Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / പടിസമ്ഭിദാമഗ്ഗ-അട്ഠകഥാ • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
പരിഞ്ഞേയ്യനിദ്ദേസവണ്ണനാ
Pariññeyyaniddesavaṇṇanā
൨൧. പരിഞ്ഞേയ്യനിദ്ദേസേ കിഞ്ചാപി പരിഞ്ഞാസദ്ദേന ഞാതപരിഞ്ഞാ, തീരണപരിഞ്ഞാ, പഹാനപരിഞ്ഞാതി തിസ്സോ പരിഞ്ഞാ സങ്ഗഹിതാ. ഹേട്ഠാ ‘‘അഭിഞ്ഞേയ്യാ’’തി ഞാതപരിഞ്ഞായ വുത്തത്താ ഉപരി ‘‘പഹാതബ്ബാ’’തി പഹാനപരിഞ്ഞായ വുത്തത്താ തീരണപരിഞ്ഞാവ ഇധ അധിപ്പേതാ. ഫസ്സോ സാസവോ ഉപാദാനിയോതി ആസവാനഞ്ചേവ ഉപാദാനാനഞ്ച പച്ചയഭൂതോ തേഭൂമകഫസ്സോ. സോപി ഹി അത്താനം ആരമ്മണം കത്വാ പവത്തമാനേഹി സഹ ആസവേഹീതി സാസവോ, ആരമ്മണഭാവം ഉപഗന്ത്വാ ഉപാദാനസമ്ബന്ധനേന ഉപാദാനാനം ഹിതോതി ഉപാദാനിയോ. യസ്മാ ഫസ്സേ തീരണപരിഞ്ഞായ പരിഞ്ഞാതേ ഫസ്സമുഖേന സേസാപി അരൂപധമ്മാ തദനുസാരേന ച രൂപധമ്മാ പരിഞ്ഞായന്തി, തസ്മാ ഏകോവ ഫസ്സോ വുത്തോ. ഏവം സേസേസുപി യഥായോഗം യോജേതബ്ബം.
21. Pariññeyyaniddese kiñcāpi pariññāsaddena ñātapariññā, tīraṇapariññā, pahānapariññāti tisso pariññā saṅgahitā. Heṭṭhā ‘‘abhiññeyyā’’ti ñātapariññāya vuttattā upari ‘‘pahātabbā’’ti pahānapariññāya vuttattā tīraṇapariññāva idha adhippetā. Phasso sāsavo upādāniyoti āsavānañceva upādānānañca paccayabhūto tebhūmakaphasso. Sopi hi attānaṃ ārammaṇaṃ katvā pavattamānehi saha āsavehīti sāsavo, ārammaṇabhāvaṃ upagantvā upādānasambandhanena upādānānaṃ hitoti upādāniyo. Yasmā phasse tīraṇapariññāya pariññāte phassamukhena sesāpi arūpadhammā tadanusārena ca rūpadhammā pariññāyanti, tasmā ekova phasso vutto. Evaṃ sesesupi yathāyogaṃ yojetabbaṃ.
നാമന്തി ചത്താരോ ഖന്ധാ അരൂപിനോ നിബ്ബാനഞ്ച. രൂപന്തി ചത്താരി ച മഹാഭൂതാനി ചതുന്നഞ്ച മഹാഭൂതാനം ഉപാദായരൂപാനി ചതുവീസതി. ചത്താരോ ഖന്ധാ നമനട്ഠേന നാമം. തേ ഹി ആരമ്മണാഭിമുഖാ നമന്തി. സബ്ബമ്പി നാമനട്ഠേന നാമം. ചത്താരോ ഹി ഖന്ധാ ആരമ്മണേ അഞ്ഞമഞ്ഞം നാമേന്തി, നിബ്ബാനം ആരമ്മണാധിപതിപച്ചയതായ അത്തനി അനവജ്ജധമ്മേ നാമേതി. സന്തതിവസേന സീതാദീഹി രുപ്പനട്ഠേന രൂപം. രുപ്പനട്ഠേനാതി കുപ്പനട്ഠേന. സന്തതിവിപരിണാമവസേന ഹി സീതാദീഹി ഘട്ടനീയം ധമ്മജാതം രൂപന്തി വുച്ചതി. ഇധ പന നാമന്തി ലോകികമേവ അധിപ്പേതം, രൂപം പന ഏകന്തേന ലോകികമേവ.
Nāmanti cattāro khandhā arūpino nibbānañca. Rūpanti cattāri ca mahābhūtāni catunnañca mahābhūtānaṃ upādāyarūpāni catuvīsati. Cattāro khandhā namanaṭṭhena nāmaṃ. Te hi ārammaṇābhimukhā namanti. Sabbampi nāmanaṭṭhena nāmaṃ. Cattāro hi khandhā ārammaṇe aññamaññaṃ nāmenti, nibbānaṃ ārammaṇādhipatipaccayatāya attani anavajjadhamme nāmeti. Santativasena sītādīhi ruppanaṭṭhena rūpaṃ. Ruppanaṭṭhenāti kuppanaṭṭhena. Santativipariṇāmavasena hi sītādīhi ghaṭṭanīyaṃ dhammajātaṃ rūpanti vuccati. Idha pana nāmanti lokikameva adhippetaṃ, rūpaṃ pana ekantena lokikameva.
തിസ്സോ വേദനാതി സുഖാ വേദനാ, ദുക്ഖാ വേദനാ, അദുക്ഖമസുഖാ വേദനാ. താ ലോകികാ ഏവ. ആഹാരാതി പച്ചയാ. പച്ചയാ ഹി അത്തനോ ഫലം ആഹരന്തീതി ആഹാരാ. കബളീകാരോ ആഹാരോ ഫസ്സാഹാരോ മനോസഞ്ചേതനാഹാരോ വിഞ്ഞാണാഹാരോതി ചത്താരോ. വത്ഥുവസേന കബളീകാതബ്ബത്താ കബളീകാരോ , അജ്ഝോഹരിതബ്ബത്താ ആഹാരോ. ഓദനകുമ്മാസാദിവത്ഥുകായ ഓജായേതം നാമം. സാ ഹി ഓജട്ഠമകരൂപാനി ആഹരതീതി ആഹാരോ. ചക്ഖുസമ്ഫസ്സാദികോ ഛബ്ബിധോ ഫസ്സോ തിസ്സോ വേദനാ ആഹരതീതി ആഹാരോ. മനസോ സഞ്ചേതനാ, ന സത്തസ്സാതി മനോസഞ്ചേതനാ യഥാ ചിത്തേകഗ്ഗതാ. മനസാ വാ സമ്പയുത്താ സഞ്ചേതനാ മനോസഞ്ചേതനാ യഥാ ആജഞ്ഞരഥോ. തേഭൂമകകുസലാകുസലചേതനാ. സാ ഹി തയോ ഭവേ ആഹരതീതി ആഹാരോ. വിഞ്ഞാണന്തി ഏകൂനവീസതിഭേദം പടിസന്ധിവിഞ്ഞാണം. തഞ്ഹി പടിസന്ധിനാമരൂപം ആഹരതീതി ആഹാരോ. ഉപാദാനക്ഖന്ധാതി ഉപാദാനഗോചരാ ഖന്ധാ, മജ്ഝപദലോപോ ദട്ഠബ്ബോ. ഉപാദാനസമ്ഭൂതാ വാ ഖന്ധാ ഉപാദാനക്ഖന്ധാ യഥാ തിണഗ്ഗി ഥുസഗ്ഗി. ഉപാദാനവിധേയ്യാ വാ ഖന്ധാ ഉപാദാനക്ഖന്ധാ യഥാ രാജപുരിസോ. ഉപാദാനപ്പഭവാ വാ ഖന്ധാ ഉപാദാനക്ഖന്ധാ യഥാ പുപ്ഫരുക്ഖോ ഫലരുക്ഖോ. ഉപാദാനാനി പന കാമുപാദാനം ദിട്ഠുപാദാനം സീലബ്ബതുപാദാനം അത്തവാദുപാദാനന്തി ചത്താരി. അത്ഥതോ പന ഭുസം ആദാനന്തി ഉപാദാനം. രൂപുപാദാനക്ഖന്ധോ, വേദനുപാദാനക്ഖന്ധോ, സഞ്ഞുപാദാനക്ഖന്ധോ, സങ്ഖാരുപാദാനക്ഖന്ധോ, വിഞ്ഞാണുപാദാനക്ഖന്ധോതി പഞ്ച.
Tisso vedanāti sukhā vedanā, dukkhā vedanā, adukkhamasukhā vedanā. Tā lokikā eva. Āhārāti paccayā. Paccayā hi attano phalaṃ āharantīti āhārā. Kabaḷīkāro āhāro phassāhāro manosañcetanāhāro viññāṇāhāroti cattāro. Vatthuvasena kabaḷīkātabbattā kabaḷīkāro , ajjhoharitabbattā āhāro. Odanakummāsādivatthukāya ojāyetaṃ nāmaṃ. Sā hi ojaṭṭhamakarūpāni āharatīti āhāro. Cakkhusamphassādiko chabbidho phasso tisso vedanā āharatīti āhāro. Manaso sañcetanā, na sattassāti manosañcetanā yathā cittekaggatā. Manasā vā sampayuttā sañcetanā manosañcetanā yathā ājaññaratho. Tebhūmakakusalākusalacetanā. Sā hi tayo bhave āharatīti āhāro. Viññāṇanti ekūnavīsatibhedaṃ paṭisandhiviññāṇaṃ. Tañhi paṭisandhināmarūpaṃ āharatīti āhāro. Upādānakkhandhāti upādānagocarā khandhā, majjhapadalopo daṭṭhabbo. Upādānasambhūtā vā khandhā upādānakkhandhā yathā tiṇaggi thusaggi. Upādānavidheyyā vā khandhā upādānakkhandhā yathā rājapuriso. Upādānappabhavā vā khandhā upādānakkhandhā yathā puppharukkho phalarukkho. Upādānāni pana kāmupādānaṃ diṭṭhupādānaṃ sīlabbatupādānaṃ attavādupādānanti cattāri. Atthato pana bhusaṃ ādānanti upādānaṃ. Rūpupādānakkhandho, vedanupādānakkhandho, saññupādānakkhandho, saṅkhārupādānakkhandho, viññāṇupādānakkhandhoti pañca.
ഛ അജ്ഝത്തികാനി ആയതനാനീതി ചക്ഖായതനം, സോതായതനം, ഘാനായതനം, ജിവ്ഹായതനം, കായായതനം, മനായതനം.
Cha ajjhattikāni āyatanānīti cakkhāyatanaṃ, sotāyatanaṃ, ghānāyatanaṃ, jivhāyatanaṃ, kāyāyatanaṃ, manāyatanaṃ.
സത്ത വിഞ്ഞാണട്ഠിതിയോതി കതമാ സത്ത? വുത്തഞ്ഹേതം ഭഗവതാ –
Satta viññāṇaṭṭhitiyoti katamā satta? Vuttañhetaṃ bhagavatā –
‘‘സന്തി, ഭിക്ഖവേ (അ॰ നി॰ ൭.൪൪; ദീ॰ നി॰ ൩.൩൩൨), സത്താ നാനത്തകായാ നാനത്തസഞ്ഞിനോ. സേയ്യഥാപി മനുസ്സാ ഏകച്ചേ ച ദേവാ ഏകച്ചേ ച വിനിപാതികാ. അയം പഠമാ വിഞ്ഞാണട്ഠിതി.
‘‘Santi, bhikkhave (a. ni. 7.44; dī. ni. 3.332), sattā nānattakāyā nānattasaññino. Seyyathāpi manussā ekacce ca devā ekacce ca vinipātikā. Ayaṃ paṭhamā viññāṇaṭṭhiti.
‘‘സന്തി, ഭിക്ഖവേ, സത്താ നാനത്തകായാ ഏകത്തസഞ്ഞിനോ. സേയ്യഥാപി ദേവാ ബ്രഹ്മകായികാ പഠമാഭിനിബ്ബത്താ. അയം ദുതിയാ വിഞ്ഞാണട്ഠിതി.
‘‘Santi, bhikkhave, sattā nānattakāyā ekattasaññino. Seyyathāpi devā brahmakāyikā paṭhamābhinibbattā. Ayaṃ dutiyā viññāṇaṭṭhiti.
‘‘സന്തി, ഭിക്ഖവേ, സത്താ ഏകത്തകായാ നാനത്തസഞ്ഞിനോ. സേയ്യഥാപി ദേവാ ആഭസ്സരാ. അയം തതിയാ വിഞ്ഞാണട്ഠിതി.
‘‘Santi, bhikkhave, sattā ekattakāyā nānattasaññino. Seyyathāpi devā ābhassarā. Ayaṃ tatiyā viññāṇaṭṭhiti.
‘‘സന്തി, ഭിക്ഖവേ, സത്താ ഏകത്തകായാ ഏകത്തസഞ്ഞിനോ. സേയ്യഥാപി ദേവാ സുഭകിണ്ഹാ. അയം ചതുത്ഥാ വിഞ്ഞാണട്ഠിതി.
‘‘Santi, bhikkhave, sattā ekattakāyā ekattasaññino. Seyyathāpi devā subhakiṇhā. Ayaṃ catutthā viññāṇaṭṭhiti.
‘‘സന്തി, ഭിക്ഖവേ, സത്താ സബ്ബസോ രൂപസഞ്ഞാനം സമതിക്കമാ പടിഘസഞ്ഞാനം അത്ഥങ്ഗമാ നാനത്തസഞ്ഞാനം അമനസികാരാ ‘അനന്തോ ആകാസോ’തി ആകാസാനഞ്ചായതനൂപഗാ. അയം പഞ്ചമീ വിഞ്ഞാണട്ഠിതി.
‘‘Santi, bhikkhave, sattā sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ‘ananto ākāso’ti ākāsānañcāyatanūpagā. Ayaṃ pañcamī viññāṇaṭṭhiti.
‘‘സന്തി, ഭിക്ഖവേ, സത്താ സബ്ബസോ ആകാസാനഞ്ചായതനം സമതിക്കമ്മ ‘അനന്തം വിഞ്ഞാണ’ന്തി വിഞ്ഞാണഞ്ചായതനൂപഗാ. അയം ഛട്ഠാ വിഞ്ഞാണട്ഠിതി.
‘‘Santi, bhikkhave, sattā sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma ‘anantaṃ viññāṇa’nti viññāṇañcāyatanūpagā. Ayaṃ chaṭṭhā viññāṇaṭṭhiti.
‘‘സന്തി , ഭിക്ഖവേ, സത്താ സബ്ബസോ വിഞ്ഞാണഞ്ചായതനം സമതിക്കമ്മ ‘നത്ഥി കിഞ്ചീ’തി ആകിഞ്ചഞ്ഞായതനൂപഗാ. അയം സത്തമീ വിഞ്ഞാണട്ഠിതി. ഇമാ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, സത്ത വിഞ്ഞാണട്ഠിതിയോ’’തി (അ॰ നി॰ ൭.൪൪; ദീ॰ നി॰ ൩.൩൩൨).
‘‘Santi , bhikkhave, sattā sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma ‘natthi kiñcī’ti ākiñcaññāyatanūpagā. Ayaṃ sattamī viññāṇaṭṭhiti. Imā kho, bhikkhave, satta viññāṇaṭṭhitiyo’’ti (a. ni. 7.44; dī. ni. 3.332).
വിഞ്ഞാണട്ഠിതിയോതി പടിസന്ധിവിഞ്ഞാണസ്സ ഠാനാനി സവിഞ്ഞാണകാ ഖന്ധാ ഏവ. തത്ഥ സേയ്യഥാപീതി നിദസ്സനത്ഥേ നിപാതോ. മനുസ്സാതി അപരിമാണേസുപി ചക്കവാളേസു അപരിമാണാനം മനുസ്സാനം വണ്ണസണ്ഠാനാദിവസേന ദ്വേപി ഏകസദിസാ നത്ഥി. യേപി വണ്ണേന വാ സണ്ഠാനേന വാ സദിസാ ഹോന്തി, തേപി ആലോകിതവിലോകിതാദീഹി വിസദിസാവ ഹോന്തി, തസ്മാ നാനത്തകായാതി വുത്താ. പടിസന്ധിസഞ്ഞാ പന നേസം തിഹേതുകാപി ദുഹേതുകാപി അഹേതുകാപി ഹോതി, തസ്മാ നാനത്തസഞ്ഞിനോതി വുത്താ. ഏകച്ചേ ച ദേവാതി ഛ കാമാവചരദേവാ. തേസു ഹി കേസഞ്ചി കായോ നീലോ ഹോതി, കേസഞ്ചി പീതകാദിവണ്ണോ, സഞ്ഞാ പന നേസം തിഹേതുകാപി ദുഹേതുകാപി ഹോതി, അഹേതുകാ ന ഹോതി. ഏകച്ചേ ച വിനിപാതികാതി ചതുഅപായവിനിമുത്താ പുനബ്ബസുമാതാ യക്ഖിനീ, പിയങ്കരമാതാ, ഫുസ്സമിത്താ, ധമ്മഗുത്താതി ഏവമാദയോ അഞ്ഞേ ച വേമാനികാ പേതാ. ഏതേസഞ്ഹി ഓദാതകാളമങ്ഗുരച്ഛവിസാമവണ്ണാദിവസേന ചേവ കിസഥൂലരസ്സദീഘവസേന ച കായോ നാനാ ഹോതി, മനുസ്സാനം വിയ തിഹേതുകദ്വിഹേതുകാഹേതുകവസേന സഞ്ഞാപി. തേ പന ദേവാ വിയ ന മഹേസക്ഖാ, കപണമനുസ്സാ വിയ അപ്പേസക്ഖാ ദുല്ലഭഘാസച്ഛാദനാ ദുക്ഖപീളിതാ വിഹരന്തി. ഏകച്ചേ കാളപക്ഖേ ദുക്ഖിതാ ജുണ്ഹപക്ഖേ സുഖിതാ ഹോന്തി, തസ്മാ സുഖസമുസ്സയതോ വിനിപതിതത്താ വിനിപാതികാതി വുത്താ. യേ പനേത്ഥ തിഹേതുകാ, തേസം ധമ്മാഭിസമയോപി ഹോതി പിയങ്കരമാതാദീനം വിയ.
Viññāṇaṭṭhitiyoti paṭisandhiviññāṇassa ṭhānāni saviññāṇakā khandhā eva. Tattha seyyathāpīti nidassanatthe nipāto. Manussāti aparimāṇesupi cakkavāḷesu aparimāṇānaṃ manussānaṃ vaṇṇasaṇṭhānādivasena dvepi ekasadisā natthi. Yepi vaṇṇena vā saṇṭhānena vā sadisā honti, tepi ālokitavilokitādīhi visadisāva honti, tasmā nānattakāyāti vuttā. Paṭisandhisaññā pana nesaṃ tihetukāpi duhetukāpi ahetukāpi hoti, tasmā nānattasaññinoti vuttā. Ekacce ca devāti cha kāmāvacaradevā. Tesu hi kesañci kāyo nīlo hoti, kesañci pītakādivaṇṇo, saññā pana nesaṃ tihetukāpi duhetukāpi hoti, ahetukā na hoti. Ekacce ca vinipātikāti catuapāyavinimuttā punabbasumātā yakkhinī, piyaṅkaramātā, phussamittā, dhammaguttāti evamādayo aññe ca vemānikā petā. Etesañhi odātakāḷamaṅguracchavisāmavaṇṇādivasena ceva kisathūlarassadīghavasena ca kāyo nānā hoti, manussānaṃ viya tihetukadvihetukāhetukavasena saññāpi. Te pana devā viya na mahesakkhā, kapaṇamanussā viya appesakkhā dullabhaghāsacchādanā dukkhapīḷitā viharanti. Ekacce kāḷapakkhe dukkhitā juṇhapakkhe sukhitā honti, tasmā sukhasamussayato vinipatitattā vinipātikāti vuttā. Ye panettha tihetukā, tesaṃ dhammābhisamayopi hoti piyaṅkaramātādīnaṃ viya.
ബ്രഹ്മകായികാതി ബ്രഹ്മപാരിസജ്ജബ്രഹ്മപുരോഹിതമഹാബ്രഹ്മാനോ. പഠമാഭിനിബ്ബത്താതി തേ സബ്ബേപി പഠമജ്ഝാനേന നിബ്ബത്താ. ബ്രഹ്മപാരിസജ്ജാ പന പരിത്തേന, ബ്രഹ്മപുരോഹിതാ മജ്ഝിമേന, കായോ ച തേസം വിപ്ഫാരികതരോ ഹോതി. മഹാബ്രഹ്മാനോ പണീതേന, കായോ പന നേസം അതിവിപ്ഫാരികതരോ ഹോതി. ഇതി തേ കായസ്സ നാനത്താ, പഠമജ്ഝാനവസേന സഞ്ഞായ ഏകത്താ നാനത്തകായാ ഏകത്തസഞ്ഞിനോതി വുത്താ. യഥാ ച തേ, ഏവം ചതൂസു അപായേസു സത്താ. നിരയേസു ഹി കേസഞ്ചി ഗാവുതം, കേസഞ്ചി അഡ്ഢയോജനം , കേസഞ്ചി തിഗാവുതം അത്തഭാവോ ഹോതി, ദേവദത്തസ്സ പന യോജനസതികോ ജാതോ. തിരച്ഛാനേസുപി കേചി ഖുദ്ദകാ ഹോന്തി, കേചി മഹന്താ. പേത്തിവിസയേസുപി കേചി സട്ഠിഹത്ഥാ കേചി അസീതിഹത്ഥാ ഹോന്തി കേചി സുവണ്ണാ കേചി ദുബ്ബണ്ണാ. തഥാ കാലകഞ്ചികാ അസുരാ. അപിചേത്ഥ ദീഘപിട്ഠികാ പേതാ നാമ സട്ഠിയോജനികാപി ഹോന്തി, സഞ്ഞാ പന സബ്ബേസമ്പി അകുസലവിപാകാഹേതുകാവ ഹോതി. ഇതി അപായികാപി ‘‘നാനത്തകായാ ഏകത്തസഞ്ഞിനോ’’തി സങ്ഖം ഗച്ഛന്തി.
Brahmakāyikāti brahmapārisajjabrahmapurohitamahābrahmāno. Paṭhamābhinibbattāti te sabbepi paṭhamajjhānena nibbattā. Brahmapārisajjā pana parittena, brahmapurohitā majjhimena, kāyo ca tesaṃ vipphārikataro hoti. Mahābrahmāno paṇītena, kāyo pana nesaṃ ativipphārikataro hoti. Iti te kāyassa nānattā, paṭhamajjhānavasena saññāya ekattā nānattakāyā ekattasaññinoti vuttā. Yathā ca te, evaṃ catūsu apāyesu sattā. Nirayesu hi kesañci gāvutaṃ, kesañci aḍḍhayojanaṃ , kesañci tigāvutaṃ attabhāvo hoti, devadattassa pana yojanasatiko jāto. Tiracchānesupi keci khuddakā honti, keci mahantā. Pettivisayesupi keci saṭṭhihatthā keci asītihatthā honti keci suvaṇṇā keci dubbaṇṇā. Tathā kālakañcikā asurā. Apicettha dīghapiṭṭhikā petā nāma saṭṭhiyojanikāpi honti, saññā pana sabbesampi akusalavipākāhetukāva hoti. Iti apāyikāpi ‘‘nānattakāyā ekattasaññino’’ti saṅkhaṃ gacchanti.
