| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā |
ਪਸਨ੍ਨਾਕਾਰਕਥਾ
Pasannākārakathā
ਏવਂ ਦੇਸਨਂ ਥੋਮੇਤ੍વਾ ਇਮਾਯ ਦੇਸਨਾਯ ਰਤਨਤ੍ਤਯੇ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਪਸਨ੍ਨਾਕਾਰਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਏਸਾਹ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਏਸਾਹਨ੍ਤਿ ਏਸੋ ਅਹਂ। ਭવਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਾਮੀਤਿ ਭવਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ਸਰਣਨ੍ਤਿ ਗਚ੍ਛਾਮਿ; ਭવਂ ਮੇ ਗੋਤਮੋ ਸਰਣਂ, ਪਰਾਯਣਂ, ਅਘਸ੍ਸ ਤਾਤਾ, ਹਿਤਸ੍ਸ ਚ વਿਧਾਤਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਭવਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ਗਚ੍ਛਾਮਿ ਭਜਾਮਿ ਸੇવਾਮਿ ਪਯਿਰੁਪਾਸਾਮਿ , ਏવਂ વਾ ਜਾਨਾਮਿ ਬੁਜ੍ਝਾਮੀਤਿ। ਯੇਸਞ੍ਹਿ ਧਾਤੂਨਂ ਗਤਿਅਤ੍ਥੋ, ਬੁਦ੍ਧਿਪਿ ਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥੋ; ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਗਚ੍ਛਾਮੀ’’ਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਜਾਨਾਮਿ ਬੁਜ੍ਝਾਮੀਤਿ ਅਯਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥੋ વੁਤ੍ਤੋ। ਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਞ੍ਚਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਅਧਿਗਤਮਗ੍ਗੇ ਸਚ੍ਛਿਕਤਨਿਰੋਧੇ ਯਥਾਨੁਸਿਟ੍ਠਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਮਾਨੇ ਚ ਚਤੂਸੁ ਅਪਾਯੇਸੁ ਅਪਤਮਾਨੇ ਧਾਰੇਤੀਤਿ ਧਮ੍ਮੋ; ਸੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋ ਚੇવ ਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚ। વੁਤ੍ਤਂ ਹੇਤਂ – ‘‘ਯਾવਤਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਧਮ੍ਮਾ ਸਙ੍ਖਤਾ, ਅਰਿਯੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ ਤੇਸਂ ਅਗ੍ਗਮਕ੍ਖਾਯਤੀ’’ਤਿ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੪.੩੪) વਿਤ੍ਥਾਰੋ। ਨ ਕੇવਲਞ੍ਚ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋ ਚੇવ ਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚ, ਅਪਿ ਚ ਖੋ ਅਰਿਯਫਲੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮੋਪਿ। વੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਹੇਤਂ ਛਤ੍ਤਮਾਣવਕવਿਮਾਨੇ –
Evaṃ desanaṃ thometvā imāya desanāya ratanattaye pasannacitto pasannākāraṃ karonto ‘‘esāha’’ntiādimāha. Tattha esāhanti eso ahaṃ. Bhavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gacchāmīti bhavantaṃ gotamaṃ saraṇanti gacchāmi; bhavaṃ me gotamo saraṇaṃ, parāyaṇaṃ, aghassa tātā, hitassa ca vidhātāti iminā adhippāyena bhavantaṃ gotamaṃ gacchāmi bhajāmi sevāmi payirupāsāmi , evaṃ vā jānāmi bujjhāmīti. Yesañhi dhātūnaṃ gatiattho, buddhipi tesaṃ attho; tasmā ‘‘gacchāmī’’ti imassa jānāmi bujjhāmīti ayampi attho vutto. Dhammañca bhikkhusaṅghañcāti ettha pana adhigatamagge sacchikatanirodhe yathānusiṭṭhaṃ paṭipajjamāne ca catūsu apāyesu apatamāne dhāretīti dhammo; so atthato ariyamaggo ceva nibbānañca. Vuttaṃ hetaṃ – ‘‘yāvatā, bhikkhave, dhammā saṅkhatā, ariyo aṭṭhaṅgiko maggo tesaṃ aggamakkhāyatī’’ti (a. ni. 4.34) vitthāro. Na kevalañca ariyamaggo ceva nibbānañca, api ca kho ariyaphalehi saddhiṃ pariyattidhammopi. Vuttampi hetaṃ chattamāṇavakavimāne –
‘‘ਰਾਗવਿਰਾਗਮਨੇਜਮਸੋਕਂ, ਧਮ੍ਮਮਸਙ੍ਖਤਮਪ੍ਪਟਿਕੂਲਂ।
‘‘Rāgavirāgamanejamasokaṃ, dhammamasaṅkhatamappaṭikūlaṃ;
ਮਧੁਰਮਿਮਂ ਪਗੁਣਂ ਸੁવਿਭਤ੍ਤਂ, ਧਮ੍ਮਮਿਮਂ ਸਰਣਤ੍ਥਮੁਪੇਹੀ’’ਤਿ॥ (વਿ॰ વ॰ ੮੮੭)।
Madhuramimaṃ paguṇaṃ suvibhattaṃ, dhammamimaṃ saraṇatthamupehī’’ti. (vi. va. 887);
ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਰਾਗવਿਰਾਗੋਤਿ ਮਗ੍ਗੋ ਕਥਿਤੋ। ਅਨੇਜਮਸੋਕਨ੍ਤਿ ਫਲਂ। ਧਮ੍ਮਮਸਙ੍ਖਤਨ੍ਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ। ਅਪ੍ਪਟਿਕੂਲਂ ਮਧੁਰਮਿਮਂ ਪਗੁਣਂ ਸੁવਿਭਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਿਟਕਤ੍ਤਯੇਨ વਿਭਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਾਤਿ। ਦਿਟ੍ਠਿਸੀਲਸਙ੍ਘਾਤੇਨ ਸਂਹਤੋਤਿ ਸਙ੍ਘੋ, ਸੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਅਟ੍ਠਅਰਿਯਪੁਗ੍ਗਲਸਮੂਹੋ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ વਿਮਾਨੇ –
Ettha hi rāgavirāgoti maggo kathito. Anejamasokanti phalaṃ. Dhammamasaṅkhatanti nibbānaṃ. Appaṭikūlaṃ madhuramimaṃ paguṇaṃ suvibhattanti piṭakattayena vibhattā sabbadhammakkhandhāti. Diṭṭhisīlasaṅghātena saṃhatoti saṅgho, so atthato aṭṭhaariyapuggalasamūho. Vuttañhetaṃ tasmiṃyeva vimāne –
‘‘ਯਤ੍ਥ ਚ ਦਿਨ੍ਨਮਹਪ੍ਫਲਮਾਹੁ, ਚਤੂਸੁ ਸੁਚੀਸੁ ਪੁਰਿਸਯੁਗੇਸੁ।
‘‘Yattha ca dinnamahapphalamāhu, catūsu sucīsu purisayugesu;
ਅਟ੍ਠ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲਧਮ੍ਮਦਸਾ ਤੇ, ਸਙ੍ਘਮਿਮਂ ਸਰਣਤ੍ਥਮੁਪੇਹੀ’’ਤਿ॥ (વਿ॰ વ॰ ੮੮੮)।
Aṭṭha ca puggaladhammadasā te, saṅghamimaṃ saraṇatthamupehī’’ti. (vi. va. 888);
ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਙ੍ਘੋ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ। ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਤੀਣਿ ਸਰਣਗਮਨਾਨਿ ਪਟਿવੇਦੇਸਿ।
Bhikkhūnaṃ saṅgho bhikkhusaṅgho. Ettāvatā ca brāhmaṇo tīṇi saraṇagamanāni paṭivedesi.
ਪਸਨ੍ਨਾਕਾਰਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Pasannākārakathā niṭṭhitā.
