| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / कङ्खावितरणी-अभिनव-टीका • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
सेखियकण्डं
Sekhiyakaṇḍaṃ
१. परिमण्डलसिक्खापदवण्णना
1. Parimaṇḍalasikkhāpadavaṇṇanā
‘‘अन्तरघरे’’ति विसेसेत्वा न वुत्तत्ता ‘‘आरामेपि अन्तरघरेपि सब्बत्था’’ति वुत्तं। आरामेपीति बुद्धूपट्ठानादिकालं सन्धाय वुत्तं। यथा ‘‘तत्रिमे चत्तारो पाराजिका धम्मा उद्देसं आगच्छन्ती’’तिआदिना तत्थ तत्थ परिच्छेदो कतो, एवमेत्थापि ‘‘तत्रिमे पञ्चसत्तति सेखिया धम्मा उद्देसं आगच्छन्ती’’ति कस्मा परिच्छेदो न कतोति आह ‘‘एत्थ चा’’तिआदि। वत्तक्खन्धके वुत्तवत्तानिपीति आगन्तुकावासिकगमिकानुमोदनभत्तग्गपिण्डचारिकारञ्ञसेनासनजन्ताघरवच्चकुटिउपज्झाचरियसद्धिविहारिकअन्तेवासिकवत्तानि। इदञ्च निदस्सनमत्तं अञ्ञेसम्पि खन्धकवत्तानं एत्थेव सङ्गहस्स इच्छितब्बत्ता। अयञ्हेत्थ अधिप्पायो – सेखियग्गहणेन चेत्थ वत्तक्खन्धकादीसु (चूळव॰ ३५६ आदयो) आगतवत्तादीनम्पि गहणं। तेपि हि सिक्खितब्बट्ठेन ‘‘सेखिया’’ति इच्छिता। तस्मा मातिकायं पाराजिकादीनं विय सेखियानं परिच्छेदो न कतोति। न केवलं वत्तक्खन्धकादीसु (चूळव॰ ३५६ आदयो) आगतवत्तादीनं गहणत्थमेवाति आह ‘‘चारित्तविनयदस्सनत्थञ्चा’’ति। एत्थापि परिच्छेदो न कतोति आनेत्वा योजेतब्बं। मातिकाय ‘‘दुक्कट’’न्ति अवुत्ते कथं पनेत्थ दुक्कटन्ति वेदितब्बन्ति आह ‘‘यो पना’’तिआदि।
‘‘Antaraghare’’ti visesetvā na vuttattā ‘‘ārāmepi antaragharepi sabbatthā’’ti vuttaṃ. Ārāmepīti buddhūpaṭṭhānādikālaṃ sandhāya vuttaṃ. Yathā ‘‘tatrime cattāro pārājikā dhammā uddesaṃ āgacchantī’’tiādinā tattha tattha paricchedo kato, evametthāpi ‘‘tatrime pañcasattati sekhiyā dhammā uddesaṃ āgacchantī’’ti kasmā paricchedo na katoti āha ‘‘ettha cā’’tiādi. Vattakkhandhake vuttavattānipīti āgantukāvāsikagamikānumodanabhattaggapiṇḍacārikāraññasenāsanajantāgharavaccakuṭiupajjhācariyasaddhivihārikaantevāsikavattāni. Idañca nidassanamattaṃ aññesampi khandhakavattānaṃ ettheva saṅgahassa icchitabbattā. Ayañhettha adhippāyo – sekhiyaggahaṇena cettha vattakkhandhakādīsu (cūḷava. 356 ādayo) āgatavattādīnampi gahaṇaṃ. Tepi hi sikkhitabbaṭṭhena ‘‘sekhiyā’’ti icchitā. Tasmā mātikāyaṃ pārājikādīnaṃ viya sekhiyānaṃ paricchedo na katoti. Na kevalaṃ vattakkhandhakādīsu (cūḷava. 356 ādayo) āgatavattādīnaṃ gahaṇatthamevāti āha ‘‘cārittavinayadassanatthañcā’’ti. Etthāpi paricchedo na katoti ānetvā yojetabbaṃ. Mātikāya ‘‘dukkaṭa’’nti avutte kathaṃ panettha dukkaṭanti veditabbanti āha ‘‘yo panā’’tiādi.
अट्ठङ्गुलमत्तन्ति पकतङ्गुलेन अट्ठङ्गुलमत्तं। यो पन सुक्खजङ्घो वा महापिण्डिकमंसो वा होति, तस्स सारुप्पत्थाय अट्ठङ्गुलाधिकम्पि ओतारेत्वा निवासेतुं वट्टति।
Aṭṭhaṅgulamattanti pakataṅgulena aṭṭhaṅgulamattaṃ. Yo pana sukkhajaṅgho vā mahāpiṇḍikamaṃso vā hoti, tassa sāruppatthāya aṭṭhaṅgulādhikampi otāretvā nivāsetuṃ vaṭṭati.
पासन्तन्ति पासस्स अन्तं, दसामूलन्ति अत्थो।
Pāsantanti pāsassa antaṃ, dasāmūlanti attho.
अपरिमण्डलं निवासेस्सामीति ‘‘पुरतो वा पच्छतो वा ओलम्बेत्वा निवासेस्सामी’’ति एवं असञ्चिच्च। किञ्चापि परिमण्डलं निवासेतुं अजानन्तस्स अनापत्ति, तथापि निवासनवत्तं साधुकं उग्गहेतब्बमेव। सञ्चिच्च अनुग्गहणञ्हि अनादरियं सियाति आह ‘‘अपिच निवासनवत्तं उग्गहेतब्ब’’न्ति।
Aparimaṇḍalaṃ nivāsessāmīti ‘‘purato vā pacchato vā olambetvā nivāsessāmī’’ti evaṃ asañcicca. Kiñcāpi parimaṇḍalaṃ nivāsetuṃ ajānantassa anāpatti, tathāpi nivāsanavattaṃ sādhukaṃ uggahetabbameva. Sañcicca anuggahaṇañhi anādariyaṃ siyāti āha ‘‘apica nivāsanavattaṃ uggahetabba’’nti.
परिमण्डलसिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Parimaṇḍalasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