ആഭസ്സരാതി ദണ്ഡഉക്കായ അച്ചി വിയ ഏതേസം സരീരതോ ആഭാ ഛിജ്ജിത്വാ ഛിജ്ജിത്വാ പതന്തീ വിയ സരതി വിസരതീതി ആഭസ്സരാ. തേസു പഞ്ചകനയേ ദുതിയതതിയജ്ഝാനദ്വയം പരിത്തം ഭാവേത്വാ ഉപ്പന്നാ പരിത്താഭാ നാമ ഹോന്തി, മജ്ഝിമം ഭാവേത്വാ ഉപ്പന്നാ അപ്പമാണാഭാ നാമ ഹോന്തി, പണീതം ഭാവേത്വാ ഉപ്പന്നാ ആഭസ്സരാ നാമ ഹോന്തി. ഇധ പന ഉക്കട്ഠപരിച്ഛേദവസേന സബ്ബേവ തേ ഗഹിതാ. സബ്ബേസഞ്ഹി തേസം കായോ ഏകവിപ്ഫാരോവ ഹോതി, സഞ്ഞാ പന അവിതക്കവിചാരമത്താ ച അവിതക്കഅവിചാരാ ചാതി നാനാ.
Ābhassarāti daṇḍaukkāya acci viya etesaṃ sarīrato ābhā chijjitvā chijjitvā patantī viya sarati visaratīti ābhassarā. Tesu pañcakanaye dutiyatatiyajjhānadvayaṃ parittaṃ bhāvetvā uppannā parittābhā nāma honti, majjhimaṃ bhāvetvā uppannā appamāṇābhā nāma honti, paṇītaṃ bhāvetvā uppannā ābhassarā nāma honti. Idha pana ukkaṭṭhaparicchedavasena sabbeva te gahitā. Sabbesañhi tesaṃ kāyo ekavipphārova hoti, saññā pana avitakkavicāramattā ca avitakkaavicārā cāti nānā.
സുഭകിണ്ഹാതി സുഭേന വോകിണ്ണാ വികിണ്ണാ, സുഭേന സരീരപ്പഭാവണ്ണേന ഏകഗ്ഘനാതി അത്ഥോ. ഏതേസഞ്ഹി ന ആഭസ്സരാനം വിയ ഛിജ്ജിത്വാ ഛിജ്ജിത്വാ പഭാ ഗച്ഛതീതി. ചതുക്കനയേ തതിയസ്സ, പഞ്ചകനയേ ചതുത്ഥസ്സ പരിത്തമജ്ഝിമപണീതസ്സ ഝാനസ്സവസേന പരിത്തസുഭഅപ്പമാണസുഭസുഭകിണ്ഹാ നാമ ഹുത്വാ നിബ്ബത്തന്തി. ഇതി സബ്ബേപി തേ ഏകത്തകായാ ചേവ ചതുത്ഥജ്ഝാനസഞ്ഞായ ഏകത്തസഞ്ഞിനോ ചാതി വേദിതബ്ബാ. വേഹപ്ഫലാപി ചതുത്ഥവിഞ്ഞാണട്ഠിതിമേവ ഭജന്തി. അസഞ്ഞസത്താ വിഞ്ഞാണാഭാവാ ഏത്ഥ സങ്ഗഹം ന ഗച്ഛന്തി, സത്താവാസേസു ഗച്ഛന്തി.
Subhakiṇhāti subhena vokiṇṇā vikiṇṇā, subhena sarīrappabhāvaṇṇena ekagghanāti attho. Etesañhi na ābhassarānaṃ viya chijjitvā chijjitvā pabhā gacchatīti. Catukkanaye tatiyassa, pañcakanaye catutthassa parittamajjhimapaṇītassa jhānassavasena parittasubhaappamāṇasubhasubhakiṇhā nāma hutvā nibbattanti. Iti sabbepi te ekattakāyā ceva catutthajjhānasaññāya ekattasaññino cāti veditabbā. Vehapphalāpi catutthaviññāṇaṭṭhitimeva bhajanti. Asaññasattā viññāṇābhāvā ettha saṅgahaṃ na gacchanti, sattāvāsesu gacchanti.
സുദ്ധാവാസാ വിവട്ടപക്ഖേ ഠിതാ ന സബ്ബകാലികാ, കപ്പസതസഹസ്സമ്പി അസങ്ഖ്യേയമ്പി ബുദ്ധസുഞ്ഞേ ലോകേ ന ഉപ്പജ്ജന്തി, സോളസകപ്പസഹസ്സബ്ഭന്തരേ ബുദ്ധേസു ഉപ്പന്നേസുയേവ ഉപ്പജ്ജന്തി, ധമ്മചക്കപ്പവത്തസ്സ ഭഗവതോ ഖന്ധാവാരസദിസാ ഹോന്തി, തസ്മാ നേവ വിഞ്ഞാണട്ഠിതിം, ന ച സത്താവാസം ഭജന്തി. മഹാസീവത്ഥേരോ പന – ‘‘ന ഖോ പന സോ, സാരിപുത്ത, സത്താവാസോ സുലഭരൂപോ, യോ മയാ അനാവുത്ഥപുബ്ബോ ഇമിനാ ദീഘേന അദ്ധുനാ അഞ്ഞത്ര സുദ്ധാവാസേഹി ദേവേഹീ’’തി (മ॰ നി॰ ൧.൧൬൦) ഇമിനാ സുത്തേന സുദ്ധാവാസാപി ചതുത്ഥം വിഞ്ഞാണട്ഠിതിം ചതുത്ഥം സത്താവാസഞ്ച ഭജന്തീതി വദതി, തം അപ്പടിബാഹിതത്താ സുത്തസ്സ അനുഞ്ഞാതം.
Suddhāvāsā vivaṭṭapakkhe ṭhitā na sabbakālikā, kappasatasahassampi asaṅkhyeyampi buddhasuññe loke na uppajjanti, soḷasakappasahassabbhantare buddhesu uppannesuyeva uppajjanti, dhammacakkappavattassa bhagavato khandhāvārasadisā honti, tasmā neva viññāṇaṭṭhitiṃ, na ca sattāvāsaṃ bhajanti. Mahāsīvatthero pana – ‘‘na kho pana so, sāriputta, sattāvāso sulabharūpo, yo mayā anāvutthapubbo iminā dīghena addhunā aññatra suddhāvāsehi devehī’’ti (ma. ni. 1.160) iminā suttena suddhāvāsāpi catutthaṃ viññāṇaṭṭhitiṃ catutthaṃ sattāvāsañca bhajantīti vadati, taṃ appaṭibāhitattā suttassa anuññātaṃ.
നേവസഞ്ഞാനാസഞ്ഞായതനം യഥേവ സഞ്ഞായ, ഏവം വിഞ്ഞാണസ്സാപി സുഖുമത്താ നേവവിഞ്ഞാണം നാവിഞ്ഞാണം, തസ്മാ വിഞ്ഞാണട്ഠിതീസു ന വുത്തം.
Nevasaññānāsaññāyatanaṃ yatheva saññāya, evaṃ viññāṇassāpi sukhumattā nevaviññāṇaṃ nāviññāṇaṃ, tasmā viññāṇaṭṭhitīsu na vuttaṃ.
അട്ഠ ലോകധമ്മാതി ലാഭോ, അലാഭോ, യസോ, അയസോ, നിന്ദാ, പസംസാ, സുഖം, ദുക്ഖന്തി ഇമേ അട്ഠ ലോകപ്പവത്തിയാ സതി അനുപരമധമ്മകത്താ ലോകസ്സ ധമ്മാതി ലോകധമ്മാ. ഏതേഹി മുത്തോ സത്തോ നാമ നത്ഥി, ബുദ്ധാനമ്പി ഹോന്തിയേവ. യഥാഹ –
Aṭṭha lokadhammāti lābho, alābho, yaso, ayaso, nindā, pasaṃsā, sukhaṃ, dukkhanti ime aṭṭha lokappavattiyā sati anuparamadhammakattā lokassa dhammāti lokadhammā. Etehi mutto satto nāma natthi, buddhānampi hontiyeva. Yathāha –
‘‘അട്ഠിമേ, ഭിക്ഖവേ, ലോകധമ്മാ ലോകം അനുപരിവത്തന്തി, ലോകോ ച അട്ഠ ലോകധമ്മേ അനുപരിവത്തതി. കതമേ അട്ഠ? ലാഭോ ച അലാഭോ ച യസോ ച അയസോ ച നിന്ദാ ച പസംസാ ച സുഖഞ്ച ദുക്ഖഞ്ച. ഇമേ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, അട്ഠ ലോകധമ്മാ ലോകം അനുപരിവത്തന്തി, ലോകോ ച ഇമേ അട്ഠ ലോകധമ്മേ അനുപരിവത്തതീ’’തി (അ॰ നി॰ ൮.൬).
‘‘Aṭṭhime, bhikkhave, lokadhammā lokaṃ anuparivattanti, loko ca aṭṭha lokadhamme anuparivattati. Katame aṭṭha? Lābho ca alābho ca yaso ca ayaso ca nindā ca pasaṃsā ca sukhañca dukkhañca. Ime kho, bhikkhave, aṭṭha lokadhammā lokaṃ anuparivattanti, loko ca ime aṭṭha lokadhamme anuparivattatī’’ti (a. ni. 8.6).
തത്ഥ അനുപരിവത്തന്തീതി അനുബന്ധന്തി നപ്പജഹന്തി, ലോകതോ ന നിവത്തന്തീതി അത്ഥോ. ലാഭോതി പബ്ബജിതസ്സ ചീവരാദി, ഗഹട്ഠസ്സ ധനധഞ്ഞാദി ലാഭോ. സോയേവ അലബ്ഭമാനോ ലാഭോ അലാഭോ. ന ലാഭോ അലാഭോതി വുച്ചമാനേ അത്ഥാഭാവാപത്തിതോ പരിഞ്ഞേയ്യോ ന സിയാ. യസോതി പരിവാരോ. സോയേവ അലബ്ഭമാനാ യസോ അയസോ. നിന്ദാതി അവണ്ണഭണനം. പസംസാതി വണ്ണഭണനം. സുഖന്തി കാമാവചരാനം കായികചേതസികം. ദുക്ഖന്തി പുഥുജ്ജനസോതാപന്നസകദാഗാമീനം കായികചേതസികം, അനാഗാമിഅരഹന്താനം കായികമേവ.
Tattha anuparivattantīti anubandhanti nappajahanti, lokato na nivattantīti attho. Lābhoti pabbajitassa cīvarādi, gahaṭṭhassa dhanadhaññādi lābho. Soyeva alabbhamāno lābho alābho. Na lābho alābhoti vuccamāne atthābhāvāpattito pariññeyyo na siyā. Yasoti parivāro. Soyeva alabbhamānā yaso ayaso. Nindāti avaṇṇabhaṇanaṃ. Pasaṃsāti vaṇṇabhaṇanaṃ. Sukhanti kāmāvacarānaṃ kāyikacetasikaṃ. Dukkhanti puthujjanasotāpannasakadāgāmīnaṃ kāyikacetasikaṃ, anāgāmiarahantānaṃ kāyikameva.
നവ സത്താവാസാതി സത്താനം ആവാസാ, വസനട്ഠാനാനീതി അത്ഥോ. താനി പന തഥാപകാസിതാ ഖന്ധാ ഏവ. കതമേ നവ? വുത്തഞ്ഹേതം ഭഗവതാ –
Navasattāvāsāti sattānaṃ āvāsā, vasanaṭṭhānānīti attho. Tāni pana tathāpakāsitā khandhā eva. Katame nava? Vuttañhetaṃ bhagavatā –
‘‘നവയിമേ, ഭിക്ഖവേ (അ॰ നി॰ ൯.൨൪; ദീ॰ നി॰ ൩.൩൪൧), സത്താവാസാ. കതമേ നവ? സന്തി, ഭിക്ഖവേ, സത്താ നാനത്തകായാ നാനത്തസഞ്ഞിനോ, സേയ്യഥാപി മനുസ്സാ ഏകച്ചേ ച ദേവാ ഏകച്ചേ ച വിനിപാതികാ. അയം പഠമോ സത്താവാസോ.
