Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā |
੭. ਸੇਖਿਯਕਣ੍ਡੋ
7. Sekhiyakaṇḍo
੧. ਪਰਿਮਣ੍ਡਲવਗ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ
1. Parimaṇḍalavaggavaṇṇanā
੫੭੬. ‘‘ਸਿਕ੍ਖਿਤਸਿਕ੍ਖੇਨਾਤਿ ਚਤੂਹਿ ਮਗ੍ਗੇਹੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਯਸ੍ਮਾ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗੁਲਮਤ੍ਤਂ ਓਤਾਰੇਤ੍વਾ ਨਿવਤ੍ਥਮੇવ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਚਤੁਰਙ੍ਗੁਲਮਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਉਭੋਪੇਤੇ ਅਟ੍ਠਕਥਾવਾਦਾ ਏਕਪਰਿਚ੍ਛੇਦਾ, ‘‘ਅਡ੍ਢਤੇਯ੍ਯਹਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ ਸੁਖੁਮਂ, ਏਕਪਤ੍ਤਂ વਾ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਞ੍ਹਿ ਯਥਾਠਾਨੇਨ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਦੁਪਟ੍ਟਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਦ੍વਿਹਤ੍ਥਪ੍ਪਮਾਣਮ੍ਪੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਉਪਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰੋ। ਏਕਪਟ੍ਟਂ, ਦ੍વਿਪਟ੍ਟਂ વਾ ਹੇਟ੍ਠਿਮਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ‘‘ਦ੍વਿਹਤ੍ਥਪ੍ਪਮਾਣ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਤਿਰਿਯਂ ਦ੍વਿਹਤ੍ਥੋਪਿ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਅਲਾਭੇ ਏવ ‘‘ਅਲਾਭੇ ਤਿਰਿਯਂ ਦ੍વਿਹਤ੍ਥਪ੍ਪਮਾਣਮ੍ਪਿ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ। ਇਦਂ ਸਬ੍ਬਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨੁਪਗਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। વਿਰੁਦ੍ਧਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸਜ੍ਜੇਤਬ੍ਬਂ। ਨੋ ਚੇ ਸਜ੍ਜੇਤਿ, ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਸਚਿਤ੍ਤਕਂ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਿਜਾਨਨਚਿਤ੍ਤੇਨੇવ ‘‘ਅਨਾਦਰਿਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਨ વਤ੍ਥੁવਿਜਾਨਨਚਿਤ੍ਤੇਨ ‘‘ਇਦਮੇવਂ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ ਜਾਨਤੋਪਿ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਭਾવਤੋ। ਫੁਸ੍ਸਦੇવਤ੍ਥੇਰવਾਦੋਪਿ ਏਕੇਨ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ। ਤਥਾ ਉਪਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰવਾਦੋਪਿ। ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇਪਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਅਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇਪਿ ਯਂ ਪਕਤਿਯਾ વਜ੍ਜਂ, ਤਂ ਲੋਕવਜ੍ਜਂ। ਇਦਂ ਪਨ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇਯੇવ વਜ੍ਜਂ, ਨਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਤਰਲੋਕવਜ੍ਜੇਨ ਅਸਦਿਸਤ੍ਤਾ ਨ ਲੋਕવਜ੍ਜਂ। ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ વਜ੍ਜਤੋ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਜ੍ਜਂ। ਅਨਾਦਰਿਯਚਿਤ੍ਤੇਨੇવ ਆਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਸਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਤਿવੇਦਨਤ੍ਤਾ ਤਿવੇਦਨਂ। ਯਸ੍ਮਾ ਅਨਾਦਰਿਯਚਿਤ੍ਤਤਾ ਨਾਮ ਕੇવਲਂ ਅਕੁਸਲਮੇવ, ਤਞ੍ਚ ਪਕਤਿਯਾ વਜ੍ਜਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਦਂ ਲੋਕવਜ੍ਜਂ। ਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚ વੀਤਿਕ੍ਕਮਨਂ ਨਾਮ ਦੋਮਨਸ੍ਸਿਕਸ੍ਸੇવ ਹੋਤੀਤਿ ਦੁਕ੍ਖવੇਦਨਂ। ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਪਨ ‘‘ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦਿ વਿਯ ਨਿવਾਸਨਾਦਿਦੋਸੋ ਲੋਕਗਰਹਿਤੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਫੁਸ੍ਸਦੇવਤ੍ਥੇਰੋ’’ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ।
576.‘‘Sikkhitasikkhenāti catūhi maggehī’’ti vuttaṃ. Yasmā aṭṭhaṅgulamattaṃ otāretvā nivatthameva nisinnassa caturaṅgulamattaṃ hoti, tasmā ubhopete aṭṭhakathāvādā ekaparicchedā, ‘‘aḍḍhateyyahattha’’nti sukhumaṃ, ekapattaṃ vā sandhāya vuttaṃ. Tañhi yathāṭhānena tiṭṭhati. Dupaṭṭaṃ sandhāya ‘‘dvihatthappamāṇampī’’ti vuttanti upatissatthero. Ekapaṭṭaṃ, dvipaṭṭaṃ vā heṭṭhimaparicchedena ‘‘dvihatthappamāṇa’’nti vuttanti veditabbaṃ. Vuttañhi nissaggiyaaṭṭhakathāyaṃ ‘‘tiriyaṃ dvihatthopi vaṭṭatī’’ti, tañca kho alābhe eva ‘‘alābhe tiriyaṃ dvihatthappamāṇampi vaṭṭatī’’ti vuttattā. Idaṃ sabbaṃ adhiṭṭhānupagaṃ sandhāya vuttaṃ. Viruddhaṃ disvā sajjetabbaṃ. No ce sajjeti, dukkaṭaṃ. Sacittakaṃ paṇṇattivijānanacitteneva ‘‘anādariyaṃ paṭiccā’’ti vuttattā, na vatthuvijānanacittena ‘‘idamevaṃ kata’’nti jānatopi āpattiyā abhāvato. Phussadevattheravādopi ekena pariyāyena yujjati. Tathā upatissattheravādopi. Paññattepi sikkhāpade apaññattepi yaṃ pakatiyā vajjaṃ, taṃ lokavajjaṃ. Idaṃ pana paññatteyeva vajjaṃ, nāpaññatte, tasmā itaralokavajjena asadisattā na lokavajjaṃ. Paṇṇattito paṭṭhāya vajjato paṇṇattivajjaṃ. Anādariyacitteneva āpajjitabbattā sacittakaṃ, tassa cittassa tivedanattā tivedanaṃ. Yasmā anādariyacittatā nāma kevalaṃ akusalameva, tañca pakatiyā vajjaṃ, tasmā idaṃ lokavajjaṃ. Sañcicca vītikkamanaṃ nāma domanassikasseva hotīti dukkhavedanaṃ. Gaṇṭhipade pana ‘‘pāṇātipātādi viya nivāsanādidoso lokagarahito na hotīti paṇṇattivajjanti phussadevatthero’’ti likhitaṃ.
੫੭੭. વਿਹਾਰੇਪੀਤਿ ਬੁਦ੍ਧੁਪਟ੍ਠਾਨਾਦਿਕਾਲੇ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਪਾਰੁਪਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਉਤ੍ਤਰਾਸਙ੍ਗਕਿਚ੍ਚવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ। ਪਠਮਦੁਤਿਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ ਪਰਿਲ਼ਾਹਾਦਿਪਚ੍ਚਯਾ ਕਪ੍ਪਤਿ, ਨ ਅਨ੍ਤਰਘਰਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤੇਸੁ।
577.Vihārepīti buddhupaṭṭhānādikāle, tasmā ‘‘pārupitabba’’nti uttarāsaṅgakiccavasena vuttaṃ. Paṭhamadutiyasikkhāpadesu pariḷāhādipaccayā kappati, na antaragharapaṭisaṃyuttesu.
੫੮੨. ‘‘ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਠਾਨੇ ਠਤ੍વਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋਪਿ ਪਰਿਸ੍ਸਯਾਭਾવਂ ਓਲੋਕੇਤੁਂ ਲਭਤਿਯੇવ। ਤਥਾ ਗਾਮੇ ਪੂਜ’’ਨ੍ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ, ਤਂ ਪਨ ‘‘ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਠਤ੍વਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤਾਦਿਸਂ ਅਨ੍ਤਰਾਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
582.‘‘Ekasmiṃpana ṭhāne ṭhatvā’’ti ettha ‘‘gacchantopi parissayābhāvaṃ oloketuṃ labhatiyeva. Tathā gāme pūja’’nti likhitaṃ, taṃ pana ‘‘ekasmiṃ ṭhāne ṭhatvā’’ti vuttattā tādisaṃ antarāyaṃ sandhāya vuttanti veditabbaṃ.
ਪਰਿਮਣ੍ਡਲવਗ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Parimaṇḍalavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ • Mahāvibhaṅga / ੧. ਪਰਿਮਣ੍ਡਲવਗ੍ਗੋ • 1. Parimaṇḍalavaggo
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ੧. ਪਰਿਮਣ੍ਡਲવਗ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ • 1. Parimaṇḍalavaggavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ੧. ਪਰਿਮਣ੍ਡਲવਗ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ • 1. Parimaṇḍalavaggavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ੧. ਪਰਿਮਣ੍ਡਲવਗ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ • 1. Parimaṇḍalavaggavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਪਾਚਿਤ੍ਯਾਦਿਯੋਜਨਾਪਾਲ਼ਿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ੧. ਪਰਿਮਣ੍ਡਲવਗ੍ਗ-ਅਤ੍ਥਯੋਜਨਾ • 1. Parimaṇḍalavagga-atthayojanā