| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā |
10. පරිණතසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
10. Pariṇatasikkhāpadavaṇṇanā
657. දෙථාවුසො අම්‌හාකන්‌ති එත්‌ථ අකතවිඤ්‌ඤත්‌ති හොති න හොතීති? හොති, යදි එවං අඤ්‌ඤාතකවිඤ්‌ඤත්‌තිසික්‌ඛාපදස්‌ස ච ඉමස්‌ස ච කිං නානාකරණන්‌ති? තං අඤ්‌ඤාතකඅප්‌පවාරිතෙයෙව විඤ්‌ඤාපෙන්‌තස්‌ස, ඉදං ඤාතකපවාරිතෙපි, තං අනච්‌ඡින්‌නචීවරස්‌සෙව, ඉදං තස්‌සපි, තං චීවරංයෙව විඤ්‌ඤාපෙන්‌තස්‌ස, ඉදං අචීවරම්‌පි. එවං සන්‌තෙ ඉදං තං අන්‌තොකත්‌වා ඨිතං හොති, තස්‌මා ද්‌වින්‌නම්‌පි අඞ්‌ගසම්‌පත්‌තියා සති කෙන භවිතබ්‌බන්‌ති? ඉමිනා භවිතබ්‌බං ඉමස්‌ස නිප්‌පදෙසතොති එකෙ. ද්‌වීහිපි භවිතබ්‌බං උභින්‌නම්‌පි අඞ්‌ගසිද්‌ධිතොති එකෙ. ඉමානි තස්‌ස අඞ්‌ගානි විකප්‌පනුපගචීවරතා, සමයාභාවො, අඤ්‌ඤාතකවිඤ්‌ඤත්‌ති, තාය ච පටිලාභොති චත්‌තාරි. ඉමස්‌ස පන සඞ්‌ඝෙ පරිණතභාවො, ඤත්‌වා අත්‌තනො පරිණාමනං, පටිලාභොති තීණි. එත්‌ථ පඨමො වාදො අයුත්‌තො කත්‌වාපි ඔකාසං අට්‌ඨකථායං, පරිවාරෙ ච අවිචාරිතත්‌තා. යදි එවං තත්‌ථ අඞ්‌ගෙසු ‘‘අනඤ්‌ඤපරිණතතා’’ති වත්‌තබ්‌බන්‌ති චෙ? න වත්‌තබ්‌බං, අත්‌ථතො සිද්‌ධත්‌තා. පරිණතසික්‌ඛාපදද්‌වයසිද්‌ධිතො, පරිණතසඤ්‌ඤිතො, ආපත්‌තිසම්‌භවතො ච ‘‘මය්‌හම්‌පි දෙථා’’ති වදති, ‘‘වට්‌ටතී’’ති අනුද්‌දිට්‌ඨං, ‘‘අම්‌හාකම්‌පි අත්‌ථී’’ති වුත්‌තත්‌තා වට්‌ටති. ‘‘සඞ්‌ඝස්‌ස පරිණතං…පෙ.… ආපත්‌ති දුක්‌කටස්‌සා’’ති එත්‌ථ ‘‘පුග්‌ගලස්‌සා’’ති න වුත්‌තං, යතො සුද්‌ධපාචිත්‌තියවසෙන ආගතත්‌තා. ‘‘අඤ්‌ඤචෙතියස්‌සා’’ති න වුත්‌තං සඞ්‌ඝස්‌ස අචෙතියත්‌තා, තස්‌මායෙව ‘‘චෙතියස්‌ස පරිණතං…පෙ.… ආපත්‌ති දුක්‌කටස්‌සා’’ති එත්‌ථාපි ‘‘අඤ්‌ඤසඞ්‌ඝස්‌ස අඤ්‌ඤපුග්‌ගලස්‌සා’’ති න වුත්‌තං. ‘‘යතො තථා ඉධ ච ‘පුග්‌ගලස්‌ස පරිණතං…පෙ.… ආපත්‌ති දුක්‌කටස්‌සා’ති එත්‌ථ ච ‘අත්‌තනොපී’ති කිඤ්‌චාපි න වුත්‌තං, තථාපි සම්‌භවතී’’ති වදන්‌ති. තං පන ඉධ අත්‌තනො පරිණාමනාධිකාරත්‌තා ඉමස්‌ස සික්‌ඛාපදස්‌ස න වුත්‌තන්‌ති එකෙ. තතුත්‌තරිසික්‌ඛාපදෙ ‘‘අඤ්‌ඤස්‌සත්‌ථායා’’ති (පාරා. අට්‌ඨ. 2.526) පදං වියාති එකෙ. තං න, එත්‌ථ පුග්‌ගලපරිණාමනසික්‌ඛාපදෙ අවුත්‌තත්‌තා. ධම්‌මසිරිත්‌ථෙරො පනාහ –
657.Dethāvusoamhākanti ettha akataviññatti hoti na hotīti? Hoti, yadi evaṃ aññātakaviññattisikkhāpadassa ca imassa ca kiṃ nānākaraṇanti? Taṃ aññātakaappavāriteyeva viññāpentassa, idaṃ ñātakapavāritepi, taṃ anacchinnacīvarasseva, idaṃ tassapi, taṃ cīvaraṃyeva viññāpentassa, idaṃ acīvarampi. Evaṃ sante idaṃ taṃ antokatvā ṭhitaṃ hoti, tasmā dvinnampi aṅgasampattiyā sati kena bhavitabbanti? Iminā bhavitabbaṃ imassa nippadesatoti eke. Dvīhipi bhavitabbaṃ ubhinnampi aṅgasiddhitoti eke. Imāni tassa aṅgāni vikappanupagacīvaratā, samayābhāvo, aññātakaviññatti, tāya ca paṭilābhoti cattāri. Imassa pana saṅghe pariṇatabhāvo, ñatvā attano pariṇāmanaṃ, paṭilābhoti tīṇi. Ettha paṭhamo vādo ayutto katvāpi okāsaṃ aṭṭhakathāyaṃ, parivāre ca avicāritattā. Yadi evaṃ tattha aṅgesu ‘‘anaññapariṇatatā’’ti vattabbanti ce? Na vattabbaṃ, atthato siddhattā. Pariṇatasikkhāpadadvayasiddhito, pariṇatasaññito, āpattisambhavato ca ‘‘mayhampi dethā’’ti vadati, ‘‘vaṭṭatī’’ti anuddiṭṭhaṃ, ‘‘amhākampi atthī’’ti vuttattā vaṭṭati. ‘‘Saṅghassa pariṇataṃ…pe… āpatti dukkaṭassā’’ti ettha ‘‘puggalassā’’ti na vuttaṃ, yato suddhapācittiyavasena āgatattā. ‘‘Aññacetiyassā’’ti na vuttaṃ saṅghassa acetiyattā, tasmāyeva ‘‘cetiyassa pariṇataṃ…pe… āpatti dukkaṭassā’’ti etthāpi ‘‘aññasaṅghassa aññapuggalassā’’ti na vuttaṃ. ‘‘Yato tathā idha ca ‘puggalassa pariṇataṃ…pe… āpatti dukkaṭassā’ti ettha ca ‘attanopī’ti kiñcāpi na vuttaṃ, tathāpi sambhavatī’’ti vadanti. Taṃ pana idha attano pariṇāmanādhikārattā imassa sikkhāpadassa na vuttanti eke. Tatuttarisikkhāpade ‘‘aññassatthāyā’’ti (pārā. aṭṭha. 2.526) padaṃ viyāti eke. Taṃ na, ettha puggalapariṇāmanasikkhāpade avuttattā. Dhammasiritthero panāha –
‘‘අත්‌තනො අඤ්‌ඤතො ලාභං, සඞ්‌ඝස්‌සඤ්‌ඤස්‌ස වා නතං;
‘‘Attano aññato lābhaṃ, saṅghassaññassa vā nataṃ;
පරිණාමෙය්‍ය නිස්‌සග්‌ගි, පාචිත්‌තියම්‌පි දුක්‌කට’’න්‌ති.
Pariṇāmeyya nissaggi, pācittiyampi dukkaṭa’’nti.
තස්‌සත්‌ථො – සඞ්‌ඝස්‌ස පරිණතං අත්‌තනො පරිණාමෙය්‍ය නිස්‌සග්‌ගියං. තදෙව අඤ්‌ඤතො පරිණාමෙය්‍ය පාචිත්‌තියං. අඤ්‌ඤස්‌ස පරිණතං අත්‌තනො වා පරස්‌ස වා පරිණාමෙය්‍ය දුක්‌කටන්‌ති, තස්‌මා අඤ්‌ඤාතකවිඤ්‌ඤත්‌තිආදීසු වුත්‌තාපත්‌තිසම්‌භවතො ඉධ පරිණතද්‌වයෙ ‘‘අත්‌තනො’’ති පදං න වුත්‌තං. තස්‌මිඤ්‌හි වුත්‌තෙ දුක්‌කටමත්‌තප්‌පසඞ්‌ගො සියා, අවුත්‌තෙ පනෙතෙසු වුත්‌තාපත්‌තීනං යථාගමමඤ්‌ඤතරා ච ඉධ අවුත්‌තසිද්‌ධි දුක්‌කටඤ්‌චාති ද්‌වෙ ආපත්‌තියො එකතො හොන්‌තීති විනයධරානං අනවසෙසඤාණස්‌ස ඔකාසො කතො හොතීති.
Tassattho – saṅghassa pariṇataṃ attano pariṇāmeyya nissaggiyaṃ. Tadeva aññato pariṇāmeyya pācittiyaṃ. Aññassa pariṇataṃ attano vā parassa vā pariṇāmeyya dukkaṭanti, tasmā aññātakaviññattiādīsu vuttāpattisambhavato idha pariṇatadvaye ‘‘attano’’ti padaṃ na vuttaṃ. Tasmiñhi vutte dukkaṭamattappasaṅgo siyā, avutte panetesu vuttāpattīnaṃ yathāgamamaññatarā ca idha avuttasiddhi dukkaṭañcāti dve āpattiyo ekato hontīti vinayadharānaṃ anavasesañāṇassa okāso kato hotīti.
ඉති තිංසකකණ්‌ඩං සාරමණ්‌ඩං,
Iti tiṃsakakaṇḍaṃ sāramaṇḍaṃ,
අලමෙතං විනයස්‌ස සාරමණ්‌ඩෙ;
Alametaṃ vinayassa sāramaṇḍe;
ඉධ නිට්‌ඨිතසබ්‌බසාරමණ්‌ඩං,
Idha niṭṭhitasabbasāramaṇḍaṃ,
විනයවසෙන පුනාති සාරමණ්‌ඩන්‌ති.
Vinayavasena punāti sāramaṇḍanti.
පරිණතසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Pariṇatasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
නිට්‌ඨිතො පත්‌තවග්‌ගො තතියො.
Niṭṭhito pattavaggo tatiyo.
නිස්‌සග්‌ගියවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Nissaggiyavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවිභඞ්‌ග • Mahāvibhaṅga / 10. පරිණතසික්‌ඛාපදං • 10. Pariṇatasikkhāpadaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්‌ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / මහාවිභඞ්‌ග-අට්‌ඨකථා • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / 10. පරිණතසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 10. Pariṇatasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / 10. පරිණතසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 10. Pariṇatasikkhāpadavaṇṇanā
