Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / നേത്തിപ്പകരണ-അട്ഠകഥാ • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā

    ൧൫. പരിക്ഖാരഹാരവിഭങ്ഗവണ്ണനാ

    15. Parikkhārahāravibhaṅgavaṇṇanā

    ൪൯. തത്ഥ കതമോ പരിക്ഖാരോ ഹാരോതി പരിക്ഖാരഹാരവിഭങ്ഗോ. തത്ഥ യോ ധമ്മോ യം ധമ്മം ജനയതി, തസ്സ സോ പരിക്ഖാരോതി സങ്ഖേപതോ പരിക്ഖാരലക്ഖണം വത്വാ തം വിഭാഗേന ദസ്സേതും ‘‘കിംലക്ഖണോ’’തിആദി വുത്തം. തത്ഥ ഹിനോതി അത്തനോ ഫലം പടികാരണഭാവം ഗച്ഛതീതി ഹേതു. പടിച്ച ഏതസ്മാ ഫലം ഏതീതി പച്ചയോ. കിഞ്ചാപി ഹേതുപച്ചയസദ്ദേഹി കാരണമേവ വുച്ചതി, തഥാപി തത്ഥ വിസേസം വിഭാഗേന ദസ്സേതും ‘‘അസാധാരണലക്ഖണോ’’തിആദി വുത്തം. സഭാവോ ഹേതൂതി സമാനഭാവോ ബീജം ഹേതു. നനു ച ബീജം അങ്കുരാദിസദിസം ന ഹോതീതി? നോ ന ഹോതി, അഞ്ഞതോ ഹി താദിസസ്സ അനുപ്പജ്ജനതോ.

    49.Tatthakatamo parikkhāro hāroti parikkhārahāravibhaṅgo. Tattha yo dhammo yaṃ dhammaṃ janayati, tassa so parikkhāroti saṅkhepato parikkhāralakkhaṇaṃ vatvā taṃ vibhāgena dassetuṃ ‘‘kiṃlakkhaṇo’’tiādi vuttaṃ. Tattha hinoti attano phalaṃ paṭikāraṇabhāvaṃ gacchatīti hetu. Paṭicca etasmā phalaṃ etīti paccayo. Kiñcāpi hetupaccayasaddehi kāraṇameva vuccati, tathāpi tattha visesaṃ vibhāgena dassetuṃ ‘‘asādhāraṇalakkhaṇo’’tiādi vuttaṃ. Sabhāvo hetūti samānabhāvo bījaṃ hetu. Nanu ca bījaṃ aṅkurādisadisaṃ na hotīti? No na hoti, aññato hi tādisassa anuppajjanato.

    ‘‘യഥാ വാ പനാ’’തിആദിനാപി ഉദാഹരണന്തരദസ്സനേന ഹേതുപച്ചയാനം വിസേസമേവ വിഭാവേതി. തത്ഥ ദുദ്ധന്തി ഖീരം. ദധി ഭവതീതി ഏകത്തനയേന അഭേദോപചാരേന വാ വുത്തം, ന അഞ്ഞഥാ. ന ഹി ഖീരം ദധി ഹോതി. തേനേവാഹ – ‘‘ന ചത്ഥി ഏകകാലസമവധാനം ദുദ്ധസ്സ ച ദധിസ്സ ചാ’’തി. അഥ വാ ഘടേ ദുദ്ധം പക്ഖിത്തം ദധി ഭവതി, ദധി തത്ഥ കാലന്തരേ ജായതി പച്ചയന്തരസമായോഗേന, തസ്മാ ന ചത്ഥി ഏകകാലസമവധാനം ദുദ്ധസ്സ ച ദധിസ്സ ച രസഖീരവിപാകാദീഹി ഭിന്നസഭാവത്താ. ഏവമേവന്തി യഥാ ഹേതുഭൂതസ്സ ഖീരസ്സ ഫലഭൂതേന ദധിനാ ന ഏകകാലസമവധാനം, ഏവമഞ്ഞസ്സാപി ഹേതുസ്സ ഫലേന ന ഏകകാലസമവധാനം, ന തഥാ പച്ചയസ്സ, ന ഹി പച്ചയോ ഏകന്തേന ഫലേന ഭിന്നകാലോ ഏവാതി. ഏവമ്പി ഹേതുപച്ചയാനം വിസേസോ വേദിതബ്ബോതി അധിപ്പായോ.

    ‘‘Yathā vā panā’’tiādināpi udāharaṇantaradassanena hetupaccayānaṃ visesameva vibhāveti. Tattha duddhanti khīraṃ. Dadhi bhavatīti ekattanayena abhedopacārena vā vuttaṃ, na aññathā. Na hi khīraṃ dadhi hoti. Tenevāha – ‘‘na catthi ekakālasamavadhānaṃ duddhassa ca dadhissa cā’’ti. Atha vā ghaṭe duddhaṃ pakkhittaṃ dadhi bhavati, dadhi tattha kālantare jāyati paccayantarasamāyogena, tasmā na catthi ekakālasamavadhānaṃ duddhassa ca dadhissa ca rasakhīravipākādīhi bhinnasabhāvattā. Evamevanti yathā hetubhūtassa khīrassa phalabhūtena dadhinā na ekakālasamavadhānaṃ, evamaññassāpi hetussa phalena na ekakālasamavadhānaṃ, na tathā paccayassa, na hi paccayo ekantena phalena bhinnakālo evāti. Evampi hetupaccayānaṃ viseso veditabboti adhippāyo.

    ഏവം ബാഹിരം ഹേതുപച്ചയവിഭാഗം ദസ്സേത്വാ ഇദാനി അജ്ഝത്തികം ദസ്സേതും ‘‘അയഞ്ഹി സംസാരോ’’തിആദി വുത്തം. തത്ഥ ‘‘അവിജ്ജാ അവിജ്ജായ ഹേതൂ’’തി വുത്തേ കിം ഏകസ്മിം ചിത്തുപ്പാദേ അനേകാ അവിജ്ജാ വിജ്ജന്തീതി? ആഹ ‘‘പുരിമികാ അവിജ്ജാ പച്ഛിമികായ അവിജ്ജായ ഹേതൂ’’തി. തേന ഏകസ്മിം കാലേ ഹേതുഫലാനം സമവധാനം നത്ഥീതി ഏതമേവത്ഥം സമത്ഥേതി. തത്ഥ ‘‘പുരിമികാ അവിജ്ജാ’’തിആദിനാ ഹേതുഫലഭൂതാനം അവിജ്ജാനം വിഭാഗം ദസ്സേതി. ‘‘ബീജങ്കുരോ വിയാ’’തിആദിനാ ഇമമത്ഥം ദസ്സേതി – യഥാ ബീജം അങ്കുരസ്സ ഹേതു ഹോന്തം സമനന്തരഹേതുതായ ഹേതു ഹോതി. യം പന ബീജതോ ഫലം നിബ്ബത്തതി, തസ്സ ബീജം പരമ്പരഹേതുതായ ഹേതു ഹോതി. ഏവം അവിജ്ജായപി ഹേതുഭാവേ ദട്ഠബ്ബന്തി.

    Evaṃ bāhiraṃ hetupaccayavibhāgaṃ dassetvā idāni ajjhattikaṃ dassetuṃ ‘‘ayañhi saṃsāro’’tiādi vuttaṃ. Tattha ‘‘avijjā avijjāya hetū’’ti vutte kiṃ ekasmiṃ cittuppāde anekā avijjā vijjantīti? Āha ‘‘purimikā avijjā pacchimikāya avijjāya hetū’’ti. Tena ekasmiṃ kāle hetuphalānaṃ samavadhānaṃ natthīti etamevatthaṃ samattheti. Tattha ‘‘purimikā avijjā’’tiādinā hetuphalabhūtānaṃ avijjānaṃ vibhāgaṃ dasseti. ‘‘Bījaṅkuro viyā’’tiādinā imamatthaṃ dasseti – yathā bījaṃ aṅkurassa hetu hontaṃ samanantarahetutāya hetu hoti. Yaṃ pana bījato phalaṃ nibbattati, tassa bījaṃ paramparahetutāya hetu hoti. Evaṃ avijjāyapi hetubhāve daṭṭhabbanti.

