| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / विनयविनिच्छय-टीका • Vinayavinicchaya-ṭīkā |
चूळवग्गो
Cūḷavaggo
पारिवासिकक्खन्धककथावण्णना
Pārivāsikakkhandhakakathāvaṇṇanā
२७४८. एवं महावग्गविनिच्छयं सङ्खेपेन दस्सेत्वा चूळवग्गागतविनिच्छयं दस्सेतुमाह ‘‘तज्जनीय’’न्तिआदि। तज्जनीयन्ति कलहकारकानं भिक्खूनं ततो विरमनत्थाय निग्गहवसेन अनुञ्ञातं ञत्तिचतुत्थं तज्जनीयकम्मञ्च। नियस्सन्ति बालस्स अब्यत्तस्स आपत्तिबहुलस्स अनपदानस्स अननुलोमिकेहि गिहिसंसग्गेहि संसट्ठस्स विहरतो भिक्खुनो निग्गहवसेन निस्साय वसनत्थाय कातुं अनुञ्ञातं ञत्तिचतुत्थं नियस्सकम्मञ्च।
2748. Evaṃ mahāvaggavinicchayaṃ saṅkhepena dassetvā cūḷavaggāgatavinicchayaṃ dassetumāha ‘‘tajjanīya’’ntiādi. Tajjanīyanti kalahakārakānaṃ bhikkhūnaṃ tato viramanatthāya niggahavasena anuññātaṃ ñatticatutthaṃ tajjanīyakammañca. Niyassanti bālassa abyattassa āpattibahulassa anapadānassa ananulomikehi gihisaṃsaggehi saṃsaṭṭhassa viharato bhikkhuno niggahavasena nissāya vasanatthāya kātuṃ anuññātaṃ ñatticatutthaṃ niyassakammañca.
पब्बाजन्ति कुलदूसकस्स भिक्खुनो यत्थ तेन कुलदूसनं कतं, तत्थ न लभितब्बआवासत्थाय निग्गहवसेन अनुञ्ञातं ञत्तिचतुत्थं पब्बाजनीयकम्मञ्च। पटिसारणन्ति सद्धस्स उपासकस्स दायकस्स कारकस्स सङ्घुपट्ठाकस्स जातिआदीहि अक्कोसवत्थूहि अक्कोसकस्स भिक्खुनो तंखमापनत्थाय निग्गहवसेन अनुञ्ञातं ञत्तिचतुत्थं पटिसारणीयकम्मञ्च।
Pabbājanti kuladūsakassa bhikkhuno yattha tena kuladūsanaṃ kataṃ, tattha na labhitabbaāvāsatthāya niggahavasena anuññātaṃ ñatticatutthaṃ pabbājanīyakammañca. Paṭisāraṇanti saddhassa upāsakassa dāyakassa kārakassa saṅghupaṭṭhākassa jātiādīhi akkosavatthūhi akkosakassa bhikkhuno taṃkhamāpanatthāya niggahavasena anuññātaṃ ñatticatutthaṃ paṭisāraṇīyakammañca.
तिविधुक्खेपनन्ति आपत्तिया अदस्सने, आपत्तिया अप्पटिकम्मे, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे च ततो ओरमितुं निग्गहवसेन अनुञ्ञातं ञत्तिचतुत्थं तिविधं उक्खेपनीयकम्मञ्चाति। दीपयेति पाळिया, अट्ठकथाय च वुत्तनयेन पकासेय्याति अत्थो।
Tividhukkhepananti āpattiyā adassane, āpattiyā appaṭikamme, pāpikāya diṭṭhiyā appaṭinissagge ca tato oramituṃ niggahavasena anuññātaṃ ñatticatutthaṃ tividhaṃ ukkhepanīyakammañcāti. Dīpayeti pāḷiyā, aṭṭhakathāya ca vuttanayena pakāseyyāti attho.
तज्जनीयादिकम्मानं ओसारणनिस्सारणवसेन पच्चेकं दुविधत्तेपि तं भेदं अनामसित्वा केवलं जातिवसेन ‘‘सत्त कम्मानी’’ति वुत्तन्ति वेदितब्बं। यथा दस्सितो पनेतेसं विसेसो अत्थुप्पत्तिवसेनाति दट्ठब्बो। वित्थारो पनेसं कम्मक्खन्धकतो वेदितब्बो।
Tajjanīyādikammānaṃ osāraṇanissāraṇavasena paccekaṃ duvidhattepi taṃ bhedaṃ anāmasitvā kevalaṃ jātivasena ‘‘satta kammānī’’ti vuttanti veditabbaṃ. Yathā dassito panetesaṃ viseso atthuppattivasenāti daṭṭhabbo. Vitthāro panesaṃ kammakkhandhakato veditabbo.
२७४९. खन्धके कम्मसङ्खाते खन्धके आगतानि तेचत्तालीस वत्तानि। तदनन्तरेति तस्स कम्मक्खन्धकस्स अनन्तरे। खन्धकेति पारिवासिकक्खन्धके। नव अधिकानि येसं ते नवाधिकानि तिंसेव वत्तानि, एकूनचत्तालीस वत्तानीति वुत्तं होति।
2749.Khandhake kammasaṅkhāte khandhake āgatāni tecattālīsa vattāni. Tadanantareti tassa kammakkhandhakassa anantare. Khandhaketi pārivāsikakkhandhake. Nava adhikāni yesaṃ te navādhikāni tiṃseva vattāni, ekūnacattālīsa vattānīti vuttaṃ hoti.
कम्मक्खन्धके ताव –
Kammakkhandhake tāva –
‘‘आपत्तिया अदस्सने उक्खेपनीयकम्मकतेन, भिक्खवे, भिक्खुना सम्मा वत्तितब्बं। तत्रायं सम्मावत्तना – न उपसम्पादेतब्बं, न निस्सयो दातब्बो, न सामणेरो उपट्ठापेतब्बो, न भिक्खुनोवादकसम्मुति सादितब्बा, सम्मतेनापि भिक्खुनियो न ओवदितब्बा, याय आपत्तिया सङ्घेन आपत्तिया अदस्सने उक्खेपनीयकम्मं कतं होति, सा आपत्ति न आपज्जितब्बा, अञ्ञा वा तादिसिका, ततो वा पापिट्ठतरा, कम्मं न गरहितब्बं, कम्मिका न गरहितब्बा, न पकतत्तस्स भिक्खुनो अभिवादनं पच्चुट्ठानं अञ्जलिकम्मं सामीचिकम्मं आसनाभिहारो सेय्याभिहारो पादोदकं पादपीठं पादकथलिकं पत्तचीवरपटिग्गहणं नहाने पिट्ठिपरिकम्मं सादितब्बं, न पकतत्तो भिक्खु सीलविपत्तिया अनुद्धंसेतब्बो, न आचारविपत्तिया अनुद्धंसेतब्बो, न दिट्ठिविपत्तिया अनुद्धंसेतब्बो, न आजीवविपत्तिया अनुद्धंसेतब्बो, न भिक्खु भिक्खूहि भेदेतब्बो, न गिहिद्धजो धारेतब्बो, न तित्थियद्धजो धारेतब्बो, न तित्थिया सेवितब्बा, भिक्खू सेवितब्बा, भिक्खुसिक्खाय सिक्खितब्बं, न पकतत्तेन भिक्खुना सद्धिं एकच्छन्ने आवासे वत्थब्बं, न एकच्छन्ने अनावासे वत्थब्बं, न एकच्छन्ने आवासे वा अनावासे वा वत्थब्बं, पकतत्तं भिक्खुं दिस्वा आसना वुट्ठातब्बं, न पकतत्तो भिक्खु आसादेतब्बो अन्तो वा बहि वा, न पकतत्तस्स भिक्खुनो उपोसथो ठपेतब्बो, न पवारणा ठपेतब्बा, न सवचनीयं कातब्बं, न अनुवादो पट्ठपेतब्बो, न ओकासो कारेतब्बो, न चोदेतब्बो, न सारेतब्बो, न भिक्खूहि सम्पयोजेतब्ब’’न्ति (चूळव॰ ५१) –
‘‘Āpattiyā adassane ukkhepanīyakammakatena, bhikkhave, bhikkhunā sammā vattitabbaṃ. Tatrāyaṃ sammāvattanā – na upasampādetabbaṃ, na nissayo dātabbo, na sāmaṇero upaṭṭhāpetabbo, na bhikkhunovādakasammuti sāditabbā, sammatenāpi bhikkhuniyo na ovaditabbā, yāya āpattiyā saṅghena āpattiyā adassane ukkhepanīyakammaṃ kataṃ hoti, sā āpatti na āpajjitabbā, aññā vā tādisikā, tato vā pāpiṭṭhatarā, kammaṃ na garahitabbaṃ, kammikā na garahitabbā, na pakatattassa bhikkhuno abhivādanaṃ paccuṭṭhānaṃ añjalikammaṃ sāmīcikammaṃ āsanābhihāro seyyābhihāro pādodakaṃ pādapīṭhaṃ pādakathalikaṃ pattacīvarapaṭiggahaṇaṃ nahāne piṭṭhiparikammaṃ sāditabbaṃ, na pakatatto bhikkhu sīlavipattiyā anuddhaṃsetabbo, na ācāravipattiyā anuddhaṃsetabbo, na diṭṭhivipattiyā anuddhaṃsetabbo, na ājīvavipattiyā anuddhaṃsetabbo, na bhikkhu bhikkhūhi bhedetabbo, na gihiddhajo dhāretabbo, na titthiyaddhajo dhāretabbo, na titthiyā sevitabbā, bhikkhū sevitabbā, bhikkhusikkhāya sikkhitabbaṃ, na pakatattena bhikkhunā saddhiṃ ekacchanne āvāse vatthabbaṃ, na ekacchanne anāvāse vatthabbaṃ, na ekacchanne āvāse vā anāvāse vā vatthabbaṃ, pakatattaṃ bhikkhuṃ disvā āsanā vuṭṭhātabbaṃ, na pakatatto bhikkhu āsādetabbo anto vā bahi vā, na pakatattassa bhikkhuno uposatho ṭhapetabbo, na pavāraṇā ṭhapetabbā, na savacanīyaṃ kātabbaṃ, na anuvādo paṭṭhapetabbo, na okāso kāretabbo, na codetabbo, na sāretabbo, na bhikkhūhi sampayojetabba’’nti (cūḷava. 51) –
एवं चेतानि तेचत्तालीस वत्तानि सन्धाय वुत्तं ‘‘तेचत्तालीस वत्तानि, खन्धके कम्मसञ्ञिते’’ति।
Evaṃ cetāni tecattālīsa vattāni sandhāya vuttaṃ ‘‘tecattālīsa vattāni, khandhake kammasaññite’’ti.
पारिवासिकक्खन्धके (चूळव॰ ७६-८२) –
Pārivāsikakkhandhake (cūḷava. 76-82) –
‘‘पारिवासिकेन, भिक्खवे, भिक्खुना सम्मा वत्तितब्बं। तत्रायं सम्मावत्तना – न उपसम्पादेतब्बं, न निस्सयो दातब्बो, न सामणेरो उपट्ठापेतब्बो, न भिक्खुनोवादकसम्मुति सादितब्बा, सम्मतेनपि भिक्खुनियो न ओवदितब्बा, याय आपत्तिया सङ्घेन परिवासो दिन्नो होति, सा आपत्ति न आपज्जितब्बा, अञ्ञा वा तादिसिका, ततो वा पापिट्ठतरा, कम्मं न गरहितब्बं, कम्मिका न गरहितब्बा, न पकतत्तस्स भिक्खुनो उपोसथो ठपेतब्बो, न पवारणा ठपेतब्बा, न सवचनीयं कातब्बं, न अनुवादो पट्ठपेतब्बो, न ओकासो कारेतब्बो, न चोदेतब्बो, न सारेतब्बो, न भिक्खूहि सम्पयोजेतब्बं।
‘‘Pārivāsikena, bhikkhave, bhikkhunā sammā vattitabbaṃ. Tatrāyaṃ sammāvattanā – na upasampādetabbaṃ, na nissayo dātabbo, na sāmaṇero upaṭṭhāpetabbo, na bhikkhunovādakasammuti sāditabbā, sammatenapi bhikkhuniyo na ovaditabbā, yāya āpattiyā saṅghena parivāso dinno hoti, sā āpatti na āpajjitabbā, aññā vā tādisikā, tato vā pāpiṭṭhatarā, kammaṃ na garahitabbaṃ, kammikā na garahitabbā, na pakatattassa bhikkhuno uposatho ṭhapetabbo, na pavāraṇā ṭhapetabbā, na savacanīyaṃ kātabbaṃ, na anuvādo paṭṭhapetabbo, na okāso kāretabbo, na codetabbo, na sāretabbo, na bhikkhūhi sampayojetabbaṃ.
‘‘न , भिक्खवे, पारिवासिकेन भिक्खुना पकतत्तस्स भिक्खुनो पुरतो गन्तब्बं, न पुरतो निसीदितब्बं, यो होति सङ्घस्स आसनपरियन्तो सेय्यापरियन्तो विहारपरियन्तो, सो तस्स पदातब्बो, तेन च सो सादितब्बो।
‘‘Na , bhikkhave, pārivāsikena bhikkhunā pakatattassa bhikkhuno purato gantabbaṃ, na purato nisīditabbaṃ, yo hoti saṅghassa āsanapariyanto seyyāpariyanto vihārapariyanto, so tassa padātabbo, tena ca so sāditabbo.
‘‘न, भिक्खवे, पारिवासिकेन भिक्खुना पकतत्तस्स भिक्खुनो पुरेसमणेन वा पच्छासमणेन वा कुलानि उपसङ्कमितब्बानि, न आरञ्ञिकङ्गं समादातब्बं, न पिण्डपातिकङ्गं समादातब्बं, न च तप्पच्चया पिण्डपातो नीहरापेतब्बो ‘मा मं जानिंसू’ति।
‘‘Na, bhikkhave, pārivāsikena bhikkhunā pakatattassa bhikkhuno puresamaṇena vā pacchāsamaṇena vā kulāni upasaṅkamitabbāni, na āraññikaṅgaṃ samādātabbaṃ, na piṇḍapātikaṅgaṃ samādātabbaṃ, na ca tappaccayā piṇḍapāto nīharāpetabbo ‘mā maṃ jāniṃsū’ti.
‘‘पारिवासिकेन, भिक्खवे, भिक्खुना आगन्तुकेन आरोचेतब्बं, आगन्तुकस्स आरोचेतब्बं, उपोसथे आरोचेतब्बं, पवारणाय आरोचेतब्बं, सचे गिलानो होति, दूतेनपि आरोचेतब्बं।
‘‘Pārivāsikena, bhikkhave, bhikkhunā āgantukena ārocetabbaṃ, āgantukassa ārocetabbaṃ, uposathe ārocetabbaṃ, pavāraṇāya ārocetabbaṃ, sace gilāno hoti, dūtenapi ārocetabbaṃ.
‘‘न , भिक्खवे, पारिवासिकेन भिक्खुना सभिक्खुका आवासा अभिक्खुको आवासो गन्तब्बो अञ्ञत्र पकतत्तेन अञ्ञत्र अन्तराया।
‘‘Na , bhikkhave, pārivāsikena bhikkhunā sabhikkhukā āvāsā abhikkhuko āvāso gantabbo aññatra pakatattena aññatra antarāyā.
‘‘न, भिक्खवे, पारिवासिकेन भिक्खुना सभिक्खुका आवासा अभिक्खुको अनावासो गन्तब्बो अञ्ञत्र पकतत्तेन अञ्ञत्र अन्तराया। न, भिक्खवे, पारिवासिकेन भिक्खुना सभिक्खुका आवासा अभिक्खुको आवासो वा अनावासो वा गन्तब्बो अञ्ञत्र पकतत्तेन अञ्ञत्र अन्तराया।
‘‘Na, bhikkhave, pārivāsikena bhikkhunā sabhikkhukā āvāsā abhikkhuko anāvāso gantabbo aññatra pakatattena aññatra antarāyā. Na, bhikkhave, pārivāsikena bhikkhunā sabhikkhukā āvāsā abhikkhuko āvāso vā anāvāso vā gantabbo aññatra pakatattena aññatra antarāyā.
‘‘न, भिक्खवे, पारिवासिकेन भिक्खुना सभिक्खुका अनावासा अभिक्खुको आवासो गन्तब्बो अञ्ञत्र पकतत्तेन अञ्ञत्र अन्तराया। न, भिक्खवे, पारिवासिकेन भिक्खुना सभिक्खुका अनावासा अभिक्खुको अनावासो गन्तब्बो अञ्ञत्र पकतत्तेन अञ्ञत्र अन्तराया। न, भिक्खवे, पारिवासिकेन भिक्खुना सभिक्खुका अनावासा अभिक्खुको आवासो वा अनावासो वा गन्तब्बो अञ्ञत्र पकतत्तेन अञ्ञत्र अन्तराया।
‘‘Na, bhikkhave, pārivāsikena bhikkhunā sabhikkhukā anāvāsā abhikkhuko āvāso gantabbo aññatra pakatattena aññatra antarāyā. Na, bhikkhave, pārivāsikena bhikkhunā sabhikkhukā anāvāsā abhikkhuko anāvāso gantabbo aññatra pakatattena aññatra antarāyā. Na, bhikkhave, pārivāsikena bhikkhunā sabhikkhukā anāvāsā abhikkhuko āvāso vā anāvāso vā gantabbo aññatra pakatattena aññatra antarāyā.
‘‘न, भिक्खवे, पारिवासिकेन भिक्खुना सभिक्खुका आवासा वा अनावासा वा अभिक्खुको आवासो गन्तब्बो अञ्ञत्र पकतत्तेन अञ्ञत्र अन्तराया। न, भिक्खवे, पारिवासिकेन भिक्खुना सभिक्खुका आवासा वा अनावासा वा अभिक्खुको अनावासो गन्तब्बो अञ्ञत्र पकतत्तेन अञ्ञत्र अन्तराया। न, भिक्खवे, पारिवासिकेन भिक्खुना सभिक्खुका आवासा वा अनावासा वा अभिक्खुको आवासो वा अनावासो वा गन्तब्बो अञ्ञत्र पकतत्तेन अञ्ञत्र अन्तराया।
‘‘Na, bhikkhave, pārivāsikena bhikkhunā sabhikkhukā āvāsā vā anāvāsā vā abhikkhuko āvāso gantabbo aññatra pakatattena aññatra antarāyā. Na, bhikkhave, pārivāsikena bhikkhunā sabhikkhukā āvāsā vā anāvāsā vā abhikkhuko anāvāso gantabbo aññatra pakatattena aññatra antarāyā. Na, bhikkhave, pārivāsikena bhikkhunā sabhikkhukā āvāsā vā anāvāsā vā abhikkhuko āvāso vā anāvāso vā gantabbo aññatra pakatattena aññatra antarāyā.
‘‘न, भिक्खवे, पारिवासिकेन भिक्खुना सभिक्खुका आवासा सभिक्खुको आवासो गन्तब्बो यत्थस्सु भिक्खू नानासंवासका अञ्ञत्र पकतत्तेन अञ्ञत्र अन्तराया। न, भिक्खवे, पारिवासिकेन भिक्खुना सभिक्खुका आवासा सभिक्खुको अनावासो गन्तब्बो यत्थस्सु भिक्खू नानासंवासका अञ्ञत्र पकतत्तेन अञ्ञत्र अन्तराया। न, भिक्खवे, पारिवासिकेन भिक्खुना सभिक्खुका आवासा सभिक्खुको आवासो वा अनावासो वा गन्तब्बो यत्थस्सु भिक्खू नानासंवासका अञ्ञत्र पकतत्तेन अञ्ञत्र अन्तराया।
‘‘Na, bhikkhave, pārivāsikena bhikkhunā sabhikkhukā āvāsā sabhikkhuko āvāso gantabbo yatthassu bhikkhū nānāsaṃvāsakā aññatra pakatattena aññatra antarāyā. Na, bhikkhave, pārivāsikena bhikkhunā sabhikkhukā āvāsā sabhikkhuko anāvāso gantabbo yatthassu bhikkhū nānāsaṃvāsakā aññatra pakatattena aññatra antarāyā. Na, bhikkhave, pārivāsikena bhikkhunā sabhikkhukā āvāsā sabhikkhuko āvāso vā anāvāso vā gantabbo yatthassu bhikkhū nānāsaṃvāsakā aññatra pakatattena aññatra antarāyā.
‘‘न, भिक्खवे, पारिवासिकेन भिक्खुना सभिक्खुका अनावासा सभिक्खुको आवासो गन्तब्बो यत्थस्सु भिक्खू नानासंवासका अञ्ञत्र पकतत्तेन अञ्ञत्र अन्तराया। न, भिक्खवे, पारिवासिकेन भिक्खुना सभिक्खुका अनावासा सभिक्खुको अनावासो गन्तब्बो यत्थस्सु भिक्खू नानासंवासका अञ्ञत्र पकतत्तेन अञ्ञत्र अन्तराया। न, भिक्खवे, पारिवासिकेन भिक्खुना सभिक्खुका अनावासा सभिक्खुको आवासो वा अनावासो वा गन्तब्बो यत्थस्सु भिक्खू नानासंवासका अञ्ञत्र पकतत्तेन अञ्ञत्र अन्तराया।
‘‘Na, bhikkhave, pārivāsikena bhikkhunā sabhikkhukā anāvāsā sabhikkhuko āvāso gantabbo yatthassu bhikkhū nānāsaṃvāsakā aññatra pakatattena aññatra antarāyā. Na, bhikkhave, pārivāsikena bhikkhunā sabhikkhukā anāvāsā sabhikkhuko anāvāso gantabbo yatthassu bhikkhū nānāsaṃvāsakā aññatra pakatattena aññatra antarāyā. Na, bhikkhave, pārivāsikena bhikkhunā sabhikkhukā anāvāsā sabhikkhuko āvāso vā anāvāso vā gantabbo yatthassu bhikkhū nānāsaṃvāsakā aññatra pakatattena aññatra antarāyā.
‘‘न, भिक्खवे, पारिवासिकेन भिक्खुना सभिक्खुका आवासा वा अनावासा वा सभिक्खुको आवासो गन्तब्बो यत्थस्सु भिक्खू नानासंवासका अञ्ञत्र पकतत्तेन अञ्ञत्र अन्तराया। न, भिक्खवे, पारिवासिकेन भिक्खुना सभिक्खुका आवासा वा अनावासा वा सभिक्खुको अनावासो गन्तब्बो यत्थस्सु भिक्खू नानासंवासका अञ्ञत्र पकतत्तेन अञ्ञत्र अन्तराया। न, भिक्खवे, पारिवासिकेन भिक्खुना सभिक्खुका आवासा वा अनावासा वा सभिक्खुको आवासो वा अनावासो वा गन्तब्बो यत्थस्सु भिक्खू नानासंवासका अञ्ञत्र पकतत्तेन अञ्ञत्र अन्तराया।
‘‘Na, bhikkhave, pārivāsikena bhikkhunā sabhikkhukā āvāsā vā anāvāsā vā sabhikkhuko āvāso gantabbo yatthassu bhikkhū nānāsaṃvāsakā aññatra pakatattena aññatra antarāyā. Na, bhikkhave, pārivāsikena bhikkhunā sabhikkhukā āvāsā vā anāvāsā vā sabhikkhuko anāvāso gantabbo yatthassu bhikkhū nānāsaṃvāsakā aññatra pakatattena aññatra antarāyā. Na, bhikkhave, pārivāsikena bhikkhunā sabhikkhukā āvāsā vā anāvāsā vā sabhikkhuko āvāso vā anāvāso vā gantabbo yatthassu bhikkhū nānāsaṃvāsakā aññatra pakatattena aññatra antarāyā.
‘‘गन्तब्बो, भिक्खवे, पारिवासिकेन भिक्खुना सभिक्खुका आवासा सभिक्खुको आवासो यत्थस्सु भिक्खू समानसंवासका यं जञ्ञा ‘सक्कोमि अज्जेव गन्तु’न्ति।
‘‘Gantabbo, bhikkhave, pārivāsikena bhikkhunā sabhikkhukā āvāsā sabhikkhuko āvāso yatthassu bhikkhū samānasaṃvāsakā yaṃ jaññā ‘sakkomi ajjeva gantu’nti.
‘‘गन्तब्बो, भिक्खवे, पारिवासिकेन भिक्खुना सभिक्खुका आवासा सभिक्खुको अनावासो यत्थस्सु भिक्खू समानसंवासका यं जञ्ञा ‘सक्कोमि अज्जेव गन्तु’न्ति।
‘‘Gantabbo, bhikkhave, pārivāsikena bhikkhunā sabhikkhukā āvāsā sabhikkhuko anāvāso yatthassu bhikkhū samānasaṃvāsakā yaṃ jaññā ‘sakkomi ajjeva gantu’nti.
‘‘गन्तब्बो, भिक्खवे, पारिवासिकेन भिक्खुना सभिक्खुका आवासा सभिक्खुको आवासो वा अनावासो वा यत्थस्सु भिक्खू समानसंवासका यं जञ्ञा ‘सक्कोमि अज्जेव गन्तु’न्ति।
‘‘Gantabbo, bhikkhave, pārivāsikena bhikkhunā sabhikkhukā āvāsā sabhikkhuko āvāso vā anāvāso vā yatthassu bhikkhū samānasaṃvāsakā yaṃ jaññā ‘sakkomi ajjeva gantu’nti.
‘‘गन्तब्बो, भिक्खवे, पारिवासिकेन भिक्खुना सभिक्खुका अनावासा सभिक्खुको आवासो यत्थस्सु भिक्खू समानसंवासका यं जञ्ञा ‘सक्कोमि अज्जेव गन्तु’न्ति।
‘‘Gantabbo, bhikkhave, pārivāsikena bhikkhunā sabhikkhukā anāvāsā sabhikkhuko āvāso yatthassu bhikkhū samānasaṃvāsakā yaṃ jaññā ‘sakkomi ajjeva gantu’nti.
‘‘गन्तब्बो, भिक्खवे, पारिवासिकेन भिक्खुना सभिक्खुका अनावासा सभिक्खुको अनावासो यत्थस्सु भिक्खू समानसंवासका यं जञ्ञा ‘सक्कोमि अज्जेव गन्तु’न्ति।
‘‘Gantabbo, bhikkhave, pārivāsikena bhikkhunā sabhikkhukā anāvāsā sabhikkhuko anāvāso yatthassu bhikkhū samānasaṃvāsakā yaṃ jaññā ‘sakkomi ajjeva gantu’nti.
‘‘गन्तब्बो, भिक्खवे, पारिवासिकेन भिक्खुना सभिक्खुका अनावासा सभिक्खुको आवासो वा अनावासो वा यत्थस्सु भिक्खू समानसंवासका यं जञ्ञा ‘सक्कोमि अज्जेव गन्तु’न्ति।
‘‘Gantabbo, bhikkhave, pārivāsikena bhikkhunā sabhikkhukā anāvāsā sabhikkhuko āvāso vā anāvāso vā yatthassu bhikkhū samānasaṃvāsakā yaṃ jaññā ‘sakkomi ajjeva gantu’nti.
‘‘गन्तब्बो, भिक्खवे, पारिवासिकेन भिक्खुना सभिक्खुका आवासा वा अनावासा वा सभिक्खुको आवासो यत्थस्सु भिक्खू समानसंवासका यं जञ्ञा ‘सक्कोमि अज्जेव गन्तु’न्ति।
‘‘Gantabbo, bhikkhave, pārivāsikena bhikkhunā sabhikkhukā āvāsā vā anāvāsā vā sabhikkhuko āvāso yatthassu bhikkhū samānasaṃvāsakā yaṃ jaññā ‘sakkomi ajjeva gantu’nti.
‘‘गन्तब्बो, भिक्खवे, पारिवासिकेन भिक्खुना सभिक्खुका आवासा वा अनावासा वा सभिक्खुको अनावासो यत्थस्सु भिक्खू समानसंवासका यं जञ्ञा ‘सक्कोमि अज्जेव गन्तु’न्ति।
‘‘Gantabbo, bhikkhave, pārivāsikena bhikkhunā sabhikkhukā āvāsā vā anāvāsā vā sabhikkhuko anāvāso yatthassu bhikkhū samānasaṃvāsakā yaṃ jaññā ‘sakkomi ajjeva gantu’nti.
‘‘गन्तब्बो , भिक्खवे, पारिवासिकेन भिक्खुना सभिक्खुका आवासा वा अनावासा वा सभिक्खुको आवासो वा अनावासो वा यत्थस्सु भिक्खू समानसंवासका यं जञ्ञा ‘सक्कोमि अज्जेव गन्तु’न्ति।
‘‘Gantabbo , bhikkhave, pārivāsikena bhikkhunā sabhikkhukā āvāsā vā anāvāsā vā sabhikkhuko āvāso vā anāvāso vā yatthassu bhikkhū samānasaṃvāsakā yaṃ jaññā ‘sakkomi ajjeva gantu’nti.
‘‘न, भिक्खवे, पारिवासिकेन भिक्खुना पकतत्तेन भिक्खुना सद्धिं एकच्छन्ने आवासे वत्थब्बं, न एकच्छन्ने अनावासे वत्थब्बं, न एकच्छन्ने आवासे वा अनावासे वा वत्थब्बं, पकतत्तं भिक्खुं दिस्वा आसना वुट्ठातब्बं, पकतत्तो भिक्खु आसनेन निमन्तेतब्बो, न पकतत्तेन भिक्खुना सद्धिं एकासने निसीदितब्बं, न नीचे आसने निसिन्ने उच्चे आसने निसीदितब्बं, न छमायं निसिन्ने आसने निसीदितब्बं, न एकचङ्कमे चङ्कमितब्बं, न नीचे चङ्कमे चङ्कमन्ते उच्चे चङ्कमे चङ्कमितब्बं, न छमायं चङ्कमन्ते चङ्कमे चङ्कमितब्बं।
‘‘Na, bhikkhave, pārivāsikena bhikkhunā pakatattena bhikkhunā saddhiṃ ekacchanne āvāse vatthabbaṃ, na ekacchanne anāvāse vatthabbaṃ, na ekacchanne āvāse vā anāvāse vā vatthabbaṃ, pakatattaṃ bhikkhuṃ disvā āsanā vuṭṭhātabbaṃ, pakatatto bhikkhu āsanena nimantetabbo, na pakatattena bhikkhunā saddhiṃ ekāsane nisīditabbaṃ, na nīce āsane nisinne ucce āsane nisīditabbaṃ, na chamāyaṃ nisinne āsane nisīditabbaṃ, na ekacaṅkame caṅkamitabbaṃ, na nīce caṅkame caṅkamante ucce caṅkame caṅkamitabbaṃ, na chamāyaṃ caṅkamante caṅkame caṅkamitabbaṃ.
