| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਨੇਤ੍ਤਿਪ੍ਪਕਰਣਪਾਲ਼ਿ • Nettippakaraṇapāḷi |
੧੫. ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਹਾਰવਿਭਙ੍ਗੋ
15. Parikkhārahāravibhaṅgo
੪੯. ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰੋ ਹਾਰੋ? ‘‘ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਜਨਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ।
49. Tattha katamo parikkhāro hāro? ‘‘Ye dhammā yaṃ dhammaṃ janayantī’’ti.
ਯੋ ਧਮ੍ਮੋ ਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਜਨਯਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਸੋ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰੋ। ਕਿਂਲਕ੍ਖਣੋ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰੋ? ਜਨਕਲਕ੍ਖਣੋ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰੋ। ਦ੍વੇ ਧਮ੍ਮਾ ਜਨਯਨ੍ਤਿ ਹੇਤੁ ਚ ਪਚ੍ਚਯੋ ਚ। ਤਤ੍ਥ ਕਿਂਲਕ੍ਖਣੋ ਹੇਤੁ, ਕਿਂਲਕ੍ਖਣੋ ਪਚ੍ਚਯੋ? ਅਸਾਧਾਰਣਲਕ੍ਖਣੋ ਹੇਤੁ, ਸਾਧਾਰਣਲਕ੍ਖਣੋ ਪਚ੍ਚਯੋ। ਯਥਾ ਕਿਂ ਭવੇ? ਯਥਾ ਅਙ੍ਕੁਰਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਯਾ ਬੀਜਂ ਅਸਾਧਾਰਣਂ, ਪਥવੀ ਆਪੋ ਚ ਸਾਧਾਰਣਾ। ਅਙ੍ਕੁਰਸ੍ਸ ਹਿ ਪਥવੀ ਆਪੋ ਚ ਪਚ੍ਚਯੋ ਸਭਾવੋ ਹੇਤੁ। ਯਥਾ વਾ ਪਨ ਘਟੇ ਦੁਦ੍ਧਂ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਦਧਿ ਭવਤਿ, ਨ ਚਤ੍ਥਿ ਏਕਕਾਲਸਮવਧਾਨਂ ਦੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਚ ਦਧਿਸ੍ਸ ਚ। ਏવਮੇવਂ ਨਤ੍ਥਿ ਏਕਕਾਲਸਮવਧਾਨਂ ਹੇਤੁਸ੍ਸ ਚ ਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸ ਚ।
Yo dhammo yaṃ dhammaṃ janayati, tassa so parikkhāro. Kiṃlakkhaṇo parikkhāro? Janakalakkhaṇo parikkhāro. Dve dhammā janayanti hetu ca paccayo ca. Tattha kiṃlakkhaṇo hetu, kiṃlakkhaṇo paccayo? Asādhāraṇalakkhaṇo hetu, sādhāraṇalakkhaṇo paccayo. Yathā kiṃ bhave? Yathā aṅkurassa nibbattiyā bījaṃ asādhāraṇaṃ, pathavī āpo ca sādhāraṇā. Aṅkurassa hi pathavī āpo ca paccayo sabhāvo hetu. Yathā vā pana ghaṭe duddhaṃ pakkhittaṃ dadhi bhavati, na catthi ekakālasamavadhānaṃ duddhassa ca dadhissa ca. Evamevaṃ natthi ekakālasamavadhānaṃ hetussa ca paccayassa ca.
