| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
၅. ပရိသဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ
5. Parisavaggavaṇṇanā
၄၃. ပဉ္စမသ္သ ပဌမေ ဥတ္တာနာတိ ပာကဋာ အပ္ပဋိစ္ဆန္နာ။ ဂမ္ဘီရာတိ ဂုဠ္ဟာ ပဋိစ္ဆန္နာ။ ဥဒ္ဓတာတိ ဥဒ္ဓစ္စေန သမန္နာဂတာ။ ဥန္နဠာတိ ဥဂ္ဂတနဠာ, ဥဋ္ဌိတတုစ္ဆမာနာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ စပလာတိ ပတ္တစီဝရမဏ္ဍနာဒိနာ စာပလ္လေန ယုတ္တာ။ မုခရာတိ မုခခရာ ခရဝစနာ။ ဝိကိဏ္ဏဝာစာတိ အသံယတဝစနာ ဒိဝသမ္ပိ နိရတ္ထကဝစနပလာပိနော။ မုဋ္ဌသ္သတီတိ ဝိသ္သဋ္ဌသတိနော။ အသမ္ပဇာနာတိ နိပ္ပညာ။ အသမာဟိတာတိ စိတ္တေကဂ္ဂတာမတ္တသ္သာပိ အလာဘိနော။ ပာကတိန္ဒ္ရိယာတိ ပကတိယာ ဌိတေဟိ ဝိဝဋေဟိ အရက္ခိတေဟိ ဣန္ဒ္ရိယေဟိ သမန္နာဂတာ။ သုက္ကပက္ခော ဝုတ္တဝိပလ္လာသေန ဝေဒိတဗ္ဗော။
43. Pañcamassa paṭhame uttānāti pākaṭā appaṭicchannā. Gambhīrāti guḷhā paṭicchannā. Uddhatāti uddhaccena samannāgatā. Unnaḷāti uggatanaḷā, uṭṭhitatucchamānāti vuttaṃ hoti. Capalāti pattacīvaramaṇḍanādinā cāpallena yuttā. Mukharāti mukhakharā kharavacanā. Vikiṇṇavācāti asaṃyatavacanā divasampi niratthakavacanapalāpino. Muṭṭhassatīti vissaṭṭhasatino. Asampajānāti nippaññā. Asamāhitāti cittekaggatāmattassāpi alābhino. Pākatindriyāti pakatiyā ṭhitehi vivaṭehi arakkhitehi indriyehi samannāgatā. Sukkapakkho vuttavipallāsena veditabbo.
၄၄. ဒုတိယေ ဘဏ္ဍနဇာတာတိ ဘဏ္ဍနံ ဝုစ္စတိ ကလဟသ္သ ပုဗ္ဗဘာဂော, တံ တေသံ ဇာတန္တိ ဘဏ္ဍနဇာတာ။ တထာ ‘‘မယံ တုမ္ဟေ ဒဏ္ဍာပေသ္သာမ ဗန္ဓာပေသ္သာမာ’’တိအာဒိဝစနပ္ပဝတ္တိယာ သဉ္ဇာတကလဟာ။ အယံ တာဝ ဂိဟီသု နယော။ ပဗ္ဗဇိတာ ပန အာပတ္တိဝီတိက္ကမဝာစံ ဝဒန္တာ ကလဟဇာတာ နာမ။ ဝိဝာဒာပန္နာတိ ဝိရုဒ္ဓဝာဒံ အာပန္နာ။ မုခသတ္တီဟိ ဝိတုဒန္တာတိ ဂုဏာနံ ဆိန္ဒနဋ္ဌေန ဒုဗ္ဘာသိတာ ဝာစာ မုခသတ္တိယောတိ ဝုစ္စန္တိ, တာဟိ ဝိတုဒန္တာ ဝိဇ္ဈန္တာ။ သမဂ္ဂာတိ ဧကကမ္မံ ဧကုဒ္ဒေသော သမသိက္ခတာတိ ဧတေသံ ကရဏေန သမဂ္ဂတာယ သဟိတာ။ ပိယစက္ခူဟီတိ မေတ္တာစက္ခူဟိ။
44. Dutiye bhaṇḍanajātāti bhaṇḍanaṃ vuccati kalahassa pubbabhāgo, taṃ tesaṃ jātanti bhaṇḍanajātā. Tathā ‘‘mayaṃ tumhe daṇḍāpessāma bandhāpessāmā’’tiādivacanappavattiyā sañjātakalahā. Ayaṃ tāva gihīsu nayo. Pabbajitā pana āpattivītikkamavācaṃ vadantā kalahajātā nāma. Vivādāpannāti viruddhavādaṃ āpannā. Mukhasattīhi vitudantāti guṇānaṃ chindanaṭṭhena dubbhāsitā vācā mukhasattiyoti vuccanti, tāhi vitudantā vijjhantā. Samaggāti ekakammaṃ ekuddeso samasikkhatāti etesaṃ karaṇena samaggatāya sahitā. Piyacakkhūhīti mettācakkhūhi.
၄၅. တတိယေ အဂ္ဂဝတီတိ ဥတ္တမပုဂ္ဂလဝတီ, အဂ္ဂာယ ဝာ ဥတ္တမာယ ပဋိပတ္တိယာ သမန္နာဂတာ။ တတော ဝိပရီတာ အနဂ္ဂဝတီ။ ဗာဟုလိကာတိ စီဝရာဒိဗာဟုလ္လာယ ပဋိပန္နာ။ သာသနံ သိထိလံ ဂဏ္ဟန္တီတိ သာထလိကာ။ ဩက္ကမနေ ပုဗ္ဗင္ဂမာတိ ဧတ္ထ ဩက္ကမနံ ဝုစ္စတိ အဝဂမနဋ္ဌေန ပဉ္စ နီဝရဏာနိ, တေန ပဉ္စနီဝရဏပူရဏေ ပုဗ္ဗင္ဂမာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ပဝိဝေကေတိ ဥပဓိဝိဝေကေ နိဗ္ဗာနေ။ နိက္ခိတ္တဓုရာတိ တိဝိဓေပိ ဝိဝေကေ ဩရောပိတဓုရာ။ န ဝီရိယံ အာရဘန္တီတိ ဒုဝိဓမ္ပိ ဝီရိယံ န ကရောန္တိ။ အပ္ပတ္တသ္သ ပတ္တိယာတိ ပုဗ္ဗေ အပ္ပတ္တသ္သ ဈာနဝိပသ္သနာမဂ္ဂဖလဝိသေသသ္သ ပတ္တိအတ္ထာယ။ ဣတရံ ပဒဒ္ဝယံ တသ္သေဝ ဝေဝစနံ။ ပစ္ဆိမာ ဇနတာတိ သဒ္ဓိဝိဟာရိကအန္တေဝာသိကဇနော ။ ဒိဋ္ဌာနုဂတိံ အာပဇ္ဇတီတိ အာစရိယုပဇ္ဈာယေဟိ ကတံ အနုကရောန္တော ဒိဋ္ဌသ္သ တေသံ အာစာရသ္သ အနုဂတိံ အာပဇ္ဇတိ နာမ။ သေသံ ဝုတ္တပဋိပက္ခနယေန ဝေဒိတဗ္ဗံ။
45. Tatiye aggavatīti uttamapuggalavatī, aggāya vā uttamāya paṭipattiyā samannāgatā. Tato viparītā anaggavatī. Bāhulikāti cīvarādibāhullāya paṭipannā. Sāsanaṃ sithilaṃ gaṇhantīti sāthalikā. Okkamane pubbaṅgamāti ettha okkamanaṃ vuccati avagamanaṭṭhena pañca nīvaraṇāni, tena pañcanīvaraṇapūraṇe pubbaṅgamāti vuttaṃ hoti. Paviveketi upadhiviveke nibbāne. Nikkhittadhurāti tividhepi viveke oropitadhurā. Na vīriyaṃ ārabhantīti duvidhampi vīriyaṃ na karonti. Appattassa pattiyāti pubbe appattassa jhānavipassanāmaggaphalavisesassa pattiatthāya. Itaraṃ padadvayaṃ tasseva vevacanaṃ. Pacchimā janatāti saddhivihārikaantevāsikajano . Diṭṭhānugatiṃ āpajjatīti ācariyupajjhāyehi kataṃ anukaronto diṭṭhassa tesaṃ ācārassa anugatiṃ āpajjati nāma. Sesaṃ vuttapaṭipakkhanayena veditabbaṃ.
၄၆. စတုတ္ထေ အရိယာတိ အရိယသာဝကပရိသာ။ အနရိယာတိ ပုထုဇ္ဇနပရိသာ။ ‘‘ဣဒံ ဒုက္ခ’’န္တိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနန္တီတိ ဌပေတ္ဝာ တဏ္ဟံ တေဘူမကာ ပဉ္စက္ခန္ဓာ ဒုက္ခသစ္စံ နာမ, ဧတ္တကမေဝ ဒုက္ခံ, ဣတော ဥဒ္ဓံ ဒုက္ခံ နတ္ထီတိ ယထာသဘာဝတော နပ္ပဇာနန္တိ။ ဧသ နယော သဗ္ဗတ္ထ။ သေသပဒေသု ပန တသ္သ ဒုက္ခသ္သ သမုဋ္ဌာပိကာ ပုရိမတဏ္ဟာ သမုဒယော နာမ, တသ္သာယေဝ တဏ္ဟာယ, ဒ္ဝိန္နမ္ပိ ဝာ တေသံ သစ္စာနံ အစ္စန္တက္ခယော အသမုပ္ပတ္တိ ဒုက္ခနိရောဓော နာမ, အဋ္ဌင္ဂိကော အရိယမဂ္ဂော ဒုက္ခနိရောဓဂာမိနီ ပဋိပဒာ နာမာတိ ဧဝံ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ စတူဟိ သစ္စေဟိ စတ္တာရော မဂ္ဂာ စ စတ္တာရိ စ ဖလာနိ ကထိတာနိ။
46. Catutthe ariyāti ariyasāvakaparisā. Anariyāti puthujjanaparisā. ‘‘Idaṃ dukkha’’nti yathābhūtaṃ nappajānantīti ṭhapetvā taṇhaṃ tebhūmakā pañcakkhandhā dukkhasaccaṃ nāma, ettakameva dukkhaṃ, ito uddhaṃ dukkhaṃ natthīti yathāsabhāvato nappajānanti. Esa nayo sabbattha. Sesapadesu pana tassa dukkhassa samuṭṭhāpikā purimataṇhā samudayo nāma, tassāyeva taṇhāya, dvinnampi vā tesaṃ saccānaṃ accantakkhayo asamuppatti dukkhanirodho nāma, aṭṭhaṅgiko ariyamaggo dukkhanirodhagāminī paṭipadā nāmāti evaṃ imasmiṃ sutte catūhi saccehi cattāro maggā ca cattāri ca phalāni kathitāni.
၄၇. ပဉ္စမေ ပရိသာကသဋောတိ ကသဋပရိသာ ကစဝရပရိသာ ပလာပပရိသာတိ အတ္ထော။ ပရိသာမဏ္ဍောတိ ပသန္နပရိသာ သာရပရိသာတိ အတ္ထော။ ဆန္ဒာဂတိံ ဂစ္ဆန္တီတိ ဆန္ဒေန အဂတိံ ဂစ္ဆန္တိ, အကတ္တဗ္ဗံ ကရောန္တီတိ အတ္ထော။ သေသပဒေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဣမာနိ ပန စတ္တာရိ အဂတိဂမနာနိ ဘဏ္ဍဘာဇနီယေ စ ဝိနိစ္ဆယဋ္ဌာနေ စ လဗ္ဘန္တိ။ တတ္ထ ဘဏ္ဍဘာဇနီယေ တာဝ အတ္တနော ဘာရဘူတာနံ ဘိက္ခူနံ အမနာပေ ဘဏ္ဍကေ ပတ္တေ တံ ပရိဝတ္တေတ္ဝာ မနာပံ ဒေန္တော ဆန္ဒာဂတိံ ဂစ္ဆတိ နာမ။ အတ္တနော ပန အဘာရဘူတာနံ မနာပေ ဘဏ္ဍကေ ပတ္တေ တံ ပရိဝတ္တေတ္ဝာ အမနာပံ ဒေန္တော ဒောသာဂတိံ ဂစ္ဆတိ နာမ။ ဘဏ္ဍကဘာဇနီယဝတ္ထုဉ္စ ဌိတိကဉ္စ အဇာနန္တော မောဟာဂတိံ ဂစ္ဆတိ နာမ။ မုခရာနံ ဝာ ရာဇာဒိနိသ္သိတာနံ ဝာ ‘‘ဣမေ မေ အမနာပေ ဘဏ္ဍကေ ဒိန္နေ အနတ္ထမ္ပိ ကရေယ္ယု’’န္တိ ဘယေန ပရိဝတ္တေတ္ဝာ မနာပံ ဒေန္တော ဘယာဂတိံ ဂစ္ဆတိ နာမ။ ယော ပန ဧဝံ န ဂစ္ဆတိ, သဗ္ဗေသံ တုလာဘူတော ပမာဏဘူတော မဇ္ဈတ္တော ဟုတ္ဝာ ယံ ယသ္သ ပာပုဏာတိ, တညေဝ တသ္သ ဒေတိ, အယံ စတုဗ္ဗိဓမ္ပိ အဂတိဂမနံ န ဂစ္ဆတိ နာမ။ ဝိနိစ္ဆယဋ္ဌာနေ ပန အတ္တနော ဘာရဘူတသ္သ ဂရုကာပတ္တိံ လဟုကာပတ္တီတိ ကတ္ဝာ ကထေန္တော ဆန္ဒာဂတိံ ဂစ္ဆတိ နာမ။ ဣတရသ္သ လဟုကာပတ္တိံ ဂရုကာပတ္တီတိ ကတ္ဝာ ကထေန္တော ဒောသာဂတိံ ဂစ္ဆတိ နာမ။ အာပတ္တိဝုဋ္ဌာနံ ပန သမုစ္စယက္ခန္ဓကဉ္စ အဇာနန္တော မောဟာဂတိံ ဂစ္ဆတိ နာမ။ မုခရသ္သ ဝာ ရာဇပူဇိတသ္သ ဝာ ‘‘အယံ မေ ဂရုကံ ကတ္ဝာ အာပတ္တိံ ကထေန္တသ္သ အနတ္ထမ္ပိ ကရေယ္ယာ’’တိ ဂရုကမေဝ လဟုကာတိ ကတ္ဝာ ကထေန္တော ဘယာဂတိံ ဂစ္ဆတိ နာမ။ ယော ပန သဗ္ဗေသံ ယထာဘူတမေဝ ကထေတိ, အယံ စတုဗ္ဗိဓမ္ပိ အဂတိဂမနံ န ဂစ္ဆတိ နာမ။
47. Pañcame parisākasaṭoti kasaṭaparisā kacavaraparisā palāpaparisāti attho. Parisāmaṇḍoti pasannaparisā sāraparisāti attho. Chandāgatiṃ gacchantīti chandena agatiṃ gacchanti, akattabbaṃ karontīti attho. Sesapadesupi eseva nayo. Imāni pana cattāri agatigamanāni bhaṇḍabhājanīye ca vinicchayaṭṭhāne ca labbhanti. Tattha bhaṇḍabhājanīye tāva attano bhārabhūtānaṃ bhikkhūnaṃ amanāpe bhaṇḍake patte taṃ parivattetvā manāpaṃ dento chandāgatiṃ gacchati nāma. Attano pana abhārabhūtānaṃ manāpe bhaṇḍake patte taṃ parivattetvā amanāpaṃ dento dosāgatiṃ gacchati nāma. Bhaṇḍakabhājanīyavatthuñca ṭhitikañca ajānanto mohāgatiṃgacchati nāma. Mukharānaṃ vā rājādinissitānaṃ vā ‘‘ime me amanāpe bhaṇḍake dinne anatthampi kareyyu’’nti bhayena parivattetvā manāpaṃ dento bhayāgatiṃ gacchati nāma. Yo pana evaṃ na gacchati, sabbesaṃ tulābhūto pamāṇabhūto majjhatto hutvā yaṃ yassa pāpuṇāti, taññeva tassa deti, ayaṃ catubbidhampi agatigamanaṃ na gacchati nāma. Vinicchayaṭṭhāne pana attano bhārabhūtassa garukāpattiṃ lahukāpattīti katvā kathento chandāgatiṃ gacchati nāma. Itarassa lahukāpattiṃ garukāpattīti katvā kathento dosāgatiṃ gacchati nāma. Āpattivuṭṭhānaṃ pana samuccayakkhandhakañca ajānanto mohāgatiṃ gacchati nāma. Mukharassa vā rājapūjitassa vā ‘‘ayaṃ me garukaṃ katvā āpattiṃ kathentassa anatthampi kareyyā’’ti garukameva lahukāti katvā kathento bhayāgatiṃ gacchati nāma. Yo pana sabbesaṃ yathābhūtameva katheti, ayaṃ catubbidhampi agatigamanaṃ na gacchati nāma.
၄၈. ဆဋ္ဌေ ဩက္ကာစိတဝိနီတာတိ ဒုဗ္ဗိနီတာ။ နော ပဋိပုစ္ဆာဝိနီတာတိ န ပုစ္ဆိတ္ဝာ ဝိနီတာ။ ဂမ္ဘီရာတိ ပာဠိဝသေန ဂမ္ဘီရာ သလ္လသုတ္တသဒိသာ။ ဂမ္ဘီရတ္ထာတိ အတ္ထဝသေန ဂမ္ဘီရာ မဟာဝေဒလ္လသုတ္တသဒိသာ။ လောကုတ္တရာတိ လောကုတ္တရအတ္ထဒီပကာ ။ သုညတာပဋိသံယုတ္တာတိ သတ္တသုညံ ဓမ္မမတ္တမေဝ ပကာသကာ အသင္ခတသံယုတ္တသဒိသာ။ န အညာ စိတ္တံ ဥပဋ္ဌပေန္တီတိ ဝိဇာနနတ္ထာယ စိတ္တံ န ဥပဋ္ဌပေန္တိ, နိဒ္ဒာယန္တိ ဝာ အညဝိဟိတာ ဝာ ဟောန္တိ။ ဥဂ္ဂဟေတဗ္ဗံ ပရိယာပုဏိတဗ္ဗန္တိ ဥဂ္ဂဟေတဗ္ဗေ စ ပရိယာပုဏိတဗ္ဗေ စ။ ကဝိတာတိ ကဝီဟိ ကတာ။ ဣတရံ တသ္သေဝ ဝေဝစနံ။ စိတ္တက္ခရာတိ ဝိစိတ္ရအက္ခရာ။ ဣတရံ တသ္သေဝ ဝေဝစနံ။ ဗာဟိရကာတိ သာသနတော ဗဟိဘူတာ။ သာဝကဘာသိတာတိ တေသံ တေသံ သာဝကေဟိ ဘာသိတာ။ သုသ္သူသန္တီတိ အက္ခရစိတ္တတာယ စေဝ သရသမ္ပတ္တိယာ စ အတ္တမနာ ဟုတ္ဝာ သုဏန္တိ။ န စေဝ အညမညံ ပဋိပုစ္ဆန္တီတိ အညမညံ အတ္ထံ ဝာ အနုသန္ဓိံ ဝာ ပုဗ္ဗာပရံ ဝာ န ပုစ္ဆန္တိ။ န စ ပဋိဝိစရန္တီတိ ပုစ္ဆနတ္ထာယ စာရိကံ န ဝိစရန္တိ။ ဣဒံ ကထန္တိ ဣဒံ ဗ္ယဉ္ဇနံ ကထံ ရောပေတဗ္ဗံ ကိန္တိ ရောပေတဗ္ဗံ? ဣမသ္သ ကော အတ္ထောတိ ဣမသ္သ ဘာသိတသ္သ ကော အတ္ထော, ကာ အနုသန္ဓိ, ကိံ ပုဗ္ဗာပရံ? အဝိဝဋန္တိ ပဋိစ္ဆန္နံ။ န ဝိဝရန္တီတိ န ဥဂ္ဃာဋေန္တိ။ အနုတ္တာနီကတန္တိ အပာကဋံ ကတံ။ န ဥတ္တာနိံ ကရောန္တီတိ ပာကဋံ န ကရောန္တိ။ ကင္ခာဌာနိယေသူတိ ကင္ခာယ ကာရဏဘူတေသု။ သုက္ကပက္ခော ဝုတ္တဝိပလ္လာသေန ဝေဒိတဗ္ဗော။
48. Chaṭṭhe okkācitavinītāti dubbinītā. No paṭipucchāvinītāti na pucchitvā vinītā. Gambhīrāti pāḷivasena gambhīrā sallasuttasadisā. Gambhīratthāti atthavasena gambhīrā mahāvedallasuttasadisā. Lokuttarāti lokuttaraatthadīpakā . Suññatāpaṭisaṃyuttāti sattasuññaṃ dhammamattameva pakāsakā asaṅkhatasaṃyuttasadisā. Na aññā cittaṃ upaṭṭhapentīti vijānanatthāya cittaṃ na upaṭṭhapenti, niddāyanti vā aññavihitā vā honti. Uggahetabbaṃ pariyāpuṇitabbanti uggahetabbe ca pariyāpuṇitabbe ca. Kavitāti kavīhi katā. Itaraṃ tasseva vevacanaṃ. Cittakkharāti vicitraakkharā. Itaraṃ tasseva vevacanaṃ. Bāhirakāti sāsanato bahibhūtā. Sāvakabhāsitāti tesaṃ tesaṃ sāvakehi bhāsitā. Sussūsantīti akkharacittatāya ceva sarasampattiyā ca attamanā hutvā suṇanti. Na ceva aññamaññaṃ paṭipucchantīti aññamaññaṃ atthaṃ vā anusandhiṃ vā pubbāparaṃ vā na pucchanti. Na ca paṭivicarantīti pucchanatthāya cārikaṃ na vicaranti. Idaṃ kathanti idaṃ byañjanaṃ kathaṃ ropetabbaṃ kinti ropetabbaṃ? Imassa ko atthoti imassa bhāsitassa ko attho, kā anusandhi, kiṃ pubbāparaṃ? Avivaṭanti paṭicchannaṃ. Na vivarantīti na ugghāṭenti. Anuttānīkatanti apākaṭaṃ kataṃ. Na uttāniṃ karontīti pākaṭaṃ na karonti. Kaṅkhāṭhāniyesūti kaṅkhāya kāraṇabhūtesu. Sukkapakkho vuttavipallāsena veditabbo.
၄၉. သတ္တမေ အာမိသဂရူတိ စတုပစ္စယဂရုကာ လောကုတ္တရဓမ္မံ လာမကတော ဂဟေတ္ဝာ ဌိတပရိသာ။ သဒ္ဓမ္မဂရူတိ နဝ လောကုတ္တရဓမ္မေ ဂရုကေ ကတ္ဝာ စတ္တာရော ပစ္စယေ လာမကတော ဂဟေတ္ဝာ ဌိတပရိသာ။ ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တောတိ ဒ္ဝီဟိ ဘာဂေဟိ ဝိမုတ္တော။ ပညာဝိမုတ္တောတိ ပညာယ ဝိမုတ္တော သုက္ခဝိပသ္သကခီဏာသဝော။ ကာယသက္ခီတိ ကာယေန ဈာနဖသ္သံ ဖုသိတ္ဝာ ပစ္ဆာ နိရောဓံ နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကတ္ဝာ ဌိတော။ ဒိဋ္ဌိပ္ပတ္တောတိ ဒိဋ္ဌန္တံ ပတ္တော။ ဣမေ ဒ္ဝေပိ ဆသု ဌာနေသု လဗ္ဘန္တိ။ သဒ္ဓာဝိမုတ္တောတိ သဒ္ဒဟန္တော ဝိမုတ္တော။ အယမ္ပိ ဆသု ဌာနေသု လဗ္ဘတိ။ ဓမ္မံ အနုသ္သရတီတိ ဓမ္မာနုသာရီ။ သဒ္ဓံ အနုသ္သရတီတိ သဒ္ဓာနုသာရီ။ ဣမေ ဒ္ဝေပိ ပဌမမဂ္ဂသမင္ဂိနော။ ကလ္ယာဏဓမ္မောတိ သုန္ဒရဓမ္မော။ ဒုသ္သီလော ပာပဓမ္မောတိ နိသ္သီလော လာမကဓမ္မော။ ဣမံ ကသ္မာ ဂဏ္ဟန္တိ? သဗ္ဗေသု ဟိ ဧကသဒိသေသု ဇာတေသု သီလဝန္တေသု ဗလဝဂာရဝံ န ဟောတိ, ဧကစ္စေသု ပန ဒုသ္သီလေသု သတိ သီလဝန္တာနံ ဥပရိ ဗလဝဂာရဝံ ဟောတီတိ မညန္တာ ဂဏ္ဟန္တိ။ တေ တေန လာဘံ လဘန္တီတိ တေ ဘိက္ခူ ဧကစ္စာနံ ဝဏ္ဏံ ဧကစ္စာနံ အဝဏ္ဏံ ကထေတ္ဝာ စတ္တာရော ပစ္စယေ လဘန္တိ။ ဂထိတာတိ တဏ္ဟာယ ဂန္ထိတာ။ မုစ္ဆိတာတိ တဏ္ဟာဝသေနေဝ မုစ္ဆိတာ။ အဇ္ဈောပန္နာတိ အဇ္ဈောသာယ ဂိလိတ္ဝာ ပရိနိဋ္ဌပေတ္ဝာ ဌိတာ။ အနာဒီနဝဒသ္သာဝိနောတိ အပစ္စဝေက္ခိတပရိဘောဂေ အာဒီနဝံ အပသ္သန္တာ။ အနိသ္သရဏပညာတိ စတူသု ပစ္စယေသု ဆန္ဒရာဂအပကဍ္ဎနာယ နိသ္သရဏပညာယ ဝိရဟိတာ ဣဒမတ္ထံ ဧတန္တိ အဇာနန္တာ။ ပရိဘုဉ္ဇန္တီတိ သစ္ဆန္ဒရာဂာ ဟုတ္ဝာ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ။
49. Sattame āmisagarūti catupaccayagarukā lokuttaradhammaṃ lāmakato gahetvā ṭhitaparisā. Saddhammagarūti nava lokuttaradhamme garuke katvā cattāro paccaye lāmakato gahetvā ṭhitaparisā. Ubhatobhāgavimuttoti dvīhi bhāgehi vimutto. Paññāvimuttoti paññāya vimutto sukkhavipassakakhīṇāsavo. Kāyasakkhīti kāyena jhānaphassaṃ phusitvā pacchā nirodhaṃ nibbānaṃ sacchikatvā ṭhito. Diṭṭhippattoti diṭṭhantaṃ patto. Ime dvepi chasu ṭhānesu labbhanti. Saddhāvimuttoti saddahanto vimutto. Ayampi chasu ṭhānesu labbhati. Dhammaṃ anussaratīti dhammānusārī. Saddhaṃ anussaratīti saddhānusārī. Ime dvepi paṭhamamaggasamaṅgino. Kalyāṇadhammoti sundaradhammo. Dussīlo pāpadhammoti nissīlo lāmakadhammo. Imaṃ kasmā gaṇhanti? Sabbesu hi ekasadisesu jātesu sīlavantesu balavagāravaṃ na hoti, ekaccesu pana dussīlesu sati sīlavantānaṃ upari balavagāravaṃ hotīti maññantā gaṇhanti. Te tena lābhaṃ labhantīti te bhikkhū ekaccānaṃ vaṇṇaṃ ekaccānaṃ avaṇṇaṃ kathetvā cattāro paccaye labhanti. Gathitāti taṇhāya ganthitā. Mucchitāti taṇhāvaseneva mucchitā. Ajjhopannāti ajjhosāya gilitvā pariniṭṭhapetvā ṭhitā. Anādīnavadassāvinoti apaccavekkhitaparibhoge ādīnavaṃ apassantā. Anissaraṇapaññāti catūsu paccayesu chandarāgaapakaḍḍhanāya nissaraṇapaññāya virahitā idamatthaṃ etanti ajānantā. Paribhuñjantīti sacchandarāgā hutvā paribhuñjanti.
သုက္ကပက္ခေ ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တောတိအာဒီသု အယံ သတ္တန္နမ္ပိ အရိယပုဂ္ဂလာနံ သင္ခေပပကာသနာ – ဧကော ဘိက္ခု ပညာဓုရေန အဘိနိဝိဋ္ဌော အဋ္ဌ သမာပတ္တိယော နိဗ္ဗတ္တေတ္ဝာ သောတာပတ္တိမဂ္ဂံ ပာပုဏာတိ။ သော တသ္မိံ ခဏေ ဓမ္မာနုသာရီ နာမ ဟောတိ, သောတာပတ္တိဖလာဒီသု ဆသု ဌာနေသု ကာယသက္ခိ နာမ, အရဟတ္တဖလက္ခဏေ ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တော နာမ။ သမာပတ္တီဟိ ဝိက္ခမ္ဘနဝိမုတ္တိယာ မဂ္ဂေန သမုစ္ဆေဒဝိမုတ္တိယာတိ ဒ္ဝိက္ခတ္တုံ ဝာ ဒ္ဝီဟိ ဝာ ဘာဂေဟိ ဝိမုတ္တောတိ အတ္ထော။ အပရော ပညာဓုရေန အဘိနိဝိဋ္ဌော သမာပတ္တိယော နိဗ္ဗတ္တေတုံ အသက္ကောန္တော သုက္ခဝိပသ္သကောဝ ဟုတ္ဝာ သောတာပတ္တိမဂ္ဂံ ပာပုဏာတိ။ သော တသ္မိံ ခဏေ ဓမ္မာနုသာရီ နာမ ဟောတိ, သောတာပတ္တိဖလာဒီသု ဆသု ဌာနေသု ဒိဋ္ဌိပ္ပတ္တော နာမ, အရဟတ္တဖလက္ခဏေ ပညာဝိမုတ္တော နာမ။ အပရော သဒ္ဓာဓုရေန အဘိနိဝိဋ္ဌော အဋ္ဌ သမာပတ္တိယော နိဗ္ဗတ္တေတ္ဝာ သောတာပတ္တိမဂ္ဂံ ပာပုဏာတိ။ သော တသ္မိံ ခဏေ သဒ္ဓာနုသာရီ နာမ ဟောတိ, သောတာပတ္တိဖလာဒီသု ဆသု ဌာနေသု ကာယသက္ခိ နာမ, အရဟတ္တဖလက္ခဏေ ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တော နာမ။ အပရော သဒ္ဓာဓုရေန အဘိနိဝိဋ္ဌော သမာပတ္တိယော နိဗ္ဗတ္တေတုံ အသက္ကောန္တော သုက္ခဝိပသ္သကောဝ ဟုတ္ဝာ သောတာပတ္တိမဂ္ဂံ ပာပုဏာတိ။ သော တသ္မိံ ခဏေ သဒ္ဓာနုသာရီ နာမ ဟောတိ, သောတာပတ္တိဖလာဒီသု ဆသု ဌာနေသု သဒ္ဓာဝိမုတ္တော နာမ, အရဟတ္တဖလက္ခဏေ ပညာဝိမုတ္တော နာမ။
Sukkapakkhe ubhatobhāgavimuttotiādīsu ayaṃ sattannampi ariyapuggalānaṃ saṅkhepapakāsanā – eko bhikkhu paññādhurena abhiniviṭṭho aṭṭha samāpattiyo nibbattetvā sotāpattimaggaṃ pāpuṇāti. So tasmiṃ khaṇe dhammānusārī nāma hoti, sotāpattiphalādīsu chasu ṭhānesu kāyasakkhi nāma, arahattaphalakkhaṇe ubhatobhāgavimutto nāma. Samāpattīhi vikkhambhanavimuttiyā maggena samucchedavimuttiyāti dvikkhattuṃ vā dvīhi vā bhāgehi vimuttoti attho. Aparo paññādhurena abhiniviṭṭho samāpattiyo nibbattetuṃ asakkonto sukkhavipassakova hutvā sotāpattimaggaṃ pāpuṇāti. So tasmiṃ khaṇe dhammānusārī nāma hoti, sotāpattiphalādīsu chasu ṭhānesu diṭṭhippatto nāma, arahattaphalakkhaṇe paññāvimutto nāma. Aparo saddhādhurena abhiniviṭṭho aṭṭha samāpattiyo nibbattetvā sotāpattimaggaṃ pāpuṇāti. So tasmiṃ khaṇe saddhānusārī nāma hoti, sotāpattiphalādīsu chasu ṭhānesu kāyasakkhi nāma, arahattaphalakkhaṇe ubhatobhāgavimutto nāma. Aparo saddhādhurena abhiniviṭṭho samāpattiyo nibbattetuṃ asakkonto sukkhavipassakova hutvā sotāpattimaggaṃ pāpuṇāti. So tasmiṃ khaṇe saddhānusārī nāma hoti, sotāpattiphalādīsu chasu ṭhānesu saddhāvimutto nāma, arahattaphalakkhaṇe paññāvimutto nāma.
၅၀. အဋ္ဌမေ ဝိသမာတိ သပက္ခလနဋ္ဌေန ဝိသမာ။ သမာတိ နိပက္ခလနဋ္ဌေန သမာ။ အဓမ္မကမ္မာနီတိ ဥဒ္ဓမ္မာနိ ကမ္မာနိ။ အဝိနယကမ္မာနီတိ ဥဗ္ဗိနယာနိ ကမ္မာနိ။
50. Aṭṭhame visamāti sapakkhalanaṭṭhena visamā. Samāti nipakkhalanaṭṭhena samā. Adhammakammānīti uddhammāni kammāni. Avinayakammānīti ubbinayāni kammāni.
၅၁. နဝမေ အဓမ္မိကာတိ နိဒ္ဓမ္မာ။ ဓမ္မိကာတိ ဓမ္မယုတ္တာ။
51. Navame adhammikāti niddhammā. Dhammikāti dhammayuttā.
၅၂. ဒသမေ အဓိကရဏန္တိ ဝိဝာဒာဓိကရဏာဒိစတုဗ္ဗိဓံ အဓိကရဏံ။ အာဒိယန္တီတိ ဂဏ္ဟန္တိ။ သညာပေန္တီတိ ဇာနာပေန္တိ။ န စ သညတ္တိံ ဥပဂစ္ဆန္တီတိ သညာပနတ္ထံ န သန္နိပတန္တိ။ န စ နိဇ္ဈာပေန္တီတိ န ပေက္ခာပေန္တိ။ န စ နိဇ္ဈတ္တိံ ဥပဂစ္ဆန္တီတိ အညမညံ နိဇ္ဈာပနတ္ထာယ န သန္နိပတန္တိ။ အသညတ္တိဗလာတိ အသညတ္တိယေဝ ဗလံ ဧတေသန္တိ အသညတ္တိဗလာ ။ အပ္ပဋိနိသ္သဂ္ဂမန္တိနောတိ ယေသံ ဟိ ဧဝံ ဟောတိ – ‘‘သစေ အမ္ဟေဟိ ဂဟိတံ အဓိကရဏံ ဓမ္မိကံ ဘဝိသ္သတိ, ဂဏ္ဟိသ္သာမ။ သစေ အဓမ္မိကံ, ဝိသ္သဇ္ဇေသ္သာမာ’’တိ, တေ ပဋိနိသ္သဂ္ဂမန္တိနော နာမ ဟောန္တိ။ ဣမေ ပန န တထာ မန္တေန္တီတိ အပ္ပဋိနိသ္သဂ္ဂမန္တိနော။ ထာမသာ ပရာမာသာ အဘိနိဝိသ္သာတိ ဒိဋ္ဌိထာမေန စ ဒိဋ္ဌိပရာမာသေန စ အဘိနိဝိသိတ္ဝာ။ ဣဒမေဝ သစ္စန္တိ ဣဒံ အမ္ဟာကံ ဝစနမေဝ သစ္စံ။ မောဃမညန္တိ အဝသေသာနံ ဝစနံ မောဃံ တုစ္ဆံ။ သုက္ကပက္ခော ဥတ္တာနတ္ထောယေဝာတိ။
52. Dasame adhikaraṇanti vivādādhikaraṇādicatubbidhaṃ adhikaraṇaṃ. Ādiyantīti gaṇhanti. Saññāpentīti jānāpenti. Na ca saññattiṃ upagacchantīti saññāpanatthaṃ na sannipatanti. Na ca nijjhāpentīti na pekkhāpenti. Na ca nijjhattiṃ upagacchantīti aññamaññaṃ nijjhāpanatthāya na sannipatanti. Asaññattibalāti asaññattiyeva balaṃ etesanti asaññattibalā . Appaṭinissaggamantinoti yesaṃ hi evaṃ hoti – ‘‘sace amhehi gahitaṃ adhikaraṇaṃ dhammikaṃ bhavissati, gaṇhissāma. Sace adhammikaṃ, vissajjessāmā’’ti, te paṭinissaggamantino nāma honti. Ime pana na tathā mantentīti appaṭinissaggamantino. Thāmasā parāmāsā abhinivissāti diṭṭhithāmena ca diṭṭhiparāmāsena ca abhinivisitvā. Idameva saccanti idaṃ amhākaṃ vacanameva saccaṃ. Moghamaññanti avasesānaṃ vacanaṃ moghaṃ tucchaṃ. Sukkapakkho uttānatthoyevāti.
ပရိသဝဂ္ဂော ပဉ္စမော။
Parisavaggo pañcamo.
ပဌမပဏ္ဏာသကံ နိဋ္ဌိတံ။
Paṭhamapaṇṇāsakaṃ niṭṭhitaṃ.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / အင္ဂုတ္တရနိကာယ • Aṅguttaranikāya / ၅. ပရိသဝဂ္ဂော • 5. Parisavaggo
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (ဋီကာ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ၅. ပရိသဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ • 5. Parisavaggavaṇṇanā