‘‘न, भिक्खवे, पारिवासिकेन भिक्खुना पारिवासिकेन वुड्ढतरेन भिक्खुना सद्धिं…पे॰… मूलायपटिकस्सनारहेन भिक्खुना सद्धिं…पे॰… मानत्तारहेन भिक्खुना सद्धिं…पे॰… मानत्तचारिकेन भिक्खुना सद्धिं…पे॰… अब्भानारहेन भिक्खुना सद्धिं एकच्छन्ने आवासे वत्थब्बं, न एकच्छन्ने अनावासे वत्थब्बं, न एकच्छन्ने आवासे वा अनावासे वा वत्थब्बं, न एकासने निसीदितब्बं, न नीचे आसने निसिन्ने उच्चे आसने निसीदितब्बं, न छमायं निसिन्ने आसने निसीदितब्बं, न एकचङ्कमे चङ्कमितब्बं, न नीचे चङ्कमे चङ्कमन्ते उच्चे चङ्कमे चङ्कमितब्बं, न छमायं चङ्कमन्ते चङ्कमे चङ्कमितब्बं।
‘‘Na, bhikkhave, pārivāsikena bhikkhunā pārivāsikena vuḍḍhatarena bhikkhunā saddhiṃ…pe… mūlāyapaṭikassanārahena bhikkhunā saddhiṃ…pe… mānattārahena bhikkhunā saddhiṃ…pe… mānattacārikena bhikkhunā saddhiṃ…pe… abbhānārahena bhikkhunā saddhiṃ ekacchanne āvāse vatthabbaṃ, na ekacchanne anāvāse vatthabbaṃ, na ekacchanne āvāse vā anāvāse vā vatthabbaṃ, na ekāsane nisīditabbaṃ, na nīce āsane nisinne ucce āsane nisīditabbaṃ, na chamāyaṃ nisinne āsane nisīditabbaṃ, na ekacaṅkame caṅkamitabbaṃ, na nīce caṅkame caṅkamante ucce caṅkame caṅkamitabbaṃ, na chamāyaṃ caṅkamante caṅkame caṅkamitabbaṃ.
‘‘पारिवासिकचतुत्थो चे, भिक्खवे, परिवासं ददेय्य, मूलाय पटिकस्सेय्य, मानत्तं ददेय्य, तंवीसो अब्भेय्य, अकम्मं न च करणीय’’न्ति (चूळव॰ ७६-८२) –
‘‘Pārivāsikacatuttho ce, bhikkhave, parivāsaṃ dadeyya, mūlāya paṭikasseyya, mānattaṃ dadeyya, taṃvīso abbheyya, akammaṃ na ca karaṇīya’’nti (cūḷava. 76-82) –
एवं पारिवासिकानं चतुनवुति वत्तानि।
Evaṃ pārivāsikānaṃ catunavuti vattāni.
सा च नेसं चतुनवुतिसङ्खा एवं वेदितब्बा – नउपसम्पादनादिनकम्मिकगरहपरियोसानानि नव वत्तानि, ततो पकतत्तस्स उपोसथट्ठपनादिभिक्खूहिसम्पयोजनपरियोसानानि अट्ठ, ततो नपुरतोगमनादी पञ्च, नपुरेगमनादी चत्तारि, आगन्तुकेन आरोचनादी चत्तारीति तिंस, सभिक्खुकावासादितो अभिक्खुकावासादिगमनपअसंयुत्तानि तीणि नवकानि चाति सत्तपञ्ञास, ततो नपकतत्तेन सद्धिं एकच्छन्नवासादिपटिसंयुत्तानि एकादस, ततो नपारिवासिकवुड्ढतरमूलायपटिकस्सनारहमानत्तारहमानत्तचारिकअब्भानारहेहि सद्धिं एकच्छन्नवासादिपटिसंयुत्तानि पच्चेकं एकादस कत्वा पञ्चपञ्ञासाय वत्तेसु पारिवासिकवुड्ढतरमूलायपटिकस्सनारहमानत्तारहानं तिण्णं समानत्ता तेसु एकं एकादसकं, मानत्तचारिकअब्भानारहानं द्विन्नं समानत्ता तेसु एकं एकादसकन्ति दुवे एकादसकानि, अन्ते पारिवासिकचतुत्थस्स सङ्घस्स परिवासादिदानचतुक्के गणपूरणत्थदोसतो निवत्तिवसेन चत्तारि चत्तारीति चतुनवुति वत्तानि। तानि अग्गहितग्गहणेन एकूनचत्तालीसवत्तानि नाम। आदितो नव, उपोसथट्ठपनादीनि अट्ठ, पकतत्तेन एकच्छन्नवासादी चत्तारि चाति एकवीसति वत्तानि कम्मक्खन्धके गहितत्ता इध गणनाय अग्गहेत्वा ततो सेसेसु तेसत्ततिया वत्तेसु पारिवासिकवुड्ढतरादीहि एकच्छन्ने वासादिपटिसंयुत्तानि द्वावीसति वत्तानि पकतत्तेहि समानत्ता तानि च ‘‘गन्तब्बो भिक्खवे’’तिआदिकं नवकं तथा गच्छन्तस्स अनापत्तिदस्सनपरं, न आवासतो गच्छन्तस्स आपत्तिदस्सनपरन्ति तञ्च अग्गहेत्वा अवसेसेसु द्वाचत्तालीसवत्तेसु पारिवासिकचतउत्थादिकम्मचतुक्कं गरुकापत्तिवुट्ठानाय गणपूरणत्थसामञ्ञेन एकं कत्वा तयो अपनेत्वा गणितानि एकूनचत्तालीसानि होन्तीति वुत्तं ‘‘नवाधिकानि तिंसेव, खन्धके तदनन्तरे’’ति।
Sā ca nesaṃ catunavutisaṅkhā evaṃ veditabbā – naupasampādanādinakammikagarahapariyosānāni nava vattāni, tato pakatattassa uposathaṭṭhapanādibhikkhūhisampayojanapariyosānāni aṭṭha, tato napuratogamanādī pañca, napuregamanādī cattāri, āgantukena ārocanādī cattārīti tiṃsa, sabhikkhukāvāsādito abhikkhukāvāsādigamanapaasaṃyuttāni tīṇi navakāni cāti sattapaññāsa, tato napakatattena saddhiṃ ekacchannavāsādipaṭisaṃyuttāni ekādasa, tato napārivāsikavuḍḍhataramūlāyapaṭikassanārahamānattārahamānattacārikaabbhānārahehi saddhiṃ ekacchannavāsādipaṭisaṃyuttāni paccekaṃ ekādasa katvā pañcapaññāsāya vattesu pārivāsikavuḍḍhataramūlāyapaṭikassanārahamānattārahānaṃ tiṇṇaṃ samānattā tesu ekaṃ ekādasakaṃ, mānattacārikaabbhānārahānaṃ dvinnaṃ samānattā tesu ekaṃ ekādasakanti duve ekādasakāni, ante pārivāsikacatutthassa saṅghassa parivāsādidānacatukke gaṇapūraṇatthadosato nivattivasena cattāri cattārīti catunavuti vattāni. Tāni aggahitaggahaṇena ekūnacattālīsavattāni nāma. Ādito nava, uposathaṭṭhapanādīni aṭṭha, pakatattena ekacchannavāsādī cattāri cāti ekavīsati vattāni kammakkhandhake gahitattā idha gaṇanāya aggahetvā tato sesesu tesattatiyā vattesu pārivāsikavuḍḍhatarādīhi ekacchanne vāsādipaṭisaṃyuttāni dvāvīsati vattāni pakatattehi samānattā tāni ca ‘‘gantabbo bhikkhave’’tiādikaṃ navakaṃ tathā gacchantassa anāpattidassanaparaṃ, na āvāsato gacchantassa āpattidassanaparanti tañca aggahetvā avasesesu dvācattālīsavattesu pārivāsikacatautthādikammacatukkaṃ garukāpattivuṭṭhānāya gaṇapūraṇatthasāmaññena ekaṃ katvā tayo apanetvā gaṇitāni ekūnacattālīsāni hontīti vuttaṃ ‘‘navādhikāni tiṃseva, khandhake tadanantare’’ti.
२७५०. इमानि एकूनचत्तालीस वत्तानि पुरिमेहि तेचत्तालीसवत्तेहि सद्धिं द्वासीति होन्तीति आह ‘‘एवं सब्बानि…पे॰… गहितागहणेन तू’’ति।
2750. Imāni ekūnacattālīsa vattāni purimehi tecattālīsavattehi saddhiṃ dvāsīti hontīti āha ‘‘evaṃ sabbāni…pe… gahitāgahaṇena tū’’ti.
एवं कम्मक्खन्धकपारिवासिकक्खन्धकेसु महेसिना वुत्तानि खन्धकवत्तानि गहितागहणेन द्वासीति एव होन्तीति योजना। एवमेत्थ द्वासीतिक्खन्धकवत्तानि दस्सितानि।
Evaṃ kammakkhandhakapārivāsikakkhandhakesu mahesinā vuttāni khandhakavattāni gahitāgahaṇena dvāsīti eva hontīti yojanā. Evamettha dvāsītikkhandhakavattāni dassitāni.
आगमट्ठकथावण्णनायं पन –
Āgamaṭṭhakathāvaṇṇanāyaṃ pana –
‘‘पारिवासिकानं भिक्खूनं वत्तं पञ्ञपेस्सामीति (चूळव॰ ७५) आरभित्वा ‘न उपसम्पादेतब्बं…पे॰… न छमायं चङ्कमन्ते चङ्कमे चङ्कमितब्ब’न्ति (चूळव॰ ७६-८१) वुत्तावसानानि छसट्ठि, ततो परं ‘न, भिक्खवे, पारिवासिकेन भिक्खुना पारिवासिकेन वुड्ढतरेन भिक्खुना सद्धिं, मूलायपटिकस्सनारहेन, मानत्तारहेन, मानत्तचारिकेन, अब्भानारहेन भिक्खुना सद्धिं एकच्छन्ने आवासे वत्थब्ब’न्तिआदीनं (चूळव॰ ८२) पकतत्ते चरितब्बेहि अनञ्ञत्ता विसुं ते अगणेत्वा पारिवासिकवुड्ढतरादीसु पुग्गलन्तरेसु चरितब्बत्ता तेसं वसेन सम्पिण्डेत्वा एकेकं कत्वा गणितानि पञ्चाति एकसत्तति वत्तानि, उक्खेपनीयकम्मकतवत्तेसु वत्तपञ्ञापनवसेन वुत्तं ‘न पकतत्तस्स भिक्खुनो अभिवादनं …पे॰… नहाने पिट्ठिपरिकम्मं सादितब्ब’न्ति (चूळव॰ ५१) इदं अभिवादनादीनं असादियनं एकं, ‘न पकतत्तो भिक्खु सीलविपत्तिया अनुद्धंसेतब्बो’तिआदीनि च दसाति एवमेतानि द्वासीति होन्ति। एतेस्वेव कानिचि तज्जनीयकम्मादिवत्तानि, कानिचि पारिवासिकादिवत्तानीति अग्गहितग्गहणेन द्वासीति एवा’’ति (म॰ नि॰ टी॰ २.२५; सारत्थ॰ टी॰ २.३९; वि॰ वि॰ टी॰ १.३९) –
‘‘Pārivāsikānaṃ bhikkhūnaṃ vattaṃ paññapessāmīti (cūḷava. 75) ārabhitvā ‘na upasampādetabbaṃ…pe… na chamāyaṃ caṅkamante caṅkame caṅkamitabba’nti (cūḷava. 76-81) vuttāvasānāni chasaṭṭhi, tato paraṃ ‘na, bhikkhave, pārivāsikena bhikkhunā pārivāsikena vuḍḍhatarena bhikkhunā saddhiṃ, mūlāyapaṭikassanārahena, mānattārahena, mānattacārikena, abbhānārahena bhikkhunā saddhiṃ ekacchanne āvāse vatthabba’ntiādīnaṃ (cūḷava. 82) pakatatte caritabbehi anaññattā visuṃ te agaṇetvā pārivāsikavuḍḍhatarādīsu puggalantaresu caritabbattā tesaṃ vasena sampiṇḍetvā ekekaṃ katvā gaṇitāni pañcāti ekasattati vattāni, ukkhepanīyakammakatavattesu vattapaññāpanavasena vuttaṃ ‘na pakatattassa bhikkhuno abhivādanaṃ …pe… nahāne piṭṭhiparikammaṃ sāditabba’nti (cūḷava. 51) idaṃ abhivādanādīnaṃ asādiyanaṃ ekaṃ, ‘na pakatatto bhikkhu sīlavipattiyā anuddhaṃsetabbo’tiādīni ca dasāti evametāni dvāsīti honti. Etesveva kānici tajjanīyakammādivattāni, kānici pārivāsikādivattānīti aggahitaggahaṇena dvāsīti evā’’ti (ma. ni. ṭī. 2.25; sārattha. ṭī. 2.39; vi. vi. ṭī. 1.39) –
वुत्तं। एतानि पन वत्तानि कदाचि तज्जनीयकम्मकतादिकाले, पारिवासिकादिकाले च चरितब्बानि खुद्दकवत्तानीति गहेतब्बानि आगन्तुकवत्तादीनं चुद्दसमहावत्तानं वक्खमानत्ता।
Vuttaṃ. Etāni pana vattāni kadāci tajjanīyakammakatādikāle, pārivāsikādikāle ca caritabbāni khuddakavattānīti gahetabbāni āgantukavattādīnaṃ cuddasamahāvattānaṃ vakkhamānattā.
२७५१. इदानि पारिवासिकस्स भिक्खुनो रत्तिच्छेदं, वत्तभेदञ्च दस्सेतुमाह ‘‘परिवासञ्च वत्तञ्चा’’तिआदि। परिवासञ्च वत्तञ्च समादिन्नस्साति ‘‘परिवासं समादियामी’’ति परिवासञ्च ‘‘वत्तं समादियामी’’ति वत्तञ्च पकतत्तस्स भिक्खुनो सन्तिके उक्कुटिकं निसीदित्वा अञ्जलिं पग्गहेत्वा वचीभेदं कत्वा समादिन्नस्स। भिक्खुनोति पारिवासिकस्स भिक्खुनो।
2751. Idāni pārivāsikassa bhikkhuno ratticchedaṃ, vattabhedañca dassetumāha ‘‘parivāsañca vattañcā’’tiādi. Parivāsañca vattañca samādinnassāti ‘‘parivāsaṃ samādiyāmī’’ti parivāsañca ‘‘vattaṃ samādiyāmī’’ti vattañca pakatattassa bhikkhuno santike ukkuṭikaṃ nisīditvā añjaliṃ paggahetvā vacībhedaṃ katvā samādinnassa. Bhikkhunoti pārivāsikassa bhikkhuno.
२७५२. सहवासादयो ‘‘एकच्छन्ने’’तिआदिना सयमेव वक्खति। सहवासो, विनावासो, अनारोचनमेव चाति इमेहि तीहि पारिवासिकभिक्खुस्स रत्तिच्छेदो च दुक्कटञ्च होतीति योजना।
2752.Sahavāsādayo ‘‘ekacchanne’’tiādinā sayameva vakkhati. Sahavāso, vināvāso, anārocanameva cāti imehi tīhi pārivāsikabhikkhussa ratticchedo ca dukkaṭañca hotīti yojanā.
२७५३. उदकपातेन समन्ता निब्बकोसस्स उदकपातट्ठानेन। एकच्छन्नेति एकच्छन्ने परिच्छन्ने वा अपरिच्छन्ने वा आवासे। पकतत्तेन भिक्खुना सह उक्खित्तस्स निवासो निवारितोति योजना। ‘‘निवारितो’’ति इमिना दुक्कटं होतीति दीपेति।
2753.Udakapātena samantā nibbakosassa udakapātaṭṭhānena. Ekacchanneti ekacchanne paricchanne vā aparicchanne vā āvāse. Pakatattena bhikkhunā saha ukkhittassa nivāso nivāritoti yojanā. ‘‘Nivārito’’ti iminā dukkaṭaṃ hotīti dīpeti.
२७५४. अन्तोयेवाति एकच्छन्नस्स आवासपरिच्छेदस्स अन्तोयेव। ‘‘न लब्भती’’ति इमिना रत्तिच्छेदो च दुक्कटञ्च होतीति दीपेति।
2754.Antoyevāti ekacchannassa āvāsaparicchedassa antoyeva. ‘‘Na labbhatī’’ti iminā ratticchedo ca dukkaṭañca hotīti dīpeti.
२७५५. महाअट्ठकथादिसूति आदि-सद्देन कुरुन्दट्ठकथादिं सङ्गण्हाति। उभिन्नन्ति उक्खित्तकपारिवासिकानं। इति अविसेसेन निद्दिट्ठन्ति योजना।
2755.Mahāaṭṭhakathādisūti ādi-saddena kurundaṭṭhakathādiṃ saṅgaṇhāti. Ubhinnanti ukkhittakapārivāsikānaṃ. Iti avisesena niddiṭṭhanti yojanā.
२७५६. इमिना सहवासेन रत्तिच्छेदञ्च दुक्कटञ्च दस्सेत्वा विनावासेन दस्सेतुमाह ‘‘अभिक्खुके पनावासे’’ति। आवासेति वसनत्थाय कतसेनासने। अनावासेति वासत्थाय अकते चेतियघरे वा बोधिघरे वा सम्मज्जनिअट्टके वा दारुअट्टके वा पानीयमाळे वा वच्चकुटियं वा द्वारकोट्ठके वा अञ्ञत्र वा यत्थ कत्थचि एवरूपे ठाने। विप्पवासं वसन्तस्साति पकतत्तेन विना वासं कप्पेन्तस्स। रत्तिच्छेदो च दुक्कटन्ति रत्तिच्छेदो चेव वत्तभेददुक्कटञ्च होति।
2756. Iminā sahavāsena ratticchedañca dukkaṭañca dassetvā vināvāsena dassetumāha ‘‘abhikkhuke panāvāse’’ti. Āvāseti vasanatthāya katasenāsane. Anāvāseti vāsatthāya akate cetiyaghare vā bodhighare vā sammajjaniaṭṭake vā dāruaṭṭake vā pānīyamāḷe vā vaccakuṭiyaṃ vā dvārakoṭṭhake vā aññatra vā yattha katthaci evarūpe ṭhāne. Vippavāsaṃ vasantassāti pakatattena vinā vāsaṃ kappentassa. Ratticchedo ca dukkaṭanti ratticchedo ceva vattabhedadukkaṭañca hoti.
२७५७. एवं विप्पवासेन रत्तिच्छेददुक्कटानि दस्सेत्वा अनारोचनेन दस्सेतुमाह ‘‘पारिवासिकभिक्खुस्सा’’तिआदि। भिक्खुं दिस्वानाति आकासेनापि गच्छन्तं समानसंवासकं आगन्तुकं भिक्खुं दिस्वा। तङ्खणेति तस्मिं दिट्ठक्खणेयेव। ‘‘अनारोचेन्तस्स एव एतस्सा’’ति पदच्छेदो। एवकारेन रत्तिच्छेदो च दुक्कटञ्चाति उभयं एतस्स होतीति दीपेन्तेन अदिट्ठो चे, रत्तिच्छेदोव होतीति ञापेति। यथाह – ‘‘सोपिस्स रत्तिच्छेदं करोति, अञ्ञातत्ता पन वत्तभेददुक्कटं नत्थी’’ति (चूळव॰ अट्ठ॰ ७५)। नानासंवासकेन सह विनयकम्मं कातुं न वट्टति, तस्स अनारोचनेपि रत्तिच्छेदो न होति।
2757. Evaṃ vippavāsena ratticchedadukkaṭāni dassetvā anārocanena dassetumāha ‘‘pārivāsikabhikkhussā’’tiādi. Bhikkhuṃ disvānāti ākāsenāpi gacchantaṃ samānasaṃvāsakaṃ āgantukaṃ bhikkhuṃ disvā. Taṅkhaṇeti tasmiṃ diṭṭhakkhaṇeyeva. ‘‘Anārocentassa eva etassā’’ti padacchedo. Evakārena ratticchedo ca dukkaṭañcāti ubhayaṃ etassa hotīti dīpentena adiṭṭho ce, ratticchedova hotīti ñāpeti. Yathāha – ‘‘sopissa ratticchedaṃ karoti, aññātattā pana vattabhedadukkaṭaṃ natthī’’ti (cūḷava. aṭṭha. 75). Nānāsaṃvāsakena saha vinayakammaṃ kātuṃ na vaṭṭati, tassa anārocanepi ratticchedo na hoti.
२७५८-९. पारिवासिको भिक्खु यत्थ सङ्घनवकट्ठाने ठितो, तत्थेव तस्मिंयेव ठाने ठत्वा यथावुड्ढं पकतत्तेहिपि सद्धिं वुड्ढपटिपाटिया पञ्च किच्चानि कातुं वट्टतीति योजना।
2758-9.Pārivāsiko bhikkhu yattha saṅghanavakaṭṭhāne ṭhito, tattheva tasmiṃyeva ṭhāne ṭhatvā yathāvuḍḍhaṃ pakatattehipi saddhiṃ vuḍḍhapaṭipāṭiyā pañca kiccāni kātuṃ vaṭṭatīti yojanā.
तानि सरूपतो दस्सेतुमाह ‘‘उपोसथपवारण’’न्तिआदि। उपोसथपवारणं यथावुड्ढं कातुं लभतीति योजना। देन्तीति एत्थ ‘‘घण्टिं पहरित्वा’’ति सेसो। सङ्घदायकाति कम्मधारयसमासो। सङ्घस्स एकत्तेपि गरूसु बहुवचननिद्देसो। ‘‘देति चे सङ्घदायको’’तिपि पाठो। तत्थ घण्टिं पहरित्वा भाजेत्वा देन्तो सङ्घो वस्सिकसाटिकं देति चे, पारिवासिको यथावुड्ढं अत्तनो पत्तट्ठाने लभतीति योजना।
Tāni sarūpato dassetumāha ‘‘uposathapavāraṇa’’ntiādi. Uposathapavāraṇaṃ yathāvuḍḍhaṃ kātuṃ labhatīti yojanā. Dentīti ettha ‘‘ghaṇṭiṃ paharitvā’’ti seso. Saṅghadāyakāti kammadhārayasamāso. Saṅghassa ekattepi garūsu bahuvacananiddeso. ‘‘Deti ce saṅghadāyako’’tipi pāṭho. Tattha ghaṇṭiṃ paharitvā bhājetvā dento saṅgho vassikasāṭikaṃ deti ce, pārivāsiko yathāvuḍḍhaṃ attano pattaṭṭhāne labhatīti yojanā.
ओणोजनन्ति विस्सज्जनं, सङ्घतो अत्तनो पत्तानं द्विन्नं, तिण्णं वा उद्देसभत्तादीनं अत्तनो पुग्गलिकभत्तपच्चासाय पटिग्गहेत्वा ‘‘मय्हं अज्ज भत्तपच्चासा अत्थि, स्वे गण्हिस्सामी’’ति वत्वा सङ्घविस्सज्जनं लभतीति वुत्तं होति। भत्तन्ति आगतागतेहि वुड्ढपटिपाटिया गहेत्वा गन्तब्बं विहारे सङ्घस्स चतुस्सालभत्तं। तथा पारिवासिको यथावुड्ढं लभतीति योजना। इमे पञ्चाति वुत्तमेवत्थं निगमयति।
Oṇojananti vissajjanaṃ, saṅghato attano pattānaṃ dvinnaṃ, tiṇṇaṃ vā uddesabhattādīnaṃ attano puggalikabhattapaccāsāya paṭiggahetvā ‘‘mayhaṃ ajja bhattapaccāsā atthi, sve gaṇhissāmī’’ti vatvā saṅghavissajjanaṃ labhatīti vuttaṃ hoti. Bhattanti āgatāgatehi vuḍḍhapaṭipāṭiyā gahetvā gantabbaṃ vihāre saṅghassa catussālabhattaṃ. Tathā pārivāsiko yathāvuḍḍhaṃ labhatīti yojanā. Ime pañcāti vuttamevatthaṃ nigamayati.
तत्रायं विनिच्छयो (चूळव॰ अट्ठ॰ ७५) – उपोसथपवारणे ताव पातिमोक्खे उद्दिस्समाने हत्थपासे निसीदितुं वट्टति। महापच्चरियं पन ‘‘पाळिया अनिसीदित्वा पाळिं विहाय हत्थपासं अमुञ्चन्तेन निसीदितब्ब’’न्ति वुत्तं। पारिसुद्धिउपोसथे करियमाने सङ्घनवकट्ठाने निसीदित्वा तत्थेव निसिन्नेन अत्तनो पाळिया पारिसुद्धिउपोसथो कातब्बोव। पवारणायपि सङ्घनवकट्ठाने निसीदित्वा तत्थेव निसिन्नेन अत्तनो पाळिया पवारेतब्बं। सङ्घेन घण्टिं पहरित्वा भाजियमानं वस्सिकसाटिकम्पि अत्तनो पत्तट्ठाने गहेतुं वट्टति।
Tatrāyaṃ vinicchayo (cūḷava. aṭṭha. 75) – uposathapavāraṇe tāva pātimokkhe uddissamāne hatthapāse nisīdituṃ vaṭṭati. Mahāpaccariyaṃ pana ‘‘pāḷiyā anisīditvā pāḷiṃ vihāya hatthapāsaṃ amuñcantena nisīditabba’’nti vuttaṃ. Pārisuddhiuposathe kariyamāne saṅghanavakaṭṭhāne nisīditvā tattheva nisinnena attano pāḷiyā pārisuddhiuposatho kātabbova. Pavāraṇāyapi saṅghanavakaṭṭhāne nisīditvā tattheva nisinnena attano pāḷiyā pavāretabbaṃ. Saṅghena ghaṇṭiṃ paharitvā bhājiyamānaṃ vassikasāṭikampi attano pattaṭṭhāne gahetuṃ vaṭṭati.
ओणोजने सचे पारिवासिकस्स द्वे तीणि उद्देसभत्तादीनि पापुणन्ति, अञ्ञा चस्स पुग्गलिकभत्तपच्चासा होति, तानि पटिपाटिया गहेत्वा ‘‘भन्ते, हेट्ठा गाहेथ, अज्ज मय्हं भत्तपच्चासा अत्थि, स्वेव गण्हिस्सामी’’ति वत्वा विस्सज्जेतब्बानि, एवं तानि पुनदिवसेसु गण्हितुं लभति। ‘‘पुनदिवसे सब्बपठमं एतस्स दातब्ब’’न्ति कुरुन्दियं वुत्तं। यदि पन न गण्हाति न विस्सज्जेति, पुनदिवसे न लभति। इदं ओणोजनं नाम पारिवासिकस्सेव ओदिस्स अनुञ्ञातं। कस्मा? तस्स हि सङ्घनवकट्ठाने निसिन्नस्स भत्तग्गे यागुखज्जकादीनि पापुणन्ति वा न वा, तस्मा ‘‘सो भिक्खाहारेन मा किलमित्था’’ति इदमस्स सङ्गहकरणत्थाय ओदिस्स अनुञ्ञातं।
Oṇojane sace pārivāsikassa dve tīṇi uddesabhattādīni pāpuṇanti, aññā cassa puggalikabhattapaccāsā hoti, tāni paṭipāṭiyā gahetvā ‘‘bhante, heṭṭhā gāhetha, ajja mayhaṃ bhattapaccāsā atthi, sveva gaṇhissāmī’’ti vatvā vissajjetabbāni, evaṃ tāni punadivasesu gaṇhituṃ labhati. ‘‘Punadivase sabbapaṭhamaṃ etassa dātabba’’nti kurundiyaṃ vuttaṃ. Yadi pana na gaṇhāti na vissajjeti, punadivase na labhati. Idaṃ oṇojanaṃ nāma pārivāsikasseva odissa anuññātaṃ. Kasmā? Tassa hi saṅghanavakaṭṭhāne nisinnassa bhattagge yāgukhajjakādīni pāpuṇanti vā na vā, tasmā ‘‘so bhikkhāhārena mā kilamitthā’’ti idamassa saṅgahakaraṇatthāya odissa anuññātaṃ.
भत्ते चतुस्सालभत्तं यथावुड्ढं लभति, पाळिया पन गन्तुं वा ठातुं वा न लभति। तस्मा पाळितो ओसक्कित्वा हत्थपासे ठितेन हत्थं पसारेत्वा यथा सेनो निपतित्वा गण्हाति, एवं गण्हितब्बं। आरामिकसमणुद्देसेहि आहरापेतुं न लभति। सचे सयमेव आहरन्ति, वट्टति। रञ्ञो महापेळभत्तेपि एसेव नयो। चतुस्सालभत्ते पन सचे ओणोजनं कत्तुकामो होति, अत्तनो अत्थाय उक्खित्ते पिण्डे ‘‘अज्ज मे भत्तं अत्थि, स्वेव गण्हिस्सामी’’ति वत्तब्बं। ‘‘पुनदिवसे द्वे पिण्डे लभती’’ति (चूळव॰ अट्ठ॰ ७५) महापच्चरियं वुत्तं। उद्देसभत्तादीनिपि पाळितो ओसक्कित्वाव गहेतब्बानि। यत्थ पन निसीदापेत्वा परिविसन्ति , तत्थ सामणेरानं जेट्ठकेन भिक्खूनं सङ्घनवकेन हुत्वा निसीदितब्बन्ति।
Bhatte catussālabhattaṃ yathāvuḍḍhaṃ labhati, pāḷiyā pana gantuṃ vā ṭhātuṃ vā na labhati. Tasmā pāḷito osakkitvā hatthapāse ṭhitena hatthaṃ pasāretvā yathā seno nipatitvā gaṇhāti, evaṃ gaṇhitabbaṃ. Ārāmikasamaṇuddesehi āharāpetuṃ na labhati. Sace sayameva āharanti, vaṭṭati. Rañño mahāpeḷabhattepi eseva nayo. Catussālabhatte pana sace oṇojanaṃ kattukāmo hoti, attano atthāya ukkhitte piṇḍe ‘‘ajja me bhattaṃ atthi, sveva gaṇhissāmī’’ti vattabbaṃ. ‘‘Punadivase dve piṇḍe labhatī’’ti (cūḷava. aṭṭha. 75) mahāpaccariyaṃ vuttaṃ. Uddesabhattādīnipi pāḷito osakkitvāva gahetabbāni. Yattha pana nisīdāpetvā parivisanti , tattha sāmaṇerānaṃ jeṭṭhakena bhikkhūnaṃ saṅghanavakena hutvā nisīditabbanti.
पारिवासिकक्खन्धककथावण्णना।
Pārivāsikakkhandhakakathāvaṇṇanā.
