‌පමාණො තස්‌ස පුඤ්‌ඤාභිසන්‌දොති ඉදං අප්‌පමාණවිහාරිනො දින්‌නපච්‌චයත්‌තා ච ‘‘එවරූපො මෙ චීවරං පරිභුඤ්‌ජතී’’ති අනුමොදනවසෙන ච වුත්‌තං. තං සො පරිභොගමයන්‌ති සල්‌ලක්‌ඛෙති. යස්‌මා පන පටිග්‌ගාහකෙන පටිග්‌ගහෙත්‌වා අපරිභුත්‌තෙපි දෙය්‍යධම්‌මෙ පුඤ්‌ඤං හොතියෙව, තස්‌මා සකවාදීවාදොව බලවා, තත්‌ථ පටිග්‌ගාහකෙන පටිග්‌ගහිතෙති අත්‌ථො දට්‌ඨබ්‌බො. සෙසං උත්‌තානත්‌ථමෙවාති.
486. Suttasādhane ārāmaropakādīnaṃ anussaraṇapaṭisaṅkharaṇādivasena antarantarā uppajjamānaṃ puññaṃ sandhāya sadā puññaṃ pavaḍḍhatīti vuttaṃ. Appamāṇo tassa puññābhisandoti idaṃ appamāṇavihārino dinnapaccayattā ca ‘‘evarūpo me cīvaraṃ paribhuñjatī’’ti anumodanavasena ca vuttaṃ. Taṃ so paribhogamayanti sallakkheti. Yasmā pana paṭiggāhakena paṭiggahetvā aparibhuttepi deyyadhamme puññaṃ hotiyeva, tasmā sakavādīvādova balavā, tattha paṭiggāhakena paṭiggahiteti attho daṭṭhabbo. Sesaṃ uttānatthamevāti.
පරිභොගමයපුඤ්‌ඤකථාවණ්‌ණනා.
Paribhogamayapuññakathāvaṇṇanā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / අභිධම්‌මපිටක • Abhidhammapiṭaka / කථාවත්‌ථුපාළි • Kathāvatthupāḷi / (67) 5. පරිභොගමයපුඤ්‌ඤකථා • (67) 5. Paribhogamayapuññakathā
ටීකා • Tīkā / අභිධම්‌මපිටක (ටීකා) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / පඤ්‌චපකරණ-මූලටීකා • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / 5. පරිභොගමයපුඤ්‌ඤකථාවණ්‌ණනා • 5. Paribhogamayapuññakathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / අභිධම්‌මපිටක (ටීකා) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / පඤ්‌චපකරණ-අනුටීකා • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / 5. පරිභොගමයපුඤ්‌ඤකථාවණ්‌ණනා • 5. Paribhogamayapuññakathāvaṇṇanā
