| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / បញ្ចបករណ-អនុដីកា • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā |
២. បរិហានិកថា
2. Parihānikathā
១. វាទយុត្តិបរិហានិកថាវណ្ណនា
1. Vādayuttiparihānikathāvaṇṇanā
២៣៩. ឥទំ សុត្តន្តិ ឥទំ លក្ខណមត្តំ ទដ្ឋព្ពំ។ ‘‘បញ្ចិមេ, ភិក្ខវេ, ធម្មា សមយវិមុត្តស្ស ភិក្ខុនោ បរិហានាយ សំវត្តន្តី’’តិ (អ. និ. ៥.១៤៩-១៥០) ឥទម្បិ ហិ សុត្តំ អនាគាមិអាទីនំយេវ បរិហានិនិស្សយោ, ន អរហតោ។ សមយវិមុត្តោតិ អដ្ឋសមាបត្តិលាភិនោ សេក្ខស្សេតំ នាមំ។ យថាហ –
239. Idaṃsuttanti idaṃ lakkhaṇamattaṃ daṭṭhabbaṃ. ‘‘Pañcime, bhikkhave, dhammā samayavimuttassa bhikkhuno parihānāya saṃvattantī’’ti (a. ni. 5.149-150) idampi hi suttaṃ anāgāmiādīnaṃyeva parihāninissayo, na arahato. Samayavimuttoti aṭṭhasamāpattilābhino sekkhassetaṃ nāmaṃ. Yathāha –
‘‘កតមោ ច បុគ្គលោ សមយវិមុត្តោ? ឥធេកច្ចោ បុគ្គលោ កាលេន កាលំ សមយេន សមយំ អដ្ឋ វិមោក្ខេ កាយេន ផុសិត្វា វិហរតិ, បញ្ញាយ ចស្ស ទិស្វា ឯកច្ចេ អាសវា បរិក្ខីណា ហោន្តិ។ អយំ វុច្ចតិ បុគ្គលោ សមយវិមុត្តោ’’តិ (បុ. ប. ១)។
‘‘Katamo ca puggalo samayavimutto? Idhekacco puggalo kālena kālaṃ samayena samayaṃ aṭṭha vimokkhe kāyena phusitvā viharati, paññāya cassa disvā ekacce āsavā parikkhīṇā honti. Ayaṃ vuccati puggalo samayavimutto’’ti (pu. pa. 1).
‘‘បរិហានិធម្មោ’’តិ ច បុថុជ្ជនោ ច ឯកច្ចោ ច សេក្ខោ អធិប្បេតោ, ន អរហាតិ។ តស្មាតិ យស្មា យថាទស្សិតានិ សុត្តានិ អនាគាមិអាទីនំ បរិហានិលទ្ធិយា និស្សយោ, ន អរហតោ, តស្មា។ តំ និស្សាយ តំ អបេក្ខិត្វា យស្មា ‘‘អរហតោបី’’តិ ឯត្ថ អរហតោបិ បរិហានិ, កោ បន វាទោ អនាគាមិអាទីនន្តិ អយមត្ថោ លព្ភតិ, តស្មា បិ-សទ្ទសម្បិណ្ឌិតមត្ថំ ទស្សេន្តោ ‘‘អរហតោបិ…បេ.… យោជេតព្ព’’ន្តិ អាហ។ យស្មា វា កាមញ្ចេត្ថ ទុតិយសុត្តំ សេក្ខវសេន អាគតំ, បឋមតតិយសុត្តានិ បន អសេក្ខវសេនបិ អាគតានីតិ តេសំ លទ្ធិ, តស្មា ‘‘អរហតោបី’’តិ អដ្ឋកថាយំ វុត្តំ។ តេនាហ ‘‘ឥទំ សុត្តំ អរហតោ’’តិអាទិ។
‘‘Parihānidhammo’’ti ca puthujjano ca ekacco ca sekkho adhippeto, na arahāti. Tasmāti yasmā yathādassitāni suttāni anāgāmiādīnaṃ parihāniladdhiyā nissayo, na arahato, tasmā. Taṃ nissāya taṃ apekkhitvā yasmā ‘‘arahatopī’’ti ettha arahatopi parihāni, ko pana vādo anāgāmiādīnanti ayamattho labbhati, tasmā pi-saddasampiṇḍitamatthaṃ dassento ‘‘arahatopi…pe… yojetabba’’nti āha. Yasmā vā kāmañcettha dutiyasuttaṃ sekkhavasena āgataṃ, paṭhamatatiyasuttāni pana asekkhavasenapi āgatānīti tesaṃ laddhi, tasmā ‘‘arahatopī’’ti aṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ. Tenāha ‘‘idaṃ suttaṃ arahato’’tiādi.
តតិយស្មិន្តិ ‘‘សព្ពេសញ្ញេវ អរហន្តានំ បរិហានី’’តិ ឯតស្មិំ បញ្ហេ។ សោ ហិ ‘‘សព្ពេវ អរហន្តោ’’តិអាទិនា អាគតេសុ តតិយោ បញ្ហោ។ តេសន្តិ មុទិន្ទ្រិយានំ។ តតិយស្មិម្បីតិ បិ-សទ្ទោ វុត្តត្ថសមុច្ចយោ។ តេន បឋមបញ្ហំ សមុច្ចិនោតិ ‘‘តត្ថបិ តិក្ខិន្ទ្រិយា អធិប្បេតា’’តិ។
Tatiyasminti ‘‘sabbesaññeva arahantānaṃ parihānī’’ti etasmiṃ pañhe. So hi ‘‘sabbeva arahanto’’tiādinā āgatesu tatiyo pañho. Tesanti mudindriyānaṃ. Tatiyasmimpīti pi-saddo vuttatthasamuccayo. Tena paṭhamapañhaṃ samuccinoti ‘‘tatthapi tikkhindriyā adhippetā’’ti.
សោយេវ ន បរិហាយតីតិ សោតាបន្នោយេវ សោតាបន្នភាវតោ ន បរិហាយតីតិ អត្ថោ។ ន ចេត្ថ សកទាគាមិភាវាបត្តិយា សោតាបន្នភាវាបគមោ បរិហានិ ហោតិ វិសេសាធិគមភាវតោ។ បត្តវិសេសតោ ហិ បរិហានីតិ។ ឥតរេតិ សកទាគាមិអាទិកា។ ឧបរិមគ្គត្ថាយាតិ ឧបរិមគ្គត្តយបដិលាភត្ថាយ ‘‘និយតោ’’តិ វុត្តមត្ថំ អគ្គហេត្វា។
Soyeva na parihāyatīti sotāpannoyeva sotāpannabhāvato na parihāyatīti attho. Na cettha sakadāgāmibhāvāpattiyā sotāpannabhāvāpagamo parihāni hoti visesādhigamabhāvato. Pattavisesato hi parihānīti. Itareti sakadāgāmiādikā. Uparimaggatthāyāti uparimaggattayapaṭilābhatthāya ‘‘niyato’’ti vuttamatthaṃ aggahetvā.
វាទយុត្តិបរិហានិកថាវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Vādayuttiparihānikathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
២. អរិយបុគ្គលសំសន្ទនបរិហានិកថាវណ្ណនា
2. Ariyapuggalasaṃsandanaparihānikathāvaṇṇanā
២៤១. តតោតិ អរហត្តតោ។ តត្ថាតិ ទស្សនមគ្គផលេ។ វាយាមេនាតិ វិបស្សនុស្សាហនេន។ តទនន្តរន្តិ សោតាបត្តិផលានន្តរំ។ បឋមំ ទស្សនមគ្គផលានន្តរំ អរហត្តំ បាបុណាតិ, តតោ បរិហីនោ បុន វាយមន្តោ តទនន្តរំ ន អរហត្តំ បាបុណាតីតិ កា ឯត្ថ យុត្តីតិ អធិប្បាយោ។ បរវាទី នាម យុត្តម្បិ វទតិ អយុត្តម្បីតិ កិំ តស្ស វាទេ យុត្តិគវេសនាយាតិ បន ទដ្ឋព្ពំ។ អបរិហានសភាវោ ភាវនាមគ្គោ អរិយមគ្គត្តា ទស្សនាទស្សនមគ្គោ វិយ។ ន ចេត្ថ អសិទ្ធតាសង្កា លោកុត្តរមគ្គស្ស បរស្សបិ អរិយមគ្គភាវស្ស សិទ្ធត្តា, នាបិ លោកិយមគ្គេន អនេកន្តិកតា អរិយសទ្ទេន វិសេសិតត្តា។ តថា ន វិរុទ្ធតា ទុតិយមគ្គាទីនំ ភាវនាមគ្គភាវស្ស ឱឡារិកកិលេសប្បហានាទីនញ្ច បរស្សបិ អាគមតោ សិទ្ធត្តា។
241. Tatoti arahattato. Tatthāti dassanamaggaphale. Vāyāmenāti vipassanussāhanena. Tadanantaranti sotāpattiphalānantaraṃ. Paṭhamaṃ dassanamaggaphalānantaraṃ arahattaṃ pāpuṇāti, tato parihīno puna vāyamanto tadanantaraṃ na arahattaṃ pāpuṇātīti kā ettha yuttīti adhippāyo. Paravādī nāma yuttampi vadati ayuttampīti kiṃ tassa vāde yuttigavesanāyāti pana daṭṭhabbaṃ. Aparihānasabhāvo bhāvanāmaggo ariyamaggattā dassanādassanamaggo viya. Na cettha asiddhatāsaṅkā lokuttaramaggassa parassapi ariyamaggabhāvassa siddhattā, nāpi lokiyamaggena anekantikatā ariyasaddena visesitattā. Tathā na viruddhatā dutiyamaggādīnaṃ bhāvanāmaggabhāvassa oḷārikakilesappahānādīnañca parassapi āgamato siddhattā.
អរិយបុគ្គលសំសន្ទនបរិហានិកថាវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Ariyapuggalasaṃsandanaparihānikathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
៣. សុត្តសាធនបរិហានិកថាវណ្ណនា
3. Suttasādhanaparihānikathāvaṇṇanā
២៦៥. បុគ្គលបញ្ញត្តិអដ្ឋកថាយំ ‘‘បត្តិ, ផុសនា’’តិ ច បច្ចក្ខតោ អធិគមោ អធិប្បេតោតិ វុត្តំ ‘‘បត្តព្ពំ វទតីតិ អាហ ផុសនារហ’’ន្តិ។
265. Puggalapaññattiaṭṭhakathāyaṃ ‘‘patti, phusanā’’ti ca paccakkhato adhigamo adhippetoti vuttaṃ ‘‘pattabbaṃ vadatīti āha phusanāraha’’nti.
២៦៧. កតសន្និដ្ឋានស្សាតិ ឥមស្មិំ សត្តាហេ មាសេ ឧតុម្ហិ អន្តោវស្សេ វា អញ្ញំ អារាធេស្សាមីតិ កតនិច្ឆយស្ស។
267. Katasanniṭṭhānassāti imasmiṃ sattāhe māse utumhi antovasse vā aññaṃ ārādhessāmīti katanicchayassa.
សុត្តសាធនបរិហានិកថាវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Suttasādhanaparihānikathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
បរិហានិកថាវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Parihānikathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / អភិធម្មបិដក • Abhidhammapiṭaka / កថាវត្ថុបាឡិ • Kathāvatthupāḷi / ២. បរិហានិកថា • 2. Parihānikathā
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / អភិធម្មបិដក (អដ្ឋកថា) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / បញ្ចបករណ-អដ្ឋកថា • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / ២. បរិហានិកថា • 2. Parihānikathā
ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / បញ្ចបករណ-មូលដីកា • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ២. បរិហានិកថា • 2. Parihānikathā
