| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ជាតក-អដ្ឋកថា • Jātaka-aṭṭhakathā |
[៩៩] ៩. បរោសហស្សជាតកវណ្ណនា
[99] 9. Parosahassajātakavaṇṇanā
បរោសហស្សម្បិ សមាគតានន្តិ ឥទំ សត្ថា ជេតវនេ វិហរន្តោ បុថុជ្ជនបុច្ឆាបញ្ចកំ អារព្ភ កថេសិ ។ វត្ថុ សរភជាតកេ (ជា. ១.១៣.១៣៤ អាទយោ) អាវិ ភវិស្សតិ។ ឯកស្មិំ បន សមយេ ភិក្ខូ ធម្មសភាយំ សន្និបតិត្វា ‘‘អាវុសោ, ទសពលេន សំខិត្តេន កថិតំ ធម្មសេនាបតិ សារិបុត្តោ វិត្ថារេន ព្យាកាសី’’តិ ថេរស្ស គុណំ កថយមានា និសីទិំសុ។ សត្ថា អាគន្ត្វា ‘‘កាយ នុត្ថ, ភិក្ខវេ, ឯតរហិ កថាយ សន្និសិន្នា’’តិ បុច្ឆិត្វា ‘‘ឥមាយ នាមា’’តិ វុត្តេ ‘‘ន, ភិក្ខវេ, សារិបុត្តោ ឥទានេវ មយា សំខិត្តេន ភាសិតំ វិត្ថារេន ព្យាករោតិ, បុព្ពេបិ ព្យាកាសិយេវា’’តិ វត្វា អតីតំ អាហរិ។
Parosahassampisamāgatānanti idaṃ satthā jetavane viharanto puthujjanapucchāpañcakaṃ ārabbha kathesi . Vatthu sarabhajātake (jā. 1.13.134 ādayo) āvi bhavissati. Ekasmiṃ pana samaye bhikkhū dhammasabhāyaṃ sannipatitvā ‘‘āvuso, dasabalena saṃkhittena kathitaṃ dhammasenāpati sāriputto vitthārena byākāsī’’ti therassa guṇaṃ kathayamānā nisīdiṃsu. Satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte ‘‘na, bhikkhave, sāriputto idāneva mayā saṃkhittena bhāsitaṃ vitthārena byākaroti, pubbepi byākāsiyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.
អតីតេ ពារាណសិយំ ព្រហ្មទត្តេ រជ្ជំ ការេន្តេ ពោធិសត្តោ ឧទិច្ចព្រាហ្មណកុលេ និព្ពត្តិត្វា តក្កសិលាយំ សព្ពសិប្បានិ ឧគ្គណ្ហិត្វា កាមេ បហាយ ឥសិបព្ពជ្ជំ បព្ពជិត្វា បញ្ចាភិញ្ញា អដ្ឋ សមាបត្តិយោ និព្ពត្តេត្វា ហិមវន្តេ វិហាសិ។ បរិវារោបិស្ស បញ្ច តាបសសតានិ អហេសុំ។ អថស្ស ជេដ្ឋន្តេវាសិកោ វស្សារត្តសមយេ ឧបឌ្ឍំ ឥសិគណំ អាទាយ លោណម្ពិលសេវនត្ថាយ មនុស្សបថំ អគមាសិ។ តទា ពោធិសត្តស្ស កាលកិរិយាសមយោ ជាតោ។ អថ នំ អន្តេវាសិកា ‘‘អាចរិយ, កតរោ វោ គុណោ លទ្ធោ’’តិ អធិគមំ បុច្ឆិំសុ។ សោ ‘‘នត្ថិ កិញ្ចី’’តិ វត្វា អាភស្សរព្រហ្មលោកេ និព្ពត្តិ។ ពោធិសត្តា ហិ អរូបសមាបត្តិលាភិនោ ហុត្វាបិ អភព្ពដ្ឋានត្តា អារុប្បេ ន និព្ពត្តន្តិ។ អន្តេវាសិកា ‘‘អាចរិយស្ស អធិគមោ នត្ថី’’តិ អាឡាហនេ សក្ការំ ន ករិំសុ។
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto udiccabrāhmaṇakule nibbattitvā takkasilāyaṃ sabbasippāni uggaṇhitvā kāme pahāya isipabbajjaṃ pabbajitvā pañcābhiññā aṭṭha samāpattiyo nibbattetvā himavante vihāsi. Parivāropissa pañca tāpasasatāni ahesuṃ. Athassa jeṭṭhantevāsiko vassārattasamaye upaḍḍhaṃ isigaṇaṃ ādāya loṇambilasevanatthāya manussapathaṃ agamāsi. Tadā bodhisattassa kālakiriyāsamayo jāto. Atha naṃ antevāsikā ‘‘ācariya, kataro vo guṇo laddho’’ti adhigamaṃ pucchiṃsu. So ‘‘natthi kiñcī’’ti vatvā ābhassarabrahmaloke nibbatti. Bodhisattā hi arūpasamāpattilābhino hutvāpi abhabbaṭṭhānattā āruppe na nibbattanti. Antevāsikā ‘‘ācariyassa adhigamo natthī’’ti āḷāhane sakkāraṃ na kariṃsu.
ជេដ្ឋន្តេវាសិកោ អាគន្ត្វា ‘‘កហំ អាចរិយោ’’តិ បុច្ឆិត្វា ‘‘កាលកតោ’’តិ សុត្វា ‘‘អបិ អាចរិយំ អធិគមំ បុច្ឆិត្ថា’’តិ អាហ។ ‘‘អាម, បុច្ឆិម្ហា’’តិ។ ‘‘កិំ កថេសី’’តិ? ‘‘នត្ថិ កិញ្ចីតិ តេន វុត្តំ, អថស្ស អម្ហេហិ សក្ការោ ន កតោ’’តិ អាហំសុ។ ជេដ្ឋន្តេវាសិកោ ‘‘តុម្ហេ អាចរិយស្ស វចនត្ថំ ន ជានាថ, អាកិញ្ចញ្ញាយតនសមាបត្តិលាភី អាចរិយោ’’តិ អាហ។ តេ តស្មិំ បុនប្បុនំ កថេន្តេបិ ន សទ្ទហិំសុ។ ពោធិសត្តោ តំ ការណំ ញត្វា ‘‘អន្ធពាលា មម ជេដ្ឋន្តេវាសិកស្ស វចនំ ន សទ្ទហន្តិ។ ឥមំ តេសំ ការណំ បាកដំ ករិស្សាមី’’តិ ព្រហ្មលោកា អាគន្ត្វា អស្សមបទមត្ថកេ មហន្តេនានុភាវេន អាកាសេ ឋត្វា ជេដ្ឋន្តេវាសិកស្ស បញ្ញានុភាវំ វណ្ណេន្តោ ឥមំ គាថមាហ –
Jeṭṭhantevāsiko āgantvā ‘‘kahaṃ ācariyo’’ti pucchitvā ‘‘kālakato’’ti sutvā ‘‘api ācariyaṃ adhigamaṃ pucchitthā’’ti āha. ‘‘Āma, pucchimhā’’ti. ‘‘Kiṃ kathesī’’ti? ‘‘Natthi kiñcīti tena vuttaṃ, athassa amhehi sakkāro na kato’’ti āhaṃsu. Jeṭṭhantevāsiko ‘‘tumhe ācariyassa vacanatthaṃ na jānātha, ākiñcaññāyatanasamāpattilābhī ācariyo’’ti āha. Te tasmiṃ punappunaṃ kathentepi na saddahiṃsu. Bodhisatto taṃ kāraṇaṃ ñatvā ‘‘andhabālā mama jeṭṭhantevāsikassa vacanaṃ na saddahanti. Imaṃ tesaṃ kāraṇaṃ pākaṭaṃ karissāmī’’ti brahmalokā āgantvā assamapadamatthake mahantenānubhāvena ākāse ṭhatvā jeṭṭhantevāsikassa paññānubhāvaṃ vaṇṇento imaṃ gāthamāha –
៩៩.
99.
‘‘បរោសហស្សម្បិ សមាគតានំ, កន្ទេយ្យុំ តេ វស្សសតំ អបញ្ញា;
‘‘Parosahassampi samāgatānaṃ, kandeyyuṃ te vassasataṃ apaññā;
ឯកោវ សេយ្យោ បុរិសោ សបញ្ញោ, យោ ភាសិតស្ស វិជានាតិ អត្ថ’’ន្តិ។
Ekova seyyo puriso sapañño, yo bhāsitassa vijānāti attha’’nti.
តត្ថ បរោសហស្សម្បីតិ អតិរេកសហស្សម្បិ។ សមាគតានន្តិ សន្និបតិតានំ ភាសិតស្ស អត្ថំ ជានិតុំ អសក្កោន្តានំ ពាលានំ។ កន្ទេយ្យុំ តេ វស្សសតំ អបញ្ញាតិ តេ ឯវំ សមាគតា អបញ្ញា ឥមេ ពាលតាបសា វិយ វស្សសតម្បិ វស្សសហស្សម្បិ រោទេយ្យុំ បរិទេវេយ្យុំ, រោទមានាបិ បន អត្ថំ វា ការណំ វា នេវ ជានេយ្យុន្តិ ទីបេតិ។ ឯកោវ សេយ្យោ បុរិសោ សបញ្ញោតិ ឯវរូបានំ ពាលានំ បរោសហស្សតោបិ ឯកោ បណ្ឌិតបុរិសោវ សេយ្យោ វរតរោតិ អត្ថោ។ កីទិសោ សបញ្ញោតិ? យោ ភាសិតស្ស វិជានាតិ អត្ថំ អយំ ជេដ្ឋន្តេវាសិកោ វិយាតិ។
Tattha parosahassampīti atirekasahassampi. Samāgatānanti sannipatitānaṃ bhāsitassa atthaṃ jānituṃ asakkontānaṃ bālānaṃ. Kandeyyuṃ te vassasataṃ apaññāti te evaṃ samāgatā apaññā ime bālatāpasā viya vassasatampi vassasahassampi rodeyyuṃ parideveyyuṃ, rodamānāpi pana atthaṃ vā kāraṇaṃ vā neva jāneyyunti dīpeti. Ekova seyyo puriso sapaññoti evarūpānaṃ bālānaṃ parosahassatopi eko paṇḍitapurisova seyyo varataroti attho. Kīdiso sapaññoti? Yo bhāsitassa vijānāti atthaṃ ayaṃ jeṭṭhantevāsiko viyāti.
ឯវំ មហាសត្តោ អាកាសេ ឋិតោវ ធម្មំ ទេសេត្វា តាបសគណំ ពុជ្ឈាបេត្វា ព្រហ្មលោកមេវ គតោ។ តេបិ តាបសា ជីវិតបរិយោសានេ ព្រហ្មលោកបរាយណា អហេសុំ។
Evaṃ mahāsatto ākāse ṭhitova dhammaṃ desetvā tāpasagaṇaṃ bujjhāpetvā brahmalokameva gato. Tepi tāpasā jīvitapariyosāne brahmalokaparāyaṇā ahesuṃ.
សត្ថា ឥមំ ធម្មទេសនំ អាហរិត្វា ជាតកំ សមោធានេសិ – ‘‘តទា ជេដ្ឋន្តេវាសិកោ សារិបុត្តោ អហោសិ, មហាព្រហ្មា បន អហមេវ អហោសិ’’ន្តិ។
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā jeṭṭhantevāsiko sāriputto ahosi, mahābrahmā pana ahameva ahosi’’nti.
បរោសហស្សជាតកវណ្ណនា នវមា។
Parosahassajātakavaṇṇanā navamā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ជាតកបាឡិ • Jātakapāḷi / ៩៩. បរោសហស្សជាតកំ • 99. Parosahassajātakaṃ
