| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මහාවිභඞ්‌ග-අට්‌ඨකථා • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā |
පසන්‌නාකාරකථා
Pasannākārakathā
එවං දෙසනං ථොමෙත්‌වා ඉමාය දෙසනාය රතනත්‌තයෙ පසන්‌නචිත්‌තො පසන්‌නාකාරං කරොන්‌තො ‘‘එසාහ’’න්‌තිආදිමාහ. තත්‌ථ එසාහන්‌ති එසො අහං. භවන්‌තං ගොතමං සරණං ගච්‌ඡාමීති භවන්‌තං ගොතමං සරණන්‌ති ගච්‌ඡාමි; භවං මෙ ගොතමො සරණං, පරායණං, අඝස්‌ස තාතා, හිතස්‌ස ච විධාතාති ඉමිනා අධිප්‌පායෙන භවන්‌තං ගොතමං ගච්‌ඡාමි භජාමි සෙවාමි පයිරුපාසාමි , එවං වා ජානාමි බුජ්‌ඣාමීති. යෙසඤ්‌හි ධාතූනං ගතිඅත්‌ථො, බුද්‌ධිපි තෙසං අත්‌ථො; තස්‌මා ‘‘ගච්‌ඡාමී’’ති ඉමස්‌ස ජානාමි බුජ්‌ඣාමීති අයම්‌පි අත්‌ථො වුත්‌තො. ධම්‌මඤ්‌ච භික්‌ඛුසඞ්‌ඝඤ්‌චාති එත්‌ථ පන අධිගතමග්‌ගෙ සච්‌ඡිකතනිරොධෙ යථානුසිට්‌ඨං පටිපජ්‌ජමානෙ ච චතූසු අපායෙසු අපතමානෙ ධාරෙතීති ධම්‌මො; සො අත්‌ථතො අරියමග්‌ගො චෙව නිබ්‌බානඤ්‌ච. වුත්‌තං හෙතං – ‘‘යාවතා, භික්‌ඛවෙ, ධම්‌මා සඞ්‌ඛතා, අරියො අට්‌ඨඞ්‌ගිකො මග්‌ගො තෙසං අග්‌ගමක්‌ඛායතී’’ති (අ. නි. 4.34) විත්‌ථාරො. න කෙවලඤ්‌ච අරියමග්‌ගො චෙව නිබ්‌බානඤ්‌ච, අපි ච ඛො අරියඵලෙහි සද්‌ධිං පරියත්‌තිධම්‌මොපි. වුත්‌තම්‌පි හෙතං ඡත්‌තමාණවකවිමානෙ –
Evaṃ desanaṃ thometvā imāya desanāya ratanattaye pasannacitto pasannākāraṃ karonto ‘‘esāha’’ntiādimāha. Tattha esāhanti eso ahaṃ. Bhavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gacchāmīti bhavantaṃ gotamaṃ saraṇanti gacchāmi; bhavaṃ me gotamo saraṇaṃ, parāyaṇaṃ, aghassa tātā, hitassa ca vidhātāti iminā adhippāyena bhavantaṃ gotamaṃ gacchāmi bhajāmi sevāmi payirupāsāmi , evaṃ vā jānāmi bujjhāmīti. Yesañhi dhātūnaṃ gatiattho, buddhipi tesaṃ attho; tasmā ‘‘gacchāmī’’ti imassa jānāmi bujjhāmīti ayampi attho vutto. Dhammañca bhikkhusaṅghañcāti ettha pana adhigatamagge sacchikatanirodhe yathānusiṭṭhaṃ paṭipajjamāne ca catūsu apāyesu apatamāne dhāretīti dhammo; so atthato ariyamaggo ceva nibbānañca. Vuttaṃ hetaṃ – ‘‘yāvatā, bhikkhave, dhammā saṅkhatā, ariyo aṭṭhaṅgiko maggo tesaṃ aggamakkhāyatī’’ti (a. ni. 4.34) vitthāro. Na kevalañca ariyamaggo ceva nibbānañca, api ca kho ariyaphalehi saddhiṃ pariyattidhammopi. Vuttampi hetaṃ chattamāṇavakavimāne –
‘‘රාගවිරාගමනෙජමසොකං, ධම්‌මමසඞ්‌ඛතමප්‌පටිකූලං;
‘‘Rāgavirāgamanejamasokaṃ, dhammamasaṅkhatamappaṭikūlaṃ;
මධුරමිමං පගුණං සුවිභත්‌තං, ධම්‌මමිමං සරණත්‌ථමුපෙහී’’ති. (වි. ව. 887);
Madhuramimaṃ paguṇaṃ suvibhattaṃ, dhammamimaṃ saraṇatthamupehī’’ti. (vi. va. 887);
එත්‌ථ හි රාගවිරාගොති මග්‌ගො කථිතො. අනෙජමසොකන්‌ති ඵලං. ධම්‌මමසඞ්‌ඛතන්‌ති නිබ්‌බානං. අප්‌පටිකූලං මධුරමිමං පගුණං සුවිභත්‌තන්‌ති පිටකත්‌තයෙන විභත්‌තා සබ්‌බධම්‌මක්‌ඛන්‌ධාති. දිට්‌ඨිසීලසඞ්‌ඝාතෙන සංහතොති සඞ්‌ඝො, සො අත්‌ථතො අට්‌ඨඅරියපුග්‌ගලසමූහො. වුත්‌තඤ්‌හෙතං තස්‌මිංයෙව විමානෙ –
Ettha hi rāgavirāgoti maggo kathito. Anejamasokanti phalaṃ. Dhammamasaṅkhatanti nibbānaṃ. Appaṭikūlaṃ madhuramimaṃ paguṇaṃ suvibhattanti piṭakattayena vibhattā sabbadhammakkhandhāti. Diṭṭhisīlasaṅghātena saṃhatoti saṅgho, so atthato aṭṭhaariyapuggalasamūho. Vuttañhetaṃ tasmiṃyeva vimāne –
‘‘යත්‌ථ ච දින්‌නමහප්‌ඵලමාහු, චතූසු සුචීසු පුරිසයුගෙසු;
‘‘Yattha ca dinnamahapphalamāhu, catūsu sucīsu purisayugesu;
අට්‌ඨ ච පුග්‌ගලධම්‌මදසා තෙ, සඞ්‌ඝමිමං සරණත්‌ථමුපෙහී’’ති. (වි. ව. 888);
Aṭṭha ca puggaladhammadasā te, saṅghamimaṃ saraṇatthamupehī’’ti. (vi. va. 888);
භික්‌ඛූනං සඞ්‌ඝො භික්‌ඛුසඞ්‌ඝො. එත්‌තාවතා ච බ්‍රාහ්‌මණො තීණි සරණගමනානි පටිවෙදෙසි.
Bhikkhūnaṃ saṅgho bhikkhusaṅgho. Ettāvatā ca brāhmaṇo tīṇi saraṇagamanāni paṭivedesi.
පසන්‌නාකාරකථා නිට්‌ඨිතා.
Pasannākārakathā niṭṭhitā.
