Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya |
๘. ปโรสหสฺสสุตฺตํ
8. Parosahassasuttaṃ
๒๑๖. เอกํ สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม มหตา ภิกฺขุสเงฺฆน สทฺธิํ อฑฺฒเตลเสหิ ภิกฺขุสเตหิฯ เตน โข ปน สมเยน ภควา ภิกฺขู นิพฺพานปฎิสํยุตฺตาย ธมฺมิยา กถาย สนฺทเสฺสติ สมาทเปติ สมุเตฺตเชติ สมฺปหํเสติฯ เต จ ภิกฺขู อฎฺฐิํ กตฺวา มนสิ กตฺวา สพฺพเจตสา สมนฺนาหริตฺวา โอหิตโสตา ธมฺมํ สุณนฺติฯ อถ โข อายสฺมโต วงฺคีสสฺส เอตทโหสิ – ‘‘อยํ โข ภควา ภิกฺขู นิพฺพานปฎิสํยุตฺตาย ธมฺมิยา กถาย สนฺทเสฺสติ สมาทเปติ สมุเตฺตเชติ สมฺปหํเสติฯ เต จ ภิกฺขู อฎฺฐิํ กตฺวา มนสิ กตฺวา สพฺพเจตสา สมนฺนาหริตฺวา โอหิตโสตา ธมฺมํ สุณนฺติฯ ยํนูนาหํ ภควนฺตํ สมฺมุขา สารุปฺปาหิ คาถาหิ อภิตฺถเวยฺย’’นฺติฯ
216. Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ aḍḍhatelasehi bhikkhusatehi. Tena kho pana samayena bhagavā bhikkhū nibbānapaṭisaṃyuttāya dhammiyā kathāya sandasseti samādapeti samuttejeti sampahaṃseti. Te ca bhikkhū aṭṭhiṃ katvā manasi katvā sabbacetasā samannāharitvā ohitasotā dhammaṃ suṇanti. Atha kho āyasmato vaṅgīsassa etadahosi – ‘‘ayaṃ kho bhagavā bhikkhū nibbānapaṭisaṃyuttāya dhammiyā kathāya sandasseti samādapeti samuttejeti sampahaṃseti. Te ca bhikkhū aṭṭhiṃ katvā manasi katvā sabbacetasā samannāharitvā ohitasotā dhammaṃ suṇanti. Yaṃnūnāhaṃ bhagavantaṃ sammukhā sāruppāhi gāthāhi abhitthaveyya’’nti.
อถ โข อายสฺมา วงฺคีโส อุฎฺฐายาสนา เอกํสํ อุตฺตราสงฺคํ กริตฺวา เยน ภควา เตนญฺชลิํ ปณาเมตฺวา ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘ปฎิภาติ มํ ภควา, ปฎิภาติ มํ สุคตา’’ติฯ ‘‘ปฎิภาตุ ตํ, วงฺคีสา’’ติ ภควา อโวจฯ อถ โข อายสฺมา วงฺคีโส ภควนฺตํ สมฺมุขา สารุปฺปาหิ คาถาหิ อภิตฺถวิ –
Atha kho āyasmā vaṅgīso uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘paṭibhāti maṃ bhagavā, paṭibhāti maṃ sugatā’’ti. ‘‘Paṭibhātu taṃ, vaṅgīsā’’ti bhagavā avoca. Atha kho āyasmā vaṅgīso bhagavantaṃ sammukhā sāruppāhi gāthāhi abhitthavi –
‘‘ปโรสหสฺสํ ภิกฺขูนํ, สุคตํ ปยิรุปาสติ;
‘‘Parosahassaṃ bhikkhūnaṃ, sugataṃ payirupāsati;
เทเสนฺตํ วิรชํ ธมฺมํ, นิพฺพานํ อกุโตภยํฯ
Desentaṃ virajaṃ dhammaṃ, nibbānaṃ akutobhayaṃ.
‘‘สุณนฺติ ธมฺมํ วิมลํ, สมฺมาสมฺพุทฺธเทสิตํ;
‘‘Suṇanti dhammaṃ vimalaṃ, sammāsambuddhadesitaṃ;
โสภติ วต สมฺพุโทฺธ, ภิกฺขุสงฺฆปุรกฺขโตฯ
Sobhati vata sambuddho, bhikkhusaṅghapurakkhato.
‘‘นาคนาโมสิ ภควา, อิสีนํ อิสิสตฺตโม;
‘‘Nāganāmosi bhagavā, isīnaṃ isisattamo;
มหาเมโฆว หุตฺวาน, สาวเก อภิวสฺสติฯ
Mahāmeghova hutvāna, sāvake abhivassati.
สาวโก เต มหาวีร, ปาเท วนฺทติ วงฺคีโส’’ติฯ
Sāvako te mahāvīra, pāde vandati vaṅgīso’’ti.
‘‘กิํ นุ เต, วงฺคีส, อิมา คาถาโย ปุเพฺพ ปริวิตกฺกิตา, อุทาหุ ฐานโสว ตํ ปฎิภนฺตี’’ติ? ‘น โข เม, ภเนฺต, อิมา คาถาโย ปุเพฺพ ปริวิตกฺกิตา, อถ โข ฐานโสว มํ ปฎิภนฺตี’ติฯ ‘เตน หิ ตํ, วงฺคีส, ภิโยฺยโสมตฺตาย ปุเพฺพ อปริวิตกฺกิตา คาถาโย ปฎิภนฺตู’ติฯ ‘เอวํ, ภเนฺต’ติ โข อายสฺมา วงฺคีโส ภควโต ปฎิสฺสุตฺวา ภิโยฺยโสมตฺตาย ภควนฺตํ ปุเพฺพ อปริวิตกฺกิตาหิ คาถาหิ อภิตฺถวิ –
‘‘Kiṃ nu te, vaṅgīsa, imā gāthāyo pubbe parivitakkitā, udāhu ṭhānasova taṃ paṭibhantī’’ti? ‘Na kho me, bhante, imā gāthāyo pubbe parivitakkitā, atha kho ṭhānasova maṃ paṭibhantī’ti. ‘Tena hi taṃ, vaṅgīsa, bhiyyosomattāya pubbe aparivitakkitā gāthāyo paṭibhantū’ti. ‘Evaṃ, bhante’ti kho āyasmā vaṅgīso bhagavato paṭissutvā bhiyyosomattāya bhagavantaṃ pubbe aparivitakkitāhi gāthāhi abhitthavi –
‘‘อุมฺมคฺคปถํ 3 มารสฺส อภิภุยฺย, จรติ ปภิชฺช ขิลานิ;
‘‘Ummaggapathaṃ 4 mārassa abhibhuyya, carati pabhijja khilāni;
ตํ ปสฺสถ พนฺธปมุญฺจกรํ, อสิตํ ภาคโส ปวิภชํฯ
Taṃ passatha bandhapamuñcakaraṃ, asitaṃ bhāgaso pavibhajaṃ.
‘‘โอฆสฺส นิตฺถรณตฺถํ, อเนกวิหิตํ มคฺคํ อกฺขาสิ;
‘‘Oghassa nittharaṇatthaṃ, anekavihitaṃ maggaṃ akkhāsi;
ตสฺมิเญฺจ อมเต อกฺขาเต, ธมฺมทฺทสา ฐิตา อสํหีราฯ
Tasmiñce amate akkhāte, dhammaddasā ṭhitā asaṃhīrā.
‘‘ปโชฺชตกโร อติวิชฺฌ 5, สพฺพฎฺฐิตีนํ อติกฺกมมทฺทส;
‘‘Pajjotakaro ativijjha 6, sabbaṭṭhitīnaṃ atikkamamaddasa;
ญตฺวา จ สจฺฉิกตฺวา จ, อคฺคํ โส เทสยิ ทสทฺธานํฯ
Ñatvā ca sacchikatvā ca, aggaṃ so desayi dasaddhānaṃ.
‘‘เอวํ สุเทสิเต ธเมฺม,
‘‘Evaṃ sudesite dhamme,
ตสฺมา หิ ตสฺส ภควโต สาสเน;
Tasmā hi tassa bhagavato sāsane;
อปฺปมโตฺต สทา นมสฺสมนุสิเกฺข’’ติฯ
Appamatto sadā namassamanusikkhe’’ti.
Footnotes:
Related texts:
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ๘. ปโรสหสฺสสุตฺตวณฺณนา • 8. Parosahassasuttavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ๘. ปโรสหสฺสสุตฺตวณฺณนา • 8. Parosahassasuttavaṇṇanā