| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
೫. ಪರಿಸವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ
5. Parisavaggavaṇṇanā
೪೩. ಪಞ್ಚಮಸ್ಸ ಪಠಮೇ ಉದ್ಧಚ್ಚೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾತಿ ಅಕಪ್ಪಿಯೇ ಕಪ್ಪಿಯಸಞ್ಞಿತಾಯ, ಕಪ್ಪಿಯೇ ಅಕಪ್ಪಿಯಸಞ್ಞಿತಾಯ, ಅವಜ್ಜೇ ವಜ್ಜಸಞ್ಞಿತಾಯ, ವಜ್ಜೇ ಅವಜ್ಜಸಞ್ಞಿತಾಯ ಉದ್ಧಚ್ಚಪ್ಪಕತಿಕಾ। ಯೇ ಹಿ ವಿನಯೇ ಅಪಕತಞ್ಞುನೋ ಸಂಕಿಲೇಸವೋದಾನಿಯೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ನ ಕುಸಲಾ ಸಕಿಞ್ಚನಕಾರಿನೋ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಬಹುಲಾ, ತೇಸಂ ಅನುಪ್ಪನ್ನಞ್ಚ ಉದ್ಧಚ್ಚಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಉಪ್ಪನ್ನಞ್ಚ ಭಿಯ್ಯೋಭಾವಂ ವೇಪುಲ್ಲಂ ಆಪಜ್ಜತಿ। ಸಾರಾಭಾವೇನ ತುಚ್ಛತ್ತಾ ನಳೋ ವಿಯಾತಿ ನಳೋ, ಮಾನೋತಿ ಆಹ ‘‘ಉನ್ನಳಾತಿ ಉಗ್ಗತನಳಾ’’ತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಉಟ್ಠಿತತುಚ್ಛಮಾನಾ’’ತಿ। ಮಾನೋ ಹಿ ಸೇಯ್ಯಸ್ಸ ಸೇಯ್ಯೋತಿ ಸದಿಸೋತಿ ಚ ಪವತ್ತಿಯಾ ವಿಸೇಸತೋ ತುಚ್ಛೋ। ಚಾಪಲ್ಲೇನಾತಿ ಚಪಲಭಾವೇನ, ತಣ್ಹಾಲೋಲುಪ್ಪೇನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಮುಖಖರಾತಿ ಮುಖೇನ ಫರುಸಾ, ಫರುಸವಾದಿನೋತಿ ಅತ್ಥೋ।
43. Pañcamassa paṭhame uddhaccena samannāgatāti akappiye kappiyasaññitāya, kappiye akappiyasaññitāya, avajje vajjasaññitāya, vajje avajjasaññitāya uddhaccappakatikā. Ye hi vinaye apakataññuno saṃkilesavodāniyesu dhammesu na kusalā sakiñcanakārino vippaṭisārabahulā, tesaṃ anuppannañca uddhaccaṃ uppajjati, uppannañca bhiyyobhāvaṃ vepullaṃ āpajjati. Sārābhāvena tucchattā naḷo viyāti naḷo, mānoti āha ‘‘unnaḷāti uggatanaḷā’’ti. Tenāha ‘‘uṭṭhitatucchamānā’’ti. Māno hi seyyassa seyyoti sadisoti ca pavattiyā visesato tuccho. Cāpallenāti capalabhāvena, taṇhāloluppenāti attho. Mukhakharāti mukhena pharusā, pharusavādinoti attho.
ವಿಕಿಣ್ಣವಾಚಾತಿ ವಿಸ್ಸಟವಚನಾ ಸಮ್ಫಪ್ಪಲಾಪಿತಾಯ ಅಪರಿಯನ್ತವಚನಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅಸಂಯತವಚನಾ’’ತಿಆದಿ। ವಿಸ್ಸಟ್ಠಸತಿನೋತಿ ಸತಿವಿರಹಿತಾ। ಪಚ್ಚಯವೇಕಲ್ಲೇನ ವಿಜ್ಜಮಾನಾಯಪಿ ಸತಿಯಾ ಸತಿಕಿಚ್ಚಂ ಕಾತುಂ ಅಸಮತ್ಥತಾಯ ಏವಂ ವುತ್ತಾ। ನ ಸಮ್ಪಜಾನನ್ತೀತಿ ಅಸಮ್ಪಜಾನಾ, ತಂಯೋಗನಿವತ್ತಿಯಂ ಚಾಯಂ ಅಕಾರೋ ‘‘ಅಹೇತುಕಾ ಧಮ್ಮಾ (ಧ॰ ಸ॰ ದುಕಮಾತಿಕಾ ೨), ಅಭಿಕ್ಖುಕೋ ಆವಾಸೋ’’ತಿಆದೀಸು (ಚೂಳವ॰ ೭೬) ವಿಯಾತಿ ಆಹ ‘‘ನಿಪ್ಪಞ್ಞಾ’’ತಿ, ಪಞ್ಞಾರಹಿತಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪಾಳಿಯಂ ವಿಬ್ಭನ್ತಚಿತ್ತಾತಿ ಉಬ್ಭನ್ತಚಿತ್ತಾ। ಸಮಾಧಿವಿರಹೇನ ಲದ್ಧೋಕಾಸೇನ ಉದ್ಧಚ್ಚೇನ ತೇಸಂ ಸಮಾಧಿವಿರಹಾನಂ ಚಿತ್ತಂ ನಾನಾರಮ್ಮಣೇಸು ಪರಿಬ್ಭಮತಿ ವನಮಕ್ಕಟೋ ವಿಯ ವನಸಾಖಾಸು। ಪಾಕತಿನ್ದ್ರಿಯಾತಿ ಸಂವರಾಭಾವೇನ ಗಿಹಿಕಾಲೇ ವಿಯ ವಿವಟಇನ್ದ್ರಿಯಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ಪಕತಿಯಾ ಠಿತೇಹೀ’’ತಿಆದಿ। ವಿವಟೇಹೀತಿ ಅಸಂವುತೇಹಿ।
Vikiṇṇavācāti vissaṭavacanā samphappalāpitāya apariyantavacanā. Tenāha ‘‘asaṃyatavacanā’’tiādi. Vissaṭṭhasatinoti sativirahitā. Paccayavekallena vijjamānāyapi satiyā satikiccaṃ kātuṃ asamatthatāya evaṃ vuttā. Na sampajānantīti asampajānā, taṃyoganivattiyaṃ cāyaṃ akāro ‘‘ahetukā dhammā (dha. sa. dukamātikā 2), abhikkhuko āvāso’’tiādīsu (cūḷava. 76) viyāti āha ‘‘nippaññā’’ti, paññārahitāti attho. Pāḷiyaṃ vibbhantacittāti ubbhantacittā. Samādhivirahena laddhokāsena uddhaccena tesaṃ samādhivirahānaṃ cittaṃ nānārammaṇesu paribbhamati vanamakkaṭo viya vanasākhāsu. Pākatindriyāti saṃvarābhāvena gihikāle viya vivaṭaindriyā. Tenāha ‘‘pakatiyā ṭhitehī’’tiādi. Vivaṭehīti asaṃvutehi.
೪೪. ದುತಿಯೇ ಭಣ್ಡನಂ ವುಚ್ಚತಿ ಕಲಹಸ್ಸ ಪುಬ್ಬಭಾಗೋತಿ ಕಲಹಸ್ಸ ಹೇತುಭೂತಾ ಪರಿಭಾಸಾ ತಂಸದಿಸೀ ಚ ಅನಿಟ್ಠಕಿರಿಯಾ ಭಣ್ಡನಂ ನಾಮ। ಕಲಹಜಾತಾತಿ ಹತ್ಥಪರಾಮಾಸಾದಿವಸೇನ ಮತ್ಥಕಪ್ಪತ್ತೋ ಕಲಹೋ ಜಾತೋ ಏತೇಸನ್ತಿ ಕಲಹಜಾತಾತಿ ಏವಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ವಿರುದ್ಧವಾದನ್ತಿ ‘‘ಅಯಂ ಧಮ್ಮೋ, ನಾಯಂ ಧಮ್ಮೋ’’ತಿಆದಿನಾ ವಿರುದ್ಧವಾದಭೂತಂ ವಿವಾದಂ। ಮುಖಸನ್ನಿಸ್ಸಿತತಾಯ ವಾಚಾ ಇಧ ‘‘ಮುಖ’’ನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾತಿ ಆಹ ‘‘ದುಬ್ಭಾಸಿತಾ ವಾಚಾ ಮುಖಸತ್ತಿಯೋತಿ ವುಚ್ಚನ್ತೀ’’ತಿ। ಚತುಬ್ಬಿಧಮ್ಪಿ ಸಙ್ಘಕಮ್ಮಂ ಸೀಮಾಪರಿಚ್ಛಿನ್ನೇಹಿ ಪಕತತ್ತೇಹಿ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಏಕತೋ ಕತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ಏಕಕಮ್ಮಂ ನಾಮ। ಪಞ್ಚವಿಧೋಪಿ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖುದ್ದೇಸೋ ಏಕತೋ ಉದ್ದಿಸಿತಬ್ಬತ್ತಾ ಏಕುದ್ದೇಸೋ ನಾಮ। ಪಞ್ಞತ್ತಂ ಪನ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಸಬ್ಬೇಹಿಪಿ ಲಜ್ಜೀಪುಗ್ಗಲೇಹಿ ಸಮಂ ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಭಾವತೋ ಸಮಸಿಕ್ಖತಾ ನಾಮ । ಪಾಳಿಯಂ ಖೀರೋದಕೀಭೂತಾತಿ ಯಥಾ ಖೀರಞ್ಚ ಉದಕಞ್ಚ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಸಂಸನ್ದತಿ, ವಿಸುಂ ನ ಹೋತಿ, ಏಕತ್ತಂ ವಿಯ ಉಪೇತಿ। ಸತಿಪಿ ಹಿ ಉಭಯೇಸಂ ಕಲಾಪಾನಂ ಪರಮತ್ಥತೋ ಭೇದೇ ಪಚುರಜನೇಹಿ ಪನ ದುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯನಾನತ್ತಂ ಖೀರೋದಕಂ ಸಮೋದಿತಂ ಅಚ್ಚನ್ತಮೇವ ಸಂಸಟ್ಠಂ ವಿಯ ಹುತ್ವಾ ತಿಟ್ಠತಿ, ಏವಂ ಸಾಮಗ್ಗಿವಸೇನ ಏಕತ್ತೂಪಗತಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದಾ ವಿಯಾತಿ ಖೀರೋದಕೀಭೂತಾತಿ ಏವಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ಮೇತ್ತಾಚಕ್ಖೂಹೀತಿ ಮೇತ್ತಾಚಿತ್ತಂ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ಓಲೋಕನಚಕ್ಖೂಹಿ। ತಾನಿ ಹಿ ಪಿಯಭಾವದೀಪನತೋ ‘‘ಪಿಯಚಕ್ಖೂನೀ’’ತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ।
44. Dutiye bhaṇḍanaṃ vuccati kalahassa pubbabhāgoti kalahassa hetubhūtā paribhāsā taṃsadisī ca aniṭṭhakiriyā bhaṇḍanaṃ nāma. Kalahajātāti hatthaparāmāsādivasena matthakappatto kalaho jāto etesanti kalahajātāti evamettha attho daṭṭhabbo. Viruddhavādanti ‘‘ayaṃ dhammo, nāyaṃ dhammo’’tiādinā viruddhavādabhūtaṃ vivādaṃ. Mukhasannissitatāya vācā idha ‘‘mukha’’nti adhippetāti āha ‘‘dubbhāsitā vācā mukhasattiyoti vuccantī’’ti. Catubbidhampi saṅghakammaṃ sīmāparicchinnehi pakatattehi bhikkhūhi ekato kattabbattā ekakammaṃ nāma. Pañcavidhopi pātimokkhuddeso ekato uddisitabbattā ekuddeso nāma. Paññattaṃ pana sikkhāpadaṃ sabbehipi lajjīpuggalehi samaṃ sikkhitabbabhāvato samasikkhatā nāma . Pāḷiyaṃ khīrodakībhūtāti yathā khīrañca udakañca aññamaññaṃ saṃsandati, visuṃ na hoti, ekattaṃ viya upeti. Satipi hi ubhayesaṃ kalāpānaṃ paramatthato bhede pacurajanehi pana duviññeyyanānattaṃ khīrodakaṃ samoditaṃ accantameva saṃsaṭṭhaṃ viya hutvā tiṭṭhati, evaṃ sāmaggivasena ekattūpagatacittuppādā viyāti khīrodakībhūtāti evamettha attho daṭṭhabbo. Mettācakkhūhīti mettācittaṃ paccupaṭṭhapetvā olokanacakkhūhi. Tāni hi piyabhāvadīpanato ‘‘piyacakkhūnī’’ti vuccanti.
೪೫. ತತಿಯೇ ಅಗ್ಗವತೀತಿ ಏತ್ಥ ಅಗ್ಗ-ಸದ್ದೋ ಉತ್ತಮಪರಿಯಾಯೋ, ತೇನ ವಿಸಿಟ್ಠಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ, ವಿಸಿಟ್ಠಾಯ ವಾ ಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ಗಹಣಂ ಇಧಾಧಿಪ್ಪೇತನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಅಗ್ಗವತೀತಿ ಉತ್ತಮಪುಗ್ಗಲವತೀ’’ತಿಆದಿ। ಅವಿಗತತಣ್ಹತಾಯ ತಂ ತಂ ಪರಿಕ್ಖಾರಜಾತಂ ಬಹುಂ ಲನ್ತಿ ಆದಿಯನ್ತೀತಿ ಬಹುಲಾ, ಬಹುಲಾ ಏವ ಬಾಹುಲಿಕಾ ಯಥಾ ‘‘ವೇನಯಿಕೋ’’ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೮.೧೧; ಪಾರಾ॰ ೮; ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೨೪೬)। ತೇ ಪನ ಯಸ್ಮಾ ಪಚ್ಚಯಬಹುಭಾವಾಯ ಯುತ್ತಪ್ಪಯುತ್ತಾ ನಾಮ ಹೋನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಆಹ ‘‘ಚೀವರಾದಿಬಾಹುಲ್ಲಾಯ ಪಟಿಪನ್ನಾ’’ತಿ। ಸಿಕ್ಖಾಯ ಆದರಗಾರವಾಭಾವತೋ ಸಿಥಿಲಂ ಅದಳ್ಹಂ ಗಣ್ಹನ್ತೀತಿ ಸಾಥಲಿಕಾತಿ ವುತ್ತಂ। ಸಿಥಿಲನ್ತಿ ಚ ಭಾವನಪುಂಸಕನಿದ್ದೇಸೋ, ಸಿಥಿಲಸದ್ದೇನ ವಾ ಸಮಾನತ್ಥಸ್ಸ ಸಾಥಲಸದ್ದಸ್ಸ ವಸೇನ ಸಾಥಲಿಕಾತಿ ಪದಸಿದ್ಧಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಅವಗಮನಟ್ಠೇನಾತಿ ಅಧೋಗಮನಟ್ಠೇನ, ಓರಮ್ಭಾಗಿಯಭಾವೇನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಉಪಧಿವಿವೇಕೇತಿ ಸಬ್ಬೂಪಧಿಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗತಾಯ ಉಪಧಿವಿವಿತ್ತೇ। ಓರೋಪಿತಧುರಾತಿ ಉಜ್ಝಿತುಸ್ಸಾಹಾ। ದುವಿಧಮ್ಪಿ ವೀರಿಯನ್ತಿ ಕಾಯಿಕಂ ಚೇತಸಿಕಞ್ಚ ವೀರಿಯಂ।
45. Tatiye aggavatīti ettha agga-saddo uttamapariyāyo, tena visiṭṭhassa puggalassa, visiṭṭhāya vā paṭipattiyā gahaṇaṃ idhādhippetanti āha ‘‘aggavatīti uttamapuggalavatī’’tiādi. Avigatataṇhatāya taṃ taṃ parikkhārajātaṃ bahuṃ lanti ādiyantīti bahulā, bahulā eva bāhulikā yathā ‘‘venayiko’’ti (a. ni. 8.11; pārā. 8; ma. ni. 1.246). Te pana yasmā paccayabahubhāvāya yuttappayuttā nāma honti, tasmā āha ‘‘cīvarādibāhullāya paṭipannā’’ti. Sikkhāya ādaragāravābhāvato sithilaṃ adaḷhaṃ gaṇhantīti sāthalikāti vuttaṃ. Sithilanti ca bhāvanapuṃsakaniddeso, sithilasaddena vā samānatthassa sāthalasaddassa vasena sāthalikāti padasiddhi veditabbā. Avagamanaṭṭhenāti adhogamanaṭṭhena, orambhāgiyabhāvenāti attho. Upadhiviveketi sabbūpadhipaṭinissaggatāya upadhivivitte. Oropitadhurāti ujjhitussāhā. Duvidhampi vīriyanti kāyikaṃ cetasikañca vīriyaṃ.
