| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මහාවිභඞ්‌ග-අට්‌ඨකථා • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā |
7. සෙඛියකණ්‌ඩං
7. Sekhiyakaṇḍaṃ
1. පරිමණ්‌ඩලවග්‌ගවණ්‌ණනා
1. Parimaṇḍalavaggavaṇṇanā
යානි සික්‌ඛිතසික්‌ඛෙන, සෙඛියානීති තාදිනා;
Yāni sikkhitasikkhena, sekhiyānīti tādinā;
භාසිතානි අයං දානි, තෙසම්‌පි වණ්‌ණනාක්‌කමො.
Bhāsitāni ayaṃ dāni, tesampi vaṇṇanākkamo.
576. තත්‌ථ පරිමණ්‌ඩලන්‌ති සමන්‌තතො මණ්‌ඩලං. නාභිමණ්‌ඩලං ජාණුමණ්‌ඩලන්‌ති උද්‌ධං නාභිමණ්‌ඩලං අධො ජාණුමණ්‌ඩලං පටිච්‌ඡාදෙන්‌තෙන ජාණුමණ්‌ඩලස්‌ස හෙට්‌ඨා ජඞ්‌ඝට්‌ඨිකතො පට්‌ඨාය අට්‌ඨඞ්‌ගුලමත්‌තං නිවාසනං ඔතාරෙත්‌වා නිවාසෙතබ්‌බං, තතො පරං ඔතාරෙන්‌තස්‌ස දුක්‌කටන්‌ති වුත්‌තං. යථා නිසින්‌නස්‌ස ජාණුමණ්‌ඩලතො හෙට්‌ඨා චතුරඞ්‌ගුලමත්‌තං පටිච්‌ඡන්‌නං හොතීති මහාපච්‌චරියං වුත්‌තං; එවං නිවාසෙන්‌තස්‌ස පන නිවාසනං පමාණිකං වට්‌ටති. තත්‍රිදං පමාණං – දීඝතො මුට්‌ඨිපඤ්‌චකං, තිරියං අඩ්‌ඪතෙය්‍යහත්‌ථං. තාදිසස්‌ස පන අලාභෙ තිරියං ද්‌විහත්‌ථපමාණම්‌පි වට්‌ටති ජාණුමණ්‌ඩලපටිච්‌ඡාදනත්‌ථං, නාභිමණ්‌ඩලං පන චීවරෙනාපි සක්‌කා පටිච්‌ඡාදෙතුන්‌ති. තත්‌ථ එකපට්‌ටචීවරං එවං නිවත්‌ථම්‌පි නිවත්‌ථට්‌ඨානෙ න තිට්‌ඨති, දුපට්‌ටං පන තිට්‌ඨති.
576. Tattha parimaṇḍalanti samantato maṇḍalaṃ. Nābhimaṇḍalaṃ jāṇumaṇḍalanti uddhaṃ nābhimaṇḍalaṃ adho jāṇumaṇḍalaṃ paṭicchādentena jāṇumaṇḍalassa heṭṭhā jaṅghaṭṭhikato paṭṭhāya aṭṭhaṅgulamattaṃ nivāsanaṃ otāretvā nivāsetabbaṃ, tato paraṃ otārentassa dukkaṭanti vuttaṃ. Yathā nisinnassa jāṇumaṇḍalato heṭṭhā caturaṅgulamattaṃ paṭicchannaṃ hotīti mahāpaccariyaṃ vuttaṃ; evaṃ nivāsentassa pana nivāsanaṃ pamāṇikaṃ vaṭṭati. Tatridaṃ pamāṇaṃ – dīghato muṭṭhipañcakaṃ, tiriyaṃ aḍḍhateyyahatthaṃ. Tādisassa pana alābhe tiriyaṃ dvihatthapamāṇampi vaṭṭati jāṇumaṇḍalapaṭicchādanatthaṃ, nābhimaṇḍalaṃ pana cīvarenāpi sakkā paṭicchādetunti. Tattha ekapaṭṭacīvaraṃ evaṃ nivatthampi nivatthaṭṭhāne na tiṭṭhati, dupaṭṭaṃ pana tiṭṭhati.
ඔලම්‌බෙන්‌තො නිවාසෙති ආපත්‌ති දුක්‌කටස්‌සාති එත්‌ථ න කෙවලං පුරතො ච පච්‌ඡතො ච ඔලම්‌බෙත්‌වා නිවාසෙන්‌තස්‌සෙව දුක්‌කටං, යෙ පනඤ්‌ඤෙ ‘‘තෙන ඛො පන සමයෙන ඡබ්‌බග්‌ගියා භික්‌ඛූ ගිහිනිවත්‌ථං නිවාසෙන්‌ති හත්‌ථිසොණ්‌ඩකං මච්‌ඡවාලකං චතුක්‌කණ්‌ණකං තාලවණ්‌ටකං සතවලිකං නිවාසෙන්‌තී’’තිආදිනා (චූළව. 280) නයෙන ඛන්‌ධකෙ නිවාසනදොසා වුත්‌තා, තථා නිවාසෙන්‌තස්‌සාපි දුක්‌කටමෙව. තෙ සබ්‌බෙ වුත්‌තනයෙන පරිමණ්‌ඩලං නිවාසෙන්‌තස්‌ස න හොන්‌ති. අයමෙත්‌ථ සඞ්‌ඛෙපො, විත්‌ථාරතො පන තත්‌ථෙව ආවි භවිස්‌සති.
Olambento nivāseti āpatti dukkaṭassāti ettha na kevalaṃ purato ca pacchato ca olambetvā nivāsentasseva dukkaṭaṃ, ye panaññe ‘‘tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū gihinivatthaṃ nivāsenti hatthisoṇḍakaṃ macchavālakaṃ catukkaṇṇakaṃ tālavaṇṭakaṃ satavalikaṃ nivāsentī’’tiādinā (cūḷava. 280) nayena khandhake nivāsanadosā vuttā, tathā nivāsentassāpi dukkaṭameva. Te sabbe vuttanayena parimaṇḍalaṃ nivāsentassa na honti. Ayamettha saṅkhepo, vitthārato pana tattheva āvi bhavissati.
අසඤ්‌චිච්‌චාති පුරතො වා පච්‌ඡතො වා ඔලම්‌බෙත්‌වා නිවාසෙස්‌සාමීති එවං අසඤ්‌චිච්‌ච; අථ ඛො පරිමණ්‌ඩලංයෙව නිවාසෙස්‌සාමීති විරජ්‌ඣිත්‌වා අපරිමණ්‌ඩලං නිවාසෙන්‌තස්‌ස අනාපත්‌ති. අස්‌සතියාති අඤ්‌ඤවිහිතස්‌සාපි තථා නිවාසෙන්‌තස්‌ස අනාපත්‌ති. අජානන්‌තස්‌සාති එත්‌ථ නිවාසනවත්‌තං අජානන්‌තස්‌ස මොක්‌ඛො නත්‌ථි. නිවාසනවත්‌තඤ්‌හි සාධුකං උග්‌ගහෙතබ්‌බං, තස්‌ස අනුග්‌ගහණමෙවස්‌ස අනාදරියං. තං පන සඤ්‌චිච්‌ච අනුග්‌ගණ්‌හන්‌තස්‌ස යුජ්‌ජති, තස්‌මා උග්‌ගහිතවත්‌තොපි යො ආරුළ්‌හභාවං වා ඔරුළ්‌හභාවං වා න ජානාති, තස්‌ස අනාපත්‌ති. කුරුන්‌දියං පන ‘‘පරිමණ්‌ඩලං නිවාසෙතුං අජානන්‌තස්‌ස අනාපත්‌තී’’ති වුත්‌තං. යො පන සුක්‌ඛජඞ්‌ඝො වා මහාපිණ්‌ඩිකමංසො වා හොති, තස්‌ස සාරුප්‌පත්‌ථාය ජාණුමණ්‌ඩලතො අට්‌ඨඞ්‌ගුලාධිකම්‌පි ඔතාරෙත්‌වා නිවාසෙතුං වට්‌ටති.
Asañciccāti purato vā pacchato vā olambetvā nivāsessāmīti evaṃ asañcicca; atha kho parimaṇḍalaṃyeva nivāsessāmīti virajjhitvā aparimaṇḍalaṃ nivāsentassa anāpatti. Assatiyāti aññavihitassāpi tathā nivāsentassa anāpatti. Ajānantassāti ettha nivāsanavattaṃ ajānantassa mokkho natthi. Nivāsanavattañhi sādhukaṃ uggahetabbaṃ, tassa anuggahaṇamevassa anādariyaṃ. Taṃ pana sañcicca anuggaṇhantassa yujjati, tasmā uggahitavattopi yo āruḷhabhāvaṃ vā oruḷhabhāvaṃ vā na jānāti, tassa anāpatti. Kurundiyaṃ pana ‘‘parimaṇḍalaṃ nivāsetuṃ ajānantassa anāpattī’’ti vuttaṃ. Yo pana sukkhajaṅgho vā mahāpiṇḍikamaṃso vā hoti, tassa sāruppatthāya jāṇumaṇḍalato aṭṭhaṅgulādhikampi otāretvā nivāsetuṃ vaṭṭati.
ගිලානස්‌සාති ජඞ්‌ඝාය වා පාදෙ වා වණො හොති, උක්‌ඛිපිත්‌වා වා ඔතාරෙත්‌වා වා නිවාසෙතුං වට්‌ටති. ආපදාසූති වාළමිගා වා චොරා වා අනුබන්‌ධන්‌ති, එවරූපාසු ආපදාසු අනාපත්‌ති. සෙසමෙත්‌ථ උත්‌තානමෙව.
Gilānassāti jaṅghāya vā pāde vā vaṇo hoti, ukkhipitvā vā otāretvā vā nivāsetuṃ vaṭṭati. Āpadāsūti vāḷamigā vā corā vā anubandhanti, evarūpāsu āpadāsu anāpatti. Sesamettha uttānameva.
පඨමපාරාජිකසමුට්‌ඨානං – කිරියං, සඤ්‌ඤාවිමොක්‌ඛං, සචිත්‌තකං, ලොකවජ්‌ජං, කායකම්‌මං, අකුසලචිත්‌තං, දුක්‌ඛවෙදනන්‌ති. ඵුස්‌සදෙවත්‌ථෙරො ‘‘අචිත්‌තකං, පණ්‌ණත්‌තිවජ්‌ජං, තිවෙදන’’න්‌ති ආහ. උපතිස්‌සත්‌ථෙරො පන ‘‘අනාදරියං පටිච්‌චා’’ති වුත්‌තත්‌තා ‘‘ලොකවජ්‌ජං, අකුසලචිත්‌තං, දුක්‌ඛවෙදන’’න්‌ති ආහ.
Paṭhamapārājikasamuṭṭhānaṃ – kiriyaṃ, saññāvimokkhaṃ, sacittakaṃ, lokavajjaṃ, kāyakammaṃ, akusalacittaṃ, dukkhavedananti. Phussadevatthero ‘‘acittakaṃ, paṇṇattivajjaṃ, tivedana’’nti āha. Upatissatthero pana ‘‘anādariyaṃ paṭiccā’’ti vuttattā ‘‘lokavajjaṃ, akusalacittaṃ, dukkhavedana’’nti āha.
577. පරිමණ්‌ඩලං පාරුපිතබ්‌බන්‌ති ‘‘තෙන ඛො පන සමයෙන ඡබ්‌බග්‌ගියා භික්‌ඛූ ගිහිපාරුතං පාරුපන්‌තී’’ති (චූළව. 280) එවං වුත්‌තං අනෙකප්‌පකාරං ගිහිපාරුපනං අපාරුපිත්‌වා ඉධ වුත්‌තනයෙනෙව උභො කණ්‌ණෙ සමං කත්‌වා පාරුපනවත්‌තං පූරෙන්‌තෙන පරිමණ්‌ඩලං පාරුපිතබ්‌බං. ඉමානි ච ද්‌වෙ සික්‌ඛාපදානි අවිසෙසෙන වුත්‌තානි. තස්‌මා විහාරෙපි අන්‌තරඝරෙපි පරිමණ්‌ඩලමෙව නිවාසෙතබ්‌බඤ්‌ච පාරුපිතබ්‌බඤ්‌චාති. සමුට්‌ඨානාදීනි පඨමසික්‌ඛාපදෙ වුත්‌තනයෙනෙව වෙදිතබ්‌බානි සද්‌ධිං ථෙරවාදෙන.
577.Parimaṇḍalaṃ pārupitabbanti ‘‘tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū gihipārutaṃ pārupantī’’ti (cūḷava. 280) evaṃ vuttaṃ anekappakāraṃ gihipārupanaṃ apārupitvā idha vuttanayeneva ubho kaṇṇe samaṃ katvā pārupanavattaṃ pūrentena parimaṇḍalaṃ pārupitabbaṃ. Imāni ca dve sikkhāpadāni avisesena vuttāni. Tasmā vihārepi antaragharepi parimaṇḍalameva nivāsetabbañca pārupitabbañcāti. Samuṭṭhānādīni paṭhamasikkhāpade vuttanayeneva veditabbāni saddhiṃ theravādena.
578. කායං විවරිත්‌වාති ජත්‌තුම්‌පි උරම්‌පි විවරිත්‌වා. සුප්‌පටිච්‌ඡන්‌නෙනාති න සසීසං පාරුතෙන; අථ ඛො ගණ්‌ඨිකං පටිමුඤ්‌චිත්‌වා අනුවාතන්‌තෙන ගීවං පටිච්‌ඡාදෙත්‌වා උභො කණ්‌ණෙ සමං කත්‌වා පටිසංහරිත්‌වා යාව මණිබන්‌ධං පටිච්‌ඡාදෙත්‌වා අන්‌තරඝරෙ ගන්‌තබ්‌බං. දුතියසික්‌ඛාපදෙ – ගලවාටකතො පට්‌ඨාය සීසං මණිබන්‌ධතො පට්‌ඨාය හත්‌ථෙ පිණ්‌ඩිකමංසතො ච පට්‌ඨාය පාදෙ විවරිත්‌වා නිසීදිතබ්‌බං.
578.Kāyaṃ vivaritvāti jattumpi urampi vivaritvā. Suppaṭicchannenāti na sasīsaṃ pārutena; atha kho gaṇṭhikaṃ paṭimuñcitvā anuvātantena gīvaṃ paṭicchādetvā ubho kaṇṇe samaṃ katvā paṭisaṃharitvā yāva maṇibandhaṃ paṭicchādetvā antaraghare gantabbaṃ. Dutiyasikkhāpade – galavāṭakato paṭṭhāya sīsaṃ maṇibandhato paṭṭhāya hatthe piṇḍikamaṃsato ca paṭṭhāya pāde vivaritvā nisīditabbaṃ.
579. වාසූපගතස්‌සාති වාසත්‌ථාය උපගතස්‌ස රත්‌තිභාගෙ වා දිවසභාගෙ වා කායං විවරිත්‌වාපි නිසීදතො අනාපත්‌ති.
579.Vāsūpagatassāti vāsatthāya upagatassa rattibhāge vā divasabhāge vā kāyaṃ vivaritvāpi nisīdato anāpatti.
580. සුසංවුතොති හත්‌ථං වා පාදං වා අකීළාපෙන්‌තො; සුවිනීතොති අත්‌ථො.
580.Susaṃvutoti hatthaṃ vā pādaṃ vā akīḷāpento; suvinītoti attho.
582. ඔක්‌ඛිත්‌තචක්‌ඛූති හෙට්‌ඨා ඛිත්‌තචක්‌ඛු හුත්‌වා. යුගමත්‌තං පෙක්‌ඛමානොති යුගයුත්‌තකො හි දන්‌තො ආජානෙය්‍යො යුගමත්‌තං පෙක්‌ඛති, පුරතො චතුහත්‌ථප්‌පමාණං භූමිභාගං; ඉමිනාපි එත්‌තකං පෙක්‌ඛන්‌තෙන ගන්‌තබ්‌බං. යො අනාදරියං පටිච්‌ච තහං තහං ඔලොකෙන්‌තොති යො තංතංදිසාභාගං පාසාදං කූටාගාරං වීථිං ඔලොකෙන්‌තො ගච්‌ඡති, ආපත්‌ති දුක්‌කටස්‌ස. එකස්‌මිං පන ඨානෙ ඨත්‌වා හත්‌ථිඅස්‌සාදිපරිස්‌සයාභාවං ඔලොකෙතුං වට්‌ටති. නිසීදන්‌තෙනාපි ඔක්‌ඛිත්‌තචක්‌ඛුනාව නිසීදිතබ්‌බං.
582.Okkhittacakkhūti heṭṭhā khittacakkhu hutvā. Yugamattaṃ pekkhamānoti yugayuttako hi danto ājāneyyo yugamattaṃ pekkhati, purato catuhatthappamāṇaṃ bhūmibhāgaṃ; imināpi ettakaṃ pekkhantena gantabbaṃ. Yo anādariyaṃ paṭicca tahaṃ tahaṃ olokentoti yo taṃtaṃdisābhāgaṃ pāsādaṃ kūṭāgāraṃ vīthiṃ olokento gacchati, āpatti dukkaṭassa. Ekasmiṃ pana ṭhāne ṭhatvā hatthiassādiparissayābhāvaṃ oloketuṃ vaṭṭati. Nisīdantenāpi okkhittacakkhunāva nisīditabbaṃ.
584. උක්‌ඛිත්‌තකායාති උක්‌ඛෙපෙන; ඉත්‌ථම්‌භූතලක්‌ඛණෙ කරණවචනං එකතො වා උභතො වා උක්‌ඛිත්‌තචීවරො හුත්‌වාති අත්‌ථො. අන්‌තොඉන්‌දඛීලතො පට්‌ඨාය න එවං ගන්‌තබ්‌බං. නිසින්‌නකාලෙ පන ධමකරණං නීහරන්‌තෙනාපි චීවරං අනුක්‌ඛිපිත්‌වාව නීහරිතබ්‌බන්‌ති.
584.Ukkhittakāyāti ukkhepena; itthambhūtalakkhaṇe karaṇavacanaṃ ekato vā ubhato vā ukkhittacīvaro hutvāti attho. Antoindakhīlato paṭṭhāya na evaṃ gantabbaṃ. Nisinnakāle pana dhamakaraṇaṃ nīharantenāpi cīvaraṃ anukkhipitvāva nīharitabbanti.
පඨමො වග්‌ගො.
Paṭhamo vaggo.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවිභඞ්‌ග • Mahāvibhaṅga / 1. පරිමණ්‌ඩලවග්‌ගො • 1. Parimaṇḍalavaggo
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / 1. පරිමණ්‌ඩලවග්‌ගවණ්‌ණනා • 1. Parimaṇḍalavaggavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / 1. පරිමණ්‌ඩලවග්‌ගවණ්‌ණනා • 1. Parimaṇḍalavaggavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / 1. පරිමණ්‌ඩලවග්‌ගවණ්‌ණනා • 1. Parimaṇḍalavaggavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / පාචිත්‍යාදියොජනාපාළි • Pācityādiyojanāpāḷi / 1. පරිමණ්‌ඩලවග්‌ග-අත්‌ථයොජනා • 1. Parimaṇḍalavagga-atthayojanā
