| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
೪. ಪರಿಸಾಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
4. Parisāsuttavaṇṇanā
೯೬. ಚತುತ್ಥೇ ಪಚ್ಚಯಬಾಹುಲ್ಲಿಕಾತಿ ಚೀವರಾದಿಬಾಹುಲ್ಲಾಯ ಪಟಿಪನ್ನಾ। ಅವೀತತಣ್ಹತಾಯ ಹಿ ತಂ ತಂ ಪರಿಕ್ಖಾರಜಾತಂ ಬಹುಂ ಲನ್ತಿ ಆದಿಯನ್ತೀತಿ ಬಹುಲಾ, ತೇ ಏವ ಬಾಹುಲಿಕಾ ಯಥಾ ‘‘ವೇನಯಿಕೋ’’ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೨೪೬; ಅ॰ ನಿ॰ ೮.೧೧; ಪಾರಾ॰ ೮)। ತೇ ಪಚ್ಚಯಬಾಹುಲ್ಲಾಯ ಯುತ್ತಪ್ಪಯುತ್ತಾ ಹೋನ್ತೀತಿ ಚೀವರಾದಿಬಾಹುಲ್ಲಾಯ ಪಟಿಪನ್ನಾ ನಾಮ ಹೋನ್ತಿ। ಸಿಕ್ಖಾಯ ಅಗಾರವಭಾವತೋ ಸಿಥಿಲಂ ಅಗಾಳ್ಹಂ ಗಣ್ಹನ್ತೀತಿ ಸಾಥಲಿಕಾ। ಸಿಥಿಲನ್ತಿ ಚ ಭಾವನಪುಂಸಕನಿದ್ದೇಸೋ। ಸಿಥಿಲಸದ್ದೇನ ಸಮಾನತ್ಥಸ್ಸ ಸಥಲಸದ್ದಸ್ಸ ವಸೇನ ಸಾಥಲಿಕಾತಿ ಪದಸಿದ್ಧಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಅವಗಮನಟ್ಠೇನಾತಿ ಅಧೋಗಮನಟ್ಠೇನ, ಓರಮ್ಭಾಗಿಯಭಾವೇನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ನಿಕ್ಖಿತ್ತಧುರಾತಿ ಓರೋಪಿತಧುರಾ ಉಜ್ಜಿತುಸ್ಸಾಹಾ। ಉಪಧಿವಿವೇಕೋ ನಿಬ್ಬಾನಂ। ದುವಿಧಮ್ಪಿ ವೀರಿಯನ್ತಿ ಕಾಯಿಕಂ ಚೇತಸಿಕಞ್ಚ ವೀರಿಯಂ।
96. Catutthe paccayabāhullikāti cīvarādibāhullāya paṭipannā. Avītataṇhatāya hi taṃ taṃ parikkhārajātaṃ bahuṃ lanti ādiyantīti bahulā, te eva bāhulikā yathā ‘‘venayiko’’ti (ma. ni. 1.246; a. ni. 8.11; pārā. 8). Te paccayabāhullāya yuttappayuttā hontīti cīvarādibāhullāya paṭipannā nāma honti. Sikkhāya agāravabhāvato sithilaṃ agāḷhaṃ gaṇhantīti sāthalikā. Sithilanti ca bhāvanapuṃsakaniddeso. Sithilasaddena samānatthassa sathalasaddassa vasena sāthalikāti padasiddhi veditabbā. Avagamanaṭṭhenāti adhogamanaṭṭhena, orambhāgiyabhāvenāti attho. Nikkhittadhurāti oropitadhurā ujjitussāhā. Upadhiviveko nibbānaṃ. Duvidhampi vīriyanti kāyikaṃ cetasikañca vīriyaṃ.
