| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya |
๕. ปรินิพฺพานสุตฺตํ
5. Parinibbānasuttaṃ
๑๘๖. เอกํ สมยํ ภควา กุสินารายํ วิหรติ อุปวตฺตเน มลฺลานํ สาลวเน อนฺตเรน ยมกสาลานํ ปรินิพฺพานสมเยฯ อถ โข ภควา ภิกฺขู อามเนฺตสิ – ‘‘หนฺท ทานิ, ภิกฺขเว , อามนฺตยามิ โว – ‘วยธมฺมา สงฺขารา, อปฺปมาเทน สมฺปาเทถา’ติฯ อยํ ตถาคตสฺส ปจฺฉิมา วาจา’’ฯ
186. Ekaṃ samayaṃ bhagavā kusinārāyaṃ viharati upavattane mallānaṃ sālavane antarena yamakasālānaṃ parinibbānasamaye. Atha kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘handa dāni, bhikkhave , āmantayāmi vo – ‘vayadhammā saṅkhārā, appamādena sampādethā’ti. Ayaṃ tathāgatassa pacchimā vācā’’.
อถ โข ภควา ปฐมํ ฌานํ 1 สมาปชฺชิฯ ปฐมา ฌานา 2 วุฎฺฐหิตฺวา ทุติยํ ฌานํ สมาปชฺชิฯ ทุติยา ฌานา วุฎฺฐหิตฺวา ตติยํ ฌานํ สมาปชฺชิฯ ตติยา ฌานา วุฎฺฐหิตฺวา จตุตฺถํ ฌานํ สมาปชฺชิฯ จตุตฺถา ฌานา วุฎฺฐหิตฺวา อากาสานญฺจายตนํ สมาปชฺชิฯ อากาสานญฺจายตนา วุฎฺฐหิตฺวา วิญฺญาณญฺจายตนํ สมาปชฺชิฯ วิญฺญาณญฺจายตนา วุฎฺฐหิตฺวา อากิญฺจญฺญายตนํ สมาปชฺชิฯ อากิญฺจญฺญายตนา วุฎฺฐหิตฺวา เนวสญฺญานาสญฺญายตนํ สมาปชฺชิฯ เนวสญฺญานาสญฺญายตนา วุฎฺฐหิตฺวา สญฺญาเวทยิตนิโรธํ สมาปชฺชิฯ
Atha kho bhagavā paṭhamaṃ jhānaṃ 3 samāpajji. Paṭhamā jhānā 4 vuṭṭhahitvā dutiyaṃ jhānaṃ samāpajji. Dutiyā jhānā vuṭṭhahitvā tatiyaṃ jhānaṃ samāpajji. Tatiyā jhānā vuṭṭhahitvā catutthaṃ jhānaṃ samāpajji. Catutthā jhānā vuṭṭhahitvā ākāsānañcāyatanaṃ samāpajji. Ākāsānañcāyatanā vuṭṭhahitvā viññāṇañcāyatanaṃ samāpajji. Viññāṇañcāyatanā vuṭṭhahitvā ākiñcaññāyatanaṃ samāpajji. Ākiñcaññāyatanā vuṭṭhahitvā nevasaññānāsaññāyatanaṃ samāpajji. Nevasaññānāsaññāyatanā vuṭṭhahitvā saññāvedayitanirodhaṃ samāpajji.
สญฺญาเวทยิตนิโรธา วุฎฺฐหิตฺวา เนวสญฺญานาสญฺญายตนํ สมาปชฺชิฯ เนวสญฺญานาสญฺญายตนา วุฎฺฐหิตฺวา อากิญฺจญฺญายตนํ สมาปชฺชิฯ อากิญฺจญฺญายตนา วุฎฺฐหิตฺวา วิญฺญาณญฺจายตนํ สมาปชฺชิฯ วิญฺญาณญฺจายตนา วุฎฺฐหิตฺวา อากาสานญฺจายตนํ สมาปชฺชิฯ อากาสานญฺจายตนา วุฎฺฐหิตฺวา จตุตฺถํ ฌานํ สมาปชฺชิฯ จตุตฺถา ฌานา วุฎฺฐหิตฺวา ตติยํ ฌานํ สมาปชฺชิฯ ตติยา ฌานา วุฎฺฐหิตฺวา ทุติยํ ฌานํ สมาปชฺชิฯ ทุติยา ฌานา วุฎฺฐหิตฺวา ปฐมํ ฌานํ สมาปชฺชิฯ ปฐมา ฌานา วุฎฺฐหิตฺวา ทุติยํ ฌานํ สมาปชฺชิฯ ทุติยา ฌานา วุฎฺฐหิตฺวา ตติยํ ฌานํ สมาปชฺชิฯ ตติยา ฌานา วุฎฺฐหิตฺวา จตุตฺถํ ฌานํ สมาปชฺชิฯ จตุตฺถา ฌานา วุฎฺฐหิตฺวา สมนนฺตรํ ภควา ปรินิพฺพายิฯ ปรินิพฺพุเต ภควติ สห ปรินิพฺพานา พฺรหฺมา สหมฺปติ อิมํ คาถํ อภาสิ –
Saññāvedayitanirodhā vuṭṭhahitvā nevasaññānāsaññāyatanaṃ samāpajji. Nevasaññānāsaññāyatanā vuṭṭhahitvā ākiñcaññāyatanaṃ samāpajji. Ākiñcaññāyatanā vuṭṭhahitvā viññāṇañcāyatanaṃ samāpajji. Viññāṇañcāyatanā vuṭṭhahitvā ākāsānañcāyatanaṃ samāpajji. Ākāsānañcāyatanā vuṭṭhahitvā catutthaṃ jhānaṃ samāpajji. Catutthā jhānā vuṭṭhahitvā tatiyaṃ jhānaṃ samāpajji. Tatiyā jhānā vuṭṭhahitvā dutiyaṃ jhānaṃ samāpajji. Dutiyā jhānā vuṭṭhahitvā paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajji. Paṭhamā jhānā vuṭṭhahitvā dutiyaṃ jhānaṃ samāpajji. Dutiyā jhānā vuṭṭhahitvā tatiyaṃ jhānaṃ samāpajji. Tatiyā jhānā vuṭṭhahitvā catutthaṃ jhānaṃ samāpajji. Catutthā jhānā vuṭṭhahitvā samanantaraṃ bhagavā parinibbāyi. Parinibbute bhagavati saha parinibbānā brahmā sahampati imaṃ gāthaṃ abhāsi –
‘‘สเพฺพว นิกฺขิปิสฺสนฺติ, ภูตา โลเก สมุสฺสยํ;
‘‘Sabbeva nikkhipissanti, bhūtā loke samussayaṃ;
ยตฺถ เอตาทิโส สตฺถา, โลเก อปฺปฎิปุคฺคโล;
Yattha etādiso satthā, loke appaṭipuggalo;
ตถาคโต พลปฺปโตฺต, สมฺพุโทฺธ ปรินิพฺพุโต’’ติฯ
Tathāgato balappatto, sambuddho parinibbuto’’ti.
ปรินิพฺพุเต ภควติ สห ปรินิพฺพานา สโกฺก เทวานมิโนฺท อิมํ คาถํ อภาสิ –
Parinibbute bhagavati saha parinibbānā sakko devānamindo imaṃ gāthaṃ abhāsi –
‘‘อนิจฺจา วต สงฺขารา, อุปฺปาทวยธมฺมิโน;
‘‘Aniccā vata saṅkhārā, uppādavayadhammino;
อุปฺปชฺชิตฺวา นิรุชฺฌนฺติ, เตสํ วูปสโม สุโข’’ติฯ
Uppajjitvā nirujjhanti, tesaṃ vūpasamo sukho’’ti.
ปรินิพฺพุเต ภควติ สห ปรินิพฺพานา อายสฺมา อานโนฺท อิมํ คาถํ อภาสิ –
Parinibbute bhagavati saha parinibbānā āyasmā ānando imaṃ gāthaṃ abhāsi –
‘‘ตทาสิ ยํ ภิํสนกํ, ตทาสิ โลมหํสนํ;
‘‘Tadāsi yaṃ bhiṃsanakaṃ, tadāsi lomahaṃsanaṃ;
สพฺพาการวรูเปเต, สมฺพุเทฺธ ปรินิพฺพุเต’’ติฯ
Sabbākāravarūpete, sambuddhe parinibbute’’ti.
ปรินิพฺพุเต ภควติ สห ปรินิพฺพานา อายสฺมา อนุรุโทฺธ อิมา คาถาโย อภาสิ –
Parinibbute bhagavati saha parinibbānā āyasmā anuruddho imā gāthāyo abhāsi –
‘‘นาหุ อสฺสาสปสฺสาโส, ฐิตจิตฺตสฺส ตาทิโน;
‘‘Nāhu assāsapassāso, ṭhitacittassa tādino;
‘‘อสลฺลีเนน จิเตฺตน, เวทนํ อชฺฌวาสยิ;
‘‘Asallīnena cittena, vedanaṃ ajjhavāsayi;
ปโชฺชตเสฺสว นิพฺพานํ, วิโมโกฺข เจตโส อหู’’ติฯ
Pajjotasseva nibbānaṃ, vimokkho cetaso ahū’’ti.
ทุติโย วโคฺคฯ
Dutiyo vaggo.
ตสฺสุทฺทานํ –
Tassuddānaṃ –
พฺรหฺมาสนํ เทวทโตฺต, อนฺธกวิโนฺท อรุณวตี;
Brahmāsanaṃ devadatto, andhakavindo aruṇavatī;
ปรินิพฺพาเนน จ เทสิตํ, อิทํ พฺรหฺมปญฺจกนฺติฯ
Parinibbānena ca desitaṃ, idaṃ brahmapañcakanti.
Footnotes:
Related texts:
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ๕. ปรินิพฺพานสุตฺตวณฺณนา • 5. Parinibbānasuttavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ๕. ปรินิพฺพานสุตฺตวณฺณนา • 5. Parinibbānasuttavaṇṇanā