ਅਯਞ੍ਹਿ ਸਂਸਾਰੋ ਸਹੇਤੁ ਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ। વੁਤ੍ਤਂ ਹਿ ਅવਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ, ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ વਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਏવਂ ਸਬ੍ਬੋ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ। ਇਤਿ ਅવਿਜ੍ਜਾ ਅવਿਜ੍ਜਾਯ ਹੇਤੁ ਅਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿਕਾਰੋ ਪਚ੍ਚਯੋ। ਪੁਰਿਮਿਕਾ ਅવਿਜ੍ਜਾ ਪਚ੍ਛਿਮਿਕਾਯ ਅવਿਜ੍ਜਾਯ ਹੇਤੁ। ਤਤ੍ਥ ਪੁਰਿਮਿਕਾ ਅવਿਜ੍ਜਾ ਅવਿਜ੍ਜਾਨੁਸਯੋ ਪਚ੍ਛਿਮਿਕਾ ਅવਿਜ੍ਜਾ ਅવਿਜ੍ਜਾਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਂ, ਪੁਰਿਮਿਕੋ ਅવਿਜ੍ਜਾਨੁਸਯੋ ਪਚ੍ਛਿਮਿਕਸ੍ਸ ਅવਿਜ੍ਜਾਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਹੇਤੁਭੂਤੋ ਪਰਿਬ੍ਰੂਹਨਾਯ, ਬੀਜਙ੍ਕੁਰੋ વਿਯ ਸਮਨਨ੍ਤਰਹੇਤੁਤਾਯ। ਯਂ ਪਨ ਯਤ੍ਥ ਫਲਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤਿ, ਇਦਮਸ੍ਸ ਪਰਮ੍ਪਰਹੇਤੁਤਾਯ ਹੇਤੁਭੂਤਂ। ਦੁવਿਧੋ ਹਿ ਹੇਤੁ ਸਮਨਨ੍ਤਰਹੇਤੁ ਪਰਮ੍ਪਰਹੇਤੁ ਚ, ਏવਂ ਅવਿਜ੍ਜਾਯਪਿ ਦੁવਿਧੋ ਹੇਤੁ ਸਮਨਨ੍ਤਰਹੇਤੁ ਪਰਮ੍ਪਰਹੇਤੁ ਚ।
Ayañhi saṃsāro sahetu sappaccayo nibbatto. Vuttaṃ hi avijjāpaccayā saṅkhārā, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, evaṃ sabbo paṭiccasamuppādo. Iti avijjā avijjāya hetu ayoniso manasikāro paccayo. Purimikā avijjā pacchimikāya avijjāya hetu. Tattha purimikā avijjā avijjānusayo pacchimikā avijjā avijjāpariyuṭṭhānaṃ, purimiko avijjānusayo pacchimikassa avijjāpariyuṭṭhānassa hetubhūto paribrūhanāya, bījaṅkuro viya samanantarahetutāya. Yaṃ pana yattha phalaṃ nibbattati, idamassa paramparahetutāya hetubhūtaṃ. Duvidho hi hetu samanantarahetu paramparahetu ca, evaṃ avijjāyapi duvidho hetu samanantarahetu paramparahetu ca.
ਯਥਾ વਾ ਪਨ ਥਾਲਕਞ੍ਚ વਟ੍ਟਿ ਚ ਤੇਲਞ੍ਚ ਪਦੀਪਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਂ ਨ ਸਭਾવਹੇਤੁ, ਨ ਹਿ ਸਕ੍ਕਾ ਥਾਲਕਞ੍ਚ વਟ੍ਟਿਞ੍ਚ ਤੇਲਞ੍ਚ ਅਨਗ੍ਗਿਕਂ ਦੀਪੇਤੁਂ ਪਦੀਪਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਂ। ਪਦੀਪੋ વਿਯ ਸਭਾવੋ ਹੇਤੁ ਹੋਤਿ। ਇਤਿ ਸਭਾવੋ ਹੇਤੁ, ਪਰਭਾવੋ ਪਚ੍ਚਯੋ। ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕੋ ਹੇਤੁ, ਬਾਹਿਰੋ ਪਚ੍ਚਯੋ। ਜਨਕੋ ਹੇਤੁ, ਪਰਿਗ੍ਗਾਹਕੋ ਪਚ੍ਚਯੋ। ਅਸਾਧਾਰਣੋ ਹੇਤੁ, ਸਾਧਾਰਣੋ ਪਚ੍ਚਯੋ।
Yathā vā pana thālakañca vaṭṭi ca telañca padīpassa paccayabhūtaṃ na sabhāvahetu, na hi sakkā thālakañca vaṭṭiñca telañca anaggikaṃ dīpetuṃ padīpassa paccayabhūtaṃ. Padīpo viya sabhāvo hetu hoti. Iti sabhāvo hetu, parabhāvo paccayo. Ajjhattiko hetu, bāhiro paccayo. Janako hetu, pariggāhako paccayo. Asādhāraṇo hetu, sādhāraṇo paccayo.
ਅવੁਪਚ੍ਛੇਦਤ੍ਥੋ ਸਨ੍ਤਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਫਲਤ੍ਥੋ, ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਅਤ੍ਥੋ ਪੁਨਬ੍ਭવਤ੍ਥੋ, ਪਲਿਬੋਧਤ੍ਥੋ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਤ੍ਥੋ, ਅਸਮੁਗ੍ਘਾਤਤ੍ਥੋ ਅਨੁਸਯਤ੍ਥੋ, ਅਸਮ੍ਪਟਿવੇਧਤ੍ਥੋ ਅવਿਜ੍ਜਤ੍ਥੋ, ਅਪਰਿਞ੍ਞਾਤਤ੍ਥੋ વਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਬੀਜਤ੍ਥੋ। ਯਤ੍ਥ ਅવੁਪਚ੍ਛੇਦੋ ਤਤ੍ਥ ਸਨ੍ਤਤਿ, ਯਤ੍ਥ ਸਨ੍ਤਤਿ ਤਤ੍ਥ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ , ਯਤ੍ਥ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਫਲਂ, ਯਤ੍ਥ ਫਲਂ ਤਤ੍ਥ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ, ਯਤ੍ਥ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਤਤ੍ਥ ਪੁਨਬ੍ਭવੋ, ਯਤ੍ਥ ਪੁਨਬ੍ਭવੋ ਤਤ੍ਥ ਪਲਿਬੋਧੋ, ਯਤ੍ਥ ਪਲਿਬੋਧੋ ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਂ, ਯਤ੍ਥ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਂ ਤਤ੍ਥ ਅਸਮੁਗ੍ਘਾਤੋ। ਯਤ੍ਥ ਅਸਮੁਗ੍ਘਾਤੋ ਤਤ੍ਥ ਅਨੁਸਯੋ, ਯਤ੍ਥ ਅਨੁਸਯੋ ਤਤ੍ਥ ਅਸਮ੍ਪਟਿવੇਧੋ, ਯਤ੍ਥ ਅਸਮ੍ਪਟਿવੇਧੋ ਤਤ੍ਥ ਅવਿਜ੍ਜਾ, ਯਤ੍ਥ ਅવਿਜ੍ਜਾ ਤਤ੍ਥ ਸਾਸવਂ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਪਰਿਞ੍ਞਾਤਂ, ਯਤ੍ਥ ਸਾਸવਂ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਪਰਿਞ੍ਞਾਤਂ ਤਤ੍ਥ ਬੀਜਤ੍ਥੋ।
Avupacchedattho santati attho, nibbatti attho phalattho, paṭisandhi attho punabbhavattho, palibodhattho pariyuṭṭhānattho, asamugghātattho anusayattho, asampaṭivedhattho avijjattho, apariññātattho viññāṇassa bījattho. Yattha avupacchedo tattha santati, yattha santati tattha nibbatti , yattha nibbatti tattha phalaṃ, yattha phalaṃ tattha paṭisandhi, yattha paṭisandhi tattha punabbhavo, yattha punabbhavo tattha palibodho, yattha palibodho tattha pariyuṭṭhānaṃ, yattha pariyuṭṭhānaṃ tattha asamugghāto. Yattha asamugghāto tattha anusayo, yattha anusayo tattha asampaṭivedho, yattha asampaṭivedho tattha avijjā, yattha avijjā tattha sāsavaṃ viññāṇaṃ apariññātaṃ, yattha sāsavaṃ viññāṇaṃ apariññātaṃ tattha bījattho.
ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਸਮਾਧਿਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਸਮਾਧਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਪਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਪਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ વਿਮੁਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ, વਿਮੁਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ વਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਦਸ੍ਸਨਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ। ਤਿਤ੍ਥਞ੍ਞੁਤਾ ਪੀਤਞ੍ਞੁਤਾਯ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਪੀਤਞ੍ਞੁਤਾ ਪਤ੍ਤਞ੍ਞੁਤਾਯ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਪਤ੍ਤਞ੍ਞੁਤਾ ਅਤ੍ਤਞ੍ਞੁਤਾਯ ਪਚ੍ਚਯੋ।
Sīlakkhandho samādhikkhandhassa paccayo, samādhikkhandho paññākkhandhassa paccayo, paññākkhandho vimuttikkhandhassa paccayo, vimuttikkhandho vimuttiñāṇadassanakkhandhassa paccayo. Titthaññutā pītaññutāya paccayo, pītaññutā pattaññutāya paccayo, pattaññutā attaññutāya paccayo.
ਯਥਾ વਾ ਪਨ ਚਕ੍ਖੁਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਰੂਪੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞਾਣਂ। ਤਤ੍ਥ ਚਕ੍ਖੁ ਆਧਿਪਤੇਯ੍ਯਪਚ੍ਚਯਤਾਯ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਰੂਪਾ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯਤਾਯ ਪਚ੍ਚਯੋ। ਆਲੋਕੋ ਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯਤਾਯ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਮਨਸਿਕਾਰੋ ਸਭਾવੋ ਹੇਤੁ । ਸਙ੍ਖਾਰਾ વਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਸਭਾવੋ ਹੇਤੁ। વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਨਾਮਰੂਪਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਸਭਾવੋ ਹੇਤੁ। ਨਾਮਰੂਪਂ ਸਲ਼ਾਯਤਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਸਭਾવੋ ਹੇਤੁ। ਸਲ਼ਾਯਤਨਂ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਸਭਾવੋ ਹੇਤੁ। ਫਸ੍ਸੋ વੇਦਨਾਯ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਸਭਾવੋ ਹੇਤੁ। વੇਦਨਾ ਤਣ੍ਹਾਯ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਸਭਾવੋ ਹੇਤੁ। ਤਣ੍ਹਾ ਉਪਾਦਾਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਸਭਾવੋ ਹੇਤੁ। ਉਪਾਦਾਨਂ ਭવਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਸਭਾવੋ ਹੇਤੁ। ਭવੋ ਜਾਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਸਭਾવੋ ਹੇਤੁ। ਜਾਤਿ ਜਰਾਮਰਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਸਭਾવੋ ਹੇਤੁ। ਜਰਾਮਰਣਂ ਸੋਕਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਸਭਾવੋ ਹੇਤੁ। ਸੋਕੋ ਪਰਿਦੇવਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਸਭਾવੋ ਹੇਤੁ। ਪਰਿਦੇવੋ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਸਭਾવੋ ਹੇਤੁ। ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਸਭਾવੋ ਹੇਤੁ। ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਉਪਾਯਾਸਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਸਭਾવੋ ਹੇਤੁ। ਏવਂ ਯੋ ਕੋਚਿ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਸਬ੍ਬੋ ਸੋ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰੋ। ਤੇਨਾਹ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਯਨੋ ‘‘ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਜਨਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ।
Yathā vā pana cakkhuñca paṭicca rūpe ca uppajjati cakkhuviññāṇaṃ. Tattha cakkhu ādhipateyyapaccayatāya paccayo, rūpā ārammaṇapaccayatāya paccayo. Āloko sannissayatāya paccayo, manasikāro sabhāvo hetu . Saṅkhārā viññāṇassa paccayo, sabhāvo hetu. Viññāṇaṃ nāmarūpassa paccayo, sabhāvo hetu. Nāmarūpaṃ saḷāyatanassa paccayo, sabhāvo hetu. Saḷāyatanaṃ phassassa paccayo, sabhāvo hetu. Phasso vedanāya paccayo, sabhāvo hetu. Vedanā taṇhāya paccayo, sabhāvo hetu. Taṇhā upādānassa paccayo, sabhāvo hetu. Upādānaṃ bhavassa paccayo, sabhāvo hetu. Bhavo jātiyā paccayo, sabhāvo hetu. Jāti jarāmaraṇassa paccayo, sabhāvo hetu. Jarāmaraṇaṃ sokassa paccayo, sabhāvo hetu. Soko paridevassa paccayo, sabhāvo hetu. Paridevo dukkhassa paccayo, sabhāvo hetu. Dukkhaṃ domanassassa paccayo, sabhāvo hetu. Domanassaṃ upāyāsassa paccayo, sabhāvo hetu. Evaṃ yo koci upanissayo sabbo so parikkhāro. Tenāha āyasmā mahākaccāyano ‘‘ye dhammā yaṃ dhammaṃ janayantī’’ti.
ਨਿਯੁਤ੍ਤੋ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰੋ ਹਾਰੋ।
Niyutto parikkhāro hāro.
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ਨੇਤ੍ਤਿਪ੍ਪਕਰਣ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā / ੧੫. ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਹਾਰવਿਭਙ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ • 15. Parikkhārahāravibhaṅgavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / ਨੇਤ੍ਤਿਪ੍ਪਕਰਣ-ਟੀਕਾ • Nettippakaraṇa-ṭīkā / ੧੫. ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਹਾਰવਿਭਙ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ • 15. Parikkhārahāravibhaṅgavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / ਨੇਤ੍ਤਿવਿਭਾવਿਨੀ • Nettivibhāvinī / ੧੫. ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਹਾਰવਿਭਙ੍ਗવਿਭਾવਨਾ • 15. Parikkhārahāravibhaṅgavibhāvanā
