Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ථෙරගාථා-අට්‌ඨකථා • Theragāthā-aṭṭhakathā

    10. දසමවග්‌ගො

    10. Dasamavaggo

    1. පරිපුණ්‌ණකත්‌ථෙරගාථාවණ්‌ණනා

    1. Paripuṇṇakattheragāthāvaṇṇanā

    තථා මතං සතරසන්‌ති ආයස්‌මතො පරිපුණ්‌ණකත්‌ථෙරස්‌ස ගාථා. කා උප්‌පත්‌ති? අයම්‌පි පුරිමබුද්‌ධෙසු කතාධිකාරො ධම්‌මදස්‌සිස්‌ස භගවතො කාලෙ කුලගෙහෙ නිබ්‌බත්‌තිත්‌වා විඤ්‌ඤුතං පත්‌තො සත්‌ථරි පරිනිබ්‌බුතෙ සත්‌ථු චෙතියෙ පුප්‌ඵාදීහි උළාරං පූජං අකාසි. සො තෙන පුඤ්‌ඤකම්‌මෙන දෙවෙසු නිබ්‌බත්‌තිත්‌වා අපරාපරං පුඤ්‌ඤානි කත්‌වා සුගතීසුයෙව සංසරන්‌තො ඉමස්‌මිං බුද්‌ධුප්‌පාදෙ කපිලවත්‌ථුස්‌මිං සක්‍යරාජකුලෙ නිබ්‌බත්‌තිත්‌වා විඤ්‌ඤුතං පත්‌තො පරිපුණ්‌ණවිභවතාය පරිපුණ්‌ණකොති පඤ්‌ඤායිත්‌ථ. සො විභවසම්‌පන්‌නතාය සබ්‌බකාලං සතරසං නාම ආහාරං පරිභුඤ්‌ජන්‌තො සත්‌ථු මිස්‌සකාහාරපරිභොගං සුත්‌වා ‘‘තාව සුඛුමාලොපි භගවා නිබ්‌බානසුඛං අපෙක්‌ඛිත්‌වා යථා තථා යාපෙති, කස්‌මා මයං ආහාරගිද්‌ධා හුත්‌වා ආහාරසුද්‌ධිකා භවිස්‌සාම, නිබ්‌බානසුඛමෙව පන අම්‌හෙහි පරියෙසිතබ්‌බ’’න්‌ති සංසාරෙ ජාතසංවෙගො ඝරාවාසං පහාය සත්‌ථු සන්‌තිකෙ පබ්‌බජිත්‌වා භගවතා කායගතාසතිකම්‌මට්‌ඨානෙ නියොජිතො තත්‌ථ පතිට්‌ඨාය පටිලද්‌ධඣානං පාදකං කත්‌වා විපස්‌සනාය කම්‌මං කරොන්‌තො විපස්‌සනං වඩ්‌ඪෙත්‌වා අරහත්‌තං පාපුණි. තෙන වුත්‌තං අපදානෙ (අප. ථෙර 1.15.5-9) –

    Natathā mataṃ satarasanti āyasmato paripuṇṇakattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro dhammadassissa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto satthari parinibbute satthu cetiye pupphādīhi uḷāraṃ pūjaṃ akāsi. So tena puññakammena devesu nibbattitvā aparāparaṃ puññāni katvā sugatīsuyeva saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde kapilavatthusmiṃ sakyarājakule nibbattitvā viññutaṃ patto paripuṇṇavibhavatāya paripuṇṇakoti paññāyittha. So vibhavasampannatāya sabbakālaṃ satarasaṃ nāma āhāraṃ paribhuñjanto satthu missakāhāraparibhogaṃ sutvā ‘‘tāva sukhumālopi bhagavā nibbānasukhaṃ apekkhitvā yathā tathā yāpeti, kasmā mayaṃ āhāragiddhā hutvā āhārasuddhikā bhavissāma, nibbānasukhameva pana amhehi pariyesitabba’’nti saṃsāre jātasaṃvego gharāvāsaṃ pahāya satthu santike pabbajitvā bhagavatā kāyagatāsatikammaṭṭhāne niyojito tattha patiṭṭhāya paṭiladdhajhānaṃ pādakaṃ katvā vipassanāya kammaṃ karonto vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.15.5-9) –

    ‘‘නිබ්‌බුතෙ ලොකනාථම්‌හි, ධම්‌මදස්‌සීනරාසභෙ;

    ‘‘Nibbute lokanāthamhi, dhammadassīnarāsabhe;

    ආරොපෙසිං ධජත්‌ථම්‌භං, බුද්‌ධසෙට්‌ඨස්‌ස චෙතියෙ.