೪೬. ಚತುತ್ಥೇ ಇದಂ ದುಕ್ಖನ್ತಿ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಅರಿಯಸಚ್ಚಸ್ಸ ಪಚ್ಚಕ್ಖತೋ ಅಗ್ಗಹಿತಭಾವದಸ್ಸನತ್ಥಂ ವುತ್ತಂ। ಏತ್ತಕಮೇವ ದುಕ್ಖನ್ತಿ ತಸ್ಸ ಪರಿಚ್ಛಿಜ್ಜ ಅಗ್ಗಹಿತಭಾವದಸ್ಸನತ್ಥಂ। ಇತೋ ಉದ್ಧಂ ದುಕ್ಖಂ ನತ್ಥೀತಿ ಅನವಸೇಸೇತ್ವಾ ಅಗ್ಗಹಿತಭಾವದಸ್ಸನತ್ಥಂ। ಯಥಾಸಭಾವತೋ ನಪ್ಪಜಾನನ್ತೀತಿ ಸರಸಲಕ್ಖಣಪ್ಪಟಿವೇಧೇನ ಅಸಮ್ಮೋಹತೋ ನಪ್ಪಟಿವಿಜ್ಝನ್ತಿ। ಅಸಮ್ಮೋಹಪಟಿವೇಧೋ ಚ ಯಥಾ ತಸ್ಮಿಂ ಞಾಣೇ ಪವತ್ತೇ ಪಚ್ಚಾ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ರೂಪಾದಿಪರಿಚ್ಛೇದೇ ಸಮ್ಮೋಹೋ ನ ಹೋತಿ, ತಥಾ ಪವತ್ತಿ। ಅಚ್ಚನ್ತಕ್ಖಯೋತಿ ಅಚ್ಚನ್ತಕ್ಖಯನಿಮಿತ್ತಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ। ಅಸಮುಪ್ಪತ್ತೀತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಯಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಆರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯಟ್ಠೇನ ಕಾರಣಭೂತಂ ಆಗಮ್ಮ ತದುಭಯಮ್ಪಿ ನಿರುಜ್ಝತಿ, ತಂ ತೇಸಂ ಅಸಮುಪ್ಪತ್ತಿ ನಿಬ್ಬಾನಂ ದುಕ್ಖನಿರೋಧೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ।
46. Catutthe idaṃ dukkhanti dukkhassa ariyasaccassa paccakkhato aggahitabhāvadassanatthaṃ vuttaṃ. Ettakameva dukkhanti tassa paricchijja aggahitabhāvadassanatthaṃ. Ito uddhaṃ dukkhaṃ natthīti anavasesetvā aggahitabhāvadassanatthaṃ. Yathāsabhāvato nappajānantīti sarasalakkhaṇappaṭivedhena asammohato nappaṭivijjhanti. Asammohapaṭivedho ca yathā tasmiṃ ñāṇe pavatte paccā dukkhassa rūpādiparicchede sammoho na hoti, tathā pavatti. Accantakkhayoti accantakkhayanimittaṃ nibbānaṃ. Asamuppattīti etthāpi eseva nayo. Yaṃ nibbānaṃ maggassa ārammaṇapaccayaṭṭhena kāraṇabhūtaṃ āgamma tadubhayampi nirujjhati, taṃ tesaṃ asamuppatti nibbānaṃ dukkhanirodhoti vuccati.
೪೭. ಪಞ್ಚಮೇ ವಿಸೇಸನಸ್ಸ ಪರನಿಪಾತೇನ ‘‘ಪರಿಸಾಕಸಟೋ’’ತಿ ವುತ್ತನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಕಸಟಪರಿಸಾ’’ತಿಆದಿ। ‘‘ಕಸಟಪರಿಸಾ’’ತಿ ಹಿ ವತ್ತಬ್ಬೇ ‘‘ಪರಿಸಾಕಸಟೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಪರಿಸಾಮಣ್ಡೋತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಸೇಸಮೇತ್ಥ ಉತ್ತಾನಮೇವ।
47. Pañcame visesanassa paranipātena ‘‘parisākasaṭo’’ti vuttanti āha ‘‘kasaṭaparisā’’tiādi. ‘‘Kasaṭaparisā’’ti hi vattabbe ‘‘parisākasaṭo’’ti vuttaṃ. Parisāmaṇḍoti etthāpi eseva nayo. Sesamettha uttānameva.
೪೮. ಛಟ್ಠೇ ಗಮ್ಭೀರಾತಿ ಅಗಾಧಾ ದುಕ್ಖೋಗಾಳ್ಹಾ। ಪಾಳಿವಸೇನಾತಿ ಇಮಿನಾ ಯೋ ಧಮ್ಮಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಯ ವಿಸಯೋ ಗಮ್ಭೀರಭಾವೋ, ತಮಾಹ। ಧಮ್ಮಪ್ಪಟಿವೇಧಸ್ಸ ಹಿ ದುಕ್ಕರಭಾವತೋ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಪಾಳಿಯಾ ದುಕ್ಖೋಗಾಳ್ಹತಾಯ ಗಮ್ಭೀರಭಾವೋ। ‘‘ಪಾಳಿವಸೇನ ಗಮ್ಭೀರಾ’’ತಿ ವತ್ವಾ ‘‘ಸಲ್ಲಸುತ್ತಸದಿಸಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ ತಸ್ಸ ‘‘ಅನಿಮಿತ್ತಮನಞ್ಞಾತ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ (ಸು॰ ನಿ॰ ೫೭೯) ಪಾಳಿವಸೇನ ಗಮ್ಭೀರತಾಯ ಲಬ್ಭನತೋ। ತಥಾ ಹಿ ತತ್ಥ ತಾ ಗಾಥಾ ದುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯರೂಪಾ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ। ದುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಞ್ಹಿ ಞಾಣೇನ ದುಕ್ಖೋಗಾಳ್ಹನ್ತಿ ಕತ್ವಾ ‘‘ಗಮ್ಭೀರ’’ನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಪುಬ್ಬಾಪರಮ್ಪೇತ್ಥ ಕಾಸಞ್ಚಿ ಗಾಥಾನಂ ದುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯತಾಯ ದುಕ್ಖೋಗಾಳ್ಹಮೇವ, ತಸ್ಮಾ ತಂ ‘‘ಪಾಳಿವಸೇನ ಗಮ್ಭೀರಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಇಮಿನಾವ ನಯೇನ ‘‘ಅತ್ಥವಸೇನ ಗಮ್ಭೀರಾ’’ತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಮಹಾವೇದಲ್ಲಸುತ್ತಸ್ಸ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೪೪೯ ಆದಯೋ) ಅತ್ಥವಸೇನ ಗಮ್ಭೀರತಾ ಸುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾವ। ಲೋಕಂ ಉತ್ತರತೀತಿ ಲೋಕುತ್ತರೋ, ನವವಿಧೋ ಅಪ್ಪಮಾಣಧಮ್ಮೋ। ಸೋ ಅತ್ಥಭೂತೋ ಏತೇಸಂ ಅತ್ಥೀತಿ ಲೋಕುತ್ತರಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ಲೋಕುತ್ತರಅತ್ಥದೀಪಕಾ’’ತಿ।
48. Chaṭṭhe gambhīrāti agādhā dukkhogāḷhā. Pāḷivasenāti iminā yo dhammapaṭisambhidāya visayo gambhīrabhāvo, tamāha. Dhammappaṭivedhassa hi dukkarabhāvato dhammassa pāḷiyā dukkhogāḷhatāya gambhīrabhāvo. ‘‘Pāḷivasena gambhīrā’’ti vatvā ‘‘sallasuttasadisā’’ti vuttaṃ tassa ‘‘animittamanaññāta’’ntiādinā (su. ni. 579) pāḷivasena gambhīratāya labbhanato. Tathā hi tattha tā gāthā duviññeyyarūpā tiṭṭhanti. Duviññeyyañhi ñāṇena dukkhogāḷhanti katvā ‘‘gambhīra’’nti vuccati. Pubbāparampettha kāsañci gāthānaṃ duviññeyyatāya dukkhogāḷhameva, tasmā taṃ ‘‘pāḷivasena gambhīrā’’ti vuttaṃ. Imināva nayena ‘‘atthavasena gambhīrā’’ti etthāpi attho veditabbo. Mahāvedallasuttassa (ma. ni. 1.449 ādayo) atthavasena gambhīratā suviññeyyāva. Lokaṃ uttaratīti lokuttaro, navavidho appamāṇadhammo. So atthabhūto etesaṃ atthīti lokuttarā. Tenāha ‘‘lokuttaraatthadīpakā’’ti.
ಸತ್ತಸುಞ್ಞಂ ಧಮ್ಮಮತ್ತಮೇವಾತಿ ಸತ್ತೇನ ಅತ್ತನಾ ಸುಞ್ಞಂ ಕೇವಲಂ ಧಮ್ಮಮತ್ತಮೇವ। ಉಗ್ಗಹೇತಬ್ಬಂ ಪರಿಯಾಪುಣಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಲಿಙ್ಗವಚನವಿಪಲ್ಲಾಸೇನ ವುತ್ತನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಉಗ್ಗಹೇತಬ್ಬೇ ಚ ಪರಿಯಾಪುಣಿತಬ್ಬೇ ಚಾ’’ತಿ। ಕವಿನೋ ಕಮ್ಮಂ ಕವಿತಾ। ಯಂ ಪನಸ್ಸ ಕಮ್ಮಂ, ತಂ ತೇನ ಕತನ್ತಿ ವುಚ್ಚತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಕವಿತಾತಿ ಕವೀಹಿ ಕತಾ’’ತಿ। ಇತರನ್ತಿ ಕಾವೇಯ್ಯಾತಿ ಪದಂ, ಕಾಬ್ಯನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಕಾಬ್ಯನ್ತಿ ಚ ಕವಿನಾ ವುತ್ತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ತಸ್ಸೇವ ವೇವಚನ’’ನ್ತಿ। ವಿಚಿತ್ರಅಕ್ಖರಾತಿ ವಿಚಿತ್ತಾಕಾರಕ್ಖರಾ ವಿಞ್ಞಾಪನೀಯಾ। ಸಾಸನತೋ ಬಹಿಭೂತಾತಿ ನ ಸಾಸನಾವಚರಾ। ತೇಸಂ ಸಾವಕೇಹೀತಿ ಬುದ್ಧಾನಂ ಸಾವಕಾತಿ ಅಪಞ್ಞಾತಾನಂ ಯೇಸಂ ಕೇಸಞ್ಚಿ ಸಾವಕೇಹಿ। ನ ಚೇವ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಪಟಿಪುಚ್ಛನ್ತೀತಿ ಯೇ ವಾಚೇನ್ತಿ, ಯೇ ಚ ಸುಣನ್ತಿ, ತೇ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಅತ್ಥಾದಿಂ ನಪ್ಪಟಿಪುಚ್ಛನ್ತಿ, ಕೇವಲಂ ವಾಚನಸವನಮತ್ತೇನೇವ ಪರಿತುಟ್ಠಾ ಹೋನ್ತಿ। ಚಾರಿಕಂ ನ ವಿಚರನ್ತೀತಿ ಅಸುಕಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಅತ್ಥಾದಿಂ ಜಾನನ್ತಾ ಅತ್ಥೀತಿ ಪುಚ್ಛನತ್ಥಾಯ ಚಾರಿಕಂ ನ ಗಚ್ಛನ್ತಿ ತಾದಿಸಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಅಭಾವತೋ ತಸ್ಸ ಚ ಪುಬ್ಬಾಪರವಿರೋಧತೋ। ಕಥಂ ರೋಪೇತಬ್ಬನ್ತಿ ಕೇನ ಪಕಾರೇನ ನಿಕ್ಖಿಪಿತಬ್ಬಂ। ಅತ್ಥೋ ನಾಮ ಸಭಾವತೋ ಅನುಸನ್ಧಿತೋ ಸಮ್ಬನ್ಧತೋ ಪುಬ್ಬಾಪರತೋ ಆದಿಪರಿಯೋಸಾನತೋ ಚ ಞಾತೋ ಸಮ್ಮಾಞಾತೋ ಹೋತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಕೋ ಅತ್ಥೋ’’ತಿಆದಿ। ಅನುತ್ತಾನೀಕತನ್ತಿ ಅಕ್ಖರಸನ್ನಿವೇಸಾದಿನಾ ಅನುತ್ತಾನೀಕತಂ। ಕಙ್ಖಾಯಾತಿ ಸಂಸಯಸ್ಸ।
Sattasuññaṃ dhammamattamevāti sattena attanā suññaṃ kevalaṃ dhammamattameva. Uggahetabbaṃ pariyāpuṇitabbanti liṅgavacanavipallāsena vuttanti āha ‘‘uggahetabbe ca pariyāpuṇitabbe cā’’ti. Kavino kammaṃ kavitā. Yaṃ panassa kammaṃ, taṃ tena katanti vuccatīti āha ‘‘kavitāti kavīhi katā’’ti. Itaranti kāveyyāti padaṃ, kābyanti vuttaṃ hoti. Kābyanti ca kavinā vuttanti attho. Tenāha ‘‘tasseva vevacana’’nti. Vicitraakkharāti vicittākārakkharā viññāpanīyā. Sāsanato bahibhūtāti na sāsanāvacarā. Tesaṃ sāvakehīti buddhānaṃ sāvakāti apaññātānaṃ yesaṃ kesañci sāvakehi. Na ceva aññamaññaṃ paṭipucchantīti ye vācenti, ye ca suṇanti, te aññamaññaṃ atthādiṃ nappaṭipucchanti, kevalaṃ vācanasavanamatteneva parituṭṭhā honti. Cārikaṃ na vicarantīti asukasmiṃ ṭhāne atthādiṃ jānantā atthīti pucchanatthāya cārikaṃ na gacchanti tādisassa puggalassa abhāvato tassa ca pubbāparavirodhato. Kathaṃ ropetabbanti kena pakārena nikkhipitabbaṃ. Attho nāma sabhāvato anusandhito sambandhato pubbāparato ādipariyosānato ca ñāto sammāñāto hotīti āha ‘‘ko attho’’tiādi. Anuttānīkatanti akkharasannivesādinā anuttānīkataṃ. Kaṅkhāyāti saṃsayassa.
೪೯. ಸತ್ತಮೇ ಕಿಲೇಸೇಹೀ ಆಮಸಿತಬ್ಬತೋ ಆಮಿಸಂ, ಚತ್ತಾರೋ ಪಚ್ಚಯಾ। ತದೇವ ಗರು ಗರುಕಾತಬ್ಬಂ ಏತೇಸಂ, ನ ಧಮ್ಮೋತಿ ಆಮಿಸಗರೂ। ತೇನಾಹ ‘‘ಲೋಕುತ್ತರಧಮ್ಮಂ ಲಾಮಕತೋ ಗಹೇತ್ವಾ ಠಿತಪರಿಸಾ’’ತಿ। ಉಭತೋ ಭಾಗತೋ ವಿಮುತ್ತೋತಿ ಉಭತೋಭಾಗವಿಮುತ್ತೋ। ದ್ವೀಹಿ ಭಾಗೇಹಿ ದ್ವೇ ವಾರೇ ವಿಮುತ್ತೋ। ಪಞ್ಞಾಯ ವಿಮುತ್ತೋತಿ ಸಮಥಸನ್ನಿಸ್ಸಯೇನ ವಿನಾ ಅಗ್ಗಮಗ್ಗಪಞ್ಞಾಯ ವಿಮುತ್ತೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಸುಕ್ಖವಿಪಸ್ಸಕಖೀಣಾಸವೋ’’ತಿ । ಕಾಯೇನಾತಿ ನಾಮಕಾಯೇನ। ಝಾನಫಸ್ಸಂ ಫುಸಿತ್ವಾತಿ ಅಟ್ಠಸಮಾಪತ್ತಿಸಞ್ಞಿತಂ ಝಾನಫಸ್ಸಂ ಅಧಿಗಮವಸೇನ ಫುಸಿತ್ವಾ। ಪಚ್ಛಾ ನಿರೋಧಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಯಥಾ ಆಲೋಚಿತಂ ನಾಮಕಾಯೇನ ಸಚ್ಛಿಕರೋತೀತಿ ಕಾಯಸಕ್ಖೀ। ನ ತು ವಿಮುತ್ತೋ ಏಕಚ್ಚಾನಂ ಆಸವಾನಂ ಅಪರಿಕ್ಖೀಣತ್ತಾ। ದಿಟ್ಠನ್ತಂ ಪತ್ತೋತಿ ದಿಟ್ಠಸ್ಸ ಅನ್ತೋ ಅನನ್ತರೋ ಕಾಲೋ ದಿಟ್ಠನ್ತೋ, ದಸ್ಸನಸಙ್ಖಾತಸ್ಸ ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗಞಾಣಸ್ಸ ಅನನ್ತರಂ ಪತ್ತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪಠಮಫಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಹಿ ಯಾವ ಅಗ್ಗಮಗ್ಗಾ ದಿಟ್ಠಿಪ್ಪತ್ತೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಇಮೇ ದ್ವೇಪಿ ಛಸು ಠಾನೇಸು ಲಬ್ಭನ್ತೀ’’ತಿ।
49. Sattame kilesehī āmasitabbato āmisaṃ, cattāro paccayā. Tadeva garu garukātabbaṃ etesaṃ, na dhammoti āmisagarū. Tenāha ‘‘lokuttaradhammaṃ lāmakato gahetvā ṭhitaparisā’’ti. Ubhato bhāgato vimuttoti ubhatobhāgavimutto. Dvīhi bhāgehi dve vāre vimutto. Paññāya vimuttoti samathasannissayena vinā aggamaggapaññāya vimutto. Tenāha ‘‘sukkhavipassakakhīṇāsavo’’ti . Kāyenāti nāmakāyena. Jhānaphassaṃ phusitvāti aṭṭhasamāpattisaññitaṃ jhānaphassaṃ adhigamavasena phusitvā. Pacchā nirodhaṃ nibbānaṃ yathā ālocitaṃ nāmakāyena sacchikarotīti kāyasakkhī. Na tu vimutto ekaccānaṃ āsavānaṃ aparikkhīṇattā. Diṭṭhantaṃ pattoti diṭṭhassa anto anantaro kālo diṭṭhanto, dassanasaṅkhātassa sotāpattimaggañāṇassa anantaraṃ pattoti attho. Paṭhamaphalato paṭṭhāya hi yāva aggamaggā diṭṭhippatto. Tenāha ‘‘ime dvepi chasu ṭhānesu labbhantī’’ti.
ಸದ್ದಹನ್ತೋ ವಿಮುತ್ತೋತಿ ಏತೇನ ಸಬ್ಬಥಾ ಅವಿಮುತ್ತಸ್ಸ ಸದ್ಧಾಮತ್ತೇನ ವಿಮುತ್ತಭಾವದಸ್ಸನೇನ ಸದ್ಧಾವಿಮುತ್ತಸ್ಸ ಸೇಕ್ಖಭಾವಮೇವ ವಿಭಾವೇತಿ। ಸದ್ಧಾವಿಮುತ್ತೋತಿ ವಾ ಸದ್ಧಾಯ ಅವಿಮುತ್ತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಛಸು ಠಾನೇಸೂತಿ ಪಠಮಫಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಛಸು ಠಾನೇಸು। ಧಮ್ಮಂ ಅನುಸ್ಸರತೀತಿ ಪಠಮಮಗ್ಗಪಞ್ಞಾಸಙ್ಖಾತಂ ಧಮ್ಮಂ ಅನುಸ್ಸರತಿ। ಸದ್ಧಂ ಅನುಸ್ಸರತೀತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಉಭೋಪಿ ಹೇತೇ ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗಟ್ಠಾಯೇವ। ಇಮಂ ಕಸ್ಮಾ ಗಣ್ಹನ್ತೀತಿ ಏವಂ ಏಕನ್ತಪಾಸಂಸೇಸು ಅರಿಯೇಸು ಗಯ್ಹಮಾನೇಸು ಇಮಂ ಏಕನ್ತನಿನ್ದಿತಂ ಲಾಮಕಂ ದುಸ್ಸೀಲಂ ಕಸ್ಮಾ ಗಣ್ಹನ್ತಿ। ಸಬ್ಬೇಸು ಸಬ್ಬತಾ ಸದಿಸೇಸು ಲಬ್ಭಮಾನೋಪಿ ವಿಸೇಸೋ ನ ಪಞ್ಞಾಯತಿ, ವಿಸಭಾಗೇ ಪನ ಸತಿ ಏವ ಪಞ್ಞಾಯತಿ ಪಟಭಾವೇನ ವಿಯ ಚಿತ್ತಪಟಸ್ಸಾತಿ ಆಹ ‘‘ಏಕಚ್ಚೇಸು ಪನಾ’’ತಿಆದಿ। ಗನ್ಥಿತಾತಿ ಅವಬದ್ಧಾ। ಮುಚ್ಛಿತಾತಿ ಮುಚ್ಛಂ ಸಮ್ಮೋಹಂ ಆಪನ್ನಾ। ಛನ್ದರಾಗಅಪಕಡ್ಢನಾಯಾತಿ ಛನ್ದರಾಗಸ್ಸ ಅಪನಯನತ್ಥಂ। ನಿಸ್ಸರಣಪಞ್ಞಾಯಾತಿ ತತೋ ನಿಸ್ಸರಣಾವಹಾಯ ಪಞ್ಞಾಯ ವಿರಹಿತಾ।
Saddahanto vimuttoti etena sabbathā avimuttassa saddhāmattena vimuttabhāvadassanena saddhāvimuttassa sekkhabhāvameva vibhāveti. Saddhāvimuttoti vā saddhāya avimuttoti attho. Chasu ṭhānesūti paṭhamaphalato paṭṭhāya chasu ṭhānesu. Dhammaṃ anussaratīti paṭhamamaggapaññāsaṅkhātaṃ dhammaṃ anussarati. Saddhaṃ anussaratīti etthāpi eseva nayo. Ubhopi hete sotāpattimaggaṭṭhāyeva. Imaṃ kasmā gaṇhantīti evaṃ ekantapāsaṃsesu ariyesu gayhamānesu imaṃ ekantaninditaṃ lāmakaṃ dussīlaṃ kasmā gaṇhanti. Sabbesu sabbatā sadisesu labbhamānopi viseso na paññāyati, visabhāge pana sati eva paññāyati paṭabhāvena viya cittapaṭassāti āha ‘‘ekaccesu panā’’tiādi. Ganthitāti avabaddhā. Mucchitāti mucchaṃ sammohaṃ āpannā. Chandarāgaapakaḍḍhanāyāti chandarāgassa apanayanatthaṃ. Nissaraṇapaññāyāti tato nissaraṇāvahāya paññāya virahitā.
ಪಞ್ಞಾಧುರೇನಾತಿ ವಿಪಸ್ಸನಾಭಿನಿವೇಸೇನ। ಅಭಿನಿವಿಟ್ಠೋತಿ ವಿಪಸ್ಸನಾಮಗ್ಗಂ ಓತಿಣ್ಣೋ। ತಸ್ಮಿಂ ಖಣೇತಿ ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗಕ್ಖಣೇ। ಧಮ್ಮಾನುಸಾರೀ ನಾಮ ಪಞ್ಞಾಸಙ್ಖಾತೇನ ಧಮ್ಮೇನ ಅರಿಯಮಗ್ಗಸೋತಸ್ಸ ಅನುಸ್ಸರಣತೋ। ಕಾಯಸಕ್ಖೀ ನಾಮ ನಾಮಕಾಯೇನ ಸಚ್ಛಿಕಾತಬ್ಬಸ್ಸ ನಿಬ್ಬಾನಸ್ಸ ಸಚ್ಛಿಕರಣತೋ। ವಿಕ್ಖಮ್ಭನಸಮುಚ್ಛೇದಾನಂ ವಸೇನ ದ್ವಿಕ್ಖತ್ತುಂ। ಅರೂಪಜ್ಝಾನೇಹಿ ರೂಪಕಾಯತೋ, ಅಗ್ಗಮಗ್ಗೇನ ಸೇಸಕಾಯತೋತಿ ದ್ವೀಹಿ ಭಾಗೇಹಿ ನಿಸ್ಸಕ್ಕವಚನಞ್ಚೇತಂ। ದಿಟ್ಠನ್ತಂ ಪತ್ತೋ, ದಿಟ್ಠತ್ತಾ ವಾ ಪತ್ತೋತಿ ದಿಟ್ಠಿಪ್ಪತ್ತೋ। ತತ್ಥ ದಿಟ್ಠನ್ತಂ ಪತ್ತೋತಿ ದಸ್ಸನಸಙ್ಖಾತಸ್ಸ ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗಞಾಣಸ್ಸ ಅನನ್ತರಂ ಪತ್ತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ದಿಟ್ಠತ್ತಾತಿ ಚತುಸಚ್ಚದಸ್ಸನಸಙ್ಖಾತಾಯ ಪಞ್ಞಾಯ ನಿರೋಧಸ್ಸ ದಿಟ್ಠತ್ತಾ। ಝಾನಫಸ್ಸರಹಿತಾಯ ಸಾತಿಸಯಾಯ ಪಞ್ಞಾಯ ಏವ ವಿಮುತ್ತೋತಿ ಪಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತೋ। ಸೇಸಂ ವುತ್ತನಯತ್ತಾ ಸುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಮೇವ।
Paññādhurenāti vipassanābhinivesena. Abhiniviṭṭhoti vipassanāmaggaṃ otiṇṇo. Tasmiṃ khaṇeti sotāpattimaggakkhaṇe. Dhammānusārī nāma paññāsaṅkhātena dhammena ariyamaggasotassa anussaraṇato. Kāyasakkhī nāma nāmakāyena sacchikātabbassa nibbānassa sacchikaraṇato. Vikkhambhanasamucchedānaṃ vasena dvikkhattuṃ. Arūpajjhānehi rūpakāyato, aggamaggena sesakāyatoti dvīhi bhāgehi nissakkavacanañcetaṃ. Diṭṭhantaṃ patto, diṭṭhattā vā pattoti diṭṭhippatto. Tattha diṭṭhantaṃ pattoti dassanasaṅkhātassa sotāpattimaggañāṇassa anantaraṃ pattoti attho. Diṭṭhattāti catusaccadassanasaṅkhātāya paññāya nirodhassa diṭṭhattā. Jhānaphassarahitāya sātisayāya paññāya eva vimuttoti paññāvimutto. Sesaṃ vuttanayattā suviññeyyameva.
೫೦. ಅಟ್ಠಮೇ ನ ಸಮಾತಿ ವಿಸಮಾ। ಕಾಯಕಮ್ಮಾದೀನಂ ವಿಸಮತ್ತಾ ತತೋ ಏವ ತತ್ಥ ಪಕ್ಖಲನಂ ಸುಲಭನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಸಪಕ್ಖಲನಟ್ಠೇನಾ’’ತಿ। ನಿಪ್ಪಕ್ಖಲನಟ್ಠೇನಾತಿ ಪಕ್ಖಲನಾಭಾವೇನ। ಉದ್ಧಮ್ಮಾನೀತಿ ಧಮ್ಮತೋ ಅಪೇತಾನಿ। ಉಬ್ಬಿನಯಾನೀತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।
50. Aṭṭhame na samāti visamā. Kāyakammādīnaṃ visamattā tato eva tattha pakkhalanaṃ sulabhanti āha ‘‘sapakkhalanaṭṭhenā’’ti. Nippakkhalanaṭṭhenāti pakkhalanābhāvena. Uddhammānīti dhammato apetāni. Ubbinayānīti etthāpi eseva nayo.
೫೧. ನವಮೇ ಅಧಮ್ಮಿಕಾತಿ ಅಧಮ್ಮೇ ನಿಯುತ್ತಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ನಿದ್ಧಮ್ಮಾ’’ತಿ, ಧಮ್ಮರಹಿತಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
51. Navame adhammikāti adhamme niyuttā. Tenāha ‘‘niddhammā’’ti, dhammarahitāti attho.
೫೨. ದಸಮೇ ಗಣ್ಹನ್ತೀತಿ ಪವತ್ತೇನ್ತಿ। ನ ಚೇವ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಸಞ್ಞಾಪೇನ್ತೀತಿ ಮೂಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ತಂ ಅಧಿಕರಣಂ ಯಥಾ ವೂಪಸಮ್ಮತಿ, ಏವಂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಇತರೀತರೇ ನ ಸಮ್ಮಾ ಜಾನಾಪೇನ್ತಿ। ಸಞ್ಞಾಪನತ್ಥಂ ಸನ್ನಿಪಾತೇ ಸತಿ ತತ್ಥ ಯುತ್ತಪತ್ತಕರಣೇನ ಸಞ್ಞತ್ತಿಯಾ ಭವಿತಬ್ಬಂ, ತೇ ಪನ ಸಞ್ಞಾಪನತ್ಥಂ ನ ಸನ್ನಿಪತನ್ತಿ। ನ ಪೇಕ್ಖಾಪೇನ್ತೀತಿ ತಂ ಅಧಿಕರಣಂ ಮೂಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ನ ಪೇಕ್ಖಾಪೇನ್ತಿ। ಅಸಞ್ಞತ್ತಿಯೇವ ಅತ್ತನಾ ಗಹಿತಪಕ್ಖಸ್ಸ ಬಲಂ ಏತೇಸನ್ತಿ ಅಸಞ್ಞತ್ತಿಬಲಾ। ನ ತಥಾ ಮನ್ತೇನ್ತೀತಿ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಪರಾಮಾಸಿಆಧಾನಗ್ಗಾಹಿದುಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಭಾವೇನ ತಥಾ ನ ಮನ್ತೇನ್ತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಥಾಮಸಾ’’ತಿಆದಿ। ಉತ್ತಾನತ್ಥೋಯೇವ ಕಣ್ಹಪಕ್ಖೇ ವುತ್ತಪ್ಪಟಿಪಕ್ಖೇನ ಗಹೇತಬ್ಬತ್ತಾ।
52. Dasame gaṇhantīti pavattenti. Na ceva aññamaññaṃ saññāpentīti mūlato paṭṭhāya taṃ adhikaraṇaṃ yathā vūpasammati, evaṃ aññamaññaṃ itarītare na sammā jānāpenti. Saññāpanatthaṃ sannipāte sati tattha yuttapattakaraṇena saññattiyā bhavitabbaṃ, te pana saññāpanatthaṃ na sannipatanti. Na pekkhāpentīti taṃ adhikaraṇaṃ mūlato paṭṭhāya aññamaññaṃ na pekkhāpenti. Asaññattiyeva attanā gahitapakkhassa balaṃ etesanti asaññattibalā. Na tathā mantentīti sandiṭṭhiparāmāsiādhānaggāhiduppaṭinissaggibhāvena tathā na mantenti. Tenāha ‘‘thāmasā’’tiādi. Uttānatthoyeva kaṇhapakkhe vuttappaṭipakkhena gahetabbattā.
ಪರಿಸವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Parisavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
ಪಠಮಪಣ್ಣಾಸಕಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ।
Paṭhamapaṇṇāsakaṃ niṭṭhitaṃ.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ • Aṅguttaranikāya / ೫. ಪರಿಸವಗ್ಗೋ • 5. Parisavaggo
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ೫. ಪರಿಸವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ • 5. Parisavaggavaṇṇanā
