| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / បាចិត្យាទិយោជនាបាឡិ • Pācityādiyojanāpāḷi |
២. បរិវាសកថា
2. Parivāsakathā
១០២. តស្សាតិ បដិច្ឆន្នមានត្តស្ស។ សមោធានេត្វាតិ ឥធេវ បរិវាសកថាយំ សមោធានេត្វា។ ឥធេវ បរិវាសកថាយំ ទស្សយិស្សាមាតិ យោជនា។ ឥធេវសទ្ទោ ហិ បុព្ពាបរាបេក្ខោ។
102.Tassāti paṭicchannamānattassa. Samodhānetvāti idheva parivāsakathāyaṃ samodhānetvā. Idheva parivāsakathāyaṃ dassayissāmāti yojanā. Idhevasaddo hi pubbāparāpekkho.
ឥធ អធិប្បេតំ បរិវាសំ វិត្ថារេត្វា ទស្សេន្តោ អាហ ‘‘អយំ ហី’’តិអាទិ។ ឥធ អធិប្បេតោ បរិវាសោ នាម តិវិធោ ហោតីតិ យោជនា។ តត្ថាតិ តិវិធេសុ បរិវាសេសុ។ ‘‘យថាបដិច្ឆន្នាយ អាបត្តិយា’’តិ វចនំ វិត្ថារេន្តោ អាហ ‘‘កស្សចិ ហី’’តិអាទិ។ យថា ឧទាយិត្ថេរស្ស ឯកាហបដិច្ឆន្នា អយំ អាបត្តិ ហោតិ, តថា កស្សចិ ឯកាហបដិច្ឆន្នា អាបត្តិ ហោតីតិ យោជនា។ យថា ច បរតោ អាគតា ឧទាយិត្ថេរស្សេវ អាបត្តិ ហោតិ, តថា កស្សចិ ទ្វិហាទិបដិច្ឆន្នា អាបត្តិ ហោតីតិ យោជនា។ ឥមិនា វុត្តនយានុសារេន បរតោបិ នយោ នេតព្ពោ។ តស្មាតិ យស្មា ឯកាហាទិបដិច្ឆន្នា ឯកាទិអាបត្តិ ហោតិ, តស្មា ជានិតព្ពោតិ យោជនា។
Idha adhippetaṃ parivāsaṃ vitthāretvā dassento āha ‘‘ayaṃ hī’’tiādi. Idha adhippeto parivāso nāma tividho hotīti yojanā. Tatthāti tividhesu parivāsesu. ‘‘Yathāpaṭicchannāya āpattiyā’’ti vacanaṃ vitthārento āha ‘‘kassaci hī’’tiādi. Yathā udāyittherassa ekāhapaṭicchannā ayaṃ āpatti hoti, tathā kassaci ekāhapaṭicchannā āpatti hotīti yojanā. Yathā ca parato āgatā udāyittherasseva āpatti hoti, tathā kassaci dvihādipaṭicchannā āpatti hotīti yojanā. Iminā vuttanayānusārena paratopi nayo netabbo. Tasmāti yasmā ekāhādipaṭicchannā ekādiāpatti hoti, tasmā jānitabboti yojanā.
បដិច្ឆន្នភាវំ វិត្ថារេន្តោ អាហ ‘‘អយំ ហី’’តិអាទិ។ តត្ថាតិ ‘‘ទសហាការេហី’’តិ បាឋេ។ អាបត្តិឥតិ សញ្ញា ឯតស្សាតិ អាបត្តិសញ្ញី ។ បហុ ចាតិ សមត្ថោ ច។ បបុព្ពោ ហូធាតុ សមត្ថត្ថេ ហោតិ។
Paṭicchannabhāvaṃ vitthārento āha ‘‘ayaṃ hī’’tiādi. Tatthāti ‘‘dasahākārehī’’ti pāṭhe. Āpattiiti saññā etassāti āpattisaññī. Pahu cāti samattho ca. Papubbo hūdhātu samatthatthe hoti.
តត្ថាតិ តស្សំ មាតិកាយំ។ យន្តិ អាបត្តិំ។ សោបិ ចាតិ ភិក្ខុបិ ច។ តត្ថាតិ តស្សំ អាបត្តិយំ។ អយន្តិ ភិក្ខុ។ តត្ថាតិ អាបត្តិយំ។ អលជ្ជិបក្ខេ តិដ្ឋតីតិ ‘‘សញ្ចិច្ច អាបត្តិំ បរិគូហតី’’តិ (បរិ. ៣៥៩) វុត្តបក្ខេ ឋិតត្តា អលជ្ជិបក្ខេ តិដ្ឋតិ។
Tatthāti tassaṃ mātikāyaṃ. Yanti āpattiṃ. Sopi cāti bhikkhupi ca. Tatthāti tassaṃ āpattiyaṃ. Ayanti bhikkhu. Tatthāti āpattiyaṃ. Alajjipakkhe tiṭṭhatīti ‘‘sañcicca āpattiṃ parigūhatī’’ti (pari. 359) vuttapakkhe ṭhitattā alajjipakkhe tiṭṭhati.
បកតត្តោតិ ឯត្ថ ‘‘បារាជិកំ អនជ្ឈាបន្នោ’’តិ អត្ថំ បដិក្ខិបន្តោ អាហ ‘‘តិវិធំ ឧក្ខេបនីយកម្មំ អកតោ’’តិ។ ឯតន្តិ អប្បដិច្ឆន្នភាវំ, ‘‘អាបជ្ជតិ…បេ.… កុសលេហិ ចិន្តិតា’’តិ វចនំ វា។
Pakatattoti ettha ‘‘pārājikaṃ anajjhāpanno’’ti atthaṃ paṭikkhipanto āha ‘‘tividhaṃ ukkhepanīyakammaṃ akato’’ti. Etanti appaṭicchannabhāvaṃ, ‘‘āpajjati…pe… kusalehi cintitā’’ti vacanaṃ vā.
គាថាយ ‘‘សាវសេស’’ន្តិ ឥមិនា បារាជិកំ និវត្តេតិ។ គរុកន្តិ ឯត្ថ សង្ឃាទិសេសមេវ អធិប្បេតន្តិ ទស្សេតិ។ អនាទរិយន្តិ សិក្ខាបទេ អនាទរិយំ។ វជ្ជន្តិ ទុក្កដំ។ ឧក្ខិត្តកេន ករណភូតេន។
Gāthāya ‘‘sāvasesa’’nti iminā pārājikaṃ nivatteti. Garukanti ettha saṅghādisesameva adhippetanti dasseti. Anādariyanti sikkhāpade anādariyaṃ. Vajjanti dukkaṭaṃ. Ukkhittakena karaṇabhūtena.
យស្សាតិ ភិក្ខុស្ស, នត្ថីតិ សម្ពន្ធោ។ ភីរុកជាតិកតាយាតិ ភីរុកសភាវតាយ។ បព្ពតវិហារេ វសន្តស្ស យស្ស ភិក្ខុនោតិ យោជនា។ បព្ពតវិហារេតិ បព្ពតស្ស តលេ, អន្តរេ វា ការិតេ វិហារេ។ ឯតស្មិន្តិ ឯតាទិសេ។ អន្តរាយេ សតិយេវាតិ យោជនា។ តស្ស អច្ឆន្នាវ ហោតីតិ យោជនា។ អនន្តរាយិកសញ្ញាយ ឆាទយតោ អច្ឆន្នាវាតិ អនន្តរាយិកសញ្ញាយ ឆាទេន្តស្សាបិ ឯកន្តេន អន្តរាយិកត្តា អច្ឆន្នាវាតិ អធិប្បាយោ។
Yassāti bhikkhussa, natthīti sambandho. Bhīrukajātikatāyāti bhīrukasabhāvatāya. Pabbatavihāre vasantassa yassa bhikkhunoti yojanā. Pabbatavihāreti pabbatassa tale, antare vā kārite vihāre. Etasminti etādise. Antarāye satiyevāti yojanā. Tassa acchannāva hotīti yojanā. Anantarāyikasaññāya chādayato acchannāvāti anantarāyikasaññāya chādentassāpi ekantena antarāyikattā acchannāvāti adhippāyo.
អស្សាតិ ភិក្ខុស្ស។ ហនុកវាតោតិ ហនុកស្ស គេលញ្ញករោ វាតោ។ វិជ្ឈតីតិ ហនុកំ វិជ្ឈតិ។ ឥមិនាតិ ភិក្ខុនា។ បហុសញ្ញិនោ ឆាទិតាបិ ឯកន្តេន អបហុត្តា អច្ឆាទិតាវ ហោតិ។
Assāti bhikkhussa. Hanukavātoti hanukassa gelaññakaro vāto. Vijjhatīti hanukaṃ vijjhati. Imināti bhikkhunā. Pahusaññino chāditāpi ekantena apahuttā acchāditāva hoti.
ឆាទេតុកាមោ ចាតិ ឯត្ថ ឥទំ ចតុក្កំ វេទិតព្ពំ ឆាទេតុកាមោ ឆាទេតិ, ឆាទេតុកាមោ នច្ឆាទេតិ, អច្ឆាទេតុកាមោ ឆាទេតិ, នច្ឆាទេតុកាមោ នច្ឆាទេតីតិ។ តត្ថ បឋមបទំ សន្ធាយ វុត្តំ ‘‘ឥទំ ឧត្តានត្ថមេវា’’តិ។ ឯវំ សេសាសុបិ មាតិកាសុ ចតុក្កំ វេទិតព្ពំ ។ ចតូសុ ចតុក្កេសុ បឋមបទេ ឯវ ឆន្នា ហោតិ, ន សេសបទេសុ។ អនុត្តានត្ថំ ទស្សេន្តោ អាហ ‘‘សចេ បនា’’តិអាទិ។ បុរេភត្តេ វាតិ បុរេភត្តំ វា, ភត្តតោ, ភត្តស្ស វា បុរេតិ បុរេភត្តំ។ អព្យយីភាវសមាសេ សត្តមីវិភត្តិយា អមិតិការិយស្ស អនិច្ចភាវតោ វុត្តំ ‘‘បុរេភត្តេ’’តិ។ ឯសេវ នយោ ‘‘បច្ឆាភត្តេ’’តិ ឯត្ថាបិ។ ទុតិយបទស្ស អត្ថំ ទស្សេត្វា តតិយបទស្ស អត្ថំ ទស្សេន្តោ អាហ ‘‘យស្ស បនា’’តិអាទិ។ អភិក្ខុកេ ឋានេ វសន្តស្ស យស្ស ភិក្ខុស្សាតិ យោជនា។ អាគមេន្តស្ស គច្ឆន្តស្សាតិ អនាទរេ ចេតានិ សាមិវចនានិ។
Chādetukāmo cāti ettha idaṃ catukkaṃ veditabbaṃ chādetukāmo chādeti, chādetukāmo nacchādeti, acchādetukāmo chādeti, nacchādetukāmo nacchādetīti. Tattha paṭhamapadaṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘idaṃ uttānatthamevā’’ti. Evaṃ sesāsupi mātikāsu catukkaṃ veditabbaṃ . Catūsu catukkesu paṭhamapade eva channā hoti, na sesapadesu. Anuttānatthaṃ dassento āha ‘‘sace panā’’tiādi. Purebhatte vāti purebhattaṃ vā, bhattato, bhattassa vā pureti purebhattaṃ. Abyayībhāvasamāse sattamīvibhattiyā amitikāriyassa aniccabhāvato vuttaṃ ‘‘purebhatte’’ti. Eseva nayo ‘‘pacchābhatte’’ti etthāpi. Dutiyapadassa atthaṃ dassetvā tatiyapadassa atthaṃ dassento āha ‘‘yassa panā’’tiādi. Abhikkhuke ṭhāne vasantassa yassa bhikkhussāti yojanā. Āgamentassa gacchantassāti anādare cetāni sāmivacanāni.
ចតុត្ថបទស្ស អត្ថំ ទស្សេន្តោ អាហ ‘‘យោ បនា’’តិអាទិ។ តត្ថ យោ បនាតិ ភិក្ខុ បន, អាវិ ករោតីតិ សម្ពន្ធោ។ សភាគន្តិ អវេរិំ។ អយន្តិ ភិក្ខុ។ ឧបជ្ឈាយោ ឥតិ វា អាចរិយោ ឥតិ វាតិ យោជនា។ លជ្ជាយាតិ លជ្ជនិមិត្តំ, លជ្ជការណា, លជ្ជហេតុ វា។ ហីតិ សច្ចំ, យស្មា វា, ឥធាតិ អាបត្តិអារោចនដ្ឋានេ។ អវេរិសភាគស្សាតិ អវេរី ហុត្វា សភាគស្ស។
Catutthapadassa atthaṃ dassento āha ‘‘yo panā’’tiādi. Tattha yo panāti bhikkhu pana, āvi karotīti sambandho. Sabhāganti averiṃ. Ayanti bhikkhu. Upajjhāyo iti vā ācariyo iti vāti yojanā. Lajjāyāti lajjanimittaṃ, lajjakāraṇā, lajjahetu vā. Hīti saccaṃ, yasmā vā, idhāti āpattiārocanaṭṭhāne. Averisabhāgassāti averī hutvā sabhāgassa.
បកាសេតុកាមោតិ អញ្ញេសំ បកាសេតុកាមោ។ ឧបជ្ឈាយស្សាបីតិ បិសទ្ទេន អញ្ញស្ស សន្តិកេ កា នាម កថាតិ ទស្សេតិ។ តត្ថាតិ អាបត្តិអារោចនដ្ឋានេ។ សភាគសង្ឃាទិសេសន្តិ វត្ថុសភាគសង្ឃាទិសេសំ។ សុទ្ធស្សាតិ វត្ថុសភាគសង្ឃាទិសេសតោ សុទ្ធស្ស។ អាវិករណាការំ ទស្សេន្តោ អាហ ‘‘អាវិករោន្តោ ចា’’តិអាទិ។ ឥតិ ឥមានីតិអាទិ និគមនំ។
Pakāsetukāmoti aññesaṃ pakāsetukāmo. Upajjhāyassāpīti pisaddena aññassa santike kā nāma kathāti dasseti. Tatthāti āpattiārocanaṭṭhāne. Sabhāgasaṅghādisesanti vatthusabhāgasaṅghādisesaṃ. Suddhassāti vatthusabhāgasaṅghādisesato suddhassa. Āvikaraṇākāraṃ dassento āha ‘‘āvikaronto cā’’tiādi. Iti imānītiādi nigamanaṃ.
តតោតិ ជានិតព្ពតោ, បរន្តិ សម្ពន្ធោ។ ឯកាហបដិច្ឆន្នាតិ ឯកាហេន បដិច្ឆន្នា។ យាវ ចុទ្ទស ទិវសានិ, តាវ ទិវសវសេន យោជនា កាតព្ពាតិ យោជនា។ បក្ខបដិច្ឆន្នន្តិ បក្ខេន បដិច្ឆន្នំ។ អតិរេកបក្ខបដិច្ឆន្នន្តិ បក្ខតោ អតិរេកេន បដិច្ឆន្នំ។
Tatoti jānitabbato, paranti sambandho. Ekāhapaṭicchannāti ekāhena paṭicchannā. Yāva cuddasa divasāni, tāva divasavasena yojanā kātabbāti yojanā. Pakkhapaṭicchannanti pakkhena paṭicchannaṃ. Atirekapakkhapaṭicchannanti pakkhato atirekena paṭicchannaṃ.
