| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā |
ปาริสุทฺธิทานกถาวณฺณนา
Pārisuddhidānakathāvaṇṇanā
๑๖๔. ปาริสุทฺธิํ ทมฺมีติ ‘‘สาปตฺติโก เถรานํ เทติ, สมฺปชานมุสาวาเท ทุกฺกฎํ สมฺภวตี’’ติ อาจริเยน ลิขิตํฯ กิํ นุ โข การณํ? สมฺปชานมุสาวาเทน ทุกฺกฎาปตฺติ นาม เกวลํ ภควตา วุตฺตตฺตา อกิริยสมุฎฺฐานา โหตีติฯ ‘‘ปาริสุทฺธิํ ทมฺมี’’ติ เอตฺถ ปน กิริยา ปญฺญายติ, ตสฺมา สมฺปชานมุสาวาเท ปาจิตฺติยํ วิย ทิสฺสติ, สุฎฺฐุ อุปปริกฺขิตพฺพํฯ มหนฺตา หิ เต อาจริยา นามฯ ตตฺถ ‘‘ทมฺมี’’ติ อตฺตโน อุโปสถกมฺมนิพฺพตฺตินิมิตฺตํ วุตฺตํฯ ‘‘หรา’’ติ จ ‘‘อาโรเจหี’’ติ จ หารกสฺส อนาโรจนปจฺจยา ทุกฺกฎโมจนตฺถํ วุตฺตํฯ เอเสว นโย ฉนฺททาเนปิฯ ตตฺถ ‘‘ทมฺมี’’ติ อตฺตโน จิตฺตสามคฺคิทีปนวจนํ, เสสํ วุตฺตนยเมว, เอวํ อุปติสฺสเตฺถโร วเณฺณติฯ อถ วา ปฐมํ สมคฺคภาวํ สนฺธาย, ทุติยํ ปจฺฉา วิธาตพฺพภาวํ, ตติยํ ฉนฺทหารกสฺส ทุกฺกฎโมจนตฺถํ วุตฺตํฯ อุภยตฺถาปิ ‘‘สงฺฆปฺปโตฺต ปกฺกมตี’’ติอาทิวจนโต สเงฺฆ สมเคฺค เอว ฉนฺทปาริสุทฺธิทานํ รุหติ, นาสมเคฺคติ สิทฺธํฯ ‘‘สงฺฆปฺปโตฺต อุกฺขิตฺตโก ปฎิชานาติ, อาหฎา โหติ ปาริสุทฺธี’’ติอาทิวจนโต อุกฺขิตฺตกาทีนมฺปิ ฉนฺทปาริสุทฺธิทานํ รุหตีติ สิทฺธํ, ตญฺจ โข ปกตตฺตสญฺญาย, โน อญฺญถาติ ตโกฺกฯ ชานิตฺวา สามเณรสฺส ทิเนฺน น ยาติ, อาปตฺติ จ, อชานิตฺวา ทิเนฺน ยาติ จ, อนาปตฺตีติ เอเกฯ พิฬาลสงฺขลิกา นาม ปาริสุทฺธีติ เอตฺถ สงฺขลิกา นาม อนนฺตเรน สมฺพชฺฌติ, อเญฺญน จ สงฺขลิเกนาติ เกวลํ สงฺขลิกา ปาริสุทฺธิ นาม โหตีติ อุปติสฺสเตฺถโรฯ เอวํ สเนฺต วิเสสนํ นิรตฺถกํ โหติฯ พิฬาลสงฺขลิกา พทฺธาว โหติ อโนฺตเคเห เอว สมฺปโยชนตฺตาฯ ยถา สา น กตฺถจิ คจฺฉติ, ตถา สาปิ น กตฺถจิ คจฺฉตีติ กิร อธิปฺปาโยฯ
164.Pārisuddhiṃ dammīti ‘‘sāpattiko therānaṃ deti, sampajānamusāvāde dukkaṭaṃ sambhavatī’’ti ācariyena likhitaṃ. Kiṃ nu kho kāraṇaṃ? Sampajānamusāvādena dukkaṭāpatti nāma kevalaṃ bhagavatā vuttattā akiriyasamuṭṭhānā hotīti. ‘‘Pārisuddhiṃ dammī’’ti ettha pana kiriyā paññāyati, tasmā sampajānamusāvāde pācittiyaṃ viya dissati, suṭṭhu upaparikkhitabbaṃ. Mahantā hi te ācariyā nāma. Tattha ‘‘dammī’’ti attano uposathakammanibbattinimittaṃ vuttaṃ. ‘‘Harā’’ti ca ‘‘ārocehī’’ti ca hārakassa anārocanapaccayā dukkaṭamocanatthaṃ vuttaṃ. Eseva nayo chandadānepi. Tattha ‘‘dammī’’ti attano cittasāmaggidīpanavacanaṃ, sesaṃ vuttanayameva, evaṃ upatissatthero vaṇṇeti. Atha vā paṭhamaṃ samaggabhāvaṃ sandhāya, dutiyaṃ pacchā vidhātabbabhāvaṃ, tatiyaṃ chandahārakassa dukkaṭamocanatthaṃ vuttaṃ. Ubhayatthāpi ‘‘saṅghappatto pakkamatī’’tiādivacanato saṅghe samagge eva chandapārisuddhidānaṃ ruhati, nāsamaggeti siddhaṃ. ‘‘Saṅghappatto ukkhittako paṭijānāti, āhaṭā hoti pārisuddhī’’tiādivacanato ukkhittakādīnampi chandapārisuddhidānaṃ ruhatīti siddhaṃ, tañca kho pakatattasaññāya, no aññathāti takko. Jānitvā sāmaṇerassa dinne na yāti, āpatti ca, ajānitvā dinne yāti ca, anāpattīti eke. Biḷālasaṅkhalikā nāma pārisuddhīti ettha saṅkhalikā nāma anantarena sambajjhati, aññena ca saṅkhalikenāti kevalaṃ saṅkhalikā pārisuddhi nāma hotīti upatissatthero. Evaṃ sante visesanaṃ niratthakaṃ hoti. Biḷālasaṅkhalikā baddhāva hoti antogehe eva sampayojanattā. Yathā sā na katthaci gacchati, tathā sāpi na katthaci gacchatīti kira adhippāyo.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวคฺคปาฬิ • Mahāvaggapāḷi / ๘๗. ปาริสุทฺธิทานกถา • 87. Pārisuddhidānakathā
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวคฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ปาริสุทฺธิทานกถา • Pārisuddhidānakathā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ปาริสุทฺธิทานกถาวณฺณนา • Pārisuddhidānakathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / ปกฺขคณนาทิอุคฺคหณานุชานนกถาทิวณฺณนา • Pakkhagaṇanādiuggahaṇānujānanakathādivaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi / ๘๗. ปาริสุทฺธิทานกถา • 87. Pārisuddhidānakathā
