| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā |
पारिसुद्धिदानकथावण्णना
Pārisuddhidānakathāvaṇṇanā
१६४. पारिसुद्धिं दम्मीति ‘‘सापत्तिको थेरानं देति, सम्पजानमुसावादे दुक्कटं सम्भवती’’ति आचरियेन लिखितं। किं नु खो कारणं? सम्पजानमुसावादेन दुक्कटापत्ति नाम केवलं भगवता वुत्तत्ता अकिरियसमुट्ठाना होतीति। ‘‘पारिसुद्धिं दम्मी’’ति एत्थ पन किरिया पञ्ञायति, तस्मा सम्पजानमुसावादे पाचित्तियं विय दिस्सति, सुट्ठु उपपरिक्खितब्बं। महन्ता हि ते आचरिया नाम। तत्थ ‘‘दम्मी’’ति अत्तनो उपोसथकम्मनिब्बत्तिनिमित्तं वुत्तं। ‘‘हरा’’ति च ‘‘आरोचेही’’ति च हारकस्स अनारोचनपच्चया दुक्कटमोचनत्थं वुत्तं। एसेव नयो छन्ददानेपि। तत्थ ‘‘दम्मी’’ति अत्तनो चित्तसामग्गिदीपनवचनं, सेसं वुत्तनयमेव, एवं उपतिस्सत्थेरो वण्णेति। अथ वा पठमं समग्गभावं सन्धाय, दुतियं पच्छा विधातब्बभावं, ततियं छन्दहारकस्स दुक्कटमोचनत्थं वुत्तं। उभयत्थापि ‘‘सङ्घप्पत्तो पक्कमती’’तिआदिवचनतो सङ्घे समग्गे एव छन्दपारिसुद्धिदानं रुहति, नासमग्गेति सिद्धं। ‘‘सङ्घप्पत्तो उक्खित्तको पटिजानाति, आहटा होति पारिसुद्धी’’तिआदिवचनतो उक्खित्तकादीनम्पि छन्दपारिसुद्धिदानं रुहतीति सिद्धं, तञ्च खो पकतत्तसञ्ञाय, नो अञ्ञथाति तक्को। जानित्वा सामणेरस्स दिन्ने न याति, आपत्ति च, अजानित्वा दिन्ने याति च, अनापत्तीति एके। बिळालसङ्खलिका नाम पारिसुद्धीति एत्थ सङ्खलिका नाम अनन्तरेन सम्बज्झति, अञ्ञेन च सङ्खलिकेनाति केवलं सङ्खलिका पारिसुद्धि नाम होतीति उपतिस्सत्थेरो। एवं सन्ते विसेसनं निरत्थकं होति। बिळालसङ्खलिका बद्धाव होति अन्तोगेहे एव सम्पयोजनत्ता। यथा सा न कत्थचि गच्छति, तथा सापि न कत्थचि गच्छतीति किर अधिप्पायो।
164.Pārisuddhiṃ dammīti ‘‘sāpattiko therānaṃ deti, sampajānamusāvāde dukkaṭaṃ sambhavatī’’ti ācariyena likhitaṃ. Kiṃ nu kho kāraṇaṃ? Sampajānamusāvādena dukkaṭāpatti nāma kevalaṃ bhagavatā vuttattā akiriyasamuṭṭhānā hotīti. ‘‘Pārisuddhiṃ dammī’’ti ettha pana kiriyā paññāyati, tasmā sampajānamusāvāde pācittiyaṃ viya dissati, suṭṭhu upaparikkhitabbaṃ. Mahantā hi te ācariyā nāma. Tattha ‘‘dammī’’ti attano uposathakammanibbattinimittaṃ vuttaṃ. ‘‘Harā’’ti ca ‘‘ārocehī’’ti ca hārakassa anārocanapaccayā dukkaṭamocanatthaṃ vuttaṃ. Eseva nayo chandadānepi. Tattha ‘‘dammī’’ti attano cittasāmaggidīpanavacanaṃ, sesaṃ vuttanayameva, evaṃ upatissatthero vaṇṇeti. Atha vā paṭhamaṃ samaggabhāvaṃ sandhāya, dutiyaṃ pacchā vidhātabbabhāvaṃ, tatiyaṃ chandahārakassa dukkaṭamocanatthaṃ vuttaṃ. Ubhayatthāpi ‘‘saṅghappatto pakkamatī’’tiādivacanato saṅghe samagge eva chandapārisuddhidānaṃ ruhati, nāsamaggeti siddhaṃ. ‘‘Saṅghappatto ukkhittako paṭijānāti, āhaṭā hoti pārisuddhī’’tiādivacanato ukkhittakādīnampi chandapārisuddhidānaṃ ruhatīti siddhaṃ, tañca kho pakatattasaññāya, no aññathāti takko. Jānitvā sāmaṇerassa dinne na yāti, āpatti ca, ajānitvā dinne yāti ca, anāpattīti eke. Biḷālasaṅkhalikā nāma pārisuddhīti ettha saṅkhalikā nāma anantarena sambajjhati, aññena ca saṅkhalikenāti kevalaṃ saṅkhalikā pārisuddhi nāma hotīti upatissatthero. Evaṃ sante visesanaṃ niratthakaṃ hoti. Biḷālasaṅkhalikā baddhāva hoti antogehe eva sampayojanattā. Yathā sā na katthaci gacchati, tathā sāpi na katthaci gacchatīti kira adhippāyo.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महावग्गपाळि • Mahāvaggapāḷi / ८७. पारिसुद्धिदानकथा • 87. Pārisuddhidānakathā
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / महावग्ग-अट्ठकथा • Mahāvagga-aṭṭhakathā / पारिसुद्धिदानकथा • Pārisuddhidānakathā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / पारिसुद्धिदानकथावण्णना • Pārisuddhidānakathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / पक्खगणनादिउग्गहणानुजाननकथादिवण्णना • Pakkhagaṇanādiuggahaṇānujānanakathādivaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / ८७. पारिसुद्धिदानकथा • 87. Pārisuddhidānakathā
