| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya |
८. परोसहस्ससुत्तं
8. Parosahassasuttaṃ
२१६. एकं समयं भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे महता भिक्खुसङ्घेन सद्धिं अड्ढतेलसेहि भिक्खुसतेहि। तेन खो पन समयेन भगवा भिक्खू निब्बानपटिसंयुत्ताय धम्मिया कथाय सन्दस्सेति समादपेति समुत्तेजेति सम्पहंसेति। ते च भिक्खू अट्ठिं कत्वा मनसि कत्वा सब्बचेतसा समन्नाहरित्वा ओहितसोता धम्मं सुणन्ति। अथ खो आयस्मतो वङ्गीसस्स एतदहोसि – ‘‘अयं खो भगवा भिक्खू निब्बानपटिसंयुत्ताय धम्मिया कथाय सन्दस्सेति समादपेति समुत्तेजेति सम्पहंसेति। ते च भिक्खू अट्ठिं कत्वा मनसि कत्वा सब्बचेतसा समन्नाहरित्वा ओहितसोता धम्मं सुणन्ति। यंनूनाहं भगवन्तं सम्मुखा सारुप्पाहि गाथाहि अभित्थवेय्य’’न्ति।
216. Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ aḍḍhatelasehi bhikkhusatehi. Tena kho pana samayena bhagavā bhikkhū nibbānapaṭisaṃyuttāya dhammiyā kathāya sandasseti samādapeti samuttejeti sampahaṃseti. Te ca bhikkhū aṭṭhiṃ katvā manasi katvā sabbacetasā samannāharitvā ohitasotā dhammaṃ suṇanti. Atha kho āyasmato vaṅgīsassa etadahosi – ‘‘ayaṃ kho bhagavā bhikkhū nibbānapaṭisaṃyuttāya dhammiyā kathāya sandasseti samādapeti samuttejeti sampahaṃseti. Te ca bhikkhū aṭṭhiṃ katvā manasi katvā sabbacetasā samannāharitvā ohitasotā dhammaṃ suṇanti. Yaṃnūnāhaṃ bhagavantaṃ sammukhā sāruppāhi gāthāhi abhitthaveyya’’nti.
अथ खो आयस्मा वङ्गीसो उट्ठायासना एकंसं उत्तरासङ्गं करित्वा येन भगवा तेनञ्जलिं पणामेत्वा भगवन्तं एतदवोच – ‘‘पटिभाति मं भगवा, पटिभाति मं सुगता’’ति। ‘‘पटिभातु तं, वङ्गीसा’’ति भगवा अवोच। अथ खो आयस्मा वङ्गीसो भगवन्तं सम्मुखा सारुप्पाहि गाथाहि अभित्थवि –
Atha kho āyasmā vaṅgīso uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘paṭibhāti maṃ bhagavā, paṭibhāti maṃ sugatā’’ti. ‘‘Paṭibhātu taṃ, vaṅgīsā’’ti bhagavā avoca. Atha kho āyasmā vaṅgīso bhagavantaṃ sammukhā sāruppāhi gāthāhi abhitthavi –
‘‘परोसहस्सं भिक्खूनं, सुगतं पयिरुपासति।
‘‘Parosahassaṃ bhikkhūnaṃ, sugataṃ payirupāsati;
देसेन्तं विरजं धम्मं, निब्बानं अकुतोभयं॥
Desentaṃ virajaṃ dhammaṃ, nibbānaṃ akutobhayaṃ.
‘‘सुणन्ति धम्मं विमलं, सम्मासम्बुद्धदेसितं।
‘‘Suṇanti dhammaṃ vimalaṃ, sammāsambuddhadesitaṃ;
सोभति वत सम्बुद्धो, भिक्खुसङ्घपुरक्खतो॥
Sobhati vata sambuddho, bhikkhusaṅghapurakkhato.
‘‘नागनामोसि भगवा, इसीनं इसिसत्तमो।
‘‘Nāganāmosi bhagavā, isīnaṃ isisattamo;
महामेघोव हुत्वान, सावके अभिवस्सति॥
Mahāmeghova hutvāna, sāvake abhivassati.
सावको ते महावीर, पादे वन्दति वङ्गीसो’’ति॥
Sāvako te mahāvīra, pāde vandati vaṅgīso’’ti.
‘‘किं नु ते, वङ्गीस, इमा गाथायो पुब्बे परिवितक्किता, उदाहु ठानसोव तं पटिभन्ती’’ति? ‘न खो मे, भन्ते, इमा गाथायो पुब्बे परिवितक्किता, अथ खो ठानसोव मं पटिभन्ती’ति। ‘तेन हि तं, वङ्गीस, भिय्योसोमत्ताय पुब्बे अपरिवितक्किता गाथायो पटिभन्तू’ति। ‘एवं, भन्ते’ति खो आयस्मा वङ्गीसो भगवतो पटिस्सुत्वा भिय्योसोमत्ताय भगवन्तं पुब्बे अपरिवितक्किताहि गाथाहि अभित्थवि –
‘‘Kiṃ nu te, vaṅgīsa, imā gāthāyo pubbe parivitakkitā, udāhu ṭhānasova taṃ paṭibhantī’’ti? ‘Na kho me, bhante, imā gāthāyo pubbe parivitakkitā, atha kho ṭhānasova maṃ paṭibhantī’ti. ‘Tena hi taṃ, vaṅgīsa, bhiyyosomattāya pubbe aparivitakkitā gāthāyo paṭibhantū’ti. ‘Evaṃ, bhante’ti kho āyasmā vaṅgīso bhagavato paṭissutvā bhiyyosomattāya bhagavantaṃ pubbe aparivitakkitāhi gāthāhi abhitthavi –
‘‘उम्मग्गपथं 3 मारस्स अभिभुय्य, चरति पभिज्ज खिलानि।
‘‘Ummaggapathaṃ 4 mārassa abhibhuyya, carati pabhijja khilāni;
तं पस्सथ बन्धपमुञ्चकरं, असितं भागसो पविभजं॥
Taṃ passatha bandhapamuñcakaraṃ, asitaṃ bhāgaso pavibhajaṃ.
‘‘ओघस्स नित्थरणत्थं, अनेकविहितं मग्गं अक्खासि।
‘‘Oghassa nittharaṇatthaṃ, anekavihitaṃ maggaṃ akkhāsi;
तस्मिञ्चे अमते अक्खाते, धम्मद्दसा ठिता असंहीरा॥
Tasmiñce amate akkhāte, dhammaddasā ṭhitā asaṃhīrā.
‘‘पज्जोतकरो अतिविज्झ 5, सब्बट्ठितीनं अतिक्कममद्दस।
‘‘Pajjotakaro ativijjha 6, sabbaṭṭhitīnaṃ atikkamamaddasa;
ञत्वा च सच्छिकत्वा च, अग्गं सो देसयि दसद्धानं॥
Ñatvā ca sacchikatvā ca, aggaṃ so desayi dasaddhānaṃ.
‘‘एवं सुदेसिते धम्मे,
‘‘Evaṃ sudesite dhamme,
तस्मा हि तस्स भगवतो सासने।
Tasmā hi tassa bhagavato sāsane;
अप्पमत्तो सदा नमस्समनुसिक्खे’’ति॥
Appamatto sadā namassamanusikkhe’’ti.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ८. परोसहस्ससुत्तवण्णना • 8. Parosahassasuttavaṇṇanā
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ८. परोसहस्ससुत्तवण्णना • 8. Parosahassasuttavaṇṇanā
