| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
೬. ಪಾಸರಾಸಿಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
6. Pāsarāsisuttavaṇṇanā
೨೭೨. ಏವಂ ಮೇ ಸುತನ್ತಿ ಪಾಸರಾಸಿಸುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಸಾಧು ಮಯಂ, ಆವುಸೋತಿ ಆಯಾಚನ್ತಾ ಭಣನ್ತಿ। ಏತೇ ಕಿರ ಪಞ್ಚಸತಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಜನಪದವಾಸಿನೋ ‘‘ದಸಬಲಂ ಪಸ್ಸಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಸಾವತ್ಥಿಂ ಅನುಪ್ಪತ್ತಾ। ಸತ್ಥುದಸ್ಸನಂ ಪನ ಏತೇಹಿ ಲದ್ಧಂ, ಧಮ್ಮಿಂ ಕಥಂ ನ ತಾವ ಸುಣನ್ತಿ। ತೇ ಸತ್ಥುಗಾರವೇನ ‘‘ಅಮ್ಹಾಕಂ, ಭನ್ತೇ , ಧಮ್ಮಕಥಂ ಕಥೇಥಾ’’ತಿ ವತ್ತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ। ಬುದ್ಧಾ ಹಿ ಗರೂ ಹೋನ್ತಿ, ಏಕಚಾರಿಕೋ ಸೀಹೋ ಮಿಗರಾಜಾ ವಿಯ, ಪಭಿನ್ನಕುಞ್ಜರೋ ವಿಯ, ಫಣಕತಆಸೀವಿಸೋ ವಿಯ, ಮಹಾಅಗ್ಗಿಕ್ಖನ್ಧೋ ವಿಯ ಚ ದುರಾಸದಾ ವುತ್ತಮ್ಪಿ ಚೇತಂ –
272.Evaṃme sutanti pāsarāsisuttaṃ. Tattha sādhu mayaṃ, āvusoti āyācantā bhaṇanti. Ete kira pañcasatā bhikkhū janapadavāsino ‘‘dasabalaṃ passissāmā’’ti sāvatthiṃ anuppattā. Satthudassanaṃ pana etehi laddhaṃ, dhammiṃ kathaṃ na tāva suṇanti. Te satthugāravena ‘‘amhākaṃ, bhante , dhammakathaṃ kathethā’’ti vattuṃ na sakkonti. Buddhā hi garū honti, ekacāriko sīho migarājā viya, pabhinnakuñjaro viya, phaṇakataāsīviso viya, mahāaggikkhandho viya ca durāsadā vuttampi cetaṃ –
‘‘ಆಸೀವಿಸೋ ಯಥಾ ಘೋರೋ, ಮಿಗರಾಜಾವ ಕೇಸರೀ।
‘‘Āsīviso yathā ghoro, migarājāva kesarī;
ನಾಗೋವ ಕುಞ್ಜರೋ ದನ್ತೀ, ಏವಂ ಬುದ್ಧಾ ದುರಾಸದಾ’’ತಿ॥
Nāgova kuñjaro dantī, evaṃ buddhā durāsadā’’ti.
ಏವಂ ದುರಾಸದಂ ಸತ್ಥಾರಂ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಸಯಂ ಯಾಚಿತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಆನನ್ದಂ ಯಾಚಮಾನಾ ‘‘ಸಾಧು ಮಯಂ, ಆವುಸೋ’’ತಿ ಆಹಂಸು।
Evaṃ durāsadaṃ satthāraṃ te bhikkhū sayaṃ yācituṃ asakkontā āyasmantaṃ ānandaṃ yācamānā ‘‘sādhu mayaṃ, āvuso’’ti āhaṃsu.
ಅಪ್ಪೇವ ನಾಮಾತಿ ಅಪಿ ನಾಮ ಲಭೇಯ್ಯಾಥ। ಕಸ್ಮಾ ಪನ ಥೇರೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ‘‘ರಮ್ಮಕಸ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಅಸ್ಸಮಂ ಉಪಸಙ್ಕಮೇಯ್ಯಾಥಾ’’ತಿ ಆಹ? ಪಾಕಟಕಿರಿಯತಾಯ। ದಸಬಲಸ್ಸ ಹಿ ಕಿರಿಯಾ ಥೇರಸ್ಸ ಪಾಕಟಾ ಹೋತಿ; ಜಾನಾತಿ ಥೇರೋ, ‘‘ಅಜ್ಜ ಸತ್ಥಾ ಜೇತವನೇ ವಸಿತ್ವಾ ಪುಬ್ಬಾರಾಮೇ ದಿವಾವಿಹಾರಂ ಕರಿಸ್ಸತಿ; ಅಜ್ಜ ಪುಬ್ಬಾರಾಮೇ ವಸಿತ್ವಾ ಜೇತವನೇ ದಿವಾವಿಹಾರಂ ಕರಿಸ್ಸತಿ; ಅಜ್ಜ ಏಕಕೋವ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪವಿಸಿಸ್ಸತಿ; ಅಜ್ಜ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಪರಿವುತೋ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ಜನಪದಚಾರಿಕಂ ನಿಕ್ಖಮಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ। ಕಿಂ ಪನಸ್ಸ ಏವಂ ಜಾನನತ್ಥಂ ಚೇತೋಪರಿಯಞಾಣಂ ಅತ್ಥೀತಿ? ನತ್ಥಿ। ಅನುಮಾನಬುದ್ಧಿಯಾ ಪನ ಕತಕಿರಿಯಾಯ ನಯಗ್ಗಾಹೇನ ಜಾನಾತಿ। ಯಞ್ಹಿ ದಿವಸಂ ಭಗವಾ ಜೇತವನೇ ವಸಿತ್ವಾ ಪುಬ್ಬಾರಾಮೇ ದಿವಾವಿಹಾರಂ ಕಾತುಕಾಮೋ ಹೋತಿ, ತದಾ ಸೇನಾಸನಪರಿಕ್ಖಾರಭಣ್ಡಾನಂ ಪಟಿಸಾಮನಾಕಾರಂ ದಸ್ಸೇತಿ, ಥೇರೋ ಸಮ್ಮಜ್ಜನಿಸಙ್ಕಾರಛಡ್ಡನಕಾದೀನಿ ಪಟಿಸಾಮೇತಿ। ಪುಬ್ಬಾರಾಮೇ ವಸಿತ್ವಾ ಜೇತವನಂ ದಿವಾವಿಹಾರಾಯ ಆಗಮನಕಾಲೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।
Appeva nāmāti api nāma labheyyātha. Kasmā pana thero te bhikkhū ‘‘rammakassa brāhmaṇassa assamaṃ upasaṅkameyyāthā’’ti āha? Pākaṭakiriyatāya. Dasabalassa hi kiriyā therassa pākaṭā hoti; jānāti thero, ‘‘ajja satthā jetavane vasitvā pubbārāme divāvihāraṃ karissati; ajja pubbārāme vasitvā jetavane divāvihāraṃ karissati; ajja ekakova piṇḍāya pavisissati; ajja bhikkhusaṅghaparivuto imasmiṃ kāle janapadacārikaṃ nikkhamissatī’’ti. Kiṃ panassa evaṃ jānanatthaṃ cetopariyañāṇaṃ atthīti? Natthi. Anumānabuddhiyā pana katakiriyāya nayaggāhena jānāti. Yañhi divasaṃ bhagavā jetavane vasitvā pubbārāme divāvihāraṃ kātukāmo hoti, tadā senāsanaparikkhārabhaṇḍānaṃ paṭisāmanākāraṃ dasseti, thero sammajjanisaṅkārachaḍḍanakādīni paṭisāmeti. Pubbārāme vasitvā jetavanaṃ divāvihārāya āgamanakālepi eseva nayo.
ಯದಾ ಪನ ಏಕಕೋ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪವಿಸಿತುಕಾಮೋ ಹೋತಿ, ತದಾ ಪಾತೋವ ಸರೀರಪಟಿಜಗ್ಗನಂ ಕತ್ವಾ ಗನ್ಧಕುಟಿಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ದ್ವಾರಂ ಪಿಧಾಯ ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಅಪ್ಪೇತ್ವಾ ನಿಸೀದತಿ। ಥೇರೋ ‘‘ಅಜ್ಜ ಭಗವಾ ಬೋಧನೇಯ್ಯಬನ್ಧವಂ ದಿಸ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನೋ’’ತಿ ತಾಯ ಸಞ್ಞಾಯ ಞತ್ವಾ ‘‘ಅಜ್ಜ, ಆವುಸೋ, ಭಗವಾ ಏಕಕೋ ಪವಿಸಿತುಕಾಮೋ, ತುಮ್ಹೇ ಭಿಕ್ಖಾಚಾರಸಜ್ಜಾ ಹೋಥಾ’’ತಿ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಸಞ್ಞಂ ದೇತಿ। ಯದಾ ಪನ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಪರಿವಾರೋ ಪವಿಸಿತುಕಾಮೋ ಹೋತಿ, ತದಾ ಗನ್ಧಕುಟಿದ್ವಾರಂ ಉಪಡ್ಢಪಿದಹಿತಂ ಕತ್ವಾ ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಅಪ್ಪೇತ್ವಾ ನಿಸೀದತಿ, ಥೇರೋ ತಾಯ ಸಞ್ಞಾಯ ಞತ್ವಾ ಪತ್ತಚೀವರಗ್ಗಹಣತ್ಥಾಯ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಸಞ್ಞಂ ದೇತಿ। ಯದಾ ಜನಪದಚಾರಿಕಂ ನಿಕ್ಖಮಿತುಕಾಮೋ ಹೋತಿ, ತದಾ ಏಕಂ ದ್ವೇ ಆಲೋಪೇ ಅತಿರೇಕಂ ಭುಞ್ಜತಿ, ಸಬ್ಬಕಾಲಂ ಚಙ್ಕಮನಞ್ಚಾರುಯ್ಹ ಅಪರಾಪರಂ ಚಙ್ಕಮತಿ, ಥೇರೋ ತಾಯ ಸಞ್ಞಾಯ ಞತ್ವಾ ‘‘ಭಗವಾ, ಆವುಸೋ, ಜನಪದಚಾರಿಕಂ ಚರಿತುಕಾಮೋ, ತುಮ್ಹಾಕಂ ಕತ್ತಬ್ಬಂ ಕರೋಥಾ’’ತಿ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಸಞ್ಞಂ ದೇತಿ।
Yadā pana ekako piṇḍāya pavisitukāmo hoti, tadā pātova sarīrapaṭijagganaṃ katvā gandhakuṭiṃ pavisitvā dvāraṃ pidhāya phalasamāpattiṃ appetvā nisīdati. Thero ‘‘ajja bhagavā bodhaneyyabandhavaṃ disvā nisinno’’ti tāya saññāya ñatvā ‘‘ajja, āvuso, bhagavā ekako pavisitukāmo, tumhe bhikkhācārasajjā hothā’’ti bhikkhūnaṃ saññaṃ deti. Yadā pana bhikkhusaṅghaparivāro pavisitukāmo hoti, tadā gandhakuṭidvāraṃ upaḍḍhapidahitaṃ katvā phalasamāpattiṃ appetvā nisīdati, thero tāya saññāya ñatvā pattacīvaraggahaṇatthāya bhikkhūnaṃ saññaṃ deti. Yadā janapadacārikaṃ nikkhamitukāmo hoti, tadā ekaṃ dve ālope atirekaṃ bhuñjati, sabbakālaṃ caṅkamanañcāruyha aparāparaṃ caṅkamati, thero tāya saññāya ñatvā ‘‘bhagavā, āvuso, janapadacārikaṃ caritukāmo, tumhākaṃ kattabbaṃ karothā’’ti bhikkhūnaṃ saññaṃ deti.
ಭಗವಾ ಪಠಮಬೋಧಿಯಂ ವೀಸತಿ ವಸ್ಸಾನಿ ಅನಿಬದ್ಧವಾಸೋ ಅಹೋಸಿ, ಪಚ್ಛಾ ಪಞ್ಚವೀಸತಿ ವಸ್ಸಾನಿ ಅಬ್ಬೋಕಿಣ್ಣಂ ಸಾವತ್ಥಿಂಯೇವ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಸನ್ತೋ ಏಕದಿವಸೇ ದ್ವೇ ಠಾನಾನಿ ಪರಿಭುಞ್ಜತಿ। ಜೇತವನೇ ರತ್ತಿಂ ವಸಿತ್ವಾ ಪುನದಿವಸೇ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಪರಿವುತೋ ದಕ್ಖಿಣದ್ವಾರೇನ ಸಾವತ್ಥಿಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಪಾಚೀನದ್ವಾರೇನ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಪುಬ್ಬಾರಾಮೇ ದಿವಾವಿಹಾರಂ ಕರೋತಿ। ಪುಬ್ಬಾರಾಮೇ ರತ್ತಿಂ ವಸಿತ್ವಾ ಪುನದಿವಸೇ ಪಾಚೀನದ್ವಾರೇನ ಸಾವತ್ಥಿಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ದಕ್ಖಿಣದ್ವಾರೇನ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಜೇತವನೇ ದಿವಾವಿಹಾರಂ ಕರೋತಿ। ಕಸ್ಮಾ? ದ್ವಿನ್ನಂ ಕುಲಾನಂ ಅನುಕಮ್ಪಾಯ। ಮನುಸ್ಸತ್ತಭಾವೇ ಠಿತೇನ ಹಿ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕೇನ ವಿಯ ಅಞ್ಞೇನ ಕೇನಚಿ, ಮಾತುಗಾಮತ್ತಭಾವೇ ಠಿತಾಯ ಚ ವಿಸಾಖಾಯ ವಿಯ ಅಞ್ಞಾಯ ಇತ್ಥಿಯಾ ತಥಾಗತಂ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಧನಪರಿಚ್ಚಾಗೋ ಕತೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ತಸ್ಮಾ ಭಗವಾ ತೇಸಂ ಅನುಕಮ್ಪಾಯ ಏಕದಿವಸೇ ಇಮಾನಿ ದ್ವೇ ಠಾನಾನಿ ಪರಿಭುಞ್ಜತಿ। ತಸ್ಮಿಂ ಪನ ದಿವಸೇ ಜೇತವನೇ ವಸಿ, ತಸ್ಮಾ ಥೇರೋ – ‘‘ಅಜ್ಜ ಭಗವಾ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿತ್ವಾ ಸಾಯನ್ಹಕಾಲೇ ಗತ್ತಾನಿ ಪರಿಸಿಞ್ಚನತ್ಥಾಯ ಪುಬ್ಬಕೋಟ್ಠಕಂ ಗಮಿಸ್ಸತಿ; ಅಥಾಹಂ ಗತ್ತಾನಿ ಪರಿಸಿಞ್ಚಿತ್ವಾ ಠಿತಂ ಭಗವನ್ತಂ ಯಾಚಿತ್ವಾ ರಮ್ಮಕಸ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಅಸ್ಸಮಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಗಮಿಸ್ಸಾಮಿ। ಏವಮಿಮೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಸಮ್ಮುಖಾ ಲಭಿಸ್ಸನ್ತಿ ಧಮ್ಮಕಥಂ ಸವನಾಯಾ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಏವಮಾಹ।
Bhagavā paṭhamabodhiyaṃ vīsati vassāni anibaddhavāso ahosi, pacchā pañcavīsati vassāni abbokiṇṇaṃ sāvatthiṃyeva upanissāya vasanto ekadivase dve ṭhānāni paribhuñjati. Jetavane rattiṃ vasitvā punadivase bhikkhusaṅghaparivuto dakkhiṇadvārena sāvatthiṃ piṇḍāya pavisitvā pācīnadvārena nikkhamitvā pubbārāme divāvihāraṃ karoti. Pubbārāme rattiṃ vasitvā punadivase pācīnadvārena sāvatthiṃ piṇḍāya pavisitvā dakkhiṇadvārena nikkhamitvā jetavane divāvihāraṃ karoti. Kasmā? Dvinnaṃ kulānaṃ anukampāya. Manussattabhāve ṭhitena hi anāthapiṇḍikena viya aññena kenaci, mātugāmattabhāve ṭhitāya ca visākhāya viya aññāya itthiyā tathāgataṃ uddissa dhanapariccāgo kato nāma natthi, tasmā bhagavā tesaṃ anukampāya ekadivase imāni dve ṭhānāni paribhuñjati. Tasmiṃ pana divase jetavane vasi, tasmā thero – ‘‘ajja bhagavā sāvatthiyaṃ piṇḍāya caritvā sāyanhakāle gattāni parisiñcanatthāya pubbakoṭṭhakaṃ gamissati; athāhaṃ gattāni parisiñcitvā ṭhitaṃ bhagavantaṃ yācitvā rammakassa brāhmaṇassa assamaṃ gahetvā gamissāmi. Evamime bhikkhū bhagavato sammukhā labhissanti dhammakathaṃ savanāyā’’ti cintetvā te bhikkhