| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
๘. ปโรสหสฺสสุตฺตวณฺณนา
8. Parosahassasuttavaṇṇanā
๒๑๖. สหสฺสโต ปรํ อฑฺฒเตยฺยภิกฺขุสตํ ตทา ภควนฺตํ ปยิรุปาสตีติ อาห ‘‘ปโรสหสฺสนฺติ อติเรกสหสฺส’’นฺติฯ นิพฺพาเน กุโตจิ ภยํ นตฺถีติ กุโตจิปิ การณโต นิพฺพาเน ภยํ นตฺถิ อสงฺขตภาเวน สพฺพโส เขมตฺตาฯ เตนาห ภควา – ‘‘เขมญฺจ โว, ภิกฺขเว, ธมฺมํ เทเสสฺสามิ เขมคามินิญฺจ ปฎิปท’’นฺติอาทิ (สํ. นิ. ๔.๓๗๙-๔๐๘)ฯ น กุโตจิ ภยํ เอตสฺมิํ อธิคเตติ อกุโตภยํ, นิพฺพานํฯ เตนาห ‘‘นิพฺพานปฺปตฺตสฺสา’’ติอาทิฯ วิปสฺสิโต ปฎฺฐายาติ อมฺหากํ ภควโต นามวเสน อิสีนํ สตฺตมภาวทสฺสนตฺถํ วุตฺตํฯ เต หิ ตตฺถ ตตฺถ สุเตฺต พหุโส กิตฺติตาฯ อิสีนนฺติ วา ปเจฺจกพุทฺธสาวกพาหิรกอิสีนํ สตฺตโม อุตฺตโร เสโฎฺฐติ อโตฺถฯ
216. Sahassato paraṃ aḍḍhateyyabhikkhusataṃ tadā bhagavantaṃ payirupāsatīti āha ‘‘parosahassanti atirekasahassa’’nti. Nibbāne kutoci bhayaṃ natthīti kutocipi kāraṇato nibbāne bhayaṃ natthi asaṅkhatabhāvena sabbaso khemattā. Tenāha bhagavā – ‘‘khemañca vo, bhikkhave, dhammaṃ desessāmi khemagāminiñca paṭipada’’ntiādi (saṃ. ni. 4.379-408). Na kutoci bhayaṃ etasmiṃ adhigateti akutobhayaṃ, nibbānaṃ. Tenāha ‘‘nibbānappattassā’’tiādi. Vipassito paṭṭhāyāti amhākaṃ bhagavato nāmavasena isīnaṃ sattamabhāvadassanatthaṃ vuttaṃ. Te hi tattha tattha sutte bahuso kittitā. Isīnanti vā paccekabuddhasāvakabāhirakaisīnaṃ sattamo uttaro seṭṭhoti attho.
อฎฺฐุปฺปตฺติวเสนาติ การณสมุฎฺฐานวเสนฯ ตทสฺส อฎฺฐุปฺปตฺติํ วิภาเวตุํ ‘‘สงฺฆมเชฺฌ’’ติอาทิ วุตฺตํฯ ปฎิภานสมฺปนฺนวาจาย อเญฺญ อีสติ อภิภวตีติ วงฺคีโสฯ เตนาห ‘‘ปฎิภานสมฺปตฺติ’’นฺติอาทิฯ
Aṭṭhuppattivasenāti kāraṇasamuṭṭhānavasena. Tadassa aṭṭhuppattiṃ vibhāvetuṃ ‘‘saṅghamajjhe’’tiādi vuttaṃ. Paṭibhānasampannavācāya aññe īsati abhibhavatīti vaṅgīso. Tenāha ‘‘paṭibhānasampatti’’ntiādi.
กิเลสุมฺมุชฺชนสตานีติ ราคาทิกิเลสานํ รชฺชนทุสฺสนาทินเยหิ สวิสเย อโยนิโส อุฎฺฐานานิฯ ยทิ อเนกานิ สตานิ, อถ กสฺมา ‘‘อุมฺมคฺคปถ’’นฺติ? วุตฺตนฺติ อาห ‘‘วฎฺฎปถตฺตา ปน ปถ’’นฺติฯ ราคโทสโมหมานทิฎฺฐิวเสน ราคขิลาทีนิ ปญฺจขิลานิฯ วิภชนฺตนฺติ วิภชนวเสน กเถนฺตํฯ วิภชิตฺวาติ ญาเณน วิเวเจตฺวาฯ
Kilesummujjanasatānīti rāgādikilesānaṃ rajjanadussanādinayehi savisaye ayoniso uṭṭhānāni. Yadi anekāni satāni, atha kasmā ‘‘ummaggapatha’’nti? Vuttanti āha ‘‘vaṭṭapathattā pana patha’’nti. Rāgadosamohamānadiṭṭhivasena rāgakhilādīni pañcakhilāni. Vibhajantanti vibhajanavasena kathentaṃ. Vibhajitvāti ñāṇena vivecetvā.
อมเต อกฺขาเตติ อมตาวเห ธเมฺม เทสิเตฯ ธมฺมสฺส ปสฺสิตาโร สจฺจสมฺปฎิเวเธนฯ อสํหีรา ทิฎฺฐิวาเตหิฯ
Amateakkhāteti amatāvahe dhamme desite. Dhammassa passitāro saccasampaṭivedhena. Asaṃhīrā diṭṭhivātehi.
อติวิชฺฌิตฺวาติ ปฎิวิชฺฌิตฺวาฯ อติกฺกมภูตนฺติ อติกฺกมนเฎฺฐน ภูตํฯ ทสทฺธานนฺติ ทสนฺนํ อุปฑฺฒานํฯ เตนาห ‘‘ปญฺจนฺน’’นฺติฯ ชานเนฺตนาติ ธมฺมสฺส สุทุลฺลภตํ ชานเนฺตนฯ
Ativijjhitvāti paṭivijjhitvā. Atikkamabhūtanti atikkamanaṭṭhena bhūtaṃ. Dasaddhānanti dasannaṃ upaḍḍhānaṃ. Tenāha ‘‘pañcanna’’nti. Jānantenāti dhammassa sudullabhataṃ jānantena.
ปโรสหสฺสสุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Parosahassasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya / ๘. ปโรสหสฺสสุตฺตํ • 8. Parosahassasuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ๘. ปโรสหสฺสสุตฺตวณฺณนา • 8. Parosahassasuttavaṇṇanā