    പുന ‘‘യഥാ വാ പനാ’’തിആദിനാപി ഹേതുപച്ചയവിഭാഗമേവ ദസ്സേതി. തത്ഥ ഥാലകന്തി ദീപകപല്ലികാ. അനഗ്ഗികന്തി അഗ്ഗിം വിനാ. ദീപേതുന്തി ജാലേതും. ഇതി സഭാവോ ഹേതൂതി ഏവം പദീപുജ്ജാലനാദീസു അഗ്ഗിആദിപദീപസദിസം കാരണം സഭാവോ ഹേതു. പരഭാവോ പച്ചയോതി തത്ഥേവ കപല്ലികാവട്ടിതേലാദിസദിസോ അഗ്ഗിതോ അഞ്ഞോ സഭാവോ പച്ചയോ. അജ്ഝത്തികോതി നിയകജ്ഝത്തികോ നിയകജ്ഝത്തേ ഭവോ. ബാഹിരോതി തതോ ബഹിഭൂതോ. ജനകോതി നിബ്ബത്തകോ. പരിഗ്ഗാഹകോതി ഉപത്ഥമ്ഭകോ. അസാധാരണോതി ആവേണികോ. സാധാരണോതി അഞ്ഞേസമ്പി പച്ചയുപ്പന്നാനം സമാനോ.

    Puna ‘‘yathā vā panā’’tiādināpi hetupaccayavibhāgameva dasseti. Tattha thālakanti dīpakapallikā. Anaggikanti aggiṃ vinā. Dīpetunti jāletuṃ. Iti sabhāvo hetūti evaṃ padīpujjālanādīsu aggiādipadīpasadisaṃ kāraṇaṃ sabhāvo hetu. Parabhāvo paccayoti tattheva kapallikāvaṭṭitelādisadiso aggito añño sabhāvo paccayo. Ajjhattikoti niyakajjhattiko niyakajjhatte bhavo. Bāhiroti tato bahibhūto. Janakoti nibbattako. Pariggāhakoti upatthambhako. Asādhāraṇoti āveṇiko. Sādhāraṇoti aññesampi paccayuppannānaṃ samāno.

    ഇദാനി യസ്മാ കാരണം ‘‘പരിക്ഖാരോ’’തി വുത്തം, കാരണഭാവോ ച ഫലാപേക്ഖായ, തസ്മാ കാരണസ്സ യോ കാരണഭാവോ യഥാ ച സോ ഹോതി, യഞ്ച ഫലം യോ ച തസ്സ വിസേസോ, യോ ച കാരണഫലാനം സമ്ബന്ധോ, തം സബ്ബം വിഭാവേതും ‘‘അവുപച്ഛേദത്ഥോ’’തിആദി വുത്തം. തത്ഥ കാരണഫലഭാവേന സമ്ബന്ധതാ സന്തതി. കോ ച തത്ഥ സമ്ബന്ധോ, കോ കാരണഫലഭാവോ ച? സോ ഏവ അവുപച്ഛേദത്ഥോ. യോ ഫലഭൂതോ അഞ്ഞസ്സ അകാരണം ഹുത്വാ നിരുജ്ഝതി, സോ വുപച്ഛിന്നോ നാമ ഹോതി, യഥാ തം അരഹതോ ചുതിചിത്തം. യോ പന അത്തനോ അനുരൂപസ്സ ഫലസ്സ ഹേതു ഹുത്വാ നിരുജ്ഝതി, സോ അനുപച്ഛിന്നോ ഏവ നാമ ഹോതി, ഹേതുഫലസമ്ബന്ധസ്സ വിജ്ജമാനത്താതി ആഹ – ‘‘അവുപച്ഛേദത്ഥോ സന്തതിഅത്ഥോ’’തി.

    Idāni yasmā kāraṇaṃ ‘‘parikkhāro’’ti vuttaṃ, kāraṇabhāvo ca phalāpekkhāya, tasmā kāraṇassa yo kāraṇabhāvo yathā ca so hoti, yañca phalaṃ yo ca tassa viseso, yo ca kāraṇaphalānaṃ sambandho, taṃ sabbaṃ vibhāvetuṃ ‘‘avupacchedattho’’tiādi vuttaṃ. Tattha kāraṇaphalabhāvena sambandhatā santati. Ko ca tattha sambandho, ko kāraṇaphalabhāvo ca? So eva avupacchedattho. Yo phalabhūto aññassa akāraṇaṃ hutvā nirujjhati, so vupacchinno nāma hoti, yathā taṃ arahato cuticittaṃ. Yo pana attano anurūpassa phalassa hetu hutvā nirujjhati, so anupacchinno eva nāma hoti, hetuphalasambandhassa vijjamānattāti āha – ‘‘avupacchedattho santatiattho’’ti.

    യസ്മാ ച കാരണതോ നിബ്ബത്തം ഫലം നാമ, ന അനിബ്ബത്തം, തസ്മാ ‘‘നിബ്ബത്തിഅത്ഥോ ഫലത്ഥോ’’തി വുത്തം. യസ്മാ പന പുരിമഭവേന അനന്തരഭവപടിസന്ധാനവസേന പവത്താ ഉപപത്തിക്ഖന്ധാ പുനബ്ഭവോ, തസ്മാ വുത്തം – ‘‘പടിസന്ധിഅത്ഥോ പുനബ്ഭവത്ഥോ’’തി. തഥാ യസ്സ പുഗ്ഗലസ്സ കിലേസാ ഉപ്പജ്ജന്തി, തം പലിബുന്ധേന്തി സമ്മാ പടിപജ്ജിതും ന ദേന്തി. യാവ ച മഗ്ഗേന അസമുഗ്ഘാതിതാ, താവ അനുസേന്തി നാമ, തേന വുത്തം – ‘‘പലിബോധത്ഥോ പരിയുട്ഠാനത്ഥോ, അസമുഗ്ഘാതത്ഥോ അനുസയത്ഥോ’’തി. പരിഞ്ഞാഭിസമയവസേന പരിഞ്ഞാതേ ന കദാചി തം നാമരൂപങ്കുരസ്സ കാരണം ഹേസ്സതീതി ആഹ – ‘‘അപരിഞ്ഞാതത്ഥോ വിഞ്ഞാണസ്സ ബീജത്ഥോ’’തി. യത്ഥ അവുപച്ഛേദോ തത്ഥ സന്തതീതി യത്ഥ രൂപാരൂപപ്പവത്തിയം യഥാവുത്തോ അവുപച്ഛേദോ, തത്ഥ സന്തതിവോഹാരോ . യത്ഥ സന്തതി തത്ഥ നിബ്ബത്തീതിആദി പച്ചയപരമ്പരദസ്സനം ഹേതുഫലസമ്ബന്ധവിഭാവനമേവ.

    Yasmā ca kāraṇato nibbattaṃ phalaṃ nāma, na anibbattaṃ, tasmā ‘‘nibbattiattho phalattho’’ti vuttaṃ. Yasmā pana purimabhavena anantarabhavapaṭisandhānavasena pavattā upapattikkhandhā punabbhavo, tasmā vuttaṃ – ‘‘paṭisandhiattho punabbhavattho’’ti. Tathā yassa puggalassa kilesā uppajjanti, taṃ palibundhenti sammā paṭipajjituṃ na denti. Yāva ca maggena asamugghātitā, tāva anusenti nāma, tena vuttaṃ – ‘‘palibodhattho pariyuṭṭhānattho, asamugghātattho anusayattho’’ti. Pariññābhisamayavasena pariññāte na kadāci taṃ nāmarūpaṅkurassa kāraṇaṃ hessatīti āha – ‘‘apariññātattho viññāṇassa bījattho’’ti. Yattha avupacchedo tattha santatīti yattha rūpārūpappavattiyaṃ yathāvutto avupacchedo, tattha santativohāro . Yattha santati tattha nibbattītiādi paccayaparamparadassanaṃ hetuphalasambandhavibhāvanameva.

    ‘‘യഥാ വാ പന ചക്ഖുഞ്ച പടിച്ചാ’’തിആദിനാ ‘‘സഭാവോ ഹേതൂ’’തി വുത്തമേവത്ഥം വിഭാഗേന ദസ്സേതി. തത്ഥ സന്നിസ്സയതായാതി ഉപനിസ്സയപച്ചയതായ. മനസികാരോതി കിരിയാമനോധാതു. സാ ഹി ചക്ഖുവിഞ്ഞാണസ്സ വിഞ്ഞാണഭാവേന സമാനജാതിതായ സഭാവോ ഹേതു. സങ്ഖാരാ വിഞ്ഞാണസ്സ പച്ചയോ സഭാവോ ഹേതൂതി പുഞ്ഞാദിഅഭിസങ്ഖാരാ പടിസന്ധിവിഞ്ഞാണസ്സ പച്ചയോ, തത്ഥ യോ സഭാവോ, സോ ഹേതൂതി. സങ്ഖാരാതി ചേത്ഥ സബ്ബോ ലോകിയോ കുസലാകുസലചിത്തുപ്പാദോ അധിപ്പേതോ. ഇമിനാ നയേന സേസപദേസുപി അത്ഥോ വേദിതബ്ബോ. ഏവം യോ കോചി ഉപനിസ്സയോ സബ്ബോ സോ പരിക്ഖാരോതി യഥാവുത്തപ്പഭേദോ യോ കോചി പച്ചയോ, സോ സബ്ബോ അത്തനോ ഫലസ്സ പരിക്ഖരണതോ അഭിസങ്ഖരണതോ പരിക്ഖാരോ. തസ്സ നിദ്ധാരേത്വാ കഥനം പരിക്ഖാരോ ഹാരോതി.

    ‘‘Yathā vā pana cakkhuñca paṭiccā’’tiādinā ‘‘sabhāvo hetū’’ti vuttamevatthaṃ vibhāgena dasseti. Tattha sannissayatāyāti upanissayapaccayatāya. Manasikāroti kiriyāmanodhātu. Sā hi cakkhuviññāṇassa viññāṇabhāvena samānajātitāya sabhāvo hetu. Saṅkhārā viññāṇassa paccayo sabhāvo hetūti puññādiabhisaṅkhārā paṭisandhiviññāṇassa paccayo, tattha yo sabhāvo, so hetūti. Saṅkhārāti cettha sabbo lokiyo kusalākusalacittuppādo adhippeto. Iminā nayena sesapadesupi attho veditabbo. Evaṃ yo koci upanissayo sabbo so parikkhāroti yathāvuttappabhedo yo koci paccayo, so sabbo attano phalassa parikkharaṇato abhisaṅkharaṇato parikkhāro. Tassa niddhāretvā kathanaṃ parikkhāro hāroti.

    പരിക്ഖാരഹാരവിഭങ്ഗവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.

    Parikkhārahāravibhaṅgavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / നേത്തിപ്പകരണപാളി • Nettippakaraṇapāḷi / ൧൫. പരിക്ഖാരഹാരവിഭങ്ഗോ • 15. Parikkhārahāravibhaṅgo

    ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ഖുദ്ദകനികായ (ടീകാ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / നേത്തിപ്പകരണ-ടീകാ • Nettippakaraṇa-ṭīkā / ൧൫. പരിക്ഖാരഹാരവിഭങ്ഗവണ്ണനാ • 15. Parikkhārahāravibhaṅgavaṇṇanā

    ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ഖുദ്ദകനികായ (ടീകാ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / നേത്തിവിഭാവിനീ • Nettivibhāvinī / ൧൫. പരിക്ഖാരഹാരവിഭങ്ഗവിഭാവനാ • 15. Parikkhārahāravibhaṅgavibhāvanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact