| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / नेत्तिप्पकरण-टीका • Nettippakaraṇa-ṭīkā |
९. परिवत्तनहारविभङ्गवण्णना
9. Parivattanahāravibhaṅgavaṇṇanā
३५. सम्मादिट्ठिस्स…पे॰… निज्जिण्णा भवतीति एत्थ यथा मग्गसम्मादिट्ठिवसेनत्थो वुत्तो, एवं कम्मस्सकताकम्मपथसम्मादिट्ठीनम्पि वसेन अत्थो लब्भतेव। कम्मपथकथा हेसा। यथावुत्तेनाकारेनाति ‘‘अविमुत्ताव समाना’’ति, ‘‘अविमुत्तिय’’न्ति च वुत्तप्पकारेन। मिच्छाभिनिवेसवसेनाति असम्मासम्बुद्धं एव सम्मासम्बुद्धोति, अनिय्यानिकं एव निय्यानिकोति, असन्तं एव पन सन्तन्ति, अनरियं एव अरियोति विपरीताभिनिवेसवसेन । मिच्छाधिमोक्खोति अयाथावपसादो, अयाथावसन्निट्ठानं वा। उप्पन्नमोहो मिच्छाविमुत्तिञाणदस्सनन्ति सम्बन्धो।
35.Sammādiṭṭhissa…pe… nijjiṇṇā bhavatīti ettha yathā maggasammādiṭṭhivasenattho vutto, evaṃ kammassakatākammapathasammādiṭṭhīnampi vasena attho labbhateva. Kammapathakathā hesā. Yathāvuttenākārenāti ‘‘avimuttāva samānā’’ti, ‘‘avimuttiya’’nti ca vuttappakārena. Micchābhinivesavasenāti asammāsambuddhaṃ eva sammāsambuddhoti, aniyyānikaṃ eva niyyānikoti, asantaṃ eva pana santanti, anariyaṃ eva ariyoti viparītābhinivesavasena . Micchādhimokkhoti ayāthāvapasādo, ayāthāvasanniṭṭhānaṃ vā. Uppannamoho micchāvimuttiñāṇadassananti sambandho.
३६. वादानं वा अनुवादा वादानुवादा, तेसं वादानं उपादाति अत्थो। वादानुपवत्तियोति वादानं दोसानं अनुपवत्तियो।
36. Vādānaṃ vā anuvādā vādānuvādā, tesaṃ vādānaṃ upādāti attho. Vādānupavattiyoti vādānaṃ dosānaṃ anupavattiyo.
अन्तद्वयपरिवत्तनन्ति कामसुखअत्तकिलमथानुयोगसङ्खातस्स अन्तद्वयस्स पटिपक्खवसेन परिवत्तनं।
Antadvayaparivattananti kāmasukhaattakilamathānuyogasaṅkhātassa antadvayassa paṭipakkhavasena parivattanaṃ.
एतेसुपि वारेसूति ‘‘निय्यानिको धम्मो तेसं अधम्मो, सुखो तेसं अधम्मो’’ति च इमेसु वारेसु। वुत्तनयेनाति यदि अत्तपरितापनं अत्तनो दुक्खापनं धम्मो, धम्मस्स पटिविरुद्धो अधम्मो सिया, दुक्खस्स च सुखपटिविरुद्धन्ति झानमग्गफलसुखस्स, अनवज्जपच्चयपरिभोगसुखस्स च तेसं अधम्मभावो आपज्जतीति एवं वत्तब्बा। ‘‘यं यं वा पनातिआदिना’’ति इदं अवसेसपाठामसनं। एत्थ यं यं वा पन धम्मन्ति यं वा तं वा धम्मं, कुसलं वा अकुसलं वा इट्ठं वा अनिट्ठं वाति वुत्तं होति। रोचयति वा उपगच्छति वाति चित्तेन रोचति, दिट्ठिया उपगच्छतीति। तस्स तस्स धम्मस्स यो पटिपक्खोति तस्स तस्स रुचितस्स, उपगतस्स वा धम्मस्स यो पटिपक्खो नाम। स्वस्स अनिट्ठतो अज्झापन्नो भवतीति यो धम्मो अस्स रुचितस्स, उपगतस्स वा धम्मस्स अनिट्ठतो पच्चनीकतो अब्भुपगतो होति, तेन पटिपक्खेन देसनाय परिवत्तनं परिवत्तनो हारोति अत्थो। तेनाह ‘‘पटिपक्खस्स लक्खणं विभावेती’’ति।
Etesupi vāresūti ‘‘niyyāniko dhammo tesaṃ adhammo, sukho tesaṃ adhammo’’ti ca imesu vāresu. Vuttanayenāti yadi attaparitāpanaṃ attano dukkhāpanaṃ dhammo, dhammassa paṭiviruddho adhammo siyā, dukkhassa ca sukhapaṭiviruddhanti jhānamaggaphalasukhassa, anavajjapaccayaparibhogasukhassa ca tesaṃ adhammabhāvo āpajjatīti evaṃ vattabbā. ‘‘Yaṃ yaṃ vā panātiādinā’’ti idaṃ avasesapāṭhāmasanaṃ. Ettha yaṃ yaṃ vā pana dhammanti yaṃ vā taṃ vā dhammaṃ, kusalaṃ vā akusalaṃ vā iṭṭhaṃ vā aniṭṭhaṃ vāti vuttaṃ hoti. Rocayati vā upagacchati vāti cittena rocati, diṭṭhiyā upagacchatīti. Tassa tassa dhammassa yo paṭipakkhoti tassa tassa rucitassa, upagatassa vā dhammassa yo paṭipakkho nāma. Svassa aniṭṭhato ajjhāpanno bhavatīti yo dhammo assa rucitassa, upagatassa vā dhammassa aniṭṭhato paccanīkato abbhupagato hoti, tena paṭipakkhena desanāya parivattanaṃ parivattano hāroti attho. Tenāha ‘‘paṭipakkhassa lakkhaṇaṃ vibhāvetī’’ti.
परिवत्तनहारविभङ्गवण्णना निट्ठिता।
Parivattanahāravibhaṅgavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / खुद्दकनिकाय • Khuddakanikāya / नेत्तिप्पकरणपाळि • Nettippakaraṇapāḷi / ९. परिवत्तनहारविभङ्गो • 9. Parivattanahāravibhaṅgo
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / नेत्तिप्पकरण-अट्ठकथा • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā / ९. परिवत्तनहारविभङ्गवण्णना • 9. Parivattanahāravibhaṅgavaṇṇanā
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / खुद्दकनिकाय (टीका) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / नेत्तिविभाविनी • Nettivibhāvinī / ९. परिवत्तनहारविभङ्गविभावना • 9. Parivattanahāravibhaṅgavibhāvanā
