| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ឥតិវុត្តក-អដ្ឋកថា • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
១០. បរិហានសុត្តវណ្ណនា
10. Parihānasuttavaṇṇanā
៧៩. ទសមេ បរិហានាយ សំវត្តន្តីតិ អវុទ្ធិយា ភវន្តិ, មគ្គាធិគមស្ស បរិបន្ថាយ ហោន្តិ។ អធិគតស្ស បន មគ្គស្ស បរិហានិ នាម នត្ថិ។ ‘‘តយោ ធម្មា’’តិ ធម្មាធិដ្ឋានវសេន ឧទ្ទិដ្ឋធម្មេ បុគ្គលាធិដ្ឋានាយ ទេសនាយ វិភជន្តោ ‘‘ឥធ, ភិក្ខវេ, សេខោ ភិក្ខូ’’តិអាទិមាហ។
79. Dasame parihānāya saṃvattantīti avuddhiyā bhavanti, maggādhigamassa paripanthāya honti. Adhigatassa pana maggassa parihāni nāma natthi. ‘‘Tayo dhammā’’ti dhammādhiṭṭhānavasena uddiṭṭhadhamme puggalādhiṭṭhānāya desanāya vibhajanto ‘‘idha, bhikkhave, sekho bhikkhū’’tiādimāha.
តត្ថ កម្មំ អារមិតព្ពតោ អារាមោ ឯតស្សាតិ កម្មារាមោ។ កម្មេ រតោតិ កម្មរតោ។ កម្មារាមតំ កម្មាភិរតិំ អនុយុត្តោ បយុត្តោតិ កម្មារាមតមនុយុត្តោ។ តត្ថ កម្មំ នាម ឥតិកត្តព្ពំ កម្មំ, សេយ្យថិទំ – ចីវរវិចារណំ, ចីវរករណំ, ឧបត្ថម្ភនំ, បត្តត្ថវិកំ, អំសពន្ធនំ, កាយពន្ធនំ, ធមករណំ, អាធារកំ, បាទកថលិកំ, សម្មជ្ជនីតិ ឯវមាទីនំ ឧបករណានំ ករណំ, យញ្ច វិហារេ ខណ្ឌផុល្លាទិបដិសង្ខរណំ ។ ឯកច្ចោ ហិ ឯតានិ ករោន្តោ សកលទិវសំ ឯតានេវ ករោតិ។ តំ សន្ធាយេតំ វុត្តំ។ យោ បន ឯតេសំ ករណវេលាយមេវ ឯតានិ ករោតិ, ឧទ្ទេសវេលាយំ ឧទ្ទេសំ គណ្ហាតិ, សជ្ឈាយវេលាយំ សជ្ឈាយតិ, ចេតិយង្គណវត្តាទិករណវេលាយំ ចេតិយង្គណវត្តាទីនិ ករោតិ, មនសិការវេលាយំ មនសិការំ ករោតិ សព្ពត្ថកកម្មដ្ឋានេ វា បារិហារិយកម្មដ្ឋានេ វា, ន សោ កម្មារាមោ នាម។ តស្ស តំ –
Tattha kammaṃ āramitabbato ārāmo etassāti kammārāmo. Kamme ratoti kammarato. Kammārāmataṃ kammābhiratiṃ anuyutto payuttoti kammārāmatamanuyutto. Tattha kammaṃ nāma itikattabbaṃ kammaṃ, seyyathidaṃ – cīvaravicāraṇaṃ, cīvarakaraṇaṃ, upatthambhanaṃ, pattatthavikaṃ, aṃsabandhanaṃ, kāyabandhanaṃ, dhamakaraṇaṃ, ādhārakaṃ, pādakathalikaṃ, sammajjanīti evamādīnaṃ upakaraṇānaṃ karaṇaṃ, yañca vihāre khaṇḍaphullādipaṭisaṅkharaṇaṃ . Ekacco hi etāni karonto sakaladivasaṃ etāneva karoti. Taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. Yo pana etesaṃ karaṇavelāyameva etāni karoti, uddesavelāyaṃ uddesaṃ gaṇhāti, sajjhāyavelāyaṃ sajjhāyati, cetiyaṅgaṇavattādikaraṇavelāyaṃ cetiyaṅgaṇavattādīni karoti, manasikāravelāyaṃ manasikāraṃ karoti sabbatthakakammaṭṭhāne vā pārihāriyakammaṭṭhāne vā, na so kammārāmo nāma. Tassa taṃ –