‘‘Navayime, bhikkhave (a. ni. 9.24; dī. ni. 3.341), sattāvāsā. Katame nava? Santi, bhikkhave, sattā nānattakāyā nānattasaññino, seyyathāpi manussā ekacce ca devā ekacce ca vinipātikā. Ayaṃ paṭhamo sattāvāso.
‘‘സന്തി, ഭിക്ഖവേ, സത്താ നാനത്തകായാ ഏകത്തസഞ്ഞിനോ, സേയ്യഥാപി ദേവാ ബ്രഹ്മകായികാ പഠമാഭിനിബ്ബത്താ. അയം ദുതിയോ സത്താവാസോ.
‘‘Santi, bhikkhave, sattā nānattakāyā ekattasaññino, seyyathāpi devā brahmakāyikā paṭhamābhinibbattā. Ayaṃ dutiyo sattāvāso.
‘‘സന്തി, ഭിക്ഖവേ, സത്താ ഏകത്തകായാ നാനത്തസഞ്ഞിനോ, സേയ്യഥാപി ദേവാ ആഭസ്സരാ. അയം തതിയോ സത്താവാസോ.
‘‘Santi, bhikkhave, sattā ekattakāyā nānattasaññino, seyyathāpi devā ābhassarā. Ayaṃ tatiyo sattāvāso.
‘‘സന്തി, ഭിക്ഖവേ, സത്താ ഏകത്തകായാ ഏകത്തസഞ്ഞിനോ, സേയ്യഥാപി ദേവാ സുഭകിണ്ഹാ. അയം ചതുത്ഥോ സത്താവാസോ.
‘‘Santi, bhikkhave, sattā ekattakāyā ekattasaññino, seyyathāpi devā subhakiṇhā. Ayaṃ catuttho sattāvāso.
‘‘സന്തി, ഭിക്ഖവേ, സത്താ അസഞ്ഞിനോ അപ്പടിസംവേദിനോ, സേയ്യഥാപി ദേവാ അസഞ്ഞസത്താ. അയം പഞ്ചമോ സത്താവാസോ.
‘‘Santi, bhikkhave, sattā asaññino appaṭisaṃvedino, seyyathāpi devā asaññasattā. Ayaṃ pañcamo sattāvāso.
‘‘സന്തി, ഭിക്ഖവേ, സത്താ സബ്ബസോ രൂപസഞ്ഞാനം സമതിക്കമാ പടിഘസഞ്ഞാനം അത്ഥങ്ഗമാ നാനത്തസഞ്ഞാനം അമനസികാരാ ‘അനന്തോ ആകാസോ’തി ആകാസാനഞ്ചായതനൂപഗാ. അയം ഛട്ഠോ സത്താവാസോ.
‘‘Santi, bhikkhave, sattā sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ‘ananto ākāso’ti ākāsānañcāyatanūpagā. Ayaṃ chaṭṭho sattāvāso.
‘‘സന്തി, ഭിക്ഖവേ, സത്താ സബ്ബസോ ആകാസാനഞ്ചായതനം സമതിക്കമ്മ ‘അനന്തം വിഞ്ഞാണ’ന്തി വിഞ്ഞാണഞ്ചായതനൂപഗാ. അയം സത്തമോ സത്താവാസോ.
‘‘Santi, bhikkhave, sattā sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma ‘anantaṃ viññāṇa’nti viññāṇañcāyatanūpagā. Ayaṃ sattamo sattāvāso.
‘‘സന്തി, ഭിക്ഖവേ, സത്താ സബ്ബസോ വിഞ്ഞാണഞ്ചായതനം സമതിക്കമ്മ ‘നത്ഥി കിഞ്ചീ’തി ആകിഞ്ചഞ്ഞായതനൂപഗാ. അയം അട്ഠമോ സത്താവാസോ.
‘‘Santi, bhikkhave, sattā sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma ‘natthi kiñcī’ti ākiñcaññāyatanūpagā. Ayaṃ aṭṭhamo sattāvāso.
‘‘സന്തി, ഭിക്ഖവേ, സത്താ സബ്ബസോ ആകിഞ്ചഞ്ഞായതനം സമതിക്കമ്മ നേവസഞ്ഞാനാസഞ്ഞായതനൂപഗാ . അയം നവമോ സത്താവാസോ. ഇമേ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, നവ സത്താവാസാ’’തി (അ॰ നി॰ ൯.൨൪; ദീ॰ നി॰ ൩.൩൪൧).
‘‘Santi, bhikkhave, sattā sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanūpagā . Ayaṃ navamo sattāvāso. Ime kho, bhikkhave, nava sattāvāsā’’ti (a. ni. 9.24; dī. ni. 3.341).
ദസായതനാനീതി ചക്ഖായതനം രൂപായതനം സോതായതനം സദ്ദായതനം ഘാനായതനം ഗന്ധായതനം ജിവ്ഹായതനം രസായതനം കായായതനം ഫോട്ഠബ്ബായതനന്തി ഏവം ദസ. മനായതനധമ്മായതനാനി പന ലോകുത്തരമിസ്സകത്താ ന ഗഹിതാനി. ഇമേസു ദസസു വിസ്സജ്ജനേസു വിപസ്സനാവസേന തീരണപരിഞ്ഞാ വുത്താ, ‘‘സബ്ബം, ഭിക്ഖവേ, പരിഞ്ഞേയ്യ’’ന്തിആദീസു പന അനഞ്ഞാതഞ്ഞസ്സാമീതിന്ദ്രിയാദീനം തിണ്ണം, നിരോധപടിപദാനം സച്ഛികിരിയാഭാവനട്ഠാനം തേസംയേവ പടിവേധട്ഠാനം ദുക്ഖാദീനം നിസ്സരണസ്സ അനുപ്പാദാദീനം പഞ്ചദസന്നം, പരിഗ്ഗഹട്ഠാദീനം ഏകതിംസായ, ഉത്തരിപടിവേധട്ഠാദീനം തിണ്ണം, മഗ്ഗങ്ഗാനം അട്ഠന്നം, ‘‘പയോഗാനം പടിപ്പസ്സദ്ധട്ഠോ’’തിആദീനം ദ്വിന്നം, അസങ്ഖതട്ഠസ്സ വുട്ഠാനട്ഠാദീനം ദ്വിന്നം, നിയ്യാനട്ഠസ്സ അനുബുജ്ഝനട്ഠാദീനം തിണ്ണം, അനുബോധനട്ഠാദീനം തിണ്ണം, അനുബോധപക്ഖിയാദീനം തിണ്ണം, ഉജ്ജോതനട്ഠാദീനം ചതുന്നം, പതാപനട്ഠാദീനം അട്ഠാരസന്നം, വിവട്ടനാനുപസ്സനാദീനം നവന്നം, ഖയേഞാണഅനുപ്പാദേഞാണാനം പഞ്ഞാവിമുത്തിനിബ്ബാനാനന്തി ഇമേസം ധമ്മാനം പടിലാഭവസേന തീരണപരിഞ്ഞാ വുത്താ, സേസാനം യഥായോഗം വിപസ്സനാവസേന ച പടിലാഭവസേന ച തീരണപരിഞ്ഞാ വുത്താതി വേദിതബ്ബാ.
Dasāyatanānīti cakkhāyatanaṃ rūpāyatanaṃ sotāyatanaṃ saddāyatanaṃ ghānāyatanaṃ gandhāyatanaṃ jivhāyatanaṃ rasāyatanaṃ kāyāyatanaṃ phoṭṭhabbāyatananti evaṃ dasa. Manāyatanadhammāyatanāni pana lokuttaramissakattā na gahitāni. Imesu dasasu vissajjanesu vipassanāvasena tīraṇapariññā vuttā, ‘‘sabbaṃ, bhikkhave, pariññeyya’’ntiādīsu pana anaññātaññassāmītindriyādīnaṃ tiṇṇaṃ, nirodhapaṭipadānaṃ sacchikiriyābhāvanaṭṭhānaṃ tesaṃyeva paṭivedhaṭṭhānaṃ dukkhādīnaṃ nissaraṇassa anuppādādīnaṃ pañcadasannaṃ, pariggahaṭṭhādīnaṃ ekatiṃsāya, uttaripaṭivedhaṭṭhādīnaṃ tiṇṇaṃ, maggaṅgānaṃ aṭṭhannaṃ, ‘‘payogānaṃ paṭippassaddhaṭṭho’’tiādīnaṃ dvinnaṃ, asaṅkhataṭṭhassa vuṭṭhānaṭṭhādīnaṃ dvinnaṃ, niyyānaṭṭhassa anubujjhanaṭṭhādīnaṃ tiṇṇaṃ, anubodhanaṭṭhādīnaṃ tiṇṇaṃ, anubodhapakkhiyādīnaṃ tiṇṇaṃ, ujjotanaṭṭhādīnaṃ catunnaṃ, patāpanaṭṭhādīnaṃ aṭṭhārasannaṃ, vivaṭṭanānupassanādīnaṃ navannaṃ, khayeñāṇaanuppādeñāṇānaṃ paññāvimuttinibbānānanti imesaṃ dhammānaṃ paṭilābhavasena tīraṇapariññā vuttā, sesānaṃ yathāyogaṃ vipassanāvasena ca paṭilābhavasena ca tīraṇapariññā vuttāti veditabbā.
യേസം യേസം ധമ്മാനം പടിലാഭത്ഥായ വായമന്തസ്സ, തേ തേ ധമ്മാ പടിലദ്ധാ ഹോന്തി. ഏവം തേ ധമ്മാ പരിഞ്ഞാതാ ചേവ ഹോന്തി തീരിതാ ചാതി ഹി കിച്ചസമാപനട്ഠേന തീരണപരിഞ്ഞാ വുത്താ. കിച്ചേ ഹി സമാപിതേ തേ ധമ്മാ പടിലദ്ധാ ഹോന്തീതി. കേചി പന ‘‘അവിപസ്സനൂപഗാനം ഞാതപരിഞ്ഞാ’’തി വദന്തി. അഭിഞ്ഞേയ്യേന ഞാതപരിഞ്ഞായ വുത്തത്താ തം ന സുന്ദരം. പരിഞ്ഞാതാ ചേവ ഹോന്തി തീരിതാ ചാതി തേ പടിലദ്ധാ ഏവ ധമ്മാ പരിഞ്ഞാതാ ച നാമ ഹോന്തി, തീരിതാ ച നാമാതി അത്ഥോ. ഏവം കിച്ചസമാപനത്ഥവസേന പരിഞ്ഞാതത്ഥോ വുത്തോ ഹോതി.
Yesaṃ yesaṃ dhammānaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa, te te dhammā paṭiladdhā honti. Evaṃ te dhammā pariññātā ceva honti tīritā cāti hi kiccasamāpanaṭṭhena tīraṇapariññā vuttā. Kicce hi samāpite te dhammā paṭiladdhā hontīti. Keci pana ‘‘avipassanūpagānaṃ ñātapariññā’’ti vadanti. Abhiññeyyena ñātapariññāya vuttattā taṃ na sundaraṃ. Pariññātā ceva honti tīritā cāti te paṭiladdhā eva dhammā pariññātā ca nāma honti, tīritā ca nāmāti attho. Evaṃ kiccasamāpanatthavasena pariññātattho vutto hoti.
൨൨. ഇദാനി തമേവത്ഥം ഏകേകധമ്മേ പടിലാഭവസേന യോജേത്വാ അന്തേ ച നിഗമേത്വാ ദസ്സേതും നേക്ഖമ്മന്തിആദിമാഹ. തം സബ്ബം പുബ്ബേ വുത്താനുസാരേനേവ വേദിതബ്ബന്തി.
22. Idāni tamevatthaṃ ekekadhamme paṭilābhavasena yojetvā ante ca nigametvā dassetuṃ nekkhammantiādimāha. Taṃ sabbaṃ pubbe vuttānusāreneva veditabbanti.
പരിഞ്ഞേയ്യനിദ്ദേസവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Pariññeyyaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / പടിസമ്ഭിദാമഗ്ഗപാളി • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ൧. സുതമയഞാണനിദ്ദേസോ • 1. Sutamayañāṇaniddeso