    Āropesiṃ dhajatthambhaṃ, buddhaseṭṭhassa cetiye.

    ‘‘නිස්‌සෙණිං මාපයිත්‌වාන, ථූපසෙට්‌ඨං සමාරුහිං;

    ‘‘Nisseṇiṃ māpayitvāna, thūpaseṭṭhaṃ samāruhiṃ;

    ජාතිපුප්‌ඵං ගහෙත්‌වාන, ථූපම්‌හි අභිරොපයිං.

    Jātipupphaṃ gahetvāna, thūpamhi abhiropayiṃ.

    ‘‘අහො බුද්‌ධො අහො ධම්‌මො, අහො නො සත්‌ථු සම්‌පදා;

    ‘‘Aho buddho aho dhammo, aho no satthu sampadā;

    දුග්‌ගතිං නාභිජානාමි, ථූපපූජායිදං ඵලං.

    Duggatiṃ nābhijānāmi, thūpapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘චතුන්‌නවුතිතො කප්‌පෙ, ථූපසීඛසනාමකා;

    ‘‘Catunnavutito kappe, thūpasīkhasanāmakā;

    සොළසාසිංසු රාජානො, චක්‌කවත්‌තී මහබ්‌බලා.

    Soḷasāsiṃsu rājāno, cakkavattī mahabbalā.

    ‘‘කිලෙසා ඣාපිතා මය්‌හං…පෙ.… කතං බුද්‌ධස්‌ස සාසන’’න්‌ති.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    අරහත්‌තං පන පත්‌වා ධම්‌මෙ ගාරවබහුමානෙන පීතිවෙගවිස්‌සට්‌ඨං උදානං උදානෙන්‌තො ‘‘න තථා මතං සතරස’’න්‌ති ගාථං අභාසි.

    Arahattaṃ pana patvā dhamme gāravabahumānena pītivegavissaṭṭhaṃ udānaṃ udānento ‘‘na tathā mataṃ satarasa’’nti gāthaṃ abhāsi.

    91. තත්‌ථ න තථා මතං සතරසං, සුධන්‌නං යං මයජ්‌ජ පරිභුත්‌තන්‌ති තථාති තෙන පකාරෙන. මතන්‌ති අභිමතං. සතරසන්‌ති සතරසභොජනං ‘‘සතරසභොජනං නාම සතපාකසප්‌පිආදීහි අභිසඞ්‌ඛතං භොජන’’න්‌ති වදන්‌ති. අථ වා අනෙකත්‌ථො සතසද්‌දො ‘‘සතසො සහස්‌සසො’’තිආදීසු විය. තස්‌මා යං භොජනං අනෙකසූපං අනෙකබ්‍යඤ්‌ජනං, තං අනෙකරසතාය ‘‘සතරස’’න්‌ති වුච්‌චති, නානාරසභොජනන්‌ති අත්‌ථො. සුධා එව අන්‌නං සුධාභොජනං දෙවානං ආහාරො. යං මයජ්‌ජ පරිභුත්‌තන්‌ති යං මයා අජ්‌ජ අනුභුත්‌තං. ‘‘යං මයා පරිභුත්‌ත’’න්‌ති ච ඉදං ‘‘සතරසං සුධන්‌න’’න්‌ති එත්‌ථාපි යොජෙතබ්‌බං. ඉදං වුත්‌තං හොති – යං මයා අජ්‌ජ එතරහි නිරොධසමාපත්‌තිසමාපජ්‌ජනවසෙන ඵලසමාපත්‌තිසමාපජ්‌ජනවසෙන ච අච්‌චන්‌තමෙව සන්‌තං පණීතං නිබ්‌බානසුඛං පරිභුඤ්‌ජියමානං, තං යථා මතං අභිමතං සම්‌භාවිතං තථා රාජකාලෙ මයා පරිභුත්‌තං සතරසභොජනං දෙවත්‌තභාවෙ පරිභුත්‌තං සුධන්‌නඤ්‌ච න මතං නාභිමතං. කස්‌මා? ඉදඤ්‌හි අරියනිසෙවිතං නිරාමිසං කිලෙසානං අවත්‌ථුභූතං, තං පන පුථුජ්‌ජනසෙවිතං සාමිසං කිලෙසානං වත්‌ථුභූතං, තං ඉමස්‌ස සඞ්‌ඛම්‌පි කලම්‌පි කලභාගම්‌පි න උපෙතීති. ඉදානි ‘‘යං මයජ්‌ජ පරිභුත්‌ත’’න්‌ති වුත්‌තධම්‌මං දෙසෙන්‌තො අපරිමිතදස්‌සිනා ගොතමෙන, බුද්‌ධෙන සුදෙසිතො ධම්‌මො’’ති ආහ. තස්‌සත්‌ථො – අපරිමිතං අපරිච්‌ඡින්‌නං උප්‌පාදවයාභාවතො සන්‌තං අසඞ්‌ඛතධාතුං සයම්‌භූඤාණෙන පස්‌සී, අපරිමිතස්‌ස අනන්‌තාපරිමෙය්‍යස්‌ස ඤෙය්‍යස්‌ස දස්‌සාවීති තෙන අපරිමිතදස්‌සිනා ගොතමගොත්‌තෙන සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධෙන ‘‘ඛයං විරාගං අමතං පණීත’’න්‌ති (ඛු. පා. 6.4; සු. නි. 227) ච ‘‘මදනිම්‌මදනො පිපාසවිනයො’’ (අ. නි. 4.34; ඉතිවු. 90) ‘‘සබ්‌බසඞ්‌ඛාරසමථො’’ති (අ. නි. 5.140; 10.6) ච ආදිනා සුට්‌ඨු දෙසිතො ධම්‌මො, නිබ්‌බානං මයා අජ්‌ජ පරිභුත්‌තන්‌ති යොජනා.

    91. Tattha na tathā mataṃ satarasaṃ, sudhannaṃ yaṃ mayajja paribhuttanti tathāti tena pakārena. Matanti abhimataṃ. Satarasanti satarasabhojanaṃ ‘‘satarasabhojanaṃ nāma satapākasappiādīhi abhisaṅkhataṃ bhojana’’nti vadanti. Atha vā anekattho satasaddo ‘‘sataso sahassaso’’tiādīsu viya. Tasmā yaṃ bhojanaṃ anekasūpaṃ anekabyañjanaṃ, taṃ anekarasatāya ‘‘satarasa’’nti vuccati, nānārasabhojananti attho. Sudhā eva annaṃ sudhābhojanaṃ devānaṃ āhāro. Yaṃ mayajja paribhuttanti yaṃ mayā ajja anubhuttaṃ. ‘‘Yaṃ mayā paribhutta’’nti ca idaṃ ‘‘satarasaṃ sudhanna’’nti etthāpi yojetabbaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – yaṃ mayā ajja etarahi nirodhasamāpattisamāpajjanavasena phalasamāpattisamāpajjanavasena ca accantameva santaṃ paṇītaṃ nibbānasukhaṃ paribhuñjiyamānaṃ, taṃ yathā mataṃ abhimataṃ sambhāvitaṃ tathā rājakāle mayā paribhuttaṃ satarasabhojanaṃ devattabhāve paribhuttaṃ sudhannañca na mataṃ nābhimataṃ. Kasmā? Idañhi ariyanisevitaṃ nirāmisaṃ kilesānaṃ avatthubhūtaṃ, taṃ pana puthujjanasevitaṃ sāmisaṃ kilesānaṃ vatthubhūtaṃ, taṃ imassa saṅkhampi kalampi kalabhāgampi na upetīti. Idāni ‘‘yaṃ mayajja paribhutta’’nti vuttadhammaṃ desento aparimitadassinā gotamena, buddhena sudesito dhammo’’ti āha. Tassattho – aparimitaṃ aparicchinnaṃ uppādavayābhāvato santaṃ asaṅkhatadhātuṃ sayambhūñāṇena passī, aparimitassa anantāparimeyyassa ñeyyassa dassāvīti tena aparimitadassinā gotamagottena sammāsambuddhena ‘‘khayaṃ virāgaṃ amataṃ paṇīta’’nti (khu. pā. 6.4; su. ni. 227) ca ‘‘madanimmadano pipāsavinayo’’ (a. ni. 4.34; itivu. 90) ‘‘sabbasaṅkhārasamatho’’ti (a. ni. 5.140; 10.6) ca ādinā suṭṭhu desito dhammo, nibbānaṃ mayā ajja paribhuttanti yojanā.

    පරිපුණ්‌ණකත්‌ථෙරගාථාවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.

    Paripuṇṇakattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / ථෙරගාථාපාළි • Theragāthāpāḷi / 1. පරිපුණ්‌ණකත්‌ථෙරගාථා • 1. Paripuṇṇakattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact