Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / സംയുത്തനികായ (ടീകാ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
൫. പരിനിബ്ബാനസുത്തവണ്ണനാ
5. Parinibbānasuttavaṇṇanā
൧൮൬. ഏവം തം കുസിനാരായ ഹോതീതി യഥാ അനുരോധപുരസ്സ ഥൂപാരാമോ ദക്ഖിണപച്ഛിമദിസായം, ഏവം തം ഉയ്യാനം കുസിനാരായ ദക്ഖിണപച്ഛിമദിസായം ഹോതി. തസ്മാതി യസ്മാ നഗരം പവിസിതുകാമാ ഉയ്യാനതോ ഉപേച്ച വത്തന്തി ഗച്ഛന്തി ഏതേനാതി ഉപവത്തനന്തി വുച്ചതി, തസ്മാ. തന്തി സാലപന്തിഭാവേന ഠിതം സാലവനം. അന്തരേനാതി വേമജ്ഝേ. അപ്പമജ്ജനം അപ്പമാദോ, സോ പന അത്ഥതോ ഞാണൂപസംഹിതാ സതി. യസ്മാ തത്ഥ സതിയാ ബ്യാപാരോ സാതിസയോ, തസ്മാ ‘‘സതിഅവിപ്പവാസേനാ’’തി വുത്തം. അപ്പമാദപദേയേവ പക്ഖിപിത്വാ അഭാസി അത്ഥതോ തസ്സ സകലസ്സ ബുദ്ധവചനസ്സ സങ്ഗണ്ഹനതോ.
186.Evaṃ taṃ kusinārāya hotīti yathā anurodhapurassa thūpārāmo dakkhiṇapacchimadisāyaṃ, evaṃ taṃ uyyānaṃ kusinārāya dakkhiṇapacchimadisāyaṃ hoti. Tasmāti yasmā nagaraṃ pavisitukāmā uyyānato upecca vattanti gacchanti etenāti upavattananti vuccati, tasmā. Tanti sālapantibhāvena ṭhitaṃ sālavanaṃ. Antarenāti vemajjhe. Appamajjanaṃ appamādo, so pana atthato ñāṇūpasaṃhitā sati. Yasmā tattha satiyā byāpāro sātisayo, tasmā ‘‘satiavippavāsenā’’ti vuttaṃ. Appamādapadeyeva pakkhipitvā abhāsi atthato tassa sakalassa buddhavacanassa saṅgaṇhanato.
ഝാനാദീസു ചിത്തേ ച പരമുക്കംസഗതവസീഭാവതായ ‘‘ഏത്തകേ കാലേ ഏത്തകാ സമാപത്തിയോ സമാപജ്ജിത്വാ പരിനിബ്ബായിസ്സാമീ’’തി കാലപരിച്ഛേദം കത്വാ സമാപത്തിസമാപജ്ജനം പരിനിബ്ബാനപരികമ്മന്തി അധിപ്പേതം. ഥേരോതി അനുരുദ്ധത്ഥേരോ.
Jhānādīsu citte ca paramukkaṃsagatavasībhāvatāya ‘‘ettake kāle ettakā samāpattiyo samāpajjitvā parinibbāyissāmī’’ti kālaparicchedaṃ katvā samāpattisamāpajjanaṃ parinibbānaparikammanti adhippetaṃ. Theroti anuruddhatthero.