សំវច្ឆរបដិច្ឆន្នន្តិ សំវច្ឆរេន បដិច្ឆន្នំ។ តតោ វាតិ អតិរេកសដ្ឋិសំវច្ឆ រតោ វា។ ភិយ្យោបីតិ អតិរេកម្បិ។
Saṃvaccharapaṭicchannanti saṃvaccharena paṭicchannaṃ. Tato vāti atirekasaṭṭhisaṃvaccha rato vā. Bhiyyopīti atirekampi.
តតោតិ តីហិ អាបត្តីហិ។ បរន្តិ អតិរេកំ។ គណនវសេនាតិ អាបត្តិគណនវសេន។ វត្ថុកិត្តនវសេន វាតិ អាបត្តីនំ វត្ថុកិត្តនវសេន វា។ នាមមត្តវសេន វាតិ ‘‘សង្ឃាទិសេសាបត្តិយោ’’តិ ឯវំ នាមស្សេវ វសេន វា។ ឯត្ថ ហិ មត្តសទ្ទោ អវធារណត្ថោ, តេន វត្ថុំ និវត្តេតិ។
Tatoti tīhi āpattīhi. Paranti atirekaṃ. Gaṇanavasenāti āpattigaṇanavasena. Vatthukittanavasena vāti āpattīnaṃ vatthukittanavasena vā. Nāmamattavasena vāti ‘‘saṅghādisesāpattiyo’’ti evaṃ nāmasseva vasena vā. Ettha hi mattasaddo avadhāraṇattho, tena vatthuṃ nivatteti.
តត្ថាតិ ‘‘នាមមត្តវសេនា’’តិ បទេ។ សជាតិសាធារណន្តិ សស្ស អត្តនោ ជាតិ សជាតិ, តាយ សាធារណំ សជាតិសាធារណំ។ សព្ពេសំ, សព្ពេហិ វា អាបត្តីហិ សាធារណំ សព្ពសាធារណំ។ តត្ថាតិ ទុវិធេសុ នាមេសុ។ សព្ពសាធារណនាមវសេនាបីតិ ឯត្ថ បិសទ្ទោ ‘‘អហំ ភន្តេ សម្ពហុលា សង្ឃាទិសេសា អាបជ្ជិំ ឯកាហបដិច្ឆន្នាយោ’’តិ ឯវំ សជាតិសាធារណនាមវសេនបិ ‘‘អហំ ភន្តេ សម្ពហុលា សង្ឃាទិសេសា អាបត្តិយោ អាបជ្ជិំ ឯកាហបដិច្ឆន្នាយោ’’តិ ឯវំ ឧភយសាធារណវសេនបិ វត្តុំ វដ្ដតីតិ ទស្សេតិ។ ហីតិ សច្ចំ។ សព្ពម្បិ បរិវាសាទិកំ ឥទំ វិនយកម្មន្តិ យោជនា។ វសតិ អាបត្តិ ឯត្ថ តទាយត្តវុត្តិតាយាតិ វត្ថុ។ គោ វុច្ចតិ វចនំ វា ញាណំ វា, តំ តាយតីតិ គោត្តំ។
Tatthāti ‘‘nāmamattavasenā’’ti pade. Sajātisādhāraṇanti sassa attano jāti sajāti, tāya sādhāraṇaṃ sajātisādhāraṇaṃ. Sabbesaṃ, sabbehi vā āpattīhi sādhāraṇaṃ sabbasādhāraṇaṃ. Tatthāti duvidhesu nāmesu. Sabbasādhāraṇanāmavasenāpīti ettha pisaddo ‘‘ahaṃ bhante sambahulā saṅghādisesā āpajjiṃ ekāhapaṭicchannāyo’’ti evaṃ sajātisādhāraṇanāmavasenapi ‘‘ahaṃ bhante sambahulā saṅghādisesā āpattiyo āpajjiṃ ekāhapaṭicchannāyo’’ti evaṃ ubhayasādhāraṇavasenapi vattuṃ vaṭṭatīti dasseti. Hīti saccaṃ. Sabbampi parivāsādikaṃ idaṃ vinayakammanti yojanā. Vasati āpatti ettha tadāyattavuttitāyāti vatthu. Go vuccati vacanaṃ vā ñāṇaṃ vā, taṃ tāyatīti gottaṃ.
តត្ថាតិ វត្ថាទីសុ ចតុព្ពិធេសុ។ តត្ថាតិ តេសុ វចនេសុ។ សុក្កវិស្សដ្ឋិំ កាយសំសគ្គន្តិអាទិនា វចនេនាបីតិ ឯត្ថ អាទិសទ្ទេន ទុដ្ឋុល្លាទិវចនានិ សង្គណ្ហាតិ។ ឥធ បនាតិ ឥមស្មិំ បន ឋានេ។ យោ យោតិ តិស្សោ វា ផុស្សោ វា អាបន្នោ ហោតិ។
Tatthāti vatthādīsu catubbidhesu. Tatthāti tesu vacanesu. Sukkavissaṭṭhiṃ kāyasaṃsaggantiādinā vacanenāpīti ettha ādisaddena duṭṭhullādivacanāni saṅgaṇhāti. Idha panāti imasmiṃ pana ṭhāne. Yo yoti tisso vā phusso vā āpanno hoti.
ឯវំ អារោចេតព្ពន្តិ ឯវំ វក្ខមាននយេន អារោចេតព្ពន្តិ យោជនា។ កិំ អារោចេតព្ពំ? ‘‘អហំ ភន្តេ…បេ.… សង្ឃោ ធារេតុ’’ ឥតិ អារោចេតព្ពន្តិ យោជនា។
Evaṃ ārocetabbanti evaṃ vakkhamānanayena ārocetabbanti yojanā. Kiṃ ārocetabbaṃ? ‘‘Ahaṃ bhante…pe… saṅgho dhāretu’’ iti ārocetabbanti yojanā.
វេទយាមហន្តិ វេទយាមិ អហំ។ មម បារិវាសិកភាវំ សង្ឃំ, សង្ឃស្ស វា ជានាបេមីតិ អត្ថោ។ វេទយតីតិ មន្តិ វេទយតិ ឥតិ មំ។ បារិវាសិកភាវំ សង្ឃំ, សង្ឃស្ស វា ជានាបេតីតិ មំ សង្ឃោ ធារេតូតិ អត្ថោ។ ឯត្ថ ពហូសុ អដ្ឋកថាបោត្ថកេសុ ‘‘តិណ្ណំ វា អតិរេកានំ វា អារោចេន្តេន អាយស្មន្តោ ធារេន្តូ’’តិ បាឋោ អត្ថិ ។ កេសុចិ អដ្ឋកថាបោត្ថកេសុ ‘‘តិណ្ណំ អារោចេន្តេន អាយស្មន្តោ ធារេន្តូ’’តិ ឯត្តកោយេវ បាឋោ អត្ថិ។ ហេដ្ឋា មានត្តកថាយម្បិ ឯវមេវ អត្ថិ។ តត្ថ ‘‘អតិរេកាន’’ន្តិ ឥមិនា តីហិ អតិរេកានំ អារោចេន្តេន សង្ឃំ អបេក្ខិត្វា សចេ ឯកវចនវសេន វត្តុកាមោ ហោតិ, ‘‘មំ សង្ឃោ ធារេតូ’’តិ វត្តព្ពំ។ អថ សម្ពហុលេ ភិក្ខូ អបេក្ខិត្វា សចេ ពហុវចនវសេន វត្តុកាមោ ហោតិ, យថា តិណ្ណំ, ឯវំ ‘‘មំ អាយស្មន្តោ ធារេន្តូ’’តិ វត្តព្ពន្តិ ទស្សេតិ។ ឥទញ្ច សទ្ទសត្ថវសេនេវ វុត្តំ, ន វិនយកម្មវិបត្តិវសេនាតិ ទដ្ឋព្ពំ។
Vedayāmahanti vedayāmi ahaṃ. Mama pārivāsikabhāvaṃ saṅghaṃ, saṅghassa vā jānāpemīti attho. Vedayatīti manti vedayati iti maṃ. Pārivāsikabhāvaṃ saṅghaṃ, saṅghassa vā jānāpetīti maṃ saṅgho dhāretūti attho. Ettha bahūsu aṭṭhakathāpotthakesu ‘‘tiṇṇaṃ vā atirekānaṃ vā ārocentena āyasmanto dhārentū’’ti pāṭho atthi . Kesuci aṭṭhakathāpotthakesu ‘‘tiṇṇaṃ ārocentena āyasmanto dhārentū’’ti ettakoyeva pāṭho atthi. Heṭṭhā mānattakathāyampi evameva atthi. Tattha ‘‘atirekāna’’nti iminā tīhi atirekānaṃ ārocentena saṅghaṃ apekkhitvā sace ekavacanavasena vattukāmo hoti, ‘‘maṃ saṅgho dhāretū’’ti vattabbaṃ. Atha sambahule bhikkhū apekkhitvā sace bahuvacanavasena vattukāmo hoti, yathā tiṇṇaṃ, evaṃ ‘‘maṃ āyasmanto dhārentū’’ti vattabbanti dasseti. Idañca saddasatthavaseneva vuttaṃ, na vinayakammavipattivasenāti daṭṭhabbaṃ.
‘‘វិហារេយេវ រត្តិបរិគ្គហោ’’តិ ឥមិនា អន្តោឧបចារសីមាយម្បិ បរិវសិតព្ពភាវំ ទស្សេតិ។ ឧបចារសីមន្តិ បរិក្ខិត្តស្ស វិហារស្ស បរិក្ខេបំ, អបរិក្ខិត្តស្ស បរិក្ខេបារហដ្ឋានំ។ ឯសាតិ បារិវាសិកោ ភិក្ខុ។ អស្សាតិ អាគតស្ស ភិក្ខុនោ។
‘‘Vihāreyeva rattipariggaho’’ti iminā antoupacārasīmāyampi parivasitabbabhāvaṃ dasseti. Upacārasīmanti parikkhittassa vihārassa parikkhepaṃ, aparikkhittassa parikkhepārahaṭṭhānaṃ. Esāti pārivāsiko bhikkhu. Assāti āgatassa bhikkhuno.
តតោតិ អាបត្តិបដិច្ឆន្នទិវសតោ។ កុក្កុច្ចវិនោទនត្ថាយាតិ អាបត្តិបដិច្ឆន្នទិវសេន សមំ បរិវសិតព្ពំ នុខោ, ន នុខោតិ កុក្កុច្ចស្ស វិនោទនត្ថាយ។ បរិវុត្ថត្តាតិ បរិវសិតត្តា។ សោតិ បរិវុត្ថោ ភិក្ខុ។ ឥទន្តិ ទាតព្ពមានត្តំ។ តន្តិ បដិច្ឆន្នមានត្តំ។ ឆារត្តន្តិ ឆរត្តិយោ សមាហដាតិ ឆារត្តំ, សមាហារេ ទិគុ។ ‘‘ឆរត្ត’’ន្តិ វត្តព្ពេ សុខុច្ចារណត្ថំ ឆការស្ស ទីឃំ កត្វា ឯវំ វុត្តំ, អច្ចន្តសំយោគេ ចេតំ ឧបយោគវចនំ។
Tatoti āpattipaṭicchannadivasato. Kukkuccavinodanatthāyāti āpattipaṭicchannadivasena samaṃ parivasitabbaṃ nukho, na nukhoti kukkuccassa vinodanatthāya. Parivutthattāti parivasitattā. Soti parivuttho bhikkhu. Idanti dātabbamānattaṃ. Tanti paṭicchannamānattaṃ. Chārattanti charattiyo samāhaṭāti chārattaṃ, samāhāre digu. ‘‘Charatta’’nti vattabbe sukhuccāraṇatthaṃ chakārassa dīghaṃ katvā evaṃ vuttaṃ, accantasaṃyoge cetaṃ upayogavacanaṃ.
អប្បដិច្ឆន្នាបត្តិំ ទាតុំ វដ្ដតីតិ សម្ពន្ធោ។ ឥមិនា ហេដ្ឋា វុត្តំ បដិច្ឆន្នមានត្តំ ឥមស្មិំ បដិច្ឆន្នមានត្តេ សមោធានេត្វាបិ ទាតុំ វដ្ដតីតិ ទស្សេតិ។ ឯវំ សន្តេបិ មូលមានត្តំ បដិច្ច បដិច្ឆន្នមានត្តន្តិ វុច្ចតិ។ កថំ ទាតុំ វដ្ដតីតិ យោជនា។
Appaṭicchannāpattiṃ dātuṃ vaṭṭatīti sambandho. Iminā heṭṭhā vuttaṃ paṭicchannamānattaṃ imasmiṃ paṭicchannamānatte samodhānetvāpi dātuṃ vaṭṭatīti dasseti. Evaṃ santepi mūlamānattaṃ paṭicca paṭicchannamānattanti vuccati. Kathaṃ dātuṃ vaṭṭatīti yojanā.
អស្សាតិ មានត្តំ យាចន្តស្ស។ តទនុរូបន្តិ តស្ស យាចនស្ស អនុរូបំ។ សចេ បដិច្ឆន្នា ទ្វេតិ ឯត្ថ ទ្វេតិ និទស្សនមត្តំ តតោ អតិរេកម្បិ គហេតព្ពត្តា។ សព្ពត្ថាតិ សព្ពេសុ ឯកពហូសុ។ តទនុរូបមេ វាតិ តស្ស មានត្តទានស្ស អនុរូបមេវ។ ឥធ បនាតិ បដិច្ឆន្នមានត្តេ បន។ ឥតីតិអាទិ និគមនំ។ យំ មានត្តំ ទិយ្យតីតិ យោជនា។ ឯត្ថាតិ បដិច្ឆន្នមានត្តេ។
Assāti mānattaṃ yācantassa. Tadanurūpanti tassa yācanassa anurūpaṃ. Sace paṭicchannā dveti ettha dveti nidassanamattaṃ tato atirekampi gahetabbattā. Sabbatthāti sabbesu ekabahūsu. Tadanurūpame vāti tassa mānattadānassa anurūpameva. Idha panāti paṭicchannamānatte pana. Itītiādi nigamanaṃ. Yaṃ mānattaṃ diyyatīti yojanā. Etthāti paṭicchannamānatte.
អវសេសាតិ អប្បដិច្ឆន្នបរិវាសបដិច្ឆន្នបរិវាសេហិ អវសេសា។ តត្ថាតិ អវសេសេសុ ទ្វីសុ បរិវាសេសុ។ អធម្មិកមានត្តចារាវសានេ អនុញ្ញាតបរិវាសោតិ សម្ពន្ធោ។ កិស្មិំ វត្ថុស្មិំ អនុញ្ញាតោតិ អាហ ‘‘ឥមស្មិំ វត្ថុស្មិ’’ន្តិ។ ឯសាតិ សុទ្ធន្តោ, ទាតព្ពោតិ សម្ពន្ធោ។ ឯតន្តិ ជាននាជាននំ។
Avasesāti appaṭicchannaparivāsapaṭicchannaparivāsehi avasesā. Tatthāti avasesesu dvīsu parivāsesu. Adhammikamānattacārāvasāne anuññātaparivāsoti sambandho. Kismiṃ vatthusmiṃ anuññātoti āha ‘‘imasmiṃ vatthusmi’’nti. Esāti suddhanto, dātabboti sambandho. Etanti jānanājānanaṃ.
តត្ថាតិ ទ្វីសុ សុទ្ធន្តេសុ, ចូឡសុទ្ធន្តោតិ វុច្ចតីតិ សម្ពន្ធោ។ យោតិ ភិក្ខុ, វទតីតិ សម្ពន្ធោ។ អារោចិតទិវសតោតិ អាបត្តិអារោចិតទិវសតោ។
Tatthāti dvīsu suddhantesu, cūḷasuddhantoti vuccatīti sambandho. Yoti bhikkhu, vadatīti sambandho. Ārocitadivasatoti āpattiārocitadivasato.
តន្តិ ចូឡសុទ្ធន្តំ, បរិវសន្តេន បរិវសិតព្ពន្តិ សម្ពន្ធោ។ អគ្គហេសីតិ បរិវាសំ អគ្គហេសិ។ អញ្ញន្តិ គហិតមាសតោ អញ្ញំ។ ‘‘បរិវាសទានកិច្ចំ នត្ថី’’តិ ឥមិនា បរិវាសគហណកិច្ចម្បិ នត្ថីតិ ទស្សេតិ គណ្ហន្តស្សេវ ទាតព្ពត្តា, ទេន្តស្សេវ គហេតព្ពត្តា វា។ ឧទ្ធម្បិ អារោហតីតិ បរិវាសគហណកាលតោ អញ្ញម្បិ កាលំ បរិវសិតព្ពត្តា ឧទ្ធម្បិ អារោហតិ។ ហេដ្ឋាបិ ឱរោហតីតិ បរិវាសគហណកាលតោ ឩនម្បិ កាលំ បរិវសិតព្ពត្តា ហេដ្ឋាបិ ឱរោហតិ។ ឥទន្តិ អារោហនោរោហនំ។ តស្សាតិ សុទ្ធន្តបរិវាសស្ស។ ឯកមេវ បដិច្ច ទ្វេ, តិស្សោ, សម្ពហុលា វា ភវន្តីតិ អាហ ‘‘ឯកំ វិនា សម្ពហុលានំ អភាវតោ’’តិ។
Tanti cūḷasuddhantaṃ, parivasantena parivasitabbanti sambandho. Aggahesīti parivāsaṃ aggahesi. Aññanti gahitamāsato aññaṃ. ‘‘Parivāsadānakiccaṃ natthī’’ti iminā parivāsagahaṇakiccampi natthīti dasseti gaṇhantasseva dātabbattā, dentasseva gahetabbattā vā. Uddhampi ārohatīti parivāsagahaṇakālato aññampi kālaṃ parivasitabbattā uddhampi ārohati. Heṭṭhāpi orohatīti parivāsagahaṇakālato ūnampi kālaṃ parivasitabbattā heṭṭhāpi orohati. Idanti ārohanorohanaṃ. Tassāti suddhantaparivāsassa. Ekameva paṭicca dve, tisso, sambahulā vā bhavantīti āha ‘‘ekaṃ vinā sambahulānaṃ abhāvato’’ti.
ឯវំ ចូឡសុទ្ធន្តំ ទស្សេត្វា មហាសុទ្ធន្តំ ទស្សេន្តោ អាហ ‘‘យោ បនា’’តិអាទិ។ តន្តិ មហាសុទ្ធន្តំ។ យាវ យត្តកោ ឧបសម្បទទិវសោ ហោតិ, តាវ តត្តកំ កាលន្តិ យោជនា។ ឧទ្ធំ នារោហតីតិ ឧទ្ធំ អារោហនកាលស្ស អភាវតោ ឧទ្ធំ ន អារោហតិ។ ឯត្ថាតិ សុទ្ធន្តបរិវាសេ។ អយំ សុទ្ធន្តបរិវាសោ នាមាតិ និគមនំ។
Evaṃ cūḷasuddhantaṃ dassetvā mahāsuddhantaṃ dassento āha ‘‘yo panā’’tiādi. Tanti mahāsuddhantaṃ. Yāva yattako upasampadadivaso hoti, tāva tattakaṃ kālanti yojanā. Uddhaṃ nārohatīti uddhaṃ ārohanakālassa abhāvato uddhaṃ na ārohati. Etthāti suddhantaparivāse. Ayaṃ suddhantaparivāso nāmāti nigamanaṃ.
តត្ថាតិ តិវិធេសុ សមោធានបរិវាសេសុ។ ‘‘ឱធុនិត្វា សមោទហិត្វា ទាតព្ពបរិវាសោ’’តិ ឥមិនា ឱធុនិត្វា សមោធានេត្វា ទាតព្ពោ បរិវាសោ ឱធានសមោធានោតិ វចនត្ថំ ទស្សេតិ, ‘‘បរិវាសោ’’តិ ឥមិនា តទ្ធិតណបច្ចយស្ស សរូបំ ទស្សេតិ។ ឯត្ថ ច អវធុនិយតេ, អវធុនិតព្ពន្តិ វា ឱធានំ, សំ ឯកតោ ឱទហីយតេ សម្បិណ្ឌីយតេ, ឧទហិយតិ សម្បិណ្ឌិយតីតិ វា សមោធានន្តិ អវយវវចនត្ថោ កាតព្ពោ។ ‘‘មក្ខេត្វា’’តិ ឥមិនា ធុធាតុយា បប្បោដនធំសនធោវនានិ ទស្សេតិ។ សោតិ ឱធានសមោធានោ, អាគតោតិ សម្ពន្ធោ។
Tatthāti tividhesu samodhānaparivāsesu. ‘‘Odhunitvā samodahitvā dātabbaparivāso’’ti iminā odhunitvā samodhānetvā dātabbo parivāso odhānasamodhānoti vacanatthaṃ dasseti, ‘‘parivāso’’ti iminā taddhitaṇapaccayassa sarūpaṃ dasseti. Ettha ca avadhuniyate, avadhunitabbanti vā odhānaṃ, saṃ ekato odahīyate sampiṇḍīyate, udahiyati sampiṇḍiyatīti vā samodhānanti avayavavacanattho kātabbo. ‘‘Makkhetvā’’ti iminā dhudhātuyā pappoṭanadhaṃsanadhovanāni dasseti. Soti odhānasamodhāno, āgatoti sambandho.
ឯត្ថាតិ ឱធានសមោធានេ។ យោតិ ភិក្ខុ, បដិច្ឆាទេតីតិ សម្ពន្ធោ។ បរិវសន្តោ វា មានត្តារហោ វា មានត្តំ ចរន្តោ វា អព្ភានារហោ វា យោ ភិក្ខូតិ យោជនា។ ‘‘បុរិមាយ អាបត្តិយា’’តិ បទំ ‘‘សមា វា’’តិ បទេ សហាទិយោគោ។ ‘‘ឩនតរា’’តិបទេ វិភត្តិអបាទានំ, អនុមេយ្យវិសយអបាទានំ វា។ ‘‘អទិវសេ កត្វា’’តិ ឥមិនា ឱធុនិត្វាតិ ឯត្ថ ធុធាតុយា យថាវុត្តត្ថេយេវ ទស្សេតិ។ ឩនកបក្ខបដិច្ឆន្នាតិ បក្ខតោ ឩនកេន បដិច្ឆន្នា។ ឯតេនុបាយេនាតិ បក្ខេ វុត្តេន ឯតេន ឧបាយេន។
Etthāti odhānasamodhāne. Yoti bhikkhu, paṭicchādetīti sambandho. Parivasanto vā mānattāraho vā mānattaṃ caranto vā abbhānāraho vā yo bhikkhūti yojanā. ‘‘Purimāya āpattiyā’’ti padaṃ ‘‘samā vā’’ti pade sahādiyogo. ‘‘Ūnatarā’’tipade vibhattiapādānaṃ, anumeyyavisayaapādānaṃ vā. ‘‘Adivase katvā’’ti iminā odhunitvāti ettha dhudhātuyā yathāvuttattheyeva dasseti. Ūnakapakkhapaṭicchannāti pakkhato ūnakena paṭicchannā. Etenupāyenāti pakkhe vuttena etena upāyena.
តត្ថាតិ មូលាបត្តិតោ អតិរេកបដិច្ឆន្នេ។ អាវិ ការាបេត្វាតិ មូលាបត្តិតោ អន្តរាបត្តិយា បដិច្ឆន្នភាវំ អាវិ ការាបេត្វា។ ឯត្ថាតិ អាបត្តិបដិច្ឆន្នេ។ បមាណន្តិ ការណំ។ យាតិ អាបត្តិ។ តត្ថាតិ មូលភាវេន កត្តព្ពាយំ មូលិអាបត្តិយំ។ ឥតរន្តិ មូលិភាវេន កត្តព្ពំ មូលាបត្តិំ។ សមោធាយាតិ សមោទហិត្វា។ បក្ខិបិត្វាតិ អត្ថោ។
Tatthāti mūlāpattito atirekapaṭicchanne. Āvi kārāpetvāti mūlāpattito antarāpattiyā paṭicchannabhāvaṃ āvi kārāpetvā. Etthāti āpattipaṭicchanne. Pamāṇanti kāraṇaṃ. Yāti āpatti. Tatthāti mūlabhāvena kattabbāyaṃ mūliāpattiyaṃ. Itaranti mūlibhāvena kattabbaṃ mūlāpattiṃ. Samodhāyāti samodahitvā. Pakkhipitvāti attho.
ឯកា វា យា អាបត្តិ សព្ពចិរបដិច្ឆន្នា ហោតីតិ យោជនា។ សព្ពចិរបដិច្ឆន្នាយោតិ សព្ពាសំ អាបត្តីនំ ចិរេន បដិច្ឆន្នាយោ។ តាសន្តិ អាបត្តីនំ។ អគ្ឃេនាតិ បរិច្ឆេទេន។ អគ្ឃសទ្ទោ ហេត្ថ បរិច្ឆេទត្ថវាចកោ។ អភិធានេ (អភិធានប្បទីបិកាយំ ១០៤៨ គាថាយំ) វុត្តំ ‘‘អគ្ឃោ មុល្យេ ច បូជនេ’’តិ។ ឯត្ថ ‘‘មុល្យេ ចា’’តិ បទស្ស មូលបរិច្ឆេទេតិ អត្ថោ ទដ្ឋព្ពោ។ តមេវត្ថំ ទស្សេន្តោ អាហ ‘‘តាសំ រត្តិបរិច្ឆេទវសេនា’’តិ។ ឥមេហិ បទេហិ អគ្ឃេន រត្តិបរិច្ឆេទេន សមោធានេត្វា ទាតព្ពោ បរិវាសោ អគ្ឃសមោធានោតិ វចនត្ថំ ទស្សេតិ។ ឯត្ថ ច ‘‘សព្ពចិរបដិច្ឆន្នាយោ’’តិ វុត្តត្តា កិញ្ចាបិ កោដិអត្ថវាចកោ តតិយក្ខរេន បាឋោ យុត្តោ វិយ ទិស្សតិ។ តថាបិ សោ បាឋោ ន គហេតព្ពោ។ កស្មា? ពហូសុ បាឡិបោត្ថកេសុ, អដ្ឋកថាបោត្ថកេសុ ច អលិខិតត្តា។ ពហូសុ ហិ បោរាណបោត្ថកេសុ ចតុត្ថក្ខរេន បាឋោយេវ លិខិតោ, តស្មា សោ បាឋោយេវ គហេតព្ពោ, ន អញ្ញោតិ ទដ្ឋព្ពំ។ សោតិ អគ្ឃសមោធានោ។ អាគតោយេវាតិ សម្ពន្ធោ។
Ekā vā yā āpatti sabbacirapaṭicchannā hotīti yojanā. Sabbacirapaṭicchannāyoti sabbāsaṃ āpattīnaṃ cirena paṭicchannāyo. Tāsanti āpattīnaṃ. Agghenāti paricchedena. Agghasaddo hettha paricchedatthavācako. Abhidhāne (abhidhānappadīpikāyaṃ 1048 gāthāyaṃ) vuttaṃ ‘‘aggho mulye ca pūjane’’ti. Ettha ‘‘mulye cā’’ti padassa mūlaparicchedeti attho daṭṭhabbo. Tamevatthaṃ dassento āha ‘‘tāsaṃ rattiparicchedavasenā’’ti. Imehi padehi agghena rattiparicchedena samodhānetvā dātabbo parivāso agghasamodhānoti vacanatthaṃ dasseti. Ettha ca ‘‘sabbacirapaṭicchannāyo’’ti vuttattā kiñcāpi koṭiatthavācako tatiyakkharena pāṭho yutto viya dissati. Tathāpi so pāṭho na gahetabbo. Kasmā? Bahūsu pāḷipotthakesu, aṭṭhakathāpotthakesu ca alikhitattā. Bahūsu hi porāṇapotthakesu catutthakkharena pāṭhoyeva likhito, tasmā so pāṭhoyeva gahetabbo, na aññoti daṭṭhabbaṃ. Soti agghasamodhāno. Āgatoyevāti sambandho.
យស្ស បនាតិ ភិក្ខុស្ស, បដិច្ឆន្នាតិ សម្ពន្ធោ។ សព្ពន្តិ សកលំ។ អាបត្តិសហស្សគាថាយ –
Yassa panāti bhikkhussa, paṭicchannāti sambandho. Sabbanti sakalaṃ. Āpattisahassagāthāya –
ទសសតំ អាបត្តិយោ រត្តិសតំ ឆាទយិត្វានាតិ យោជនា។ ឥមិនា នយេនបិ អគ្ឃសមោធានោតិ ឯត្ថ អគ្ឃសទ្ទស្ស ចតុត្ថក្ខរេន បាឋស្ស យុត្តភាវោ វេទិតព្ពោ។ អគ្ឃេន ទសរត្តិបរិច្ឆេទេន សមោធាយ ទាតព្ពោ អគ្ឃសមោធានោ។
Dasasataṃ āpattiyo rattisataṃ chādayitvānāti yojanā. Iminā nayenapi agghasamodhānoti ettha agghasaddassa catutthakkharena pāṭhassa yuttabhāvo veditabbo. Agghena dasarattiparicchedena samodhāya dātabbo agghasamodhāno.
យោ បរិវាសោ នានាវត្ថុកាយោ អាបត្តិយោ ឯកតោ កត្វា ទិយ្យតិ, អយំ បរិវាសោ មិស្សកសមោធានោ នាមាតិ យោជនា។ ឯត្ថ វត្ថុវសេន មិស្សកា អាបត្តិយោ សមោធានេត្វា ទាតព្ពោ បរិវាសោ មិស្សកសមោធានោតិ វចនត្ថោ កាតព្ពោ។ តត្រាតិ មិស្សកសមោធានេ។ តទនុរូបាយាតិ តស្ស យាចនស្ស អនុរូបាយ។
Yo parivāso nānāvatthukāyo āpattiyo ekato katvā diyyati, ayaṃ parivāso missakasamodhāno nāmāti yojanā. Ettha vatthuvasena missakā āpattiyo samodhānetvā dātabbo parivāso missakasamodhānoti vacanattho kātabbo. Tatrāti missakasamodhāne. Tadanurūpāyāti tassa yācanassa anurūpāya.
ឯត្ថ ចាតិ មិស្សកសមោធានេ ច, កាតុំ វដ្ដតីតិ សម្ពន្ធោ។
Ettha cāti missakasamodhāne ca, kātuṃ vaṭṭatīti sambandho.
‘‘បក្ខមានត្តញ្ច …បេ.… កថយិស្សាមា’’តិ យំ វចនំ វុត្តំ, តស្ស វចនស្ស ឱកាសោតិ យោជនា។ តំ បនាតិ បក្ខមានត្តំ បន។ ‘‘អឌ្ឍមាសមេវ ទាតព្ព’’ន្តិ ឥមិនា បក្ខមេវ ទាតព្ពំ មានត្តំ បក្ខមានត្តន្តិ វចនត្ថំ ទស្សេតិ។ ហីតិ សច្ចំ។ តំ បនាតិ បក្ខមានត្តំ បន, ទាតព្ពន្តិ សម្ពន្ធោ។ អត្តនោ សីមន្តិ អត្តនោ វិហារសីមំ, មហាសីមន្តិ អត្ថោ។ សោធេត្វាតិ សព្ពាសំ ហត្ថបាសនយនវសេន, ឆន្ទារហានំ ឆន្ទនយនវសេន, សីមតោ ពហិករណវសេន ច សោធេត្វា។ ចតុវគ្គគណន្តិ ចតុវគ្គសង្ឃំ។ គណោតិ ចេត្ថ សង្ឃោយេវាធិប្បេតោ។
‘‘Pakkhamānattañca …pe… kathayissāmā’’ti yaṃ vacanaṃ vuttaṃ, tassa vacanassa okāsoti yojanā. Taṃ panāti pakkhamānattaṃ pana. ‘‘Aḍḍhamāsameva dātabba’’nti iminā pakkhameva dātabbaṃ mānattaṃ pakkhamānattanti vacanatthaṃ dasseti. Hīti saccaṃ. Taṃ panāti pakkhamānattaṃ pana, dātabbanti sambandho. Attano sīmanti attano vihārasīmaṃ, mahāsīmanti attho. Sodhetvāti sabbāsaṃ hatthapāsanayanavasena, chandārahānaṃ chandanayanavasena, sīmato bahikaraṇavasena ca sodhetvā. Catuvaggagaṇanti catuvaggasaṅghaṃ. Gaṇoti cettha saṅghoyevādhippeto.
តត្រាតិ ‘‘យោជនា កាតព្ពា’’តិ វចនេ។ មុខមត្តទស្សនន្តិ ឧបាយមត្តទស្សនំ, អាទិមត្តទស្សនំ វា។ ‘‘អាបន្នាយ ភិក្ខុនិយា’’តិ បទំ ‘‘ឯវមស្ស វចនីយោ’’តិ បទេ កត្តា, ‘‘យាចាបេត្វា’’តិ បទេ ការិតកម្មំ។ ‘‘ព្យត្តាយ ភិក្ខុនិយា’’តិ បទំ ‘‘ញាបេតព្ពោ’’តិ បទេ ការិតកត្តា, ‘‘សង្ឃោ’’តិ បទំ តត្ថេវ ការិតកម្មំ។ ‘‘ឯតំ ការណ’’ន្តិ ធាតុកម្មំ អជ្ឈាហរិតព្ពំ។ តព្ពបច្ចយេន ការិតកម្មមេវ វុត្តំ។ ញាបេតព្ពាការំ ទស្សេន្តោ អាហ ‘‘សុណាតុ មេ’’តិអាទិ។
Tatrāti ‘‘yojanā kātabbā’’ti vacane. Mukhamattadassananti upāyamattadassanaṃ, ādimattadassanaṃ vā. ‘‘Āpannāya bhikkhuniyā’’ti padaṃ ‘‘evamassa vacanīyo’’ti pade kattā, ‘‘yācāpetvā’’ti pade kāritakammaṃ. ‘‘Byattāya bhikkhuniyā’’ti padaṃ ‘‘ñāpetabbo’’ti pade kāritakattā, ‘‘saṅgho’’ti padaṃ tattheva kāritakammaṃ. ‘‘Etaṃ kāraṇa’’nti dhātukammaṃ ajjhāharitabbaṃ. Tabbapaccayena kāritakammameva vuttaṃ. Ñāpetabbākāraṃ dassento āha ‘‘suṇātu me’’tiādi.
និក្ខិត្តវត្តន្តិ ករណត្ថេ ចេតំ ឧបយោគវចនំ។ និក្ខិត្តវត្តេនាតិ ហិ អត្ថោ។ តត្ថេវាតិ មាឡកសីមាយមេវ។ ហីតិ សច្ចំ, យស្មា វា។ អស្សាតិ មានត្តចារិកាយ ភិក្ខុនិយា។ តត្រាតិ តស្មា កត្តព្ពវិនយកម្មភាវតោតិ អត្ថោ។ នោតិ អម្ហាកំ, សន្តិកន្តិ សម្ពន្ធោ។ ចតូហិ បកតត្តភិក្ខុនីហិ និសីទិតព្ពន្តិ សម្ពន្ធោ។ គាមូបចារតោ ទ្វេ លេឌ្ឌុបាតេ អតិក្កមិត្វាតិ ឥទំ ភិក្ខុនីវិហារូបចារាតិក្កមំ សន្ធាយ វុត្តំ។ វិហារូបចារតោបីតិ ភិក្ខុវិហារូបចារតោបិ។ តត្ថាតិ ភិក្ខុនីនំ និសិន្នដ្ឋានំ។ កុរុន្ទិមហាបច្ចរីសុ បន វុត្តន្តិ សម្ពន្ធោ។ វិហារស្ស ចាតិ ភិក្ខុវិហារស្ស ច។ គាមស្ស ឧបចារំ មុញ្ចិតុំ វដ្ដតីតិ ន វុត្តន្តិ យោជនា។ តស្មា គាមូបចារេបិ និសីទិតុំ វដ្ដតីតិ អធិប្បាយោ។
Nikkhittavattanti karaṇatthe cetaṃ upayogavacanaṃ. Nikkhittavattenāti hi attho. Tatthevāti māḷakasīmāyameva. Hīti saccaṃ, yasmā vā. Assāti mānattacārikāya bhikkhuniyā. Tatrāti tasmā kattabbavinayakammabhāvatoti attho. Noti amhākaṃ, santikanti sambandho. Catūhi pakatattabhikkhunīhi nisīditabbanti sambandho. Gāmūpacārato dve leḍḍupāte atikkamitvāti idaṃ bhikkhunīvihārūpacārātikkamaṃ sandhāya vuttaṃ. Vihārūpacāratopīti bhikkhuvihārūpacāratopi. Tatthāti bhikkhunīnaṃ nisinnaṭṭhānaṃ. Kurundimahāpaccarīsu pana vuttanti sambandho. Vihārassa cāti bhikkhuvihārassa ca. Gāmassa upacāraṃ muñcituṃ vaṭṭatīti na vuttanti yojanā. Tasmā gāmūpacārepi nisīdituṃ vaṭṭatīti adhippāyo.
តាយ ភិក្ខុនិយា អារោចេតព្ពន្តិ សម្ពន្ធោ។
Tāya bhikkhuniyā ārocetabbanti sambandho.
តត្ថេវាតិ ភិក្ខុនីនំ និសីទនដ្ឋានេយេវ។ ឋានន្តិ ភិក្ខូនំ ឋានំ។ ឯតីតិ អាគច្ឆតិ។ បគេវាតិ បាតោយេវ។ តាយាតិ មានត្តចារិនិយា។
Tatthevāti bhikkhunīnaṃ nisīdanaṭṭhāneyeva. Ṭhānanti bhikkhūnaṃ ṭhānaṃ. Etīti āgacchati. Pagevāti pātoyeva. Tāyāti mānattacāriniyā.
អនិក្ខិត្តវត្តាយ បន ភិក្ខុនិយាតិ សម្ពន្ធោ។ អជាននបច្ចយាតិ អជាននការណា។ តន្តិ វចនំ។ បារិវាសិកវត្តាទីនន្តិ អាទិសទ្ទេន អាគន្តុកវត្តបូរណនិស្សយបដិប្បស្សទ្ធាទយោ សង្គណ្ហាតិ ។ យុត្តតរំ ទិស្សតីតិ យុត្តតរំ ហុត្វា ទិស្សតិ។ ឥមិនា អនិក្ខិត្តវត្តភិក្ខុនា វិយ ភិក្ខុនិយាបិ អន្តោឧបចារសីមគតានំយេវ អារោចេតព្ពំ, ន គាមេ ឋិតានម្បិ គន្ត្វា អារោចេតព្ពន្តិ ទីបេតិ។ ឧបោសថេតិ ឧបោសថទិវសេ។ ឯសេវ នយោ បវារណាយបិ។ ទេវសិកន្តិ ទិវសេ ទិវសេ។ តស្មិំ គាមេតិ ភិក្ខុនីនំ វសនគាមេ។ អញ្ញត្រាតិ ភិក្ខុនីនំ វសនគាមតោ អញ្ញស្មិំ គាមេ។ តត្រាតិ ភិក្ខុនីនំ វសនគាមំ។ ទស្សេត្វាតិ ភិក្ខុនីនំ ទស្សេត្វា។ តាយាតិ មានត្តចារិនិយា។ វិហារន្តិ ភិក្ខូនំ វិហារំ។ ឧបចារសីមាយាតិ ឧបចារសីមតោ ពហីតិ សម្ពន្ធោ។ អយន្តិ មានត្តចារិនី។
Anikkhittavattāya pana bhikkhuniyāti sambandho. Ajānanapaccayāti ajānanakāraṇā. Tanti vacanaṃ. Pārivāsikavattādīnanti ādisaddena āgantukavattapūraṇanissayapaṭippassaddhādayo saṅgaṇhāti . Yuttataraṃ dissatīti yuttataraṃ hutvā dissati. Iminā anikkhittavattabhikkhunā viya bhikkhuniyāpi antoupacārasīmagatānaṃyeva ārocetabbaṃ, na gāme ṭhitānampi gantvā ārocetabbanti dīpeti. Uposatheti uposathadivase. Eseva nayo pavāraṇāyapi. Devasikanti divase divase. Tasmiṃ gāmeti bhikkhunīnaṃ vasanagāme. Aññatrāti bhikkhunīnaṃ vasanagāmato aññasmiṃ gāme. Tatrāti bhikkhunīnaṃ vasanagāmaṃ. Dassetvāti bhikkhunīnaṃ dassetvā. Tāyāti mānattacāriniyā. Vihāranti bhikkhūnaṃ vihāraṃ. Upacārasīmāyāti upacārasīmato bahīti sambandho. Ayanti mānattacārinī.
វីសតិ គណោ ឥមស្សាតិ វីសតិគណោ, សង្ឃោ, តស្មិំ។ មានត្តំ ចរមានា ភិក្ខុនីតិ យោជនា។ ឥទំ បក្ខមានត្តំ នាមាតិ ឥទំ បុព្ពវចនស្ស និគមវសេន បរវចនស្ស កថនត្ថាយ វុត្តន្តិ ទដ្ឋព្ពំ។
Vīsati gaṇo imassāti vīsatigaṇo, saṅgho, tasmiṃ. Mānattaṃ caramānā bhikkhunīti yojanā. Idaṃ pakkhamānattaṃ nāmāti idaṃ pubbavacanassa nigamavasena paravacanassa kathanatthāya vuttanti daṭṭhabbaṃ.
តត្ថាតិ តិវិធេសុ មានត្តេសុ។ យទេតំ មានត្តំ អនុញ្ញាតន្តិ សម្ពន្ធោ។ បរតោតិ បរស្មិំ។ បរិវាសំ បរិវសន្តស្ស មូលាយបដិកស្សិតស្ស ឧទាយិត្ថេរស្ស អនុញ្ញាតន្តិ សម្ពន្ធោ។ អាបជ្ជិត្វាតិ អាបជ្ជនតោ។ ឥទន្តិ មានត្តំ វុច្ចតីតិ សម្ពន្ធោ។ ហីតិ សច្ចំ, យស្មា វា។ ឱធានសមោធានន្តិ ឯត្ថ វចនត្ថោ ហេដ្ឋា វុត្តោយេវ។ តម្បីតិ កុរុន្ទិយំ វុត្តវចនម្បិ។
Tatthāti tividhesu mānattesu. Yadetaṃ mānattaṃ anuññātanti sambandho. Paratoti parasmiṃ. Parivāsaṃ parivasantassa mūlāyapaṭikassitassa udāyittherassa anuññātanti sambandho. Āpajjitvāti āpajjanato. Idanti mānattaṃ vuccatīti sambandho. Hīti saccaṃ, yasmā vā. Odhānasamodhānanti ettha vacanattho heṭṭhā vuttoyeva. Tampīti kurundiyaṃ vuttavacanampi.
តន្តិ អគ្ឃសមោធានមិស្សកសមោធានំ, ទាតព្ពន្តិ សម្ពន្ធោ។ ឯត្តាវតាតិ ឯតបរិមាណេន វចនក្កមេន, ‘‘អយញ្ហិ ឥធ អធិប្បេតោ បរិវាសោ នាមា’’តិ (ចូឡវ. អដ្ឋ. ១០២) វចនតោ បដ្ឋាយ យាវ ‘‘យោជេត្វា ទាតព្ព’’ន្តិ វចនំ, តាវ វចនក្កមេនាតិ អត្ថោ។ ‘‘តេន ហិ ភិក្ខវេ…បេ.… ទស្សេស្សាមា’’តិ យំ វចនំ វុត្តន្តិ យោជនា។ ‘‘អត្ថតោ’’តិ ឥមិនា សទ្ទោបិ គហេតព្ពោ អវិនាភាវតោ។
Tanti agghasamodhānamissakasamodhānaṃ, dātabbanti sambandho. Ettāvatāti etaparimāṇena vacanakkamena, ‘‘ayañhi idha adhippeto parivāso nāmā’’ti (cūḷava. aṭṭha. 102) vacanato paṭṭhāya yāva ‘‘yojetvā dātabba’’nti vacanaṃ, tāva vacanakkamenāti attho. ‘‘Tena hi bhikkhave…pe… dassessāmā’’ti yaṃ vacanaṃ vuttanti yojanā. ‘‘Atthato’’ti iminā saddopi gahetabbo avinābhāvato.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / វិនយបិដក • Vinayapiṭaka / ចូឡវគ្គបាឡិ • Cūḷavaggapāḷi / ឯកាហប្បដិច្ឆន្នបរិវាសំ • Ekāhappaṭicchannaparivāsaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / វិនយបិដក (អដ្ឋកថា) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ចូឡវគ្គ-អដ្ឋកថា • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / បដិច្ឆន្នបរិវាសកថា • Paṭicchannaparivāsakathā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / សារត្ថទីបនី-ដីកា • Sāratthadīpanī-ṭīkā / បរិវាសកថាវណ្ណនា • Parivāsakathāvaṇṇanā
