| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
੪. ਪਰਿਸਾਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
4. Parisāsuttavaṇṇanā
੯੬. ਚਤੁਤ੍ਥੇ ਪਚ੍ਚਯਬਾਹੁਲ੍ਲਿਕਾਤਿ ਚੀવਰਾਦਿਬਾਹੁਲ੍ਲਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨਾ। ਅવੀਤਤਣ੍ਹਤਾਯ ਹਿ ਤਂ ਤਂ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਜਾਤਂ ਬਹੁਂ ਲਨ੍ਤਿ ਆਦਿਯਨ੍ਤੀਤਿ ਬਹੁਲਾ, ਤੇ ਏવ ਬਾਹੁਲਿਕਾ ਯਥਾ ‘‘વੇਨਯਿਕੋ’’ਤਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੨੪੬; ਅ॰ ਨਿ॰ ੮.੧੧; ਪਾਰਾ॰ ੮)। ਤੇ ਪਚ੍ਚਯਬਾਹੁਲ੍ਲਾਯ ਯੁਤ੍ਤਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਚੀવਰਾਦਿਬਾਹੁਲ੍ਲਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਸਿਕ੍ਖਾਯ ਅਗਾਰવਭਾવਤੋ ਸਿਥਿਲਂ ਅਗਾਲ਼੍ਹਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੀਤਿ ਸਾਥਲਿਕਾ। ਸਿਥਿਲਨ੍ਤਿ ਚ ਭਾવਨਪੁਂਸਕਨਿਦ੍ਦੇਸੋ। ਸਿਥਿਲਸਦ੍ਦੇਨ ਸਮਾਨਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਥਲਸਦ੍ਦਸ੍ਸ વਸੇਨ ਸਾਥਲਿਕਾਤਿ ਪਦਸਿਦ੍ਧਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਅવਗਮਨਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਅਧੋਗਮਨਟ੍ਠੇਨ, ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਭਾવੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਧੁਰਾਤਿ ਓਰੋਪਿਤਧੁਰਾ ਉਜ੍ਜਿਤੁਸ੍ਸਾਹਾ। ਉਪਧਿવਿવੇਕੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ। ਦੁવਿਧਮ੍ਪਿ વੀਰਿਯਨ੍ਤਿ ਕਾਯਿਕਂ ਚੇਤਸਿਕਞ੍ਚ વੀਰਿਯਂ।
96. Catutthe paccayabāhullikāti cīvarādibāhullāya paṭipannā. Avītataṇhatāya hi taṃ taṃ parikkhārajātaṃ bahuṃ lanti ādiyantīti bahulā, te eva bāhulikā yathā ‘‘venayiko’’ti (ma. ni. 1.246; a. ni. 8.11; pārā. 8). Te paccayabāhullāya yuttappayuttā hontīti cīvarādibāhullāya paṭipannā nāma honti. Sikkhāya agāravabhāvato sithilaṃ agāḷhaṃ gaṇhantīti sāthalikā. Sithilanti ca bhāvanapuṃsakaniddeso. Sithilasaddena samānatthassa sathalasaddassa vasena sāthalikāti padasiddhi veditabbā. Avagamanaṭṭhenāti adhogamanaṭṭhena, orambhāgiyabhāvenāti attho. Nikkhittadhurāti oropitadhurā ujjitussāhā. Upadhiviveko nibbānaṃ. Duvidhampi vīriyanti kāyikaṃ cetasikañca vīriyaṃ.
ਭਣ੍ਡਨਂ ਜਾਤਂ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਭਣ੍ਡਨਜਾਤਾ। વਿਸੇਸਨਸ੍ਸ ਪਰਨਿਪਾਤવਸੇਨ ਚੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ વਿਸੇਸਨਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਨਿਪਾਤવਸੇਨੇવ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਜਾਤਭਣ੍ਡਨਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਕਲਹੋ ਜਾਤੋ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਕਲਹਜਾਤਾਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਕਲਹਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੋਤਿ ਕਲਹਸ੍ਸ ਹੇਤੁਭੂਤਾ ਪਟਿਭਾਗਾ ਤਂਸਦਿਸੀ ਚ ਅਨਿਟ੍ਠਕਿਰਿਯਾ। ਹਤ੍ਥਪਰਾਮਾਸਾਦਿવਸੇਨਾਤਿ ਕੁਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਲਪਨਅਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਾਦਿવਸੇਨ। ‘‘ਅਯਂ ਧਮ੍ਮੋ, ਨਾਯਂ ਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ વਿਰੁਦ੍ਧવਾਦਭੂਤਂ વਿવਾਦਂ ਆਪਨ੍ਨਾਤਿ વਿવਾਦਪਨ੍ਨਾ। ਤੇਨਾਹ ‘‘વਿਰੁਦ੍ਧવਾਦਂ ਆਪਨ੍ਨਾ’’ਤਿ। ਮੁਖਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਤਾਯ વਾਚਾ ਇਧ ‘‘ਮੁਖ’’ਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਫਰੁਸਾ વਾਚਾ ਮੁਖਸਤ੍ਤਿਯੋ’’ਤਿ।
Bhaṇḍanaṃ jātaṃ etesanti bhaṇḍanajātā. Visesanassa paranipātavasena cetaṃ vuttaṃ. Aṭṭhakathāyaṃ pana visesanassa pubbanipātavaseneva atthaṃ dassento ‘‘jātabhaṇḍanā’’ti āha. Kalaho jāto etesanti kalahajātāti etthāpi eseva nayo. Kalahassa pubbabhāgoti kalahassa hetubhūtā paṭibhāgā taṃsadisī ca aniṭṭhakiriyā. Hatthaparāmāsādivasenāti kujjhitvā aññamaññassa hatthe gahetvā palapanaacchindanādivasena. ‘‘Ayaṃ dhammo, nāyaṃ dhammo’’tiādinā viruddhavādabhūtaṃ vivādaṃ āpannāti vivādapannā. Tenāha ‘‘viruddhavādaṃ āpannā’’ti. Mukhasannissitatāya vācā idha ‘‘mukha’’nti adhippetāti āha ‘‘pharusā vācā mukhasattiyo’’ti.
ਸਤਿਪਿ ਉਭਯੇਸਂ ਕਲਾਪਾਨਂ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਭੇਦੇ ਪਚੁਰਜਨੇਹਿ ਪਨ ਦੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਨਾਨਤ੍ਤਂ ਖੀਰੋਦਕਸਮ੍ਮੋਦਿਤਂ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਮੇਤਂ ਸਂਸਟ੍ਠਂ વਿਯ ਹੁਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਖੀਰੋਦਕਂ વਿਯ ਭੂਤਾ’’ਤਿ। ਯਥਾ ਖੀਰਞ੍ਚ ਉਦਕਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਸਂਸਨ੍ਦਤਿ, વਿਸੁਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਏਕਤ੍ਤਂ વਿਯ ਉਪੇਤਿ, ਏવਂ ਸਾਮਗ੍ਗਿવਸੇਨ ਏਕਤ੍ਤੂਪਗਤਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਮੇਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਓਲੋਕਨਂ ਚਕ੍ਖੂਨਿ વਿਯ ਚਕ੍ਖੂਨਿ ਨਾਮਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਉਪਸਨ੍ਤੇਹਿ ਮੇਤ੍ਤਚਕ੍ਖੂਹੀ’’ਤਿ। ਪਿਯਭਾવਦੀਪਕਾਨਿ ਹਿ ਚਕ੍ਖੂਨਿ ਪਿਯਚਕ੍ਖੂਨਿ। ਪਮੁਦਿਤਸ੍ਸ ਪੀਤਿ ਜਾਯਤੀਤਿ ਪਮੋਦਪਚ੍ਚਯਬਲવਪੀਤਿਮਾਹ। ਪਞ੍ਚવਣ੍ਣਾ ਪੀਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਖੁਦ੍ਦਿਕਾਦਿਭੇਦੇਨ ਪਞ੍ਚਪ੍ਪਕਾਰਾ ਪੀਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ। ਪੀਤਿਮਨਸ੍ਸਾਤਿ ਤਾਯ ਪੀਤਿਯਾ ਪੀਣਿਤਮਨਸ੍ਸ, ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਆવਹੇਹਿ ਉਲ਼ਾਰੇਹਿ ਪੀਤਿવੇਗੇਹਿ ਤਿਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। વਿਗਤਦਰਥੋਤਿ ਕਿਲੇਸਪਰਿਲ਼ਾਹਾਨਂ ਦੂਰੀਭਾવੇਨ વੂਪਸਨ੍ਤਦਰਥੋ।
Satipi ubhayesaṃ kalāpānaṃ paramatthato bhede pacurajanehi pana duviññeyyanānattaṃ khīrodakasammoditaṃ accantametaṃ saṃsaṭṭhaṃ viya hutvā tiṭṭhatīti āha ‘‘khīrodakaṃ viya bhūtā’’ti. Yathā khīrañca udakañca aññamaññaṃ saṃsandati, visuṃ na hoti, ekattaṃ viya upeti, evaṃ sāmaggivasena ekattūpagatacittuppādāti attho. Mettacittaṃ paccupaṭṭhāpetvā olokanaṃ cakkhūni viya cakkhūni nāmāti āha ‘‘upasantehi mettacakkhūhī’’ti. Piyabhāvadīpakāni hi cakkhūni piyacakkhūni. Pamuditassa pīti jāyatīti pamodapaccayabalavapītimāha. Pañcavaṇṇā pīti uppajjatīti khuddikādibhedena pañcappakārā pīti uppajjati. Pītimanassāti tāya pītiyā pīṇitamanassa, passaddhiāvahehi uḷārehi pītivegehi tintacittassāti attho. Vigatadarathoti kilesapariḷāhānaṃ dūrībhāvena vūpasantadaratho.
ਕੇਨ ਉਦਕੇਨ ਦਾਰਿਤੋ ਪਬ੍ਬਤਪ੍ਪਦੇਸੋਤਿ ਕਤ੍વਾ ਆਹ ‘‘ਕਨ੍ਦਰੋ ਨਾਮਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਉਦਕਸ੍ਸ ਯਥਾਨਿਨ੍ਨਂ ਪવਤ੍ਤਿਯਾ ਨਦਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਭਾવੇਨ ‘‘ਨਦਿਕੁਞ੍ਜੋ’’ਤਿਪਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਸਾવਟ੍ਟਾ ਨਦਿਯੋ ਪਦਰਾ। ਅਟ੍ਠ ਮਾਸੇਤਿ ਹੇਮਨ੍ਤਗਿਮ੍ਹਉਤੁવਸੇਨ ਅਟ੍ਠ ਮਾਸੇ। ਖੁਦ੍ਦਕਾ ਉਦਕવਾਹਿਨਿਯੋ ਸਾਖਾ વਿਯਾਤਿ ਸਾਖਾ। ਖੁਦ੍ਦਕਸੋਬ੍ਭਾ ਕੁਸੁਬ੍ਭਾ ਓਕਾਰਸ੍ਸ ਉਕਾਰਂ ਕਤ੍વਾ। ਯਤ੍ਥ ਉਪਰਿ ਉਨ੍ਨਤਪ੍ਪਦੇਸਤੋ ਉਦਕਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਚੇવ ਸਨ੍ਦਤਿ ਚ, ਤੇ ਕੁਸੁਬ੍ਭਾ ਖੁਦ੍ਦਕਆવਾਟਾ। ਖੁਦ੍ਦਕਨਦਿਯੋਤਿ ਪਬ੍ਬਤਪਾਦਾਦਿਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਾ ਖੁਦ੍ਦਕਾ ਨਦਿਯੋ।
Kena udakena dārito pabbatappadesoti katvā āha ‘‘kandaro nāmā’’tiādi. Udakassa yathāninnaṃ pavattiyā nadinibbattanabhāvena ‘‘nadikuñjo’’tipi vuccati. Sāvaṭṭā nadiyo padarā. Aṭṭha māseti hemantagimhautuvasena aṭṭha māse. Khuddakā udakavāhiniyo sākhā viyāti sākhā. Khuddakasobbhā kusubbhā okārassa ukāraṃ katvā. Yattha upari unnatappadesato udakaṃ āgantvā tiṭṭhati ceva sandati ca, te kusubbhā khuddakaāvāṭā. Khuddakanadiyoti pabbatapādādito nikkhantā khuddakā nadiyo.
ਪਰਿਸਾਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Parisāsuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ • Aṅguttaranikāya / ੪. ਪਰਿਸਾਸੁਤ੍ਤਂ • 4. Parisāsuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ੪. ਪਰਿਸਾਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 4. Parisāsuttavaṇṇanā
