੧. વਾਦਯੁਤ੍ਤਿਪਰਿਹਾਨਿવਣ੍ਣਨਾ

1. Vādayuttiparihānivaṇṇanā

੨੩੯. ਇਦਾਨਿ ਪਰਿਹਾਨਿਕਥਾ ਹੋਤਿ। ਪਰਿਹਾਨਿਧਮ੍ਮੋ ਅਪਰਿਹਾਨਿਧਮ੍ਮੋ, ‘‘ਦ੍વੇਮੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਧਮ੍ਮਾ ਸੇਕ੍ਖਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਪਰਿਹਾਨਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ’’ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੨.੧੮੫), ‘‘ਪਞ੍ਚਿਮੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਧਮ੍ਮਾ ਸਮਯવਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਪਰਿਹਾਨਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੫.੧੪੯) ਏવਮਾਦੀਨਿ ਹਿ ਸੁਤ੍ਤਾਨਿ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਸਮ੍ਮਿਤਿਯਾ વਜ੍ਜਿਪੁਤ੍ਤਕਾ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਿવਾਦਿਨੋ ਏਕਚ੍ਚੇ ਚ ਮਹਾਸਙ੍ਘਿਕਾ ਅਰਹਤੋਪਿ ਪਰਿਹਾਨਿਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇ વਾ ਹੋਨ੍ਤੁ ਅਞ੍ਞੇਯੇવ વਾ, ਯੇਸਂ ਅਯਂ ਲਦ੍ਧਿ, ਤੇਸਂ ਲਦ੍ਧਿਭਿਨ੍ਦਨਤ੍ਥਂ ਪਰਿਹਾਯਤਿ ਅਰਹਾ ਅਰਹਤ੍ਤਾਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾ ਸਕવਾਦਿਸ੍ਸ। ਤਤ੍ਰ ਪਰਿਹਾਯਤੀਤਿ ਦ੍વੇ ਪਰਿਹਾਨਿਯੋ ਪਤ੍ਤਪਰਿਹਾਨਿ ਚ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਪਰਿਹਾਨਿ ਚ। ਤਤ੍ਥ ‘‘ਦੁਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਗੋਧਿਕੋ ਤਮ੍ਹਾ ਸਾਮਯਿਕਾਯ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ ਪਰਿਹਾਯੀ’’ਤਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੫੯) ਅਯਂ ਪਤ੍ਤਪਰਿਹਾਨਿ ਨਾਮ। ‘‘ਮਾ વੋ ਸਾਮਞ੍ਞਤ੍ਥਿਕਾਨਂ ਸਤਂ ਸਾਮਞ੍ਞਤ੍ਥੋ ਪਰਿਹਾਯੀ’’ਤਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੪੧੬-੪੧੮) ਅਯਂ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਪਰਿਹਾਨਿ। ਤਾਸੁ ਇਧ ਪਤ੍ਤਪਰਿਹਾਨਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ। ਤਞ੍ਹਿ ਸਨ੍ਧਾਯ ਆਮਨ੍ਤਾਤਿ ਪਟਿਞ੍ਞਾ ਪਰવਾਦਿਸ੍ਸ। ਸਕਸਮਯੇ ਪਨ ਇਮਂ ਪਤ੍ਤਪਰਿਹਾਨਿਂ ਨਾਮ ਲੋਕਿਯਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾવ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਨ ਅਰਹਤ੍ਤਾਦੀਹਿ ਸਾਮਞ੍ਞਫਲੇਹਿ। ਪਰਸਮਯੇਪਿ ਨਂ ਸਬ੍ਬਸਾਮਞ੍ਞਫਲੇਸੁ ਸਬ੍ਬਭવੇਸੁ ਸਬ੍ਬਕਾਲੇਸੁ ਸਬ੍ਬੇਸਞ੍ਚ ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਨ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਤਂ ਪਨ ਤੇਸਂ ਲਦ੍ਧਿਮਤ੍ਤਮੇવਾਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਲਦ੍ਧਿਜਾਲਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤੁਂ ਪੁਨ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਾਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਦੇਸਨਾ વਡ੍ਢਿਤਾ।

239. Idāni parihānikathā hoti. Parihānidhammo aparihānidhammo, ‘‘dveme, bhikkhave, dhammā sekkhassa, bhikkhuno parihānāya saṃvattanti’’ (a. ni. 2.185), ‘‘pañcime, bhikkhave, dhammā samayavimuttassa bhikkhuno parihānāya saṃvattantī’’ti (a. ni. 5.149) evamādīni hi suttāni nissāya sammitiyā vajjiputtakā sabbatthivādino ekacce ca mahāsaṅghikā arahatopi parihāniṃ icchanti, tasmā te vā hontu aññeyeva vā, yesaṃ ayaṃ laddhi, tesaṃ laddhibhindanatthaṃ parihāyati arahā arahattāti pucchā sakavādissa. Tatra parihāyatīti dve parihāniyo pattaparihāni ca appattaparihāni ca. Tattha ‘‘dutiyampi kho āyasmā godhiko tamhā sāmayikāya cetovimuttiyā parihāyī’’ti (saṃ. ni. 1.159) ayaṃ pattaparihāni nāma. ‘‘Mā vo sāmaññatthikānaṃ sataṃ sāmaññattho parihāyī’’ti (ma. ni. 1.416-418) ayaṃ appattaparihāni. Tāsu idha pattaparihāni adhippetā. Tañhi sandhāya āmantāti paṭiññā paravādissa. Sakasamaye pana imaṃ pattaparihāniṃ nāma lokiyasamāpattiyāva icchanti, na arahattādīhi sāmaññaphalehi. Parasamayepi naṃ sabbasāmaññaphalesu sabbabhavesu sabbakālesu sabbesañca puggalānaṃ na icchanti. Taṃ pana tesaṃ laddhimattamevāti sabbaṃ laddhijālaṃ bhindituṃ puna sabbatthātiādinā nayena desanā vaḍḍhitā.

ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਾ ਪਰવਾਦੀ ਕਮੇਨ ਪਰਿਹਾਯਿਤ੍વਾ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਅਰਹਤੋ ਪਰਿਹਾਨਿਂ ਨ ਇਚ੍ਛਤਿ, ਉਪਰਿਫਲੇਸੁ ਠਿਤਸ੍ਸੇવ ਇਚ੍ਛਤਿ। ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਰੂਪਾਰੂਪਭવੇਸੁ ਠਿਤਸ੍ਸ ਨ ਇਚ੍ਛਤਿ, ਕਮ੍ਮਾਰਾਮਤਾਦੀਨਂ ਪਨ ਪਰਿਹਾਨਿਯਧਮ੍ਮਾਨਂ ਭਾવਤੋ ਕਾਮਭવੇ ਠਿਤਸ੍ਸੇવ ਇਚ੍ਛਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਪੁਟ੍ਠੋ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ। ਪੁਨ ਦਲ਼੍ਹਂ ਕਤ੍વਾ ਪੁਟ੍ਠੋ ਕਾਮਭવਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਪਟਿਜਾਨਾਤਿ। ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਹਿ ਕਾਮਭવੇ ਪਰਿਹਾਨਿਕਰਾ ਕਾਮਗੁਣਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਹਾਯਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਲਦ੍ਧਿ।

Tattha yasmā paravādī kamena parihāyitvā sotāpattiphale ṭhitassa arahato parihāniṃ na icchati, upariphalesu ṭhitasseva icchati. Yasmā ca rūpārūpabhavesu ṭhitassa na icchati, kammārāmatādīnaṃ pana parihāniyadhammānaṃ bhāvato kāmabhave ṭhitasseva icchati, tasmā ‘‘sabbatthā’’ti puṭṭho paṭikkhipati. Puna daḷhaṃ katvā puṭṭho kāmabhavaṃ sandhāya paṭijānāti. Sabbasmimpi hi kāmabhave parihānikarā kāmaguṇā atthi, tasmā tattha parihāyatīti tassa laddhi.

ਤਤਿਯਪੁਚ੍ਛਾਯ ਪਰਿਹਾਨੀਤਿ ਪਰਿਹਾਨਿਕਰੇ ਧਮ੍ਮੇ ਪੁਚ੍ਛਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਨਿ ਨਾਮ ਕਮ੍ਮਾਰਾਮਤਾਦਿਧਮ੍ਮਾ, વਿਸੇਸਤੋ વਾ ਕਾਮਰਾਗਬ੍ਯਾਪਾਦਾ ਏવ, ਤੇ ਚ ਰੂਪਾਰੂਪਭવੇ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਨ ਹੇવ’’ਨ੍ਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ ਪਰવਾਦਿਸ੍ਸ।

Tatiyapucchāya parihānīti parihānikare dhamme pucchati. Tattha yasmā parihāni nāma kammārāmatādidhammā, visesato vā kāmarāgabyāpādā eva, te ca rūpārūpabhave natthi, tasmā ‘‘na heva’’nti paṭikkhepo paravādissa.

ਸਬ੍ਬਦਾਤਿ ਕਾਲਪੁਚ੍ਛਾ। ਤਤ੍ਥ ਪਠਮਪਞ੍ਹੇ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਕਾਲੇ ਅਪਰਿਹਾਯਨਤੋ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ। ਦੁਤਿਯੇ ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਰੋਤੋ ਰਤ੍ਤਿਭਾਗੇ વਾ ਦਿવਸਭਾਗੇ વਾ ਸਬ੍ਬਦਾ ਪਰਿਹਾਯਨਤੋ ਪਟਿਜਾਨਾਤਿ। ਤਤਿਯੇ ਪਰਿਹਾਨਿਕਰਧਮ੍ਮਸਮਾਯੋਗੇ ਸਤਿ ਮੁਹੁਤ੍ਤਮੇવ ਪਰਿਹਾਨਿ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਤਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਪਰਿਹੀਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਾ ਪਰਿਹੀਨਸ੍ਸ ਚ ਪਰਿਹਾਨਿ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ।

Sabbadāti kālapucchā. Tattha paṭhamapañhe yonisomanasikārakāle aparihāyanato paṭikkhipati. Dutiye ayonisomanasikaroto rattibhāge vā divasabhāge vā sabbadā parihāyanato paṭijānāti. Tatiye parihānikaradhammasamāyoge sati muhuttameva parihāni nāma hoti, tato pubbe aparihīnassa pacchā parihīnassa ca parihāni nāma natthīti paṭikkhipati.

ਸਬ੍ਬੇવ ਅਰਹਨ੍ਤੋਤਿ ਪਞ੍ਹਾਨਂ ਪਠਮਸ੍ਮਿਂ ਤਿਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਸਨ੍ਧਾਯ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ। ਦੁਤਿਯਸ੍ਮਿਂ ਮੁਦਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਸਨ੍ਧਾਯ ਪਟਿਜਾਨਾਤਿ। ਤਤਿਯਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਤਿਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾવ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ। ਤੇਸਞ੍ਹਿ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਪਰਿਹਾਨਿ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਲਦ੍ਧਿ।

Sabbeva arahantoti pañhānaṃ paṭhamasmiṃ tikkhindriye sandhāya paṭikkhipati. Dutiyasmiṃ mudindriye sandhāya paṭijānāti. Tatiyasmimpi tikkhindriyāva adhippetā. Tesañhi sabbesampi parihāni na hotīti tassa laddhi.

ਸੇਟ੍ਠਿਉਦਾਹਰਣੇ ਪਠਮਪੁਚ੍ਛਾ ਪਰવਾਦਿਸ੍ਸ, ਦੁਤਿਯਾ ਸਕવਾਦਿਸ੍ਸ। ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਯਂ ਮਂ ਤੁਮ੍ਹੇ ਪੁਚ੍ਛਥ – ‘‘ਅਰਹਾ ਅਰਹਤ੍ਤਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤੋ ਚਤੂਹਿ ਫਲੇਹਿ ਪਰਿਹਾਯਤੀ’’ਤਿ, ਤਤ੍ਰ વੋ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਾਮਿ – ‘‘ਚਤੂਹਿ ਸਤਸਹਸ੍ਸੇਹਿ ਸੇਟ੍ਠੀ ਸੇਟ੍ਠਿਤ੍ਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਸਤਸਹਸ੍ਸੇਹਿ ਪਰਿਹੀਨੇ ਸੇਟ੍ਠੀ ਸੇਟ੍ਠਿਤ੍ਤਾ ਪਰਿਹੀਨੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ। ਤਤੋ ਸਕવਾਦਿਨਾ ਏਕਦੇਸੇਨ ਪਰਿਹਾਨਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਆਮਨ੍ਤਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਸਬ੍ਬਸਾਪਤੇਯ੍ਯਾ ਪਰਿਹੀਨੋ ਹੋਤੀਤਿ ਪੁਚ੍ਛਤਿ। ਤਥਾ ਅਪਰਿਹੀਨਤ੍ਤਾ ਸਕવਾਦੀ ਨ ਹੇવਾਤਿ વਤ੍વਾ ਅਥ ਨਂ ‘‘ਏવਮੇવ ਅਰਹਾਪਿ ਪਰਿਹਾਯਤਿ ਚ। ਨ ਚ ਚਤੂਹਿ ਫਲੇਹੀ’’ਤਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਲਦ੍ਧਿਕਂ ਦੁਤਿਯਂ ਭਬ੍ਬਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ। ਪਰવਾਦੀ ਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਅਭਬ੍ਬਤਾਯ ਨਿਯਮਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਪਟਿਜਾਨਿਤ੍વਾ ਅਰਹਤੋ ਚਤੂਹਿ ਫਲੇਹਿ ਪਰਿਹਾਨਿਭਬ੍ਬਤਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ‘‘ਨਿਯਤੋ ਸਮ੍ਬੋਧਿਪਰਾਯਣੋ’’ਤਿ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੩.੮੭) વਚਨਸ੍ਸ ਅਯੋਨਿਸੋ ਅਤ੍ਥਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਲਦ੍ਧਿਯਂ ਠਿਤੋ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਤੋ ਪਰਿਹਾਯਿਤੁਂ ਅਭਬ੍ਬਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ। ਤਂ ਪਨਸ੍ਸ ਲਦ੍ਧਿਮਤ੍ਤਮੇવਾਤਿ।

Seṭṭhiudāharaṇe paṭhamapucchā paravādissa, dutiyā sakavādissa. Tatrāyaṃ adhippāyo – yaṃ maṃ tumhe pucchatha – ‘‘arahā arahattā parihāyanto catūhi phalehi parihāyatī’’ti, tatra vo paṭipucchāmi – ‘‘catūhi satasahassehi seṭṭhī seṭṭhittaṃ karonto satasahassehi parihīne seṭṭhī seṭṭhittā parihīno hotī’’ti. Tato sakavādinā ekadesena parihāniṃ sandhāya ‘‘āmantā’’ti vutte sabbasāpateyyā parihīno hotīti pucchati. Tathā aparihīnattā sakavādī na hevāti vatvā atha naṃ ‘‘evameva arahāpi parihāyati ca. Na ca catūhi phalehī’’ti uppannaladdhikaṃ dutiyaṃ bhabbapañhaṃ pucchati. Paravādī seṭṭhino abhabbatāya niyamaṃ apassanto paṭijānitvā arahato catūhi phalehi parihānibhabbataṃ puṭṭho ‘‘niyato sambodhiparāyaṇo’’ti (a. ni. 3.87) vacanassa ayoniso atthaṃ gahetvā laddhiyaṃ ṭhito sotāpattiphalato parihāyituṃ abhabbataṃ sandhāya paṭikkhipati. Taṃ panassa laddhimattamevāti.

ਏਤ੍ਤਾવਤਾ વਾਦਯੁਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ ਹੋਤਿ।

Ettāvatā vādayutti nāma niṭṭhitā hoti.