‘‘យានិ ខោ បន តានិ សព្រហ្មចារីនំ ឧច្ចាវចានិ កិំករណីយានិ, តត្ថ ទក្ខោ ហោតិ អនលសោ, តត្រុបាយាយ វីមំសាយ សមន្នាគតោ, អលំ កាតុំ អលំ សំវិធាតុ’’ន្តិ (ទី. និ. ៣.៣៤៥; អ. និ. ១០.១៨) –
‘‘Yāni kho pana tāni sabrahmacārīnaṃ uccāvacāni kiṃkaraṇīyāni, tattha dakkho hoti analaso, tatrupāyāya vīmaṃsāya samannāgato, alaṃ kātuṃ alaṃ saṃvidhātu’’nti (dī. ni. 3.345; a. ni. 10.18) –
អាទិនា សត្ថារា អនុញ្ញាតករណមេវ ហោតិ។
Ādinā satthārā anuññātakaraṇameva hoti.
ភស្សារាមោតិ យោ ភគវតា បដិក្ខិត្តរាជកថាទិវសេន រត្តិន្ទិវំ វីតិនាមេតិ, អយំ ភស្សេ បរិយន្តការី ន ហោតីតិ ភស្សារាមោ នាម។ យោ បន រត្តិម្បិ ទិវាបិ ធម្មំ កថេតិ, បញ្ហំ វិស្សជ្ជេតិ, អយំ អប្បភស្សោ ភស្សេ បរិយន្តការីយេវ។ កស្មា? ‘‘សន្និបតិតានំ វោ, ភិក្ខវេ, ទ្វយំ ករណីយំ – ធម្មី វា កថា, អរិយោ វា តុណ្ហីភាវោ’’តិ (ម. និ. ១.២៧៣) វុត្តវិធិំយេវ បដិបន្នោតិ។
Bhassārāmoti yo bhagavatā paṭikkhittarājakathādivasena rattindivaṃ vītināmeti, ayaṃ bhasse pariyantakārī na hotīti bhassārāmo nāma. Yo pana rattimpi divāpi dhammaṃ katheti, pañhaṃ vissajjeti, ayaṃ appabhasso bhasse pariyantakārīyeva. Kasmā? ‘‘Sannipatitānaṃ vo, bhikkhave, dvayaṃ karaṇīyaṃ – dhammī vā kathā, ariyo vā tuṇhībhāvo’’ti (ma. ni. 1.273) vuttavidhiṃyeva paṭipannoti.
និទ្ទារាមោតិ យោ យាវទត្ថំ ឧទរាវទេហកំ ភុញ្ជិត្វា សេយ្យសុខំ, បស្សសុខំ, មិទ្ធសុខំ អនុយុញ្ជតិ, យោ ច គច្ឆន្តោបិ និសិន្នោបិ ឋិតោបិ ថិនមិទ្ធាភិភូតោ និទ្ទាយតិ, អយំ និទ្ទារាមោ នាម។ យស្ស បន ករជកាយគេលញ្ញេន ចិត្តំ ភវង្គំ ឱតរតិ, នាយំ និទ្ទារាមោ, តេនេវាហ –
Niddārāmoti yo yāvadatthaṃ udarāvadehakaṃ bhuñjitvā seyyasukhaṃ, passasukhaṃ, middhasukhaṃ anuyuñjati, yo ca gacchantopi nisinnopi ṭhitopi thinamiddhābhibhūto niddāyati, ayaṃ niddārāmo nāma. Yassa pana karajakāyagelaññena cittaṃ bhavaṅgaṃ otarati, nāyaṃ niddārāmo, tenevāha –
‘‘អភិជានាមិ ខោ បនាហំ, អគ្គិវេស្សន, គិម្ហានំ បច្ឆិមេ មាសេ បច្ឆាភត្តំ បិណ្ឌបាតប្បដិក្កន្តោ ចតុគ្គុណំ សង្ឃាដិំ បញ្ញាបេត្វា ទក្ខិណេន បស្សេន សតោ សម្បជានោ និទ្ទំ ឱក្កមិតា’’តិ (ម. និ. ១.៣៨៧)។
‘‘Abhijānāmi kho panāhaṃ, aggivessana, gimhānaṃ pacchime māse pacchābhattaṃ piṇḍapātappaṭikkanto catugguṇaṃ saṅghāṭiṃ paññāpetvā dakkhiṇena passena sato sampajāno niddaṃ okkamitā’’ti (ma. ni. 1.387).
ឯត្ថ ច បុថុជ្ជនកល្យាណកោបិ សេខោត្វេវ វេទិតព្ពោ។ តស្មា តស្ស សព្ពស្សបិ វិសេសាធិគមស្ស ឥតរេសំ ឧបរិ វិសេសាធិគមស្ស ច បរិហានាយ វត្តន្តីតិ វេទិតព្ពំ។ សុក្កបក្ខស្ស វុត្តវិបរិយាយេន អត្ថវិភាវនា វេទិតព្ពា។
Ettha ca puthujjanakalyāṇakopi sekhotveva veditabbo. Tasmā tassa sabbassapi visesādhigamassa itaresaṃ upari visesādhigamassa ca parihānāya vattantīti veditabbaṃ. Sukkapakkhassa vuttavipariyāyena atthavibhāvanā veditabbā.
គាថាសុ ឧទ្ធតោតិ ចិត្តវិក្ខេបករេន ឧទ្ធច្ចេន ឧទ្ធតោ អវូបសន្តោ។ អប្បកិច្ចស្សាតិ អនុញ្ញាតស្សបិ វុត្តប្បការស្ស កិច្ចស្ស យុត្តប្បយុត្តកាលេយេវ ករណតោ អប្បកិច្ចោ អស្ស ភវេយ្យ។ អប្បមិទ្ធោតិ ‘‘ទិវសំ ចង្កមេន និសជ្ជាយា’’តិអាទិនា វុត្តជាគរិយានុយោគេន និទ្ទារហិតោ អស្ស។ អនុទ្ធតោតិ ភស្សារាមតាយ ឧប្បជ្ជនកចិត្តវិក្ខេបស្ស អភស្សារាមោ ហុត្វា បរិវជ្ជនេន ន ឧទ្ធតោ វូបសន្តចិត្តោ, សមាហិតោតិ អត្ថោ។ សេសំ បុព្ពេ វុត្តនយត្តា សុវិញ្ញេយ្យមេវ។ ឥតិ ឥមស្មិំ វគ្គេ បឋមទុតិយបញ្ចមឆដ្ឋសត្តមអដ្ឋមនវមេសុ សុត្តេសុ វដ្ដំ កថិតំ, ឥតរេសុ វដ្ដវិវដ្ដំ។
Gāthāsu uddhatoti cittavikkhepakarena uddhaccena uddhato avūpasanto. Appakiccassāti anuññātassapi vuttappakārassa kiccassa yuttappayuttakāleyeva karaṇato appakicco assa bhaveyya. Appamiddhoti ‘‘divasaṃ caṅkamena nisajjāyā’’tiādinā vuttajāgariyānuyogena niddārahito assa. Anuddhatoti bhassārāmatāya uppajjanakacittavikkhepassa abhassārāmo hutvā parivajjanena na uddhato vūpasantacitto, samāhitoti attho. Sesaṃ pubbe vuttanayattā suviññeyyameva. Iti imasmiṃ vagge paṭhamadutiyapañcamachaṭṭhasattamaaṭṭhamanavamesu suttesu vaṭṭaṃ kathitaṃ, itaresu vaṭṭavivaṭṭaṃ.
ទសមសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Dasamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
តតិយវគ្គវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Tatiyavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ឥតិវុត្តកបាឡិ • Itivuttakapāḷi / ១០. បរិហានសុត្តំ • 10. Parihānasuttaṃ
