| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / กงฺขาวิตรณี-อภินว-ฎีกา • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
เสขิยกณฺฑํ
Sekhiyakaṇḍaṃ
๑. ปริมณฺฑลสิกฺขาปทวณฺณนา
1. Parimaṇḍalasikkhāpadavaṇṇanā
‘‘อนฺตรฆเร’’ติ วิเสเสตฺวา น วุตฺตตฺตา ‘‘อาราเมปิ อนฺตรฆเรปิ สพฺพตฺถา’’ติ วุตฺตํฯ อาราเมปีติ พุทฺธูปฎฺฐานาทิกาลํ สนฺธาย วุตฺตํฯ ยถา ‘‘ตตฺริเม จตฺตาโร ปาราชิกา ธมฺมา อุเทฺทสํ อาคจฺฉนฺตี’’ติอาทินา ตตฺถ ตตฺถ ปริเจฺฉโท กโต, เอวเมตฺถาปิ ‘‘ตตฺริเม ปญฺจสตฺตติ เสขิยา ธมฺมา อุเทฺทสํ อาคจฺฉนฺตี’’ติ กสฺมา ปริเจฺฉโท น กโตติ อาห ‘‘เอตฺถ จา’’ติอาทิฯ วตฺตกฺขนฺธเก วุตฺตวตฺตานิปีติ อาคนฺตุกาวาสิกคมิกานุโมทนภตฺตคฺคปิณฺฑจาริการญฺญเสนาสนชนฺตาฆรวจฺจกุฎิอุปชฺฌาจริยสทฺธิวิหาริกอเนฺตวาสิกวตฺตานิฯ อิทญฺจ นิทสฺสนมตฺตํ อเญฺญสมฺปิ ขนฺธกวตฺตานํ เอเตฺถว สงฺคหสฺส อิจฺฉิตพฺพตฺตาฯ อยเญฺหตฺถ อธิปฺปาโย – เสขิยคฺคหเณน เจตฺถ วตฺตกฺขนฺธกาทีสุ (จูฬว. ๓๕๖ อาทโย) อาคตวตฺตาทีนมฺปิ คหณํฯ เตปิ หิ สิกฺขิตพฺพเฎฺฐน ‘‘เสขิยา’’ติ อิจฺฉิตาฯ ตสฺมา มาติกายํ ปาราชิกาทีนํ วิย เสขิยานํ ปริเจฺฉโท น กโตติฯ น เกวลํ วตฺตกฺขนฺธกาทีสุ (จูฬว. ๓๕๖ อาทโย) อาคตวตฺตาทีนํ คหณตฺถเมวาติ อาห ‘‘จาริตฺตวินยทสฺสนตฺถญฺจา’’ติฯ เอตฺถาปิ ปริเจฺฉโท น กโตติ อาเนตฺวา โยเชตพฺพํฯ มาติกาย ‘‘ทุกฺกฎ’’นฺติ อวุเตฺต กถํ ปเนตฺถ ทุกฺกฎนฺติ เวทิตพฺพนฺติ อาห ‘‘โย ปนา’’ติอาทิฯ
‘‘Antaraghare’’ti visesetvā na vuttattā ‘‘ārāmepi antaragharepi sabbatthā’’ti vuttaṃ. Ārāmepīti buddhūpaṭṭhānādikālaṃ sandhāya vuttaṃ. Yathā ‘‘tatrime cattāro pārājikā dhammā uddesaṃ āgacchantī’’tiādinā tattha tattha paricchedo kato, evametthāpi ‘‘tatrime pañcasattati sekhiyā dhammā uddesaṃ āgacchantī’’ti kasmā paricchedo na katoti āha ‘‘ettha cā’’tiādi. Vattakkhandhake vuttavattānipīti āgantukāvāsikagamikānumodanabhattaggapiṇḍacārikāraññasenāsanajantāgharavaccakuṭiupajjhācariyasaddhivihārikaantevāsikavattāni. Idañca nidassanamattaṃ aññesampi khandhakavattānaṃ ettheva saṅgahassa icchitabbattā. Ayañhettha adhippāyo – sekhiyaggahaṇena cettha vattakkhandhakādīsu (cūḷava. 356 ādayo) āgatavattādīnampi gahaṇaṃ. Tepi hi sikkhitabbaṭṭhena ‘‘sekhiyā’’ti icchitā. Tasmā mātikāyaṃ pārājikādīnaṃ viya sekhiyānaṃ paricchedo na katoti. Na kevalaṃ vattakkhandhakādīsu (cūḷava. 356 ādayo) āgatavattādīnaṃ gahaṇatthamevāti āha ‘‘cārittavinayadassanatthañcā’’ti. Etthāpi paricchedo na katoti ānetvā yojetabbaṃ. Mātikāya ‘‘dukkaṭa’’nti avutte kathaṃ panettha dukkaṭanti veditabbanti āha ‘‘yo panā’’tiādi.
อฎฺฐงฺคุลมตฺตนฺติ ปกตงฺคุเลน อฎฺฐงฺคุลมตฺตํฯ โย ปน สุกฺขชโงฺฆ วา มหาปิณฺฑิกมํโส วา โหติ, ตสฺส สารุปฺปตฺถาย อฎฺฐงฺคุลาธิกมฺปิ โอตาเรตฺวา นิวาเสตุํ วฎฺฎติฯ
Aṭṭhaṅgulamattanti pakataṅgulena aṭṭhaṅgulamattaṃ. Yo pana sukkhajaṅgho vā mahāpiṇḍikamaṃso vā hoti, tassa sāruppatthāya aṭṭhaṅgulādhikampi otāretvā nivāsetuṃ vaṭṭati.
ปาสนฺตนฺติ ปาสสฺส อนฺตํ, ทสามูลนฺติ อโตฺถฯ
Pāsantanti pāsassa antaṃ, dasāmūlanti attho.
อปริมณฺฑลํ นิวาเสสฺสามีติ ‘‘ปุรโต วา ปจฺฉโต วา โอลเมฺพตฺวา นิวาเสสฺสามี’’ติ เอวํ อสญฺจิจฺจฯ กิญฺจาปิ ปริมณฺฑลํ นิวาเสตุํ อชานนฺตสฺส อนาปตฺติ, ตถาปิ นิวาสนวตฺตํ สาธุกํ อุคฺคเหตพฺพเมวฯ สญฺจิจฺจ อนุคฺคหณญฺหิ อนาทริยํ สิยาติ อาห ‘‘อปิจ นิวาสนวตฺตํ อุคฺคเหตพฺพ’’นฺติฯ
Aparimaṇḍalaṃ nivāsessāmīti ‘‘purato vā pacchato vā olambetvā nivāsessāmī’’ti evaṃ asañcicca. Kiñcāpi parimaṇḍalaṃ nivāsetuṃ ajānantassa anāpatti, tathāpi nivāsanavattaṃ sādhukaṃ uggahetabbameva. Sañcicca anuggahaṇañhi anādariyaṃ siyāti āha ‘‘apica nivāsanavattaṃ uggahetabba’’nti.
ปริมณฺฑลสิกฺขาปทวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Parimaṇḍalasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