੨. ਅਰਿਯਪੁਗ੍ਗਲਸਂਸਨ੍ਦਨਪਰਿਹਾਨਿવਣ੍ਣਨਾ

2. Ariyapuggalasaṃsandanaparihānivaṇṇanā

੨੪੦. ਇਦਾਨਿ ਅਰਿਯਪੁਗ੍ਗਲਸਂਸਨ੍ਦਨਾ ਆਰਦ੍ਧਾ। ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਾ ਕੇਚਿ ਅਰਹਤੋવ ਪਰਿਹਾਨਿਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਕੇਚਿ ਅਨਾਗਾਮਿਨੋਪਿ, ਕੇਚਿ ਸਕਦਾਗਾਮਿਸ੍ਸਪਿ। ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਪਨ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਨ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿਯੇવ। ਯੇ ਅਰਹਤ੍ਤਾ ਪਰਿਹਾਯਿਤ੍વਾ ਅਨਾਗਾਮਿਸਕਦਾਗਾਮਿਭਾવੇ ਠਿਤਾ, ਤੇਸਂ ਪਰਿਹਾਨਿਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਨ ਇਤਰੇਸਂ ਅਨਾਗਾਮਿਸਕਦਾਗਾਮੀਨਂ। ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਪਨ ਤੇਪਿ ਸਬ੍ਬਥਾਪਿ ਨ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿਯੇવ, ਤਸ੍ਮਾ ਪੇਯ੍ਯਾਲਮੁਖੇਨ ਪੁਚ੍ਛਾ ਕਤਾ। ਤਤ੍ਥ ਤੇਸਂ ਲਦ੍ਧਿવਸੇਨ ਪਟਿਞ੍ਞਾ ਚ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ ਚ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ‘‘ਪਰਿਹਾਯਤਿ ਅਨਾਗਾਮੀ ਅਨਾਗਾਮਿਫਲਾ’’ਤਿ ਹਿ ਪਞ੍ਹਸ੍ਮਿਂ ਯੇ ਅਨਾਗਾਮਿਨੋ ਪਰਿਹਾਨਿਂ ਨ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ વਸੇਨ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ। ਯੇ ਪਕਤਿਅਨਾਗਾਮਿਨੋ વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਾ ਪਰਿਹਾਯਿਤ੍વਾ ਠਿਤਅਨਾਗਾਮਿਨੋ વਾ ਪਰਿਹਾਨਿਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ વਸੇਨ ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਿ ਇਦਮੇਤ੍ਥ ਨਯਮੁਖਂ। ਤਸ੍ਸਾਨੁਸਾਰੇਨ ਸਬ੍ਬਪੇਯ੍ਯਾਲਾ ਅਤ੍ਥਤੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ।

240. Idāni ariyapuggalasaṃsandanā āraddhā. Tattha yasmā keci arahatova parihāniṃ icchanti, keci anāgāminopi, keci sakadāgāmissapi. Sotāpannassa pana sabbepi na icchantiyeva. Ye arahattā parihāyitvā anāgāmisakadāgāmibhāve ṭhitā, tesaṃ parihāniṃ icchanti, na itaresaṃ anāgāmisakadāgāmīnaṃ. Sotāpannassa pana tepi sabbathāpi na icchantiyeva, tasmā peyyālamukhena pucchā katā. Tattha tesaṃ laddhivasena paṭiññā ca paṭikkhepo ca veditabbā. ‘‘Parihāyati anāgāmī anāgāmiphalā’’ti hi pañhasmiṃ ye anāgāmino parihāniṃ na icchanti, tesaṃ vasena paṭikkhepo. Ye pakatianāgāmino vā arahattā parihāyitvā ṭhitaanāgāmino vā parihāniṃ icchanti, tesaṃ vasena paṭiññāti idamettha nayamukhaṃ. Tassānusārena sabbapeyyālā atthato veditabbā.

੨੪੧. ਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ‘‘ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂਯੇવ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਪਰਿਹੀਨਸ੍ਸ ਪੁਨ વਾਯਮਤੋ ਅਰਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਇਤਰੋ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਨਨ੍ਤਰਂ ਅਰਹਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਭਾવਾ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ।

241. Yaṃ panettha ‘‘sotāpattiphalassa anantarā arahattaṃyeva sacchikarotī’’ti vuttaṃ, taṃ parihīnassa puna vāyamato arahattappattiṃ sandhāya vuttaṃ. Itaro sotāpattiphalānantaraṃ arahattassa abhāvā paṭikkhipati.

੨੪੨. ਤਤੋ ਪਰਂ ‘‘ਪਰਿਹਾਨਿ ਨਾਮੇਸਾ ਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਸ੍ਸ વਾ ਮਨ੍ਦਤਾਯ ਭવੇਯ੍ਯ, ਮਗ੍ਗਭਾવਨਾਦੀਨਂ વਾ ਅਨਧਿਮਤ੍ਤਤਾਯ, ਸਚ੍ਚਾਨਂ વਾ ਅਦਸ੍ਸਨੇਨਾ’’ਤਿ ਏવਮਾਦੀਨਂ વਸੇਨ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਿਤੁਂ ਕਸ੍ਸ ਬਹੁਤਰਾ ਕਿਲੇਸਾ ਪਹੀਨਾਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਉਤ੍ਤਾਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯਮੇવ ਸੁਤ੍ਤਾਨਂ ਪਨਤ੍ਥੋ ਆਗਮਟ੍ਠਕਥਾਸੁ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।

242. Tato paraṃ ‘‘parihāni nāmesā kilesappahānassa vā mandatāya bhaveyya, maggabhāvanādīnaṃ vā anadhimattatāya, saccānaṃ vā adassanenā’’ti evamādīnaṃ vasena anuyuñjituṃ kassa bahutarā kilesā pahīnātiādi vuttaṃ. Taṃ sabbaṃ uttānādhippāyameva suttānaṃ panattho āgamaṭṭhakathāsu vuttanayeneva veditabbo.

੨੬੨. ਸਮਯવਿਮੁਤ੍ਤੋ ਅਰਹਾ ਅਰਹਤ੍ਤਾ ਪਰਿਹਾਯਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਮੁਦਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਸਮਯવਿਮੁਤ੍ਤੋ, ਤਿਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਅਸਮਯવਿਮੁਤ੍ਤੋਤਿ ਤੇਸਂ ਲਦ੍ਧਿ। ਸਕਸਮਯੇ ਪਨ ਅવਸਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਝਾਨਲਾਭੀ ਸਮਯવਿਮੁਤ੍ਤੋ, વਸਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਝਾਨਲਾਭੀ ਚੇવ ਸਬ੍ਬੇ ਚ ਅਰਿਯਪੁਗ੍ਗਲਾ ਅਰਿਯੇ વਿਮੋਕ੍ਖੇ ਅਸਮਯવਿਮੁਤ੍ਤਾਤਿ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ। ਸੋ ਪਨ ਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਲਦ੍ਧਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਮਯવਿਮੁਤ੍ਤੋ ਪਰਿਹਾਯਤਿ, ਇਤਰੋ ਨ ਪਰਿਹਾਯਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥਮੇવ।

262. Samayavimutto arahā arahattā parihāyatīti ettha mudindriyo samayavimutto, tikkhindriyo asamayavimuttoti tesaṃ laddhi. Sakasamaye pana avasippatto jhānalābhī samayavimutto, vasippatto jhānalābhī ceva sabbe ca ariyapuggalā ariye vimokkhe asamayavimuttāti sanniṭṭhānaṃ. So pana taṃ attano laddhiṃ gahetvā samayavimutto parihāyati, itaro na parihāyatī’’ti āha. Sesamettha uttānatthameva.

ਅਰਿਯਪੁਗ੍ਗਲਸਂਸਨ੍ਦਨਪਰਿਹਾਨਿવਣ੍ਣਨਾ।

Ariyapuggalasaṃsandanaparihānivaṇṇanā.

੩. ਸੁਤ੍ਤਸਾਧਨਪਰਿਹਾਨਿવਣ੍ਣਨਾ

3. Suttasādhanaparihānivaṇṇanā

੨੬੫. ਇਦਾਨਿ ਸੁਤ੍ਤਸਾਧਨਾ ਹੋਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਉਚ੍ਚਾવਚਾਤਿ ਉਤ੍ਤਮਹੀਨਭੇਦਤੋ ਉਚ੍ਚਾ ਚ ਅવਚਾ ਚ। ਪਟਿਪਾਦਾਤਿ ਪਟਿਪਦਾ। ਸਮਣੇਨ ਪਕਾਸਿਤਾਤਿ ਬੁਦ੍ਧਸਮਣੇਨ ਜੋਤਿਤਾ। ਸੁਖਾਪਟਿਪਦਾ ਹਿ ਖਿਪ੍ਪਾਭਿਞ੍ਞਾ ਉਚ੍ਚਾ। ਦੁਕ੍ਖਾਪਟਿਪਦਾ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਾ ਅવਚਾ। ਇਤਰਾ ਦ੍વੇ ਏਕੇਨਙ੍ਗੇਨ ਉਚ੍ਚਾ, ਏਕੇਨ ਅવਚਾ। ਪਠਮਂ વੁਤ੍ਤਾ ਏવ વਾ ਉਚ੍ਚਾ, ਇਤਰੋ ਤਿਸ੍ਸੋਪਿ ਅવਚਾ। ਤਾਯ ਚੇਤਾਯ ਉਚ੍ਚਾવਚਾਯ ਪਟਿਪਦਾਯ ਨ ਪਾਰਂ ਦਿਗੁਣਂ ਯਨ੍ਤਿ, ਏਕਮਗ੍ਗੇਨ ਦ੍વਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕਸ੍ਮਾ? ਯੇਨ ਮਗ੍ਗੇਨ ਯੇ ਕਿਲੇਸਾ ਪਹੀਨਾ, ਤੇਨ ਤੇਸਂ ਪੁਨ ਅਪ੍ਪਹਾਤਬ੍ਬਤੋ। ਏਤੇਨ ਪਰਿਹਾਨਿਧਮ੍ਮਾਭਾવਂ ਦੀਪੇਤਿ। ਨਯਿਦਂ ਏਕਗੁਣਂ ਮੁਤਨ੍ਤਿ ਤਞ੍ਚ ਇਦਂ ਪਾਰਂ ਏਕવਾਰਂਯੇવ ਫੁਸਨਾਰਹਂ ਨ ਹੋਤਿ। ਕਸ੍ਮਾ? ਏਕੇਨ ਮਗ੍ਗੇਨ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸਾਨਂ ਅਪ੍ਪਹਾਨਤੋ। ਏਤੇਨ ਏਕਮਗ੍ਗੇਨੇવ ਅਰਹਤ੍ਤਾਭਾવਂ ਦੀਪੇਤਿ।

265. Idāni suttasādhanā hoti. Tattha uccāvacāti uttamahīnabhedato uccā ca avacā ca. Paṭipādāti paṭipadā. Samaṇena pakāsitāti buddhasamaṇena jotitā. Sukhāpaṭipadā hi khippābhiññā uccā. Dukkhāpaṭipadā dandhābhiññā avacā. Itarā dve ekenaṅgena uccā, ekena avacā. Paṭhamaṃ vuttā eva vā uccā, itaro tissopi avacā. Tāya cetāya uccāvacāya paṭipadāya na pāraṃ diguṇaṃ yanti, ekamaggena dvikkhattuṃ nibbānaṃ na gacchantīti attho. Kasmā? Yena maggena ye kilesā pahīnā, tena tesaṃ puna appahātabbato. Etena parihānidhammābhāvaṃ dīpeti. Nayidaṃ ekaguṇaṃ mutanti tañca idaṃ pāraṃ ekavāraṃyeva phusanārahaṃ na hoti. Kasmā? Ekena maggena sabbakilesānaṃ appahānato. Etena ekamaggeneva arahattābhāvaṃ dīpeti.

ਅਤ੍ਥਿ ਛਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਛੇਦਿਯਨ੍ਤਿ ਛਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਕਿਲੇਸવਟ੍ਟਸ੍ਸ ਪੁਨ ਛਿਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਪੁਚ੍ਛਤਿ। ਇਤਰੋ ਤਿਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਪੁਨ ਪੁਟ੍ਠੋ ਮੁਦਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਪਟਿਜਾਨਾਤਿ। ਸਕવਾਦੀ ਸੁਤ੍ਤਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਨਤ੍ਥਿਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਓਘਪਾਸੋਤਿ ਕਿਲੇਸੋਘੋ ਚੇવ ਕਿਲੇਸਪਾਸੋ ਚ।

Atthi chinnassa chediyanti chinnassa kilesavaṭṭassa puna chinditabbaṃ kiñci atthīti pucchati. Itaro tikkhindriyaṃ sandhāya paṭikkhipitvā puna puṭṭho mudindriyaṃ sandhāya paṭijānāti. Sakavādī suttaṃ āharitvā natthibhāvaṃ dasseti. Tattha oghapāsoti kilesogho ceva kilesapāso ca.

੨੬੬. ਕਤਸ੍ਸ ਪਟਿਚਯੋਤਿ ਭਾવਿਤਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਪੁਨ ਭਾવਨਾ। ਇਧਾਪਿ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪਪਟਿਜਾਨਨਾਨਿ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ।

