Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මහාවිභඞ්ග-අට්ඨකථා • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā |
10. පරිණතසික්ඛාපදවණ්ණනා
10. Pariṇatasikkhāpadavaṇṇanā
657. තෙන සමයෙනාති පරිණතසික්ඛාපදං. තත්ථ පූගස්සාති සමූහස්ස; ධම්මගණස්සාති අත්ථො. පටියත්තන්ති පටියාදිතං. බහූ සඞ්ඝස්ස භත්තාති සඞ්ඝස්ස බහූනි භත්තානි අනෙකානි ලාභමුඛානි; න සඞ්ඝස්ස කෙනචි පරිහානීති දීපෙන්ති. ඔණොජෙථාති දෙථ. කිං පනෙවං වත්තුං වට්ටතීති කස්මා න වට්ටති? අයඤ්හි අභිහටභික්ඛා අභිහරිත්වා එකස්මිං ඔකාසෙ සඞ්ඝස්සත්ථාය පටියත්තා අභිහටපටියත්තෙ ච උද්දිස්ස ඨපිතභාගෙ ච පයුත්තවාචා නාම නත්ථි.
657.Tena samayenāti pariṇatasikkhāpadaṃ. Tattha pūgassāti samūhassa; dhammagaṇassāti attho. Paṭiyattanti paṭiyāditaṃ. Bahū saṅghassa bhattāti saṅghassa bahūni bhattāni anekāni lābhamukhāni; na saṅghassa kenaci parihānīti dīpenti. Oṇojethāti detha. Kiṃ panevaṃ vattuṃ vaṭṭatīti kasmā na vaṭṭati? Ayañhi abhihaṭabhikkhā abhiharitvā ekasmiṃ okāse saṅghassatthāya paṭiyattā abhihaṭapaṭiyatte ca uddissa ṭhapitabhāge ca payuttavācā nāma natthi.
658. සඞ්ඝිකන්ති සඞ්ඝස්ස සන්තකං. සො හි සඞ්ඝස්ස පරිණතත්තා හත්ථං අනාරූළ්හොපි එකෙන පරියායෙන සඞ්ඝස්ස සන්තකො හොති, පදභාජනෙ පන ‘‘සඞ්ඝිකං නාම සඞ්ඝස්ස දින්නං හොති පරිච්චත්ත’’න්ති එවං අත්ථුද්ධාරවසෙන නිප්පරියායතොව සඞ්ඝිකං දස්සිතං. ලාභන්ති පටිලභිතබ්බවත්ථුං ආහ. තෙනෙවස්ස නිද්දෙසෙ ‘‘චීවරම්පී’’තිආදි වුත්තං. පරිණතන්ති සඞ්ඝස්ස නින්නං සඞ්ඝස්ස පොණං සඞ්ඝස්ස පබ්භාරං හුත්වා ඨිතං. යෙන පන කාරණෙන සො පරිණතො හොති, තං දස්සෙතුං ‘‘දස්සාම කරිස්සාමාති වාචා භින්නා හොතී’’ති පදභාජනං වුත්තං.
658.Saṅghikanti saṅghassa santakaṃ. So hi saṅghassa pariṇatattā hatthaṃ anārūḷhopi ekena pariyāyena saṅghassa santako hoti, padabhājane pana ‘‘saṅghikaṃ nāma saṅghassa dinnaṃ hoti pariccatta’’nti evaṃ atthuddhāravasena nippariyāyatova saṅghikaṃ dassitaṃ. Lābhanti paṭilabhitabbavatthuṃ āha. Tenevassa niddese ‘‘cīvarampī’’tiādi vuttaṃ. Pariṇatanti saṅghassa ninnaṃ saṅghassa poṇaṃ saṅghassa pabbhāraṃ hutvā ṭhitaṃ. Yena pana kāraṇena so pariṇato hoti, taṃ dassetuṃ ‘‘dassāma karissāmāti vācā bhinnā hotī’’ti padabhājanaṃ vuttaṃ.
659. පයොගෙ දුක්කටන්ති පරිණතලාභස්ස අත්තනො පරිණාමනපයොගෙ දුක්කටං, පටිලාභෙන තස්මිං හත්ථං ආරූළ්හෙ නිස්සග්ගියං. සචෙ පන සඞ්ඝස්ස දින්නං හොති, තං ගහෙතුං න වට්ටති, සඞ්ඝස්සෙව දාතබ්බං. යොපි ආරාමිකෙහි සද්ධිං එකතො ඛාදති, භණ්ඩං අග්ඝාපෙත්වා කාරෙතබ්බො. පරිණතං පන සහධම්මිකානං වා ගිහීනං වා අන්තමසො මාතුසන්තකම්පි ‘‘ඉදං මය්හං දෙහී’’ති සඞ්ඝස්ස පරිණතභාවං ඤත්වා අත්තනො පරිණාමෙත්වා ගණ්හන්තස්ස නිස්සග්ගියං පාචිත්තියං. ‘‘ඉමස්ස භික්ඛුනො දෙහී’’ති එවං අඤ්ඤස්ස පරිණාමෙන්තස්ස සුද්ධිකපාචිත්තියං. එකං පත්තං වා චීවරං වා අත්තනො, එකං අඤ්ඤස්ස පරිණාමෙති, නිස්සග්ගියං පාචිත්තියඤ්චෙව සුද්ධිකපාචිත්තියඤ්ච. එසෙව නයො බහූසු. වුත්තම්පි චෙතං –
659.Payogedukkaṭanti pariṇatalābhassa attano pariṇāmanapayoge dukkaṭaṃ, paṭilābhena tasmiṃ hatthaṃ ārūḷhe nissaggiyaṃ. Sace pana saṅghassa dinnaṃ hoti, taṃ gahetuṃ na vaṭṭati, saṅghasseva dātabbaṃ. Yopi ārāmikehi saddhiṃ ekato khādati, bhaṇḍaṃ agghāpetvā kāretabbo. Pariṇataṃ pana sahadhammikānaṃ vā gihīnaṃ vā antamaso mātusantakampi ‘‘idaṃ mayhaṃ dehī’’ti saṅghassa pariṇatabhāvaṃ ñatvā attano pariṇāmetvā gaṇhantassa nissaggiyaṃ pācittiyaṃ. ‘‘Imassa bhikkhuno dehī’’ti evaṃ aññassa pariṇāmentassa suddhikapācittiyaṃ. Ekaṃ pattaṃ vā cīvaraṃ vā attano, ekaṃ aññassa pariṇāmeti, nissaggiyaṃ pācittiyañceva suddhikapācittiyañca. Eseva nayo bahūsu. Vuttampi cetaṃ –
‘‘නිස්සග්ගියෙන ආපත්තිං, සුද්ධිකෙන පාචිත්තියං;
‘‘Nissaggiyena āpattiṃ, suddhikena pācittiyaṃ;
ආපජ්ජෙය්ය එකතො;
Āpajjeyya ekato;
පඤ්හා මෙසා කුසලෙහි චින්තිතා’’ති. (පරි. 480);
Pañhā mesā kusalehi cintitā’’ti. (pari. 480);
අයඤ්හි පරිණාමනං සන්ධාය වුත්තො. යොපි වස්සිකසාටිකසමයෙ මාතුඝරෙපි සඞ්ඝස්ස පරිණතං වස්සිකසාටිකං ඤත්වා අත්තනො පරිණාමෙති, නිස්සග්ගියං පාචිත්තියං. පරස්ස පරිණාමෙති, සුද්ධිකපාචිත්තියං. මනුස්සා ‘‘සඞ්ඝභත්තං කරිස්සාමා’’ති සප්පිතෙලාදීනි ආහරන්ති, ගිලානො චෙපි භික්ඛු සඞ්ඝස්ස පරිණතභාවං ඤත්වා කිඤ්චි යාචති, නිස්සග්ගියං පාචිත්තියමෙව. සචෙ පන සො ‘‘තුම්හාකං සප්පිආදීනි ආභටානි අත්ථී’’ති පුච්ඡිත්වා ‘‘ආම, අත්ථී’’ති වුත්තෙ ‘‘මය්හම්පි දෙථා’’ති වදති, වට්ටති. අථාපි නං කුක්කුච්චායන්තං උපාසකා වදන්ති – ‘‘සඞ්ඝොපි අම්හෙහි දින්නමෙව ලභති; ගණ්හථ, භන්තෙ’’ති එවම්පි වට්ටති.
Ayañhi pariṇāmanaṃ sandhāya vutto. Yopi vassikasāṭikasamaye mātugharepi saṅghassa pariṇataṃ vassikasāṭikaṃ ñatvā attano pariṇāmeti, nissaggiyaṃ pācittiyaṃ. Parassa pariṇāmeti, suddhikapācittiyaṃ. Manussā ‘‘saṅghabhattaṃ karissāmā’’ti sappitelādīni āharanti, gilāno cepi bhikkhu saṅghassa pariṇatabhāvaṃ ñatvā kiñci yācati, nissaggiyaṃ pācittiyameva. Sace pana so ‘‘tumhākaṃ sappiādīni ābhaṭāni atthī’’ti pucchitvā ‘‘āma, atthī’’ti vutte ‘‘mayhampi dethā’’ti vadati, vaṭṭati. Athāpi naṃ kukkuccāyantaṃ upāsakā vadanti – ‘‘saṅghopi amhehi dinnameva labhati; gaṇhatha, bhante’’ti evampi vaṭṭati.
660. සඞ්ඝස්ස පරිණතං අඤ්ඤසඞ්ඝස්සාති එකස්මිං විහාරෙ සඞ්ඝස්ස පරිණතං අඤ්ඤං විහාරං උද්දිසිත්වා ‘‘අසුකස්මිං නාම මහාවිහාරෙ සඞ්ඝස්ස දෙථා’’ති පරිණාමෙති .
660.Saṅghassa pariṇataṃ aññasaṅghassāti ekasmiṃ vihāre saṅghassa pariṇataṃ aññaṃ vihāraṃ uddisitvā ‘‘asukasmiṃ nāma mahāvihāre saṅghassa dethā’’ti pariṇāmeti .
චෙතියස්ස වාති ‘‘කිං සඞ්ඝස්ස දින්නෙන, චෙතියස්සපූජං කරොථා’’ති එවං චෙතියස්ස වා පරිණාමෙති.
Cetiyassa vāti ‘‘kiṃ saṅghassa dinnena, cetiyassapūjaṃ karothā’’ti evaṃ cetiyassa vā pariṇāmeti.
චෙතියස්ස පරිණතන්ති එත්ථ නියමෙත්වා අඤ්ඤචෙතියස්සත්ථාය රොපිතමාලාවච්ඡතො අඤ්ඤචෙතියම්හි පුප්ඵම්පි ආරොපෙතුං න වට්ටති. එකස්ස චෙතියස්ස පන ඡත්තං වා පටාකං වා ආරොපෙත්වා ඨිතං දිස්වා සෙසං අඤ්ඤස්ස චෙතියස්ස දාපෙතුං වට්ටති.
Cetiyassapariṇatanti ettha niyametvā aññacetiyassatthāya ropitamālāvacchato aññacetiyamhi pupphampi āropetuṃ na vaṭṭati. Ekassa cetiyassa pana chattaṃ vā paṭākaṃ vā āropetvā ṭhitaṃ disvā sesaṃ aññassa cetiyassa dāpetuṃ vaṭṭati.
පුග්ගලස්ස පරිණතන්ති අන්තමසො සුනඛස්සාපි පරිණතං ‘‘ඉමස්ස සුනඛස්ස මා දෙහි, එතස්ස දෙහී’’ති එවං අඤ්ඤපුග්ගලස්ස පරිණාමෙති, දුක්කටං. සචෙ පන දායකා ‘‘මයං සඞ්ඝස්ස භත්තං දාතුකාමා, චෙතියස්ස පූජං කාතුකාමා, එකස්ස භික්ඛුනො පරික්ඛාරං දාතුකාමා, තුම්හාකං රුචියා දස්සාම; භණථ, කත්ථ දෙමා’’ති වදන්ති. එවං වුත්තෙ තෙන භික්ඛුනා ‘‘යත්ථ ඉච්ඡථ, තත්ථ දෙථා’’ති වත්තබ්බා. සචෙ පන කෙවලං ‘‘කත්ථ දෙමා’’ති පුච්ඡන්ති, පාළියං ආගතනයෙනෙව වත්තබ්බං. සෙසමෙත්ථ උත්තානත්ථමෙව.
Puggalassa pariṇatanti antamaso sunakhassāpi pariṇataṃ ‘‘imassa sunakhassa mā dehi, etassa dehī’’ti evaṃ aññapuggalassa pariṇāmeti, dukkaṭaṃ. Sace pana dāyakā ‘‘mayaṃ saṅghassa bhattaṃ dātukāmā, cetiyassa pūjaṃ kātukāmā, ekassa bhikkhuno parikkhāraṃ dātukāmā, tumhākaṃ ruciyā dassāma; bhaṇatha, kattha demā’’ti vadanti. Evaṃ vutte tena bhikkhunā ‘‘yattha icchatha, tattha dethā’’ti vattabbā. Sace pana kevalaṃ ‘‘kattha demā’’ti pucchanti, pāḷiyaṃ āgatanayeneva vattabbaṃ. Sesamettha uttānatthameva.
තිසමුට්ඨානං – කායචිත්තතො වාචාචිත්තතො කායවාචාචිත්තතො ච සමුට්ඨාති, කිරියං, සඤ්ඤාවිමොක්ඛං, සචිත්තකං, ලොකවජ්ජං, කායකම්මවචීකම්මං, අකුසලචිත්තං, තිවෙදනන්ති.
Tisamuṭṭhānaṃ – kāyacittato vācācittato kāyavācācittato ca samuṭṭhāti, kiriyaṃ, saññāvimokkhaṃ, sacittakaṃ, lokavajjaṃ, kāyakammavacīkammaṃ, akusalacittaṃ, tivedananti.
සමන්තපාසාදිකාය විනයසංවණ්ණනාය
Samantapāsādikāya vinayasaṃvaṇṇanāya
පරිණතසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.
Pariṇatasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
නිට්ඨිතො පත්තවග්ගො තතියො.
Niṭṭhito pattavaggo tatiyo.
නිස්සග්ගියවණ්ණනා නිට්ඨිතා.
Nissaggiyavaṇṇanā niṭṭhitā.
පාරාජිකකණ්ඩ-අට්ඨකථා නිට්ඨිතා.
Pārājikakaṇḍa-aṭṭhakathā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවිභඞ්ග • Mahāvibhaṅga / 10. පරිණතසික්ඛාපදං • 10. Pariṇatasikkhāpadaṃ
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / 10. පරිණතසික්ඛාපදවණ්ණනා • 10. Pariṇatasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / 10. පරිණතසික්ඛාපදවණ්ණනා • 10. Pariṇatasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / 10. පරිණතසික්ඛාපදවණ්ණනා • 10. Pariṇatasikkhāpadavaṇṇanā