Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / థేరగాథా-అట్ఠకథా • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ౧౦. దసమవగ్గో

    10. Dasamavaggo

    ౧. పరిపుణ్ణకత్థేరగాథావణ్ణనా

    1. Paripuṇṇakattheragāthāvaṇṇanā

    తథా మతం సతరసన్తి ఆయస్మతో పరిపుణ్ణకత్థేరస్స గాథా. కా ఉప్పత్తి? అయమ్పి పురిమబుద్ధేసు కతాధికారో ధమ్మదస్సిస్స భగవతో కాలే కులగేహే నిబ్బత్తిత్వా విఞ్ఞుతం పత్తో సత్థరి పరినిబ్బుతే సత్థు చేతియే పుప్ఫాదీహి ఉళారం పూజం అకాసి. సో తేన పుఞ్ఞకమ్మేన దేవేసు నిబ్బత్తిత్వా అపరాపరం పుఞ్ఞాని కత్వా సుగతీసుయేవ సంసరన్తో ఇమస్మిం బుద్ధుప్పాదే కపిలవత్థుస్మిం సక్యరాజకులే నిబ్బత్తిత్వా విఞ్ఞుతం పత్తో పరిపుణ్ణవిభవతాయ పరిపుణ్ణకోతి పఞ్ఞాయిత్థ. సో విభవసమ్పన్నతాయ సబ్బకాలం సతరసం నామ ఆహారం పరిభుఞ్జన్తో సత్థు మిస్సకాహారపరిభోగం సుత్వా ‘‘తావ సుఖుమాలోపి భగవా నిబ్బానసుఖం అపేక్ఖిత్వా యథా తథా యాపేతి, కస్మా మయం ఆహారగిద్ధా హుత్వా ఆహారసుద్ధికా భవిస్సామ, నిబ్బానసుఖమేవ పన అమ్హేహి పరియేసితబ్బ’’న్తి సంసారే జాతసంవేగో ఘరావాసం పహాయ సత్థు సన్తికే పబ్బజిత్వా భగవతా కాయగతాసతికమ్మట్ఠానే నియోజితో తత్థ పతిట్ఠాయ పటిలద్ధఝానం పాదకం కత్వా విపస్సనాయ కమ్మం కరోన్తో విపస్సనం వడ్ఢేత్వా అరహత్తం పాపుణి. తేన వుత్తం అపదానే (అప॰ థేర ౧.౧౫.౫-౯) –

    Natathā mataṃ satarasanti āyasmato paripuṇṇakattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro dhammadassissa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto satthari parinibbute satthu cetiye pupphādīhi uḷāraṃ pūjaṃ akāsi. So tena puññakammena devesu nibbattitvā aparāparaṃ puññāni katvā sugatīsuyeva saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde kapilavatthusmiṃ sakyarājakule nibbattitvā viññutaṃ patto paripuṇṇavibhavatāya paripuṇṇakoti paññāyittha. So vibhavasampannatāya sabbakālaṃ satarasaṃ nāma āhāraṃ paribhuñjanto satthu missakāhāraparibhogaṃ sutvā ‘‘tāva sukhumālopi bhagavā nibbānasukhaṃ apekkhitvā yathā tathā yāpeti, kasmā mayaṃ āhāragiddhā hutvā āhārasuddhikā bhavissāma, nibbānasukhameva pana amhehi pariyesitabba’’nti saṃsāre jātasaṃvego gharāvāsaṃ pahāya satthu santike pabbajitvā bhagavatā kāyagatāsatikammaṭṭhāne niyojito tattha patiṭṭhāya paṭiladdhajhānaṃ pādakaṃ katvā vipassanāya kammaṃ karonto vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.15.5-9) –

    ‘‘నిబ్బుతే లోకనాథమ్హి, ధమ్మదస్సీనరాసభే;

    ‘‘Nibbute lokanāthamhi, dhammadassīnarāsabhe;

    ఆరోపేసిం ధజత్థమ్భం, బుద్ధసేట్ఠస్స చేతియే.

    Āropesiṃ dhajatthambhaṃ, buddhaseṭṭhassa cetiye.

    ‘‘నిస్సేణిం మాపయిత్వాన, థూపసేట్ఠం సమారుహిం;

    ‘‘Nisseṇiṃ māpayitvāna, thūpaseṭṭhaṃ samāruhiṃ;

    జాతిపుప్ఫం గహేత్వాన, థూపమ్హి అభిరోపయిం.

    Jātipupphaṃ gahetvāna, thūpamhi abhiropayiṃ.

    ‘‘అహో బుద్ధో అహో ధమ్మో, అహో నో సత్థు సమ్పదా;

    ‘‘Aho buddho aho dhammo, aho no satthu sampadā;

    దుగ్గతిం నాభిజానామి, థూపపూజాయిదం ఫలం.

    Duggatiṃ nābhijānāmi, thūpapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘చతున్నవుతితో కప్పే, థూపసీఖసనామకా;

    ‘‘Catunnavutito kappe, thūpasīkhasanāmakā;

    సోళసాసింసు రాజానో, చక్కవత్తీ మహబ్బలా.

    Soḷasāsiṃsu rājāno, cakkavattī mahabbalā.

    ‘‘కిలేసా ఝాపితా మయ్హం…పే॰… కతం బుద్ధస్స సాసన’’న్తి.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    అరహత్తం పన పత్వా ధమ్మే గారవబహుమానేన పీతివేగవిస్సట్ఠం ఉదానం ఉదానేన్తో ‘‘న తథా మతం సతరస’’న్తి గాథం అభాసి.

    Arahattaṃ pana patvā dhamme gāravabahumānena pītivegavissaṭṭhaṃ udānaṃ udānento ‘‘na tathā mataṃ satarasa’’nti gāthaṃ abhāsi.

    ౯౧. తత్థ న తథా మతం సతరసం, సుధన్నం యం మయజ్జ పరిభుత్తన్తి తథాతి తేన పకారేన. మతన్తి అభిమతం. సతరసన్తి సతరసభోజనం ‘‘సతరసభోజనం నామ సతపాకసప్పిఆదీహి అభిసఙ్ఖతం భోజన’’న్తి వదన్తి. అథ వా అనేకత్థో సతసద్దో ‘‘సతసో సహస్ససో’’తిఆదీసు వియ. తస్మా యం భోజనం అనేకసూపం అనేకబ్యఞ్జనం, తం అనేకరసతాయ ‘‘సతరస’’న్తి వుచ్చతి, నానారసభోజనన్తి అత్థో. సుధా ఏవ అన్నం సుధాభోజనం దేవానం ఆహారో. యం మయజ్జ పరిభుత్తన్తి యం మయా అజ్జ అనుభుత్తం. ‘‘యం మయా పరిభుత్త’’న్తి చ ఇదం ‘‘సతరసం సుధన్న’’న్తి ఏత్థాపి యోజేతబ్బం. ఇదం వుత్తం హోతి – యం మయా అజ్జ ఏతరహి నిరోధసమాపత్తిసమాపజ్జనవసేన ఫలసమాపత్తిసమాపజ్జనవసేన చ అచ్చన్తమేవ సన్తం పణీతం నిబ్బానసుఖం పరిభుఞ్జియమానం, తం యథా మతం అభిమతం సమ్భావితం తథా రాజకాలే మయా పరిభుత్తం సతరసభోజనం దేవత్తభావే పరిభుత్తం సుధన్నఞ్చ న మతం నాభిమతం. కస్మా? ఇదఞ్హి అరియనిసేవితం నిరామిసం కిలేసానం అవత్థుభూతం, తం పన పుథుజ్జనసేవితం సామిసం కిలేసానం వత్థుభూతం, తం ఇమస్స సఙ్ఖమ్పి కలమ్పి కలభాగమ్పి న ఉపేతీతి. ఇదాని ‘‘యం మయజ్జ పరిభుత్త’’న్తి వుత్తధమ్మం దేసేన్తో అపరిమితదస్సినా గోతమేన, బుద్ధేన సుదేసితో ధమ్మో’’తి ఆహ. తస్సత్థో – అపరిమితం అపరిచ్ఛిన్నం ఉప్పాదవయాభావతో సన్తం అసఙ్ఖతధాతుం సయమ్భూఞాణేన పస్సీ, అపరిమితస్స అనన్తాపరిమేయ్యస్స ఞేయ్యస్స దస్సావీతి తేన అపరిమితదస్సినా గోతమగోత్తేన సమ్మాసమ్బుద్ధేన ‘‘ఖయం విరాగం అమతం పణీత’’న్తి (ఖు॰ పా॰ ౬.౪; సు॰ ని॰ ౨౨౭) చ ‘‘మదనిమ్మదనో పిపాసవినయో’’ (అ॰ ని॰ ౪.౩౪; ఇతివు॰ ౯౦) ‘‘సబ్బసఙ్ఖారసమథో’’తి (అ॰ ని॰ ౫.౧౪౦; ౧౦.౬) చ ఆదినా సుట్ఠు దేసితో ధమ్మో, నిబ్బానం మయా అజ్జ పరిభుత్తన్తి యోజనా.

    91. Tattha na tathā mataṃ satarasaṃ, sudhannaṃ yaṃ mayajja paribhuttanti tathāti tena pakārena. Matanti abhimataṃ. Satarasanti satarasabhojanaṃ ‘‘satarasabhojanaṃ nāma satapākasappiādīhi abhisaṅkhataṃ bhojana’’nti vadanti. Atha vā anekattho satasaddo ‘‘sataso sahassaso’’tiādīsu viya. Tasmā yaṃ bhojanaṃ anekasūpaṃ anekabyañjanaṃ, taṃ anekarasatāya ‘‘satarasa’’nti vuccati, nānārasabhojananti attho. Sudhā eva annaṃ sudhābhojanaṃ devānaṃ āhāro. Yaṃ mayajja paribhuttanti yaṃ mayā ajja anubhuttaṃ. ‘‘Yaṃ mayā paribhutta’’nti ca idaṃ ‘‘satarasaṃ sudhanna’’nti etthāpi yojetabbaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – yaṃ mayā ajja etarahi nirodhasamāpattisamāpajjanavasena phalasamāpattisamāpajjanavasena ca accantameva santaṃ paṇītaṃ nibbānasukhaṃ paribhuñjiyamānaṃ, taṃ yathā mataṃ abhimataṃ sambhāvitaṃ tathā rājakāle mayā paribhuttaṃ satarasabhojanaṃ devattabhāve paribhuttaṃ sudhannañca na mataṃ nābhimataṃ. Kasmā? Idañhi ariyanisevitaṃ nirāmisaṃ kilesānaṃ avatthubhūtaṃ, taṃ pana puthujjanasevitaṃ sāmisaṃ kilesānaṃ vatthubhūtaṃ, taṃ imassa saṅkhampi kalampi kalabhāgampi na upetīti. Idāni ‘‘yaṃ mayajja paribhutta’’nti vuttadhammaṃ desento aparimitadassinā gotamena, buddhena sudesito dhammo’’ti āha. Tassattho – aparimitaṃ aparicchinnaṃ uppādavayābhāvato santaṃ asaṅkhatadhātuṃ sayambhūñāṇena passī, aparimitassa anantāparimeyyassa ñeyyassa dassāvīti tena aparimitadassinā gotamagottena sammāsambuddhena ‘‘khayaṃ virāgaṃ amataṃ paṇīta’’nti (khu. pā. 6.4; su. ni. 227) ca ‘‘madanimmadano pipāsavinayo’’ (a. ni. 4.34; itivu. 90) ‘‘sabbasaṅkhārasamatho’’ti (a. ni. 5.140; 10.6) ca ādinā suṭṭhu desito dhammo, nibbānaṃ mayā ajja paribhuttanti yojanā.

    పరిపుణ్ణకత్థేరగాథావణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Paripuṇṇakattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / థేరగాథాపాళి • Theragāthāpāḷi / ౧. పరిపుణ్ణకత్థేరగాథా • 1. Paripuṇṇakattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact