| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / เนตฺติปฺปกรณ-อฎฺฐกถา • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā |
๙. ปริวตฺตนหารวิภงฺควณฺณนา
9. Parivattanahāravibhaṅgavaṇṇanā
๓๕. ตตฺถ กตโม ปริวตฺตโน หาโรติ ปริวตฺตนหารวิภโงฺคฯ ตตฺถ ยสฺมา สํวณฺณิยมาเน สุเตฺต ยถานิทฺทิฎฺฐานํ กุสลากุสลธมฺมานํ ปฎิปกฺขภูเต อกุสลกุสลธเมฺม ปหาตพฺพภาวาทิวเสน นิทฺธารณํ ปฎิปกฺขโต ปริวตฺตนํ, ตสฺมา ‘‘สมฺมาทิฎฺฐิสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส มิจฺฉาทิฎฺฐิ นิชฺชิณฺณา ภวตี’’ติอาทิ อารทฺธํฯ ตตฺถ สมฺมา ปสตฺถา, สุนฺทรา ทิฎฺฐิ เอตสฺสาติ สมฺมาทิฎฺฐิ, ตสฺสฯ สา ปนสฺส สมฺมาทิฎฺฐิตา ปุพฺพภาคสมฺมาทิฎฺฐิยา วา โลกุตฺตรสมฺมาทิฎฺฐิยา วา เวทิตพฺพาฯ มิจฺฉาทิฎฺฐิ นิชฺชิณฺณา ภวตีติ ปุริมนเย วิปสฺสนาสมฺมาทิฎฺฐิยา ปหีนา โหติ, วิกฺขมฺภิตาติ อโตฺถฯ ปจฺฉิมนเย ปฐมมคฺคสมฺมาทิฎฺฐิยา ปหีนา สมุจฺฉินฺนาติ อโตฺถฯ
35.Tatthakatamo parivattano hāroti parivattanahāravibhaṅgo. Tattha yasmā saṃvaṇṇiyamāne sutte yathāniddiṭṭhānaṃ kusalākusaladhammānaṃ paṭipakkhabhūte akusalakusaladhamme pahātabbabhāvādivasena niddhāraṇaṃ paṭipakkhato parivattanaṃ, tasmā ‘‘sammādiṭṭhissa purisapuggalassa micchādiṭṭhi nijjiṇṇā bhavatī’’tiādi āraddhaṃ. Tattha sammā pasatthā, sundarā diṭṭhi etassāti sammādiṭṭhi, tassa. Sā panassa sammādiṭṭhitā pubbabhāgasammādiṭṭhiyā vā lokuttarasammādiṭṭhiyā vā veditabbā. Micchādiṭṭhi nijjiṇṇā bhavatīti purimanaye vipassanāsammādiṭṭhiyā pahīnā hoti, vikkhambhitāti attho. Pacchimanaye paṭhamamaggasammādiṭṭhiyā pahīnā samucchinnāti attho.
เย จสฺส มิจฺฉาทิฎฺฐิปจฺจยาติ มิจฺฉาภินิเวสเหตุ เย อริยานํ อทสฺสนกามตาทโย โลภาทโย ปาณาติปาตาทโย จ อเนเก ลามกเฎฺฐน ปาปกา อโกสลฺลสมฺภูตเฎฺฐน อกุสลา ธมฺมา อุปฺปเชฺชยฺยุํฯ อิมสฺส อารทฺธวิปสฺสกสฺส อริยสฺส จฯ ธมฺมาติ สมถวิปสฺสนาธมฺมา, สตฺตตฺติํสโพธิปกฺขิยธมฺมา วา อนุปฺปนฺนา วา สมฺภวนฺติ อุปฺปนฺนา, ภาวนาปาริปูริํ คจฺฉนฺติฯ สมฺมาสงฺกปฺปสฺสาติอาทีนมฺปิ อิมินาว นเยน อโตฺถ เวทิตโพฺพฯ อยํ ปน วิเสโส – สมฺมาวิมุตฺติอาทีนํ มิจฺฉาวิมุตฺติ อวิมุตฺตาว สมานา ‘‘วิมุตฺตา มย’’นฺติ เอวํสญฺญิโน อวิมุตฺติยํ วา วิมุตฺติสญฺญิโนฯ ตตฺรายํ วจนโตฺถ – มิจฺฉา ปาปิกา วิมุตฺติ วิโมโกฺข เอตสฺสาติ มิจฺฉาวิมุตฺติฯ อฎฺฐงฺคา จ มิจฺฉาวิมุตฺติ ยถาวุเตฺตนากาเรน มิจฺฉาภินิเวสวเสน จ ปวตฺตา อนฺตทฺวยลกฺขณาฯ สมฺมาวิมุตฺติ ปน ผลธมฺมา, มิจฺฉาทิฎฺฐิเก สมาเสวโต มิจฺฉาวิโมโกฺข วา มิจฺฉาวิมุตฺติฯ มิจฺฉาวิมุตฺติญาณทสฺสนํ ปน มิจฺฉาวิโมเกฺข มิจฺฉาทิฎฺฐิยา จ สารนฺติ คหณวเสน ปวโตฺต อกุสลจิตฺตุปฺปาโท อนฺตมโส ปาปํ กตฺวา ‘‘สุกตํ มยา’’ติ ปจฺจเวกฺขโต อุปฺปนฺนโมโห จฯ สมฺมาวิมุตฺติญาณทสฺสนสฺสาติ เอตฺถ เสกฺขานํ ปจฺจเวกฺขณญาณํ สมฺมาวิมุตฺติญาณทสฺสนนฺติ อธิเปฺปตํฯ ตญฺหิ อุตฺตริภาวนาปาริปูริยา สํวตฺตติฯ
Ye cassa micchādiṭṭhipaccayāti micchābhinivesahetu ye ariyānaṃ adassanakāmatādayo lobhādayo pāṇātipātādayo ca aneke lāmakaṭṭhena pāpakā akosallasambhūtaṭṭhena akusalā dhammā uppajjeyyuṃ. Imassa āraddhavipassakassa ariyassa ca. Dhammāti samathavipassanādhammā, sattattiṃsabodhipakkhiyadhammā vā anuppannā vā sambhavanti uppannā, bhāvanāpāripūriṃ gacchanti. Sammāsaṅkappassātiādīnampi imināva nayena attho veditabbo. Ayaṃ pana viseso – sammāvimuttiādīnaṃ micchāvimutti avimuttāva samānā ‘‘vimuttā maya’’nti evaṃsaññino avimuttiyaṃ vā vimuttisaññino. Tatrāyaṃ vacanattho – micchā pāpikā vimutti vimokkho etassāti micchāvimutti. Aṭṭhaṅgā ca micchāvimutti yathāvuttenākārena micchābhinivesavasena ca pavattā antadvayalakkhaṇā. Sammāvimutti pana phaladhammā, micchādiṭṭhike samāsevato micchāvimokkho vā micchāvimutti. Micchāvimuttiñāṇadassanaṃ pana micchāvimokkhe micchādiṭṭhiyā ca sāranti gahaṇavasena pavatto akusalacittuppādo antamaso pāpaṃ katvā ‘‘sukataṃ mayā’’ti paccavekkhato uppannamoho ca. Sammāvimuttiñāṇadassanassāti ettha sekkhānaṃ paccavekkhaṇañāṇaṃ sammāvimuttiñāṇadassananti adhippetaṃ. Tañhi uttaribhāvanāpāripūriyā saṃvattati.
๓๖. เอวํ สมฺมาทิฎฺฐิอาทิมุเขน มิจฺฉาทิฎฺฐิอาทิํ ทเสฺสตฺวา ปุน ปาณาติปาตอทินฺนาทานกาเมสุมิจฺฉาจาราทิโต เวรมณิยาทีหิ ปาณาติปาตาทีนํ ปริวตฺตนํ ทเสฺสตุํ ‘‘ยสฺสา’’ติอาทิ อารทฺธํฯ ตตฺถ กาลวาทิสฺสาติ ลกฺขณวจนํฯ กาเลน สาปเทสํ ปริยนฺตวติํ อตฺถสญฺหิตนฺติ โส สมฺผปฺปลาปสฺส ปหานาย ปฎิปโนฺน โหตีติ วุตฺตํฯ
36. Evaṃ sammādiṭṭhiādimukhena micchādiṭṭhiādiṃ dassetvā puna pāṇātipātaadinnādānakāmesumicchācārādito veramaṇiyādīhi pāṇātipātādīnaṃ parivattanaṃ dassetuṃ ‘‘yassā’’tiādi āraddhaṃ. Tattha kālavādissāti lakkhaṇavacanaṃ. Kālena sāpadesaṃ pariyantavatiṃ atthasañhitanti so samphappalāpassa pahānāya paṭipanno hotīti vuttaṃ.
ปุน ‘‘เย จ โข เกจี’’ติอาทินา สมฺมาทิฎฺฐิอาทิมุเขเนว มิจฺฉาทิฎฺฐิอาทีหิ เอว ปริวตฺตนํ ปการนฺตเรน ทเสฺสติฯ ตตฺถ สนฺทิฎฺฐิกาติ ปจฺจกฺขาฯ สหธมฺมิกาติ สการณาฯ คารยฺหาติ ครหิตพฺพยุตฺตาฯ วาทานุวาทาติ วาทา เจว อนุวาทา จฯ ‘‘วาทานุปาตา’’ติปิ ปาโฐ, วาทานุปวตฺติโยติ อโตฺถฯ ปุชฺชาติ ปูชนียาฯ ปาสํสาติ ปสํสิตพฺพาฯ
Puna ‘‘ye ca kho kecī’’tiādinā sammādiṭṭhiādimukheneva micchādiṭṭhiādīhi eva parivattanaṃ pakārantarena dasseti. Tattha sandiṭṭhikāti paccakkhā. Sahadhammikāti sakāraṇā. Gārayhāti garahitabbayuttā. Vādānuvādāti vādā ceva anuvādā ca. ‘‘Vādānupātā’’tipi pāṭho, vādānupavattiyoti attho. Pujjāti pūjanīyā. Pāsaṃsāti pasaṃsitabbā.
ปุน ‘‘เย จ โข เกจี’’ติอาทินา มชฺฌิมาย ปฎิปตฺติยา อนฺตทฺวยปริวตฺตนํ ทเสฺสติฯ ตตฺถ ภุญฺชิตพฺพาติอาทีนิ จตฺตาริ ปทานิ วตฺถุกามวเสน โยเชตพฺพานิฯ ภาวยิตพฺพา พหุลีกาตพฺพาติ ปททฺวยํ กิเลสกามวเสนฯ เตสํ อธโมฺมติ ภาเวตโพฺพ นาม ธโมฺม สิยา, กามา จ เตสํ ภาเวตพฺพา อิจฺฉิตา, กาเมหิ จ เวรมณี กามานํ ปฎิปโกฺข, อิติ สา เตสํ อธโมฺม อาปชฺชตีติ อธิปฺปาโยฯ
Puna ‘‘ye ca kho kecī’’tiādinā majjhimāya paṭipattiyā antadvayaparivattanaṃ dasseti. Tattha bhuñjitabbātiādīni cattāri padāni vatthukāmavasena yojetabbāni. Bhāvayitabbā bahulīkātabbāti padadvayaṃ kilesakāmavasena. Tesaṃ adhammoti bhāvetabbo nāma dhammo siyā, kāmā ca tesaṃ bhāvetabbā icchitā, kāmehi ca veramaṇī kāmānaṃ paṭipakkho, iti sā tesaṃ adhammo āpajjatīti adhippāyo.
นิยฺยานิโก ธโมฺมติ สห วิปสฺสนาย อริยมโคฺคฯ ทุโกฺขติ ปาปํ นิชฺชราเปสฺสามาติ ปวตฺติตํ สรีรตาปนํ วทติฯ สุโขติ อนวชฺชปจฺจยปริโภคสุขํฯ เอเตสุปิ วาเรสุ วุตฺตนเยเนว อธมฺมภาวาปตฺติ วตฺตพฺพาฯ อิทานิ อสุภสญฺญาทิมุเขน สุภสญฺญาทิปริวตฺตนํ ทเสฺสตุํ ‘‘ยถา วา ปนา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ อารทฺธวิปสฺสกสฺส กิเลสาสุจิปคฺฆรณวเสน เตภูมกสงฺขารา อสุภโต อุปฎฺฐหนฺตีติ กตฺวา วุตฺตํ ‘‘สพฺพสงฺขาเรสุ อสุภานุปสฺสิโน วิหรโต’’ติฯ ‘‘ยํ ยํ วา ปนา’’ติอาทินา ปฎิปกฺขสฺส ลกฺขณํ วิภาเวติฯ ตตฺถ อชฺฌาปโนฺนติ อธิอาปโนฺน, อภิอุปคโต ปริญฺญาโตติ อโตฺถฯ
Niyyāniko dhammoti saha vipassanāya ariyamaggo. Dukkhoti pāpaṃ nijjarāpessāmāti pavattitaṃ sarīratāpanaṃ vadati. Sukhoti anavajjapaccayaparibhogasukhaṃ. Etesupi vāresu vuttanayeneva adhammabhāvāpatti vattabbā. Idāni asubhasaññādimukhena subhasaññādiparivattanaṃ dassetuṃ ‘‘yathā vā panā’’tiādi vuttaṃ. Āraddhavipassakassa kilesāsucipaggharaṇavasena tebhūmakasaṅkhārā asubhato upaṭṭhahantīti katvā vuttaṃ ‘‘sabbasaṅkhāresu asubhānupassino viharato’’ti. ‘‘Yaṃ yaṃ vā panā’’tiādinā paṭipakkhassa lakkhaṇaṃ vibhāveti. Tattha ajjhāpannoti adhiāpanno, abhiupagato pariññātoti attho.
ปริวตฺตนหารวิภงฺควณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Parivattanahāravibhaṅgavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / ขุทฺทกนิกาย • Khuddakanikāya / เนตฺติปฺปกรณปาฬิ • Nettippakaraṇapāḷi / ๙. ปริวตฺตนหารวิภโงฺค • 9. Parivattanahāravibhaṅgo
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ขุทฺทกนิกาย (ฎีกา) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / เนตฺติปฺปกรณ-ฎีกา • Nettippakaraṇa-ṭīkā / ๙. ปริวตฺตนหารวิภงฺควณฺณนา • 9. Parivattanahāravibhaṅgavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ขุทฺทกนิกาย (ฎีกา) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / เนตฺติวิภาวินี • Nettivibhāvinī / ๙. ปริวตฺตนหารวิภงฺควิภาวนา • 9. Parivattanahāravibhaṅgavibhāvanā
