Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਇਤਿવੁਤ੍ਤਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Itivuttaka-aṭṭhakathā

    ੧੦. ਪਰਿਹਾਨਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ

    10. Parihānasuttavaṇṇanā

    ੭੯. ਦਸਮੇ ਪਰਿਹਾਨਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਅવੁਦ੍ਧਿਯਾ ਭવਨ੍ਤਿ, ਮਗ੍ਗਾਧਿਗਮਸ੍ਸ ਪਰਿਪਨ੍ਥਾਯ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਅਧਿਗਤਸ੍ਸ ਪਨ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਪਰਿਹਾਨਿ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ। ‘‘ਤਯੋ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਧਮ੍ਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨવਸੇਨ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮੇ ਪੁਗ੍ਗਲਾਧਿਟ੍ਠਾਨਾਯ ਦੇਸਨਾਯ વਿਭਜਨ੍ਤੋ ‘‘ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸੇਖੋ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ।

    79. Dasame parihānāya saṃvattantīti avuddhiyā bhavanti, maggādhigamassa paripanthāya honti. Adhigatassa pana maggassa parihāni nāma natthi. ‘‘Tayo dhammā’’ti dhammādhiṭṭhānavasena uddiṭṭhadhamme puggalādhiṭṭhānāya desanāya vibhajanto ‘‘idha, bhikkhave, sekho bhikkhū’’tiādimāha.

    ਤਤ੍ਥ ਕਮ੍ਮਂ ਆਰਮਿਤਬ੍ਬਤੋ ਆਰਾਮੋ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਕਮ੍ਮਾਰਾਮੋ। ਕਮ੍ਮੇ ਰਤੋਤਿ ਕਮ੍ਮਰਤੋ। ਕਮ੍ਮਾਰਾਮਤਂ ਕਮ੍ਮਾਭਿਰਤਿਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਪਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਕਮ੍ਮਾਰਾਮਤਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ। ਤਤ੍ਥ ਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ ਇਤਿਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਕਮ੍ਮਂ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਚੀવਰવਿਚਾਰਣਂ, ਚੀવਰਕਰਣਂ, ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਨਂ, ਪਤ੍ਤਤ੍ਥવਿਕਂ, ਅਂਸਬਨ੍ਧਨਂ, ਕਾਯਬਨ੍ਧਨਂ, ਧਮਕਰਣਂ, ਆਧਾਰਕਂ, ਪਾਦਕਥਲਿਕਂ, ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਨੀਤਿ ਏવਮਾਦੀਨਂ ਉਪਕਰਣਾਨਂ ਕਰਣਂ, ਯਞ੍ਚ વਿਹਾਰੇ ਖਣ੍ਡਫੁਲ੍ਲਾਦਿਪਟਿਸਙ੍ਖਰਣਂ । ਏਕਚ੍ਚੋ ਹਿ ਏਤਾਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਸਕਲਦਿવਸਂ ਏਤਾਨੇવ ਕਰੋਤਿ। ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਯੋ ਪਨ ਏਤੇਸਂ ਕਰਣવੇਲਾਯਮੇવ ਏਤਾਨਿ ਕਰੋਤਿ, ਉਦ੍ਦੇਸવੇਲਾਯਂ ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਸਜ੍ਝਾਯવੇਲਾਯਂ ਸਜ੍ਝਾਯਤਿ, ਚੇਤਿਯਙ੍ਗਣવਤ੍ਤਾਦਿਕਰਣવੇਲਾਯਂ ਚੇਤਿਯਙ੍ਗਣવਤ੍ਤਾਦੀਨਿ ਕਰੋਤਿ, ਮਨਸਿਕਾਰવੇਲਾਯਂ ਮਨਸਿਕਾਰਂ ਕਰੋਤਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਕਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨੇ વਾ ਪਾਰਿਹਾਰਿਯਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨੇ વਾ, ਨ ਸੋ ਕਮ੍ਮਾਰਾਮੋ ਨਾਮ। ਤਸ੍ਸ ਤਂ –

    Tattha kammaṃ āramitabbato ārāmo etassāti kammārāmo. Kamme ratoti kammarato. Kammārāmataṃ kammābhiratiṃ anuyutto payuttoti kammārāmatamanuyutto. Tattha kammaṃ nāma itikattabbaṃ kammaṃ, seyyathidaṃ – cīvaravicāraṇaṃ, cīvarakaraṇaṃ, upatthambhanaṃ, pattatthavikaṃ, aṃsabandhanaṃ, kāyabandhanaṃ, dhamakaraṇaṃ, ādhārakaṃ, pādakathalikaṃ, sammajjanīti evamādīnaṃ upakaraṇānaṃ karaṇaṃ, yañca vihāre khaṇḍaphullādipaṭisaṅkharaṇaṃ . Ekacco hi etāni karonto sakaladivasaṃ etāneva karoti. Taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. Yo pana etesaṃ karaṇavelāyameva etāni karoti, uddesavelāyaṃ uddesaṃ gaṇhāti, sajjhāyavelāyaṃ sajjhāyati, cetiyaṅgaṇavattādikaraṇavelāyaṃ cetiyaṅgaṇavattādīni karoti, manasikāravelāyaṃ manasikāraṃ karoti sabbatthakakammaṭṭhāne vā pārihāriyakammaṭṭhāne vā, na so kammārāmo nāma. Tassa taṃ –

    ‘‘ਯਾਨਿ ਖੋ ਪਨ ਤਾਨਿ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਨਂ ਉਚ੍ਚਾવਚਾਨਿ ਕਿਂਕਰਣੀਯਾਨਿ, ਤਤ੍ਥ ਦਕ੍ਖੋ ਹੋਤਿ ਅਨਲਸੋ, ਤਤ੍ਰੁਪਾਯਾਯ વੀਮਂਸਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ, ਅਲਂ ਕਾਤੁਂ ਅਲਂ ਸਂવਿਧਾਤੁ’’ਨ੍ਤਿ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੩.੩੪੫; ਅ॰ ਨਿ॰ ੧੦.੧੮) –

    ‘‘Yāni kho pana tāni sabrahmacārīnaṃ uccāvacāni kiṃkaraṇīyāni, tattha dakkho hoti analaso, tatrupāyāya vīmaṃsāya samannāgato, alaṃ kātuṃ alaṃ saṃvidhātu’’nti (dī. ni. 3.345; a. ni. 10.18) –

    ਆਦਿਨਾ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਕਰਣਮੇવ ਹੋਤਿ।

    Ādinā satthārā anuññātakaraṇameva hoti.

    ਭਸ੍ਸਾਰਾਮੋਤਿ ਯੋ ਭਗવਤਾ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਰਾਜਕਥਾਦਿવਸੇਨ ਰਤ੍ਤਿਨ੍ਦਿવਂ વੀਤਿਨਾਮੇਤਿ, ਅਯਂ ਭਸ੍ਸੇ ਪਰਿਯਨ੍ਤਕਾਰੀ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਭਸ੍ਸਾਰਾਮੋ ਨਾਮ। ਯੋ ਪਨ ਰਤ੍ਤਿਮ੍ਪਿ ਦਿવਾਪਿ ਧਮ੍ਮਂ ਕਥੇਤਿ, ਪਞ੍ਹਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤਿ, ਅਯਂ ਅਪ੍ਪਭਸ੍ਸੋ ਭਸ੍ਸੇ ਪਰਿਯਨ੍ਤਕਾਰੀਯੇવ। ਕਸ੍ਮਾ? ‘‘ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾਨਂ વੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਦ੍વਯਂ ਕਰਣੀਯਂ – ਧਮ੍ਮੀ વਾ ਕਥਾ, ਅਰਿਯੋ વਾ ਤੁਣ੍ਹੀਭਾવੋ’’ਤਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੨੭੩) વੁਤ੍ਤવਿਧਿਂਯੇવ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋਤਿ।

    Bhassārāmoti yo bhagavatā paṭikkhittarājakathādivasena rattindivaṃ vītināmeti, ayaṃ bhasse pariyantakārī na hotīti bhassārāmo nāma. Yo pana rattimpi divāpi dhammaṃ katheti, pañhaṃ vissajjeti, ayaṃ appabhasso bhasse pariyantakārīyeva. Kasmā? ‘‘Sannipatitānaṃ vo, bhikkhave, dvayaṃ karaṇīyaṃ – dhammī vā kathā, ariyo vā tuṇhībhāvo’’ti (ma. ni. 1.273) vuttavidhiṃyeva paṭipannoti.

    ਨਿਦ੍ਦਾਰਾਮੋਤਿ ਯੋ ਯਾવਦਤ੍ਥਂ ਉਦਰਾવਦੇਹਕਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਸੇਯ੍ਯਸੁਖਂ, ਪਸ੍ਸਸੁਖਂ, ਮਿਦ੍ਧਸੁਖਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਤਿ, ਯੋ ਚ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋਪਿ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋਪਿ ਠਿਤੋਪਿ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਾਭਿਭੂਤੋ ਨਿਦ੍ਦਾਯਤਿ, ਅਯਂ ਨਿਦ੍ਦਾਰਾਮੋ ਨਾਮ। ਯਸ੍ਸ ਪਨ ਕਰਜਕਾਯਗੇਲਞ੍ਞੇਨ ਚਿਤ੍ਤਂ ਭવਙ੍ਗਂ ਓਤਰਤਿ, ਨਾਯਂ ਨਿਦ੍ਦਾਰਾਮੋ, ਤੇਨੇવਾਹ –

    Niddārāmoti yo yāvadatthaṃ udarāvadehakaṃ bhuñjitvā seyyasukhaṃ, passasukhaṃ, middhasukhaṃ anuyuñjati, yo ca gacchantopi nisinnopi ṭhitopi thinamiddhābhibhūto niddāyati, ayaṃ niddārāmo nāma. Yassa pana karajakāyagelaññena cittaṃ bhavaṅgaṃ otarati, nāyaṃ niddārāmo, tenevāha –

    ‘‘ਅਭਿਜਾਨਾਮਿ ਖੋ ਪਨਾਹਂ, ਅਗ੍ਗਿવੇਸ੍ਸਨ, ਗਿਮ੍ਹਾਨਂ ਪਚ੍ਛਿਮੇ ਮਾਸੇ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਪ੍ਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਚਤੁਗ੍ਗੁਣਂ ਸਙ੍ਘਾਟਿਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤ੍વਾ ਦਕ੍ਖਿਣੇਨ ਪਸ੍ਸੇਨ ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਨਿਦ੍ਦਂ ਓਕ੍ਕਮਿਤਾ’’ਤਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੩੮੭)।

    ‘‘Abhijānāmi kho panāhaṃ, aggivessana, gimhānaṃ pacchime māse pacchābhattaṃ piṇḍapātappaṭikkanto catugguṇaṃ saṅghāṭiṃ paññāpetvā dakkhiṇena passena sato sampajāno niddaṃ okkamitā’’ti (ma. ni. 1.387).

    ਏਤ੍ਥ ਚ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਕਲ੍ਯਾਣਕੋਪਿ ਸੇਖੋਤ੍વੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸਪਿ વਿਸੇਸਾਧਿਗਮਸ੍ਸ ਇਤਰੇਸਂ ਉਪਰਿ વਿਸੇਸਾਧਿਗਮਸ੍ਸ ਚ ਪਰਿਹਾਨਾਯ વਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਸੁਕ੍ਕਪਕ੍ਖਸ੍ਸ વੁਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ਅਤ੍ਥવਿਭਾવਨਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ।

    Ettha ca puthujjanakalyāṇakopi sekhotveva veditabbo. Tasmā tassa sabbassapi visesādhigamassa itaresaṃ upari visesādhigamassa ca parihānāya vattantīti veditabbaṃ. Sukkapakkhassa vuttavipariyāyena atthavibhāvanā veditabbā.

    ਗਾਥਾਸੁ ਉਦ੍ਧਤੋਤਿ ਚਿਤ੍ਤવਿਕ੍ਖੇਪਕਰੇਨ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚੇਨ ਉਦ੍ਧਤੋ ਅવੂਪਸਨ੍ਤੋ। ਅਪ੍ਪਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸਾਤਿ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਸ੍ਸਪਿ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਸ੍ਸ ਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਯੁਤ੍ਤਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਾਲੇਯੇવ ਕਰਣਤੋ ਅਪ੍ਪਕਿਚ੍ਚੋ ਅਸ੍ਸ ਭવੇਯ੍ਯ। ਅਪ੍ਪਮਿਦ੍ਧੋਤਿ ‘‘ਦਿવਸਂ ਚਙ੍ਕਮੇਨ ਨਿਸਜ੍ਜਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ વੁਤ੍ਤਜਾਗਰਿਯਾਨੁਯੋਗੇਨ ਨਿਦ੍ਦਾਰਹਿਤੋ ਅਸ੍ਸ। ਅਨੁਦ੍ਧਤੋਤਿ ਭਸ੍ਸਾਰਾਮਤਾਯ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਚਿਤ੍ਤવਿਕ੍ਖੇਪਸ੍ਸ ਅਭਸ੍ਸਾਰਾਮੋ ਹੁਤ੍વਾ ਪਰਿવਜ੍ਜਨੇਨ ਨ ਉਦ੍ਧਤੋ વੂਪਸਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ, ਸਮਾਹਿਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੇਸਂ ਪੁਬ੍ਬੇ વੁਤ੍ਤਨਯਤ੍ਤਾ ਸੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਮੇવ। ਇਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ વਗ੍ਗੇ ਪਠਮਦੁਤਿਯਪਞ੍ਚਮਛਟ੍ਠਸਤ੍ਤਮਅਟ੍ਠਮਨવਮੇਸੁ ਸੁਤ੍ਤੇਸੁ વਟ੍ਟਂ ਕਥਿਤਂ, ਇਤਰੇਸੁ વਟ੍ਟવਿવਟ੍ਟਂ।

    Gāthāsu uddhatoti cittavikkhepakarena uddhaccena uddhato avūpasanto. Appakiccassāti anuññātassapi vuttappakārassa kiccassa yuttappayuttakāleyeva karaṇato appakicco assa bhaveyya. Appamiddhoti ‘‘divasaṃ caṅkamena nisajjāyā’’tiādinā vuttajāgariyānuyogena niddārahito assa. Anuddhatoti bhassārāmatāya uppajjanakacittavikkhepassa abhassārāmo hutvā parivajjanena na uddhato vūpasantacitto, samāhitoti attho. Sesaṃ pubbe vuttanayattā suviññeyyameva. Iti imasmiṃ vagge paṭhamadutiyapañcamachaṭṭhasattamaaṭṭhamanavamesu suttesu vaṭṭaṃ kathitaṃ, itaresu vaṭṭavivaṭṭaṃ.

    ਦਸਮਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Dasamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ਤਤਿਯવਗ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Tatiyavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਇਤਿવੁਤ੍ਤਕਪਾਲ਼ਿ • Itivuttakapāḷi / ੧੦. ਪਰਿਹਾਨਸੁਤ੍ਤਂ • 10. Parihānasuttaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact