| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
៥. បរិនិព្ពានសុត្តវណ្ណនា
5. Parinibbānasuttavaṇṇanā
១៨៦. ឯវំ តំ កុសិនារាយ ហោតីតិ យថា អនុរោធបុរស្ស ថូបារាមោ ទក្ខិណបច្ឆិមទិសាយំ, ឯវំ តំ ឧយ្យានំ កុសិនារាយ ទក្ខិណបច្ឆិមទិសាយំ ហោតិ។ តស្មាតិ យស្មា នគរំ បវិសិតុកាមា ឧយ្យានតោ ឧបេច្ច វត្តន្តិ គច្ឆន្តិ ឯតេនាតិ ឧបវត្តនន្តិ វុច្ចតិ, តស្មា។ តន្តិ សាលបន្តិភាវេន ឋិតំ សាលវនំ។ អន្តរេនាតិ វេមជ្ឈេ។ អប្បមជ្ជនំ អប្បមាទោ, សោ បន អត្ថតោ ញាណូបសំហិតា សតិ។ យស្មា តត្ថ សតិយា ព្យាបារោ សាតិសយោ, តស្មា ‘‘សតិអវិប្បវាសេនា’’តិ វុត្តំ។ អប្បមាទបទេយេវ បក្ខិបិត្វា អភាសិ អត្ថតោ តស្ស សកលស្ស ពុទ្ធវចនស្ស សង្គណ្ហនតោ។
186.Evaṃ taṃ kusinārāya hotīti yathā anurodhapurassa thūpārāmo dakkhiṇapacchimadisāyaṃ, evaṃ taṃ uyyānaṃ kusinārāya dakkhiṇapacchimadisāyaṃ hoti. Tasmāti yasmā nagaraṃ pavisitukāmā uyyānato upecca vattanti gacchanti etenāti upavattananti vuccati, tasmā. Tanti sālapantibhāvena ṭhitaṃ sālavanaṃ. Antarenāti vemajjhe. Appamajjanaṃ appamādo, so pana atthato ñāṇūpasaṃhitā sati. Yasmā tattha satiyā byāpāro sātisayo, tasmā ‘‘satiavippavāsenā’’ti vuttaṃ. Appamādapadeyeva pakkhipitvā abhāsi atthato tassa sakalassa buddhavacanassa saṅgaṇhanato.
ឈានាទីសុ ចិត្តេ ច បរមុក្កំសគតវសីភាវតាយ ‘‘ឯត្តកេ កាលេ ឯត្តកា សមាបត្តិយោ សមាបជ្ជិត្វា បរិនិព្ពាយិស្សាមី’’តិ កាលបរិច្ឆេទំ កត្វា សមាបត្តិសមាបជ្ជនំ បរិនិព្ពានបរិកម្មន្តិ អធិប្បេតំ។ ថេរោតិ អនុរុទ្ធត្ថេរោ។
Jhānādīsu citte ca paramukkaṃsagatavasībhāvatāya ‘‘ettake kāle ettakā samāpattiyo samāpajjitvā parinibbāyissāmī’’ti kālaparicchedaṃ katvā samāpattisamāpajjanaṃ parinibbānaparikammanti adhippetaṃ. Theroti anuruddhatthero.
អយម្បិ ចាតិ យថាវុត្តបញ្ចសដ្ឋិយា ឈានានំ សមាបន្នកថាបិ សង្ខេបកថា ឯវ។ កស្មា? យស្មា ភគវា តទា ទេវសិកំ វឡញ្ជនសមាបត្តិយោ សព្ពាបិ អបរិហាបេត្វា សមាបជ្ជិ ឯវាតិ ទស្សេន្តោ ‘‘និព្ពានបុរំ បវិសន្តោ’’តិអាទិមាហ។ ចតុវីសតិ…បេ.… បវិសិត្វាតិ ឯត្ថ កេចិ តាវ អាហុ ‘‘ភគវា ទេវសិកំ ទ្វាទសកោដិសតសហស្សក្ខត្តុំ មហាករុណាសមាបត្តិំ សមាបជ្ជតិ, ទ្វាទសកោដិសតសហស្សក្ខត្តុមេវ ផលសមាបត្តិំ សមាបជ្ជតិ, តស្មា តទាបិ ចតុវីសតិកោដិសតសហស្សសង្ខា សមាបត្តិយោ សមាបជ្ជតិ។ វុត្តញ្ហេតំ ភគវតា ‘តថាគតំ, ភិក្ខវេ, អរហន្តំ សម្មាសម្ពុទ្ធំ ទ្វេ វិតក្កា ពហុលំ សមុទាចរន្តិ ខេមោ ច វិតក្កោ បវិវេកោ ច វិតក្កោ’តិ (ឥតិវុ. ៣៨)។ ខេមោ ហិ វិតក្កោ ភគវតោ មហាករុណាសមាបត្តិំ បូរេត្វា ឋិតោ, បវិវេកវិតក្កោ អរហត្តផលសមាបត្តិំ។ ពុទ្ធានំ ហិ ភវង្គបរិវាសោ លហុកោ មត្ថកប្បត្តោ សមាបត្តីសុ វសីភាវោ, តស្មា សមាបជ្ជនវុដ្ឋានានិ កតិបយចិត្តក្ខណេហេវ ឥជ្ឈន្តិ។ បញ្ច រូបាវចរសមាបត្តិយោ ចតស្សោ អរូបសមាបត្តិយោ អប្បមញ្ញាសមាបត្តិយា សទ្ធិំ និរោធសមាបត្តិ អរហត្តផលសមាបត្តិ ចាតិ ទ្វាទសេតា សមាបត្តិយោ ភគវា បច្ចេកំ ទិវសេ ទិវសេ កោដិសតសហស្សក្ខត្តុំ បុរេភត្តំ សមាបជ្ជតិ, តថា បច្ឆាភត្តន្តិ ឯវំ ចតុវីសតិកោដិសតសហស្សសង្ខា ទេវសិកំ វឡញ្ជនកកសិណសមាបត្តិយោ’’តិ។
Ayampi cāti yathāvuttapañcasaṭṭhiyā jhānānaṃ samāpannakathāpi saṅkhepakathā eva. Kasmā? Yasmā bhagavā tadā devasikaṃ vaḷañjanasamāpattiyo sabbāpi aparihāpetvā samāpajji evāti dassento ‘‘nibbānapuraṃ pavisanto’’tiādimāha. Catuvīsati…pe… pavisitvāti ettha keci tāva āhu ‘‘bhagavā devasikaṃ dvādasakoṭisatasahassakkhattuṃ mahākaruṇāsamāpattiṃ samāpajjati, dvādasakoṭisatasahassakkhattumeva phalasamāpattiṃ samāpajjati, tasmā tadāpi catuvīsatikoṭisatasahassasaṅkhā samāpattiyo samāpajjati. Vuttañhetaṃ bhagavatā ‘tathāgataṃ, bhikkhave, arahantaṃ sammāsambuddhaṃ dve vitakkā bahulaṃ samudācaranti khemo ca vitakko paviveko ca vitakko’ti (itivu. 38). Khemo hi vitakko bhagavato mahākaruṇāsamāpattiṃ pūretvā ṭhito, pavivekavitakko arahattaphalasamāpattiṃ. Buddhānaṃ hi bhavaṅgaparivāso lahuko matthakappatto samāpattīsu vasībhāvo, tasmā samāpajjanavuṭṭhānāni katipayacittakkhaṇeheva ijjhanti. Pañca rūpāvacarasamāpattiyo catasso arūpasamāpattiyo appamaññāsamāpattiyā saddhiṃ nirodhasamāpatti arahattaphalasamāpatti cāti dvādasetā samāpattiyo bhagavā paccekaṃ divase divase koṭisatasahassakkhattuṃ purebhattaṃ samāpajjati, tathā pacchābhattanti evaṃ catuvīsatikoṭisatasahassasaṅkhā devasikaṃ vaḷañjanakakasiṇasamāpattiyo’’ti.
អបរេ បនាហុ ‘‘យំ តំ ភគវតា អភិសម្ពោធិទិវសេ បច្ឆិមយាមេ បដិច្ចសមុប្បាទង្គមុខេន បដិលោមនយេន ជរាមរណតោ បដ្ឋាយ ញាណំ ឱតារេត្វា អនុបទធម្មវិបស្សនំ អារភន្តេន យថា នាម បុរិសោ សុវិទុគ្គំ មហាគហនំ មហាវនំ ឆិន្ទន្តោ អន្តរន្តរា និសានសិលាយំ ផរសុំ និសិតំ ករោតិ, ឯវមេវំ និសានសិលាសទិសិយោ សមាបត្តិយោ អន្តរន្តរា សមាបជ្ជិត្វា ញាណស្ស តិក្ខវិសទភាវំ សម្បាទេតុំ អនុលោមបដិលោមតោ បច្ចេកំ បដិច្ចសមុប្បាទង្គេសុ លក្ខកោដិសមាបត្តិសមាបជ្ជនវសេន សម្មសនញាណំ បវត្តេតិ, តទនុសារេន ភគវា ពុទ្ធភូតោបិ អនុលោមបដិលោមតោ បដិច្ចសមុប្បាទង្គមុខេន វិបស្សនាវសេន ទិវសេ ទិវសេ លក្ខកោដិផលសមាបត្តិយោ សមាបជ្ជតិ, តំ សន្ធាយ វុត្តំ, ‘ចតុវីសតិកោដិសតសហស្សសង្ខា សមាបត្តិយោ បវិសិត្វា’’’តិ។
Apare panāhu ‘‘yaṃ taṃ bhagavatā abhisambodhidivase pacchimayāme paṭiccasamuppādaṅgamukhena paṭilomanayena jarāmaraṇato paṭṭhāya ñāṇaṃ otāretvā anupadadhammavipassanaṃ ārabhantena yathā nāma puriso suviduggaṃ mahāgahanaṃ mahāvanaṃ chindanto antarantarā nisānasilāyaṃ pharasuṃ nisitaṃ karoti, evamevaṃ nisānasilāsadisiyo samāpattiyo antarantarā samāpajjitvā ñāṇassa tikkhavisadabhāvaṃ sampādetuṃ anulomapaṭilomato paccekaṃ paṭiccasamuppādaṅgesu lakkhakoṭisamāpattisamāpajjanavasena sammasanañāṇaṃ pavatteti, tadanusārena bhagavā buddhabhūtopi anulomapaṭilomato paṭiccasamuppādaṅgamukhena vipassanāvasena divase divase lakkhakoṭiphalasamāpattiyo samāpajjati, taṃ sandhāya vuttaṃ, ‘catuvīsatikoṭisatasahassasaṅkhā samāpattiyo pavisitvā’’’ti.
ឥមានិ ទ្វេបិ សមនន្តរានេវ បច្ចវេក្ខណាយបិ យេភុយ្យេន នានន្តរិយកតាយ ឈានបក្ខិកភាវតោ។ យស្មា សព្ពបច្ឆិមំ ភវង្គចិត្តំ តតោ តតោ ចវនតោ ‘‘ចុតី’’តិ វុច្ចតិ , តស្មា ន កេវលំ អយមេវ ភគវា, អថ ខោ សព្ពេបិ សត្តា ភវង្គចិត្តេនេវ ចវន្តីតិ ទស្សេតុំ ‘‘យេ ហិ កេចី’’តិអាទិ វុត្តំ។ ទុក្ខសច្ចេនាតិ ទុក្ខសច្ចបរិយាបន្នេន ចុតិចិត្តេន កាលំ កាលកិរិយំ ករោន្តិ បាបុណន្តិ, កាលគមនតោ វា ករោន្តិ បេច្ចាតិ។
Imāni dvepi samanantarāneva paccavekkhaṇāyapi yebhuyyena nānantariyakatāya jhānapakkhikabhāvato. Yasmā sabbapacchimaṃ bhavaṅgacittaṃ tato tato cavanato ‘‘cutī’’ti vuccati , tasmā na kevalaṃ ayameva bhagavā, atha kho sabbepi sattā bhavaṅgacitteneva cavantīti dassetuṃ ‘‘ye hi kecī’’tiādi vuttaṃ. Dukkhasaccenāti dukkhasaccapariyāpannena cuticittena kālaṃ kālakiriyaṃ karonti pāpuṇanti, kālagamanato vā karonti peccāti.
បដិភាគបុគ្គលវិរហិតោ សីលាទិគុណេហិ អសទិសតាយ សទិសបុគ្គលរហិតោ។ សង្ខារា វូបសម្មន្តិ ឯត្ថាតិ វូបសមោតិ ឯវំ សង្ខាតំ ញាតំ កថិតំ និព្ពានមេវ សុខន្តិ។ លោមហំសនកោតិ លោមានំ ហដ្ឋភាវាបាទនោ។ ភិំសនកោតិ អវីតរាគានំ ភយជនកោ អាសិ អហោសិ។ សព្ពាការវរគុណូបេតេតិ សព្ពេហិ អាការវរេហិ ឧត្តមការណេហិ សីលាទិគុណេហិ សមន្នាគតេ។ អសង្កុដិតេនាតិ អកុដិតេន វិប្ផារិកាភាវតោ។ សុវិកសិតេនេវាតិ បីតិសោមនស្សយោគតោ សុដ្ឋុ វិកសិតេន។ វេទនំ អធិវាសេសិ សភាវសមុទយាទិតោ សុដ្ឋុ បញ្ញាតត្តា។ អនាវរណវិមោក្ខោ សព្ពសោ និព្ពិទភាវោ។ តេនាហ ‘‘អបញ្ញត្តិភាវូបគមោ’’តិ។ បជ្ជោតនិព្ពានសទិសោតិ បទីបស្ស និព្ពានសទិសោ តត្ថ វិលីយិត្វា អវដ្ឋានាភាវតោ។
Paṭibhāgapuggalavirahito sīlādiguṇehi asadisatāya sadisapuggalarahito. Saṅkhārā vūpasammanti etthāti vūpasamoti evaṃ saṅkhātaṃ ñātaṃ kathitaṃ nibbānameva sukhanti. Lomahaṃsanakoti lomānaṃ haṭṭhabhāvāpādano. Bhiṃsanakoti avītarāgānaṃ bhayajanako āsi ahosi. Sabbākāravaraguṇūpeteti sabbehi ākāravarehi uttamakāraṇehi sīlādiguṇehi samannāgate. Asaṅkuṭitenāti akuṭitena vipphārikābhāvato. Suvikasitenevāti pītisomanassayogato suṭṭhu vikasitena. Vedanaṃ adhivāsesi sabhāvasamudayādito suṭṭhu paññātattā. Anāvaraṇavimokkho sabbaso nibbidabhāvo. Tenāha ‘‘apaññattibhāvūpagamo’’ti. Pajjotanibbānasadisoti padīpassa nibbānasadiso tattha vilīyitvā avaṭṭhānābhāvato.
បរិនិព្ពានសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Parinibbānasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
ទុតិយវគ្គវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Dutiyavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
សារត្ថប្បកាសិនិយា សំយុត្តនិកាយ-អដ្ឋកថាយ
Sāratthappakāsiniyā saṃyuttanikāya-aṭṭhakathāya
ព្រហ្មសំយុត្តវណ្ណនាយ លីនត្ថប្បកាសនា សមត្តា។
Brahmasaṃyuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ៥. បរិនិព្ពានសុត្តំ • 5. Parinibbānasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ៥. បរិនិព្ពានសុត្តវណ្ណនា • 5. Parinibbānasuttavaṇṇanā