266. Katassa paṭicayoti bhāvitassa maggassa puna bhāvanā. Idhāpi paṭikkhepapaṭijānanāni purimanayeneva veditabbāni.

੨੬੭. ਪਰਿਹਾਨਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਪਰવਾਦਿਨਾ ਆਭਤੇ ਸੁਤ੍ਤੇ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਪਰਿਹਾਨਾਯ ਚੇવ ਲੋਕਿਯਸਮਾਪਤ੍ਤਿਪਰਿਹਾਨਾਯ ਚ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਪਨ ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਸ੍ਸ ਪਰਿਹਾਨਾਯ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤਿ। ਤੇਨੇવ ਅਤ੍ਥਿ ਅਰਹਤੋ ਕਮ੍ਮਾਰਾਮਤਾਤਿ ਆਹ। ਇਤਰੋਪਿ ਅਸਮਯવਿਮੁਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਇਤਰਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਪਟਿਜਾਨਾਤਿ। ਕਾਮਰਾਗવਸੇਨ વਾ ਪવਤ੍ਤਮਾਨਂ ਤਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਇਤਰਥਾ ਪવਤ੍ਤਮਾਨਂ ਪਟਿਜਾਨਾਤਿ। ਰਾਗਾਦੀਨਂ ਪਨ ਅਤ੍ਥਿਤਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਪਟਿਜਾਨਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ।

267. Parihānāya saṃvattantīti paravādinā ābhate sutte pañca dhammā appattaparihānāya ceva lokiyasamāpattiparihānāya ca saṃvattanti. So pana pattassa arahattaphalassa parihānāya sallakkheti. Teneva atthi arahato kammārāmatāti āha. Itaropi asamayavimuttaṃ sandhāya paṭikkhipitvā itaraṃ sandhāya paṭijānāti. Kāmarāgavasena vā pavattamānaṃ taṃ paṭikkhipitvā itarathā pavattamānaṃ paṭijānāti. Rāgādīnaṃ pana atthitaṃ puṭṭho paṭijānituṃ na sakkoti.

੨੬੮. ਕਿਂ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਤੋਤਿ ਕੇਨ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਤੋ ਅਨੁਬਦ੍ਧੋ ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਤੋ વਾ ਹੁਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਨੁਸਯਪੁਚ੍ਛਾਯਪਿ ਤਿਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਮੁਦਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯવਸੇਨੇવ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪਪਟਿਜਾਨਨਾਨਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਕਲ੍ਯਾਣਾਨੁਸਯੋਤਿ વਚਨਮਤ੍ਤਸਾਮਞ੍ਞੇਨ વਾ ਪਟਿਜਾਨਾਤਿ। ਰਾਗੋ ਉਪਚਯਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਭਾવਨਾਯ ਪਹੀਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ। ਪਰਤੋ ਦੋਸਮੋਹੇਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿਆਦੀਨਂ ਪਨ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ ਉਪਚਯਂ ਨ ਇਚ੍ਛਤਿ। ਸੇਸਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥਮੇવਾਤਿ।

268. Kiṃ pariyuṭṭhitoti kena pariyuṭṭhito anubaddho ajjhotthato vā hutvāti attho. Anusayapucchāyapi tikkhindriyamudindriyavaseneva paṭikkhepapaṭijānanāni veditabbāni. Kalyāṇānusayoti vacanamattasāmaññena vā paṭijānāti. Rāgo upacayaṃ gacchatīti bhāvanāya pahīnaṃ sandhāyāha. Parato dosamohesupi eseva nayo. Sakkāyadiṭṭhiādīnaṃ pana dassanena pahīnattā upacayaṃ na icchati. Sesaṃ sabbattha uttānatthamevāti.

ਸੁਤ੍ਤਸਾਧਨਾ।

Suttasādhanā.

ਪਰਿਹਾਨਿਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

Parihānikathā niṭṭhitā.

Next: ੩. ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਕਥਾ • 3. Brahmacariyakathā

Related texts:

ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ • Abhidhammapiṭaka / ਕਥਾવਤ੍ਥੁਪਾਲ਼ਿ • Kathāvatthupāḷi / ੨. ਪਰਿਹਾਨਿਕਥਾ • 2. Parihānikathā

ਟੀਕਾ • Tīkā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ਪਞ੍ਚਪਕਰਣ-ਮੂਲਟੀਕਾ • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ੨. ਪਰਿਹਾਨਿਕਥਾ • 2. Parihānikathā

ਟੀਕਾ • Tīkā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ਪਞ੍ਚਪਕਰਣ-ਅਨੁਟੀਕਾ • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ੨. ਪਰਿਹਾਨਿਕਥਾ • 2. Parihānikathā

© 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea^® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
Contact