ಭಣ್ಡನಂ ಜಾತಂ ಏತೇಸನ್ತಿ ಭಣ್ಡನಜಾತಾ। ವಿಸೇಸನಸ್ಸ ಪರನಿಪಾತವಸೇನ ಚೇತಂ ವುತ್ತಂ। ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಪನ ವಿಸೇಸನಸ್ಸ ಪುಬ್ಬನಿಪಾತವಸೇನೇವ ಅತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಜಾತಭಣ್ಡನಾ’’ತಿ ಆಹ। ಕಲಹೋ ಜಾತೋ ಏತೇಸನ್ತಿ ಕಲಹಜಾತಾತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಕಲಹಸ್ಸ ಪುಬ್ಬಭಾಗೋತಿ ಕಲಹಸ್ಸ ಹೇತುಭೂತಾ ಪಟಿಭಾಗಾ ತಂಸದಿಸೀ ಚ ಅನಿಟ್ಠಕಿರಿಯಾ। ಹತ್ಥಪರಾಮಾಸಾದಿವಸೇನಾತಿ ಕುಜ್ಝಿತ್ವಾ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಸ್ಸ ಹತ್ಥೇ ಗಹೇತ್ವಾ ಪಲಪನಅಚ್ಛಿನ್ದನಾದಿವಸೇನ। ‘‘ಅಯಂ ಧಮ್ಮೋ, ನಾಯಂ ಧಮ್ಮೋ’’ತಿಆದಿನಾ ವಿರುದ್ಧವಾದಭೂತಂ ವಿವಾದಂ ಆಪನ್ನಾತಿ ವಿವಾದಪನ್ನಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ವಿರುದ್ಧವಾದಂ ಆಪನ್ನಾ’’ತಿ। ಮುಖಸನ್ನಿಸ್ಸಿತತಾಯ ವಾಚಾ ಇಧ ‘‘ಮುಖ’’ನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾತಿ ಆಹ ‘‘ಫರುಸಾ ವಾಚಾ ಮುಖಸತ್ತಿಯೋ’’ತಿ।
Bhaṇḍanaṃ jātaṃ etesanti bhaṇḍanajātā. Visesanassa paranipātavasena cetaṃ vuttaṃ. Aṭṭhakathāyaṃ pana visesanassa pubbanipātavaseneva atthaṃ dassento ‘‘jātabhaṇḍanā’’ti āha. Kalaho jāto etesanti kalahajātāti etthāpi eseva nayo. Kalahassa pubbabhāgoti kalahassa hetubhūtā paṭibhāgā taṃsadisī ca aniṭṭhakiriyā. Hatthaparāmāsādivasenāti kujjhitvā aññamaññassa hatthe gahetvā palapanaacchindanādivasena. ‘‘Ayaṃ dhammo, nāyaṃ dhammo’’tiādinā viruddhavādabhūtaṃ vivādaṃ āpannāti vivādapannā. Tenāha ‘‘viruddhavādaṃ āpannā’’ti. Mukhasannissitatāya vācā idha ‘‘mukha’’nti adhippetāti āha ‘‘pharusā vācā mukhasattiyo’’ti.
ಸತಿಪಿ ಉಭಯೇಸಂ ಕಲಾಪಾನಂ ಪರಮತ್ಥತೋ ಭೇದೇ ಪಚುರಜನೇಹಿ ಪನ ದುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯನಾನತ್ತಂ ಖೀರೋದಕಸಮ್ಮೋದಿತಂ ಅಚ್ಚನ್ತಮೇತಂ ಸಂಸಟ್ಠಂ ವಿಯ ಹುತ್ವಾ ತಿಟ್ಠತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಖೀರೋದಕಂ ವಿಯ ಭೂತಾ’’ತಿ। ಯಥಾ ಖೀರಞ್ಚ ಉದಕಞ್ಚ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಸಂಸನ್ದತಿ, ವಿಸುಂ ನ ಹೋತಿ, ಏಕತ್ತಂ ವಿಯ ಉಪೇತಿ, ಏವಂ ಸಾಮಗ್ಗಿವಸೇನ ಏಕತ್ತೂಪಗತಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಮೇತ್ತಚಿತ್ತಂ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ಓಲೋಕನಂ ಚಕ್ಖೂನಿ ವಿಯ ಚಕ್ಖೂನಿ ನಾಮಾತಿ ಆಹ ‘‘ಉಪಸನ್ತೇಹಿ ಮೇತ್ತಚಕ್ಖೂಹೀ’’ತಿ। ಪಿಯಭಾವದೀಪಕಾನಿ ಹಿ ಚಕ್ಖೂನಿ ಪಿಯಚಕ್ಖೂನಿ। ಪಮುದಿತಸ್ಸ ಪೀತಿ ಜಾಯತೀತಿ ಪಮೋದಪಚ್ಚಯಬಲವಪೀತಿಮಾಹ। ಪಞ್ಚವಣ್ಣಾ ಪೀತಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀತಿ ಖುದ್ದಿಕಾದಿಭೇದೇನ ಪಞ್ಚಪ್ಪಕಾರಾ ಪೀತಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ಪೀತಿಮನಸ್ಸಾತಿ ತಾಯ ಪೀತಿಯಾ ಪೀಣಿತಮನಸ್ಸ, ಪಸ್ಸದ್ಧಿಆವಹೇಹಿ ಉಳಾರೇಹಿ ಪೀತಿವೇಗೇಹಿ ತಿನ್ತಚಿತ್ತಸ್ಸಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ವಿಗತದರಥೋತಿ ಕಿಲೇಸಪರಿಳಾಹಾನಂ ದೂರೀಭಾವೇನ ವೂಪಸನ್ತದರಥೋ।
Satipi ubhayesaṃ kalāpānaṃ paramatthato bhede pacurajanehi pana duviññeyyanānattaṃ khīrodakasammoditaṃ accantametaṃ saṃsaṭṭhaṃ viya hutvā tiṭṭhatīti āha ‘‘khīrodakaṃ viya bhūtā’’ti. Yathā khīrañca udakañca aññamaññaṃ saṃsandati, visuṃ na hoti, ekattaṃ viya upeti, evaṃ sāmaggivasena ekattūpagatacittuppādāti attho. Mettacittaṃ paccupaṭṭhāpetvā olokanaṃ cakkhūni viya cakkhūni nāmāti āha ‘‘upasantehi mettacakkhūhī’’ti. Piyabhāvadīpakāni hi cakkhūni piyacakkhūni. Pamuditassa pīti jāyatīti pamodapaccayabalavapītimāha. Pañcavaṇṇā pīti uppajjatīti khuddikādibhedena pañcappakārā pīti uppajjati. Pītimanassāti tāya pītiyā pīṇitamanassa, passaddhiāvahehi uḷārehi pītivegehi tintacittassāti attho. Vigatadarathoti kilesapariḷāhānaṃ dūrībhāvena vūpasantadaratho.
ಕೇನ ಉದಕೇನ ದಾರಿತೋ ಪಬ್ಬತಪ್ಪದೇಸೋತಿ ಕತ್ವಾ ಆಹ ‘‘ಕನ್ದರೋ ನಾಮಾ’’ತಿಆದಿ। ಉದಕಸ್ಸ ಯಥಾನಿನ್ನಂ ಪವತ್ತಿಯಾ ನದಿನಿಬ್ಬತ್ತನಭಾವೇನ ‘‘ನದಿಕುಞ್ಜೋ’’ತಿಪಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಸಾವಟ್ಟಾ ನದಿಯೋ ಪದರಾ। ಅಟ್ಠ ಮಾಸೇತಿ ಹೇಮನ್ತಗಿಮ್ಹಉತುವಸೇನ ಅಟ್ಠ ಮಾಸೇ। ಖುದ್ದಕಾ ಉದಕವಾಹಿನಿಯೋ ಸಾಖಾ ವಿಯಾತಿ ಸಾಖಾ। ಖುದ್ದಕಸೋಬ್ಭಾ ಕುಸುಬ್ಭಾ ಓಕಾರಸ್ಸ ಉಕಾರಂ ಕತ್ವಾ। ಯತ್ಥ ಉಪರಿ ಉನ್ನತಪ್ಪದೇಸತೋ ಉದಕಂ ಆಗನ್ತ್ವಾ ತಿಟ್ಠತಿ ಚೇವ ಸನ್ದತಿ ಚ, ತೇ ಕುಸುಬ್ಭಾ ಖುದ್ದಕಆವಾಟಾ। ಖುದ್ದಕನದಿಯೋತಿ ಪಬ್ಬತಪಾದಾದಿತೋ ನಿಕ್ಖನ್ತಾ ಖುದ್ದಕಾ ನದಿಯೋ।
Kena udakena dārito pabbatappadesoti katvā āha ‘‘kandaro nāmā’’tiādi. Udakassa yathāninnaṃ pavattiyā nadinibbattanabhāvena ‘‘nadikuñjo’’tipi vuccati. Sāvaṭṭā nadiyo padarā. Aṭṭha māseti hemantagimhautuvasena aṭṭha māse. Khuddakā udakavāhiniyo sākhā viyāti sākhā. Khuddakasobbhā kusubbhā okārassa ukāraṃ katvā. Yattha upari unnatappadesato udakaṃ āgantvā tiṭṭhati ceva sandati ca, te kusubbhā khuddakaāvāṭā. Khuddakanadiyoti pabbatapādādito nikkhantā khuddakā nadiyo.
ಪರಿಸಾಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Parisāsuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ • Aṅguttaranikāya / ೪. ಪರಿಸಾಸುತ್ತಂ • 4. Parisāsuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ೪. ಪರಿಸಾಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 4. Parisāsuttavaṇṇanā