അയമ്പി ചാതി യഥാവുത്തപഞ്ചസട്ഠിയാ ഝാനാനം സമാപന്നകഥാപി സങ്ഖേപകഥാ ഏവ. കസ്മാ? യസ്മാ ഭഗവാ തദാ ദേവസികം വളഞ്ജനസമാപത്തിയോ സബ്ബാപി അപരിഹാപേത്വാ സമാപജ്ജി ഏവാതി ദസ്സേന്തോ ‘‘നിബ്ബാനപുരം പവിസന്തോ’’തിആദിമാഹ. ചതുവീസതി…പേ॰… പവിസിത്വാതി ഏത്ഥ കേചി താവ ആഹു ‘‘ഭഗവാ ദേവസികം ദ്വാദസകോടിസതസഹസ്സക്ഖത്തും മഹാകരുണാസമാപത്തിം സമാപജ്ജതി, ദ്വാദസകോടിസതസഹസ്സക്ഖത്തുമേവ ഫലസമാപത്തിം സമാപജ്ജതി, തസ്മാ തദാപി ചതുവീസതികോടിസതസഹസ്സസങ്ഖാ സമാപത്തിയോ സമാപജ്ജതി. വുത്തഞ്ഹേതം ഭഗവതാ ‘തഥാഗതം, ഭിക്ഖവേ, അരഹന്തം സമ്മാസമ്ബുദ്ധം ദ്വേ വിതക്കാ ബഹുലം സമുദാചരന്തി ഖേമോ ച വിതക്കോ പവിവേകോ ച വിതക്കോ’തി (ഇതിവു॰ ൩൮). ഖേമോ ഹി വിതക്കോ ഭഗവതോ മഹാകരുണാസമാപത്തിം പൂരേത്വാ ഠിതോ, പവിവേകവിതക്കോ അരഹത്തഫലസമാപത്തിം. ബുദ്ധാനം ഹി ഭവങ്ഗപരിവാസോ ലഹുകോ മത്ഥകപ്പത്തോ സമാപത്തീസു വസീഭാവോ, തസ്മാ സമാപജ്ജനവുട്ഠാനാനി കതിപയചിത്തക്ഖണേഹേവ ഇജ്ഝന്തി. പഞ്ച രൂപാവചരസമാപത്തിയോ ചതസ്സോ അരൂപസമാപത്തിയോ അപ്പമഞ്ഞാസമാപത്തിയാ സദ്ധിം നിരോധസമാപത്തി അരഹത്തഫലസമാപത്തി ചാതി ദ്വാദസേതാ സമാപത്തിയോ ഭഗവാ പച്ചേകം ദിവസേ ദിവസേ കോടിസതസഹസ്സക്ഖത്തും പുരേഭത്തം സമാപജ്ജതി, തഥാ പച്ഛാഭത്തന്തി ഏവം ചതുവീസതികോടിസതസഹസ്സസങ്ഖാ ദേവസികം വളഞ്ജനകകസിണസമാപത്തിയോ’’തി.
Ayampi cāti yathāvuttapañcasaṭṭhiyā jhānānaṃ samāpannakathāpi saṅkhepakathā eva. Kasmā? Yasmā bhagavā tadā devasikaṃ vaḷañjanasamāpattiyo sabbāpi aparihāpetvā samāpajji evāti dassento ‘‘nibbānapuraṃ pavisanto’’tiādimāha. Catuvīsati…pe… pavisitvāti ettha keci tāva āhu ‘‘bhagavā devasikaṃ dvādasakoṭisatasahassakkhattuṃ mahākaruṇāsamāpattiṃ samāpajjati, dvādasakoṭisatasahassakkhattumeva phalasamāpattiṃ samāpajjati, tasmā tadāpi catuvīsatikoṭisatasahassasaṅkhā samāpattiyo samāpajjati. Vuttañhetaṃ bhagavatā ‘tathāgataṃ, bhikkhave, arahantaṃ sammāsambuddhaṃ dve vitakkā bahulaṃ samudācaranti khemo ca vitakko paviveko ca vitakko’ti (itivu. 38). Khemo hi vitakko bhagavato mahākaruṇāsamāpattiṃ pūretvā ṭhito, pavivekavitakko arahattaphalasamāpattiṃ. Buddhānaṃ hi bhavaṅgaparivāso lahuko matthakappatto samāpattīsu vasībhāvo, tasmā samāpajjanavuṭṭhānāni katipayacittakkhaṇeheva ijjhanti. Pañca rūpāvacarasamāpattiyo catasso arūpasamāpattiyo appamaññāsamāpattiyā saddhiṃ nirodhasamāpatti arahattaphalasamāpatti cāti dvādasetā samāpattiyo bhagavā paccekaṃ divase divase koṭisatasahassakkhattuṃ purebhattaṃ samāpajjati, tathā pacchābhattanti evaṃ catuvīsatikoṭisatasahassasaṅkhā devasikaṃ vaḷañjanakakasiṇasamāpattiyo’’ti.
അപരേ പനാഹു ‘‘യം തം ഭഗവതാ അഭിസമ്ബോധിദിവസേ പച്ഛിമയാമേ പടിച്ചസമുപ്പാദങ്ഗമുഖേന പടിലോമനയേന ജരാമരണതോ പട്ഠായ ഞാണം ഓതാരേത്വാ അനുപദധമ്മവിപസ്സനം ആരഭന്തേന യഥാ നാമ പുരിസോ സുവിദുഗ്ഗം മഹാഗഹനം മഹാവനം ഛിന്ദന്തോ അന്തരന്തരാ നിസാനസിലായം ഫരസും നിസിതം കരോതി, ഏവമേവം നിസാനസിലാസദിസിയോ സമാപത്തിയോ അന്തരന്തരാ സമാപജ്ജിത്വാ ഞാണസ്സ തിക്ഖവിസദഭാവം സമ്പാദേതും അനുലോമപടിലോമതോ പച്ചേകം പടിച്ചസമുപ്പാദങ്ഗേസു ലക്ഖകോടിസമാപത്തിസമാപജ്ജനവസേന സമ്മസനഞാണം പവത്തേതി, തദനുസാരേന ഭഗവാ ബുദ്ധഭൂതോപി അനുലോമപടിലോമതോ പടിച്ചസമുപ്പാദങ്ഗമുഖേന വിപസ്സനാവസേന ദിവസേ ദിവസേ ലക്ഖകോടിഫലസമാപത്തിയോ സമാപജ്ജതി, തം സന്ധായ വുത്തം, ‘ചതുവീസതികോടിസതസഹസ്സസങ്ഖാ സമാപത്തിയോ പവിസിത്വാ’’’തി.
Apare panāhu ‘‘yaṃ taṃ bhagavatā abhisambodhidivase pacchimayāme paṭiccasamuppādaṅgamukhena paṭilomanayena jarāmaraṇato paṭṭhāya ñāṇaṃ otāretvā anupadadhammavipassanaṃ ārabhantena yathā nāma puriso suviduggaṃ mahāgahanaṃ mahāvanaṃ chindanto antarantarā nisānasilāyaṃ pharasuṃ nisitaṃ karoti, evamevaṃ nisānasilāsadisiyo samāpattiyo antarantarā samāpajjitvā ñāṇassa tikkhavisadabhāvaṃ sampādetuṃ anulomapaṭilomato paccekaṃ paṭiccasamuppādaṅgesu lakkhakoṭisamāpattisamāpajjanavasena sammasanañāṇaṃ pavatteti, tadanusārena bhagavā buddhabhūtopi anulomapaṭilomato paṭiccasamuppādaṅgamukhena vipassanāvasena divase divase lakkhakoṭiphalasamāpattiyo samāpajjati, taṃ sandhāya vuttaṃ, ‘catuvīsatikoṭisatasahassasaṅkhā samāpattiyo pavisitvā’’’ti.
ഇമാനി ദ്വേപി സമനന്തരാനേവ പച്ചവേക്ഖണായപി യേഭുയ്യേന നാനന്തരിയകതായ ഝാനപക്ഖികഭാവതോ. യസ്മാ സബ്ബപച്ഛിമം ഭവങ്ഗചിത്തം തതോ തതോ ചവനതോ ‘‘ചുതീ’’തി വുച്ചതി , തസ്മാ ന കേവലം അയമേവ ഭഗവാ, അഥ ഖോ സബ്ബേപി സത്താ ഭവങ്ഗചിത്തേനേവ ചവന്തീതി ദസ്സേതും ‘‘യേ ഹി കേചീ’’തിആദി വുത്തം. ദുക്ഖസച്ചേനാതി ദുക്ഖസച്ചപരിയാപന്നേന ചുതിചിത്തേന കാലം കാലകിരിയം കരോന്തി പാപുണന്തി, കാലഗമനതോ വാ കരോന്തി പേച്ചാതി.
Imāni dvepi samanantarāneva paccavekkhaṇāyapi yebhuyyena nānantariyakatāya jhānapakkhikabhāvato. Yasmā sabbapacchimaṃ bhavaṅgacittaṃ tato tato cavanato ‘‘cutī’’ti vuccati , tasmā na kevalaṃ ayameva bhagavā, atha kho sabbepi sattā bhavaṅgacitteneva cavantīti dassetuṃ ‘‘ye hi kecī’’tiādi vuttaṃ. Dukkhasaccenāti dukkhasaccapariyāpannena cuticittena kālaṃ kālakiriyaṃ karonti pāpuṇanti, kālagamanato vā karonti peccāti.
പടിഭാഗപുഗ്ഗലവിരഹിതോ സീലാദിഗുണേഹി അസദിസതായ സദിസപുഗ്ഗലരഹിതോ. സങ്ഖാരാ വൂപസമ്മന്തി ഏത്ഥാതി വൂപസമോതി ഏവം സങ്ഖാതം ഞാതം കഥിതം നിബ്ബാനമേവ സുഖന്തി. ലോമഹംസനകോതി ലോമാനം ഹട്ഠഭാവാപാദനോ. ഭിംസനകോതി അവീതരാഗാനം ഭയജനകോ ആസി അഹോസി. സബ്ബാകാരവരഗുണൂപേതേതി സബ്ബേഹി ആകാരവരേഹി ഉത്തമകാരണേഹി സീലാദിഗുണേഹി സമന്നാഗതേ. അസങ്കുടിതേനാതി അകുടിതേന വിപ്ഫാരികാഭാവതോ. സുവികസിതേനേവാതി പീതിസോമനസ്സയോഗതോ സുട്ഠു വികസിതേന. വേദനം അധിവാസേസി സഭാവസമുദയാദിതോ സുട്ഠു പഞ്ഞാതത്താ. അനാവരണവിമോക്ഖോ സബ്ബസോ നിബ്ബിദഭാവോ. തേനാഹ ‘‘അപഞ്ഞത്തിഭാവൂപഗമോ’’തി. പജ്ജോതനിബ്ബാനസദിസോതി പദീപസ്സ നിബ്ബാനസദിസോ തത്ഥ വിലീയിത്വാ അവട്ഠാനാഭാവതോ.
Paṭibhāgapuggalavirahito sīlādiguṇehi asadisatāya sadisapuggalarahito. Saṅkhārā vūpasammanti etthāti vūpasamoti evaṃ saṅkhātaṃ ñātaṃ kathitaṃ nibbānameva sukhanti. Lomahaṃsanakoti lomānaṃ haṭṭhabhāvāpādano. Bhiṃsanakoti avītarāgānaṃ bhayajanako āsi ahosi. Sabbākāravaraguṇūpeteti sabbehi ākāravarehi uttamakāraṇehi sīlādiguṇehi samannāgate. Asaṅkuṭitenāti akuṭitena vipphārikābhāvato. Suvikasitenevāti pītisomanassayogato suṭṭhu vikasitena. Vedanaṃ adhivāsesi sabhāvasamudayādito suṭṭhu paññātattā. Anāvaraṇavimokkho sabbaso nibbidabhāvo. Tenāha ‘‘apaññattibhāvūpagamo’’ti. Pajjotanibbānasadisoti padīpassa nibbānasadiso tattha vilīyitvā avaṭṭhānābhāvato.
പരിനിബ്ബാനസുത്തവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Parinibbānasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
ദുതിയവഗ്ഗവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Dutiyavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
സാരത്ഥപ്പകാസിനിയാ സംയുത്തനികായ-അട്ഠകഥായ
Sāratthappakāsiniyā saṃyuttanikāya-aṭṭhakathāya
ബ്രഹ്മസംയുത്തവണ്ണനായ ലീനത്ഥപ്പകാസനാ സമത്താ.
Brahmasaṃyuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / സംയുത്തനികായ • Saṃyuttanikāya / ൫. പരിനിബ്ബാനസുത്തം • 5. Parinibbānasuttaṃ
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / സംയുത്തനികായ (അട്ഠകഥാ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ൫. പരിനിബ്ബാനസുത്തവണ്ണനാ • 5. Parinibbānasuttavaṇṇanā