Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ထေရဂာထာ-အဋ္ဌကထာ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ၁၀. ဒသမဝဂ္ဂော

    10. Dasamavaggo

    ၁. ပရိပုဏ္ဏကတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ

    1. Paripuṇṇakattheragāthāvaṇṇanā

    တထာ မတံ သတရသန္တိ အာယသ္မတော ပရိပုဏ္ဏကတ္ထေရသ္သ ဂာထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော ဓမ္မဒသ္သိသ္သ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတ္ဝာ ဝိညုတံ ပတ္တော သတ္ထရိ ပရိနိဗ္ဗုတေ သတ္ထု စေတိယေ ပုပ္ဖာဒီဟိ ဥဠာရံ ပူဇံ အကာသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝေသု နိဗ္ဗတ္တိတ္ဝာ အပရာပရံ ပုညာနိ ကတ္ဝာ သုဂတီသုယေဝ သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ကပိလဝတ္ထုသ္မိံ သက္ယရာဇကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတ္ဝာ ဝိညုတံ ပတ္တော ပရိပုဏ္ဏဝိဘဝတာယ ပရိပုဏ္ဏကောတိ ပညာယိတ္ထ။ သော ဝိဘဝသမ္ပန္နတာယ သဗ္ဗကာလံ သတရသံ နာမ အာဟာရံ ပရိဘုဉ္ဇန္တော သတ္ထု မိသ္သကာဟာရပရိဘောဂံ သုတ္ဝာ ‘‘တာဝ သုခုမာလောပိ ဘဂဝာ နိဗ္ဗာနသုခံ အပေက္ခိတ္ဝာ ယထာ တထာ ယာပေတိ, ကသ္မာ မယံ အာဟာရဂိဒ္ဓာ ဟုတ္ဝာ အာဟာရသုဒ္ဓိကာ ဘဝိသ္သာမ, နိဗ္ဗာနသုခမေဝ ပန အမ္ဟေဟိ ပရိယေသိတဗ္ဗ’’န္တိ သံသာရေ ဇာတသံဝေဂော ဃရာဝာသံ ပဟာယ သတ္ထု သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ ဘဂဝတာ ကာယဂတာသတိကမ္မဋ္ဌာနေ နိယောဇိတော တတ္ထ ပတိဋ္ဌာယ ပဋိလဒ္ဓဈာနံ ပာဒကံ ကတ္ဝာ ဝိပသ္သနာယ ကမ္မံ ကရောန္တော ဝိပသ္သနံ ဝဍ္ဎေတ္ဝာ အရဟတ္တံ ပာပုဏိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒာနေ (အပ. ထေရ ၁.၁၅.၅-၉) –

    Natathā mataṃ satarasanti āyasmato paripuṇṇakattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro dhammadassissa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto satthari parinibbute satthu cetiye pupphādīhi uḷāraṃ pūjaṃ akāsi. So tena puññakammena devesu nibbattitvā aparāparaṃ puññāni katvā sugatīsuyeva saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde kapilavatthusmiṃ sakyarājakule nibbattitvā viññutaṃ patto paripuṇṇavibhavatāya paripuṇṇakoti paññāyittha. So vibhavasampannatāya sabbakālaṃ satarasaṃ nāma āhāraṃ paribhuñjanto satthu missakāhāraparibhogaṃ sutvā ‘‘tāva sukhumālopi bhagavā nibbānasukhaṃ apekkhitvā yathā tathā yāpeti, kasmā mayaṃ āhāragiddhā hutvā āhārasuddhikā bhavissāma, nibbānasukhameva pana amhehi pariyesitabba’’nti saṃsāre jātasaṃvego gharāvāsaṃ pahāya satthu santike pabbajitvā bhagavatā kāyagatāsatikammaṭṭhāne niyojito tattha patiṭṭhāya paṭiladdhajhānaṃ pādakaṃ katvā vipassanāya kammaṃ karonto vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.15.5-9) –

    ‘‘နိဗ္ဗုတေ လောကနာထမ္ဟိ၊ ဓမ္မဒသ္သီနရာသဘေ။

    ‘‘Nibbute lokanāthamhi, dhammadassīnarāsabhe;

    အာရောပေသိံ ဓဇတ္ထမ္ဘံ၊ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌသ္သ စေတိယေ။

    Āropesiṃ dhajatthambhaṃ, buddhaseṭṭhassa cetiye.

    ‘‘နိသ္သေဏိံ မာပယိတ္ဝာန၊ ထူပသေဋ္ဌံ သမာရုဟိံ။

    ‘‘Nisseṇiṃ māpayitvāna, thūpaseṭṭhaṃ samāruhiṃ;

    ဇာတိပုပ္ဖံ ဂဟေတ္ဝာန၊ ထူပမ္ဟိ အဘိရောပယိံ။

    Jātipupphaṃ gahetvāna, thūpamhi abhiropayiṃ.

    ‘‘အဟော ဗုဒ္ဓော အဟော ဓမ္မော၊ အဟော နော သတ္ထု သမ္ပဒာ။

    ‘‘Aho buddho aho dhammo, aho no satthu sampadā;

    ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ ထူပပူဇာယိဒံ ဖလံ။

    Duggatiṃ nābhijānāmi, thūpapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ၊ ထူပသီခသနာမကာ။

    ‘‘Catunnavutito kappe, thūpasīkhasanāmakā;

    သောဠသာသိံသု ရာဇာနော၊ စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။

    Soḷasāsiṃsu rājāno, cakkavattī mahabbalā.

    ‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယ္ဟံ။ပေ.။ ကတံ ဗုဒ္ဓသ္သ သာသန’’န္တိ။

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    အရဟတ္တံ ပန ပတ္ဝာ ဓမ္မေ ဂာရဝဗဟုမာနေန ပီတိဝေဂဝိသ္သဋ္ဌံ ဥဒာနံ ဥဒာနေန္တော ‘‘န တထာ မတံ သတရသ’’န္တိ ဂာထံ အဘာသိ။

    Arahattaṃ pana patvā dhamme gāravabahumānena pītivegavissaṭṭhaṃ udānaṃ udānento ‘‘na tathā mataṃ satarasa’’nti gāthaṃ abhāsi.

    ၉၁. တတ္ထ န တထာ မတံ သတရသံ, သုဓန္နံ ယံ မယဇ္ဇ ပရိဘုတ္တန္တိ တထာတိ တေန ပကာရေန။ မတန္တိ အဘိမတံ။ သတရသန္တိ သတရသဘောဇနံ ‘‘သတရသဘောဇနံ နာမ သတပာကသပ္ပိအာဒီဟိ အဘိသင္ခတံ ဘောဇန’’န္တိ ဝဒန္တိ။ အထ ဝာ အနေကတ္ထော သတသဒ္ဒော ‘‘သတသော သဟသ္သသော’’တိအာဒီသု ဝိယ။ တသ္မာ ယံ ဘောဇနံ အနေကသူပံ အနေကဗ္ယဉ္ဇနံ, တံ အနေကရသတာယ ‘‘သတရသ’’န္တိ ဝုစ္စတိ, နာနာရသဘောဇနန္တိ အတ္ထော။ သုဓာ ဧဝ အန္နံ သုဓာဘောဇနံ ဒေဝာနံ အာဟာရော။ ယံ မယဇ္ဇ ပရိဘုတ္တန္တိ ယံ မယာ အဇ္ဇ အနုဘုတ္တံ။ ‘‘ယံ မယာ ပရိဘုတ္တ’’န္တိ စ ဣဒံ ‘‘သတရသံ သုဓန္န’’န္တိ ဧတ္ထာပိ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယံ မယာ အဇ္ဇ ဧတရဟိ နိရောဓသမာပတ္တိသမာပဇ္ဇနဝသေန ဖလသမာပတ္တိသမာပဇ္ဇနဝသေန စ အစ္စန္တမေဝ သန္တံ ပဏီတံ နိဗ္ဗာနသုခံ ပရိဘုဉ္ဇိယမာနံ, တံ ယထာ မတံ အဘိမတံ သမ္ဘာဝိတံ တထာ ရာဇကာလေ မယာ ပရိဘုတ္တံ သတရသဘောဇနံ ဒေဝတ္တဘာဝေ ပရိဘုတ္တံ သုဓန္နဉ္စ န မတံ နာဘိမတံ။ ကသ္မာ? ဣဒဉ္ဟိ အရိယနိသေဝိတံ နိရာမိသံ ကိလေသာနံ အဝတ္ထုဘူတံ, တံ ပန ပုထုဇ္ဇနသေဝိတံ သာမိသံ ကိလေသာနံ ဝတ္ထုဘူတံ, တံ ဣမသ္သ သင္ခမ္ပိ ကလမ္ပိ ကလဘာဂမ္ပိ န ဥပေတီတိ။ ဣဒာနိ ‘‘ယံ မယဇ္ဇ ပရိဘုတ္တ’’န္တိ ဝုတ္တဓမ္မံ ဒေသေန္တော အပရိမိတဒသ္သိနာ ဂောတမေန, ဗုဒ္ဓေန သုဒေသိတော ဓမ္မော’’တိ အာဟ။ တသ္သတ္ထော – အပရိမိတံ အပရိစ္ဆိန္နံ ဥပ္ပာဒဝယာဘာဝတော သန္တံ အသင္ခတဓာတုံ သယမ္ဘူဉာဏေန ပသ္သီ, အပရိမိတသ္သ အနန္တာပရိမေယ္ယသ္သ ဉေယ္ယသ္သ ဒသ္သာဝီတိ တေန အပရိမိတဒသ္သိနာ ဂောတမဂောတ္တေန သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ‘‘ခယံ ဝိရာဂံ အမတံ ပဏီတ’’န္တိ (ခု. ပာ. ၆.၄; သု. နိ. ၂၂၇) စ ‘‘မဒနိမ္မဒနော ပိပာသဝိနယော’’ (အ. နိ. ၄.၃၄; ဣတိဝု. ၉၀) ‘‘သဗ္ဗသင္ခာရသမထော’’တိ (အ. နိ. ၅.၁၄၀; ၁၀.၆) စ အာဒိနာ သုဋ္ဌု ဒေသိတော ဓမ္မော, နိဗ္ဗာနံ မယာ အဇ္ဇ ပရိဘုတ္တန္တိ ယောဇနာ။

    91. Tattha na tathā mataṃ satarasaṃ, sudhannaṃ yaṃ mayajja paribhuttanti tathāti tena pakārena. Matanti abhimataṃ. Satarasanti satarasabhojanaṃ ‘‘satarasabhojanaṃ nāma satapākasappiādīhi abhisaṅkhataṃ bhojana’’nti vadanti. Atha vā anekattho satasaddo ‘‘sataso sahassaso’’tiādīsu viya. Tasmā yaṃ bhojanaṃ anekasūpaṃ anekabyañjanaṃ, taṃ anekarasatāya ‘‘satarasa’’nti vuccati, nānārasabhojananti attho. Sudhā eva annaṃ sudhābhojanaṃ devānaṃ āhāro. Yaṃ mayajja paribhuttanti yaṃ mayā ajja anubhuttaṃ. ‘‘Yaṃ mayā paribhutta’’nti ca idaṃ ‘‘satarasaṃ sudhanna’’nti etthāpi yojetabbaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – yaṃ mayā ajja etarahi nirodhasamāpattisamāpajjanavasena phalasamāpattisamāpajjanavasena ca accantameva santaṃ paṇītaṃ nibbānasukhaṃ paribhuñjiyamānaṃ, taṃ yathā mataṃ abhimataṃ sambhāvitaṃ tathā rājakāle mayā paribhuttaṃ satarasabhojanaṃ devattabhāve paribhuttaṃ sudhannañca na mataṃ nābhimataṃ. Kasmā? Idañhi ariyanisevitaṃ nirāmisaṃ kilesānaṃ avatthubhūtaṃ, taṃ pana puthujjanasevitaṃ sāmisaṃ kilesānaṃ vatthubhūtaṃ, taṃ imassa saṅkhampi kalampi kalabhāgampi na upetīti. Idāni ‘‘yaṃ mayajja paribhutta’’nti vuttadhammaṃ desento aparimitadassinā gotamena, buddhena sudesito dhammo’’ti āha. Tassattho – aparimitaṃ aparicchinnaṃ uppādavayābhāvato santaṃ asaṅkhatadhātuṃ sayambhūñāṇena passī, aparimitassa anantāparimeyyassa ñeyyassa dassāvīti tena aparimitadassinā gotamagottena sammāsambuddhena ‘‘khayaṃ virāgaṃ amataṃ paṇīta’’nti (khu. pā. 6.4; su. ni. 227) ca ‘‘madanimmadano pipāsavinayo’’ (a. ni. 4.34; itivu. 90) ‘‘sabbasaṅkhārasamatho’’ti (a. ni. 5.140; 10.6) ca ādinā suṭṭhu desito dhammo, nibbānaṃ mayā ajja paribhuttanti yojanā.

    ပရိပုဏ္ဏကတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Paripuṇṇakattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ထေရဂာထာပာဠိ • Theragāthāpāḷi / ၁. ပရိပုဏ္ဏကတ္ထေရဂာထာ • 1. Paripuṇṇakattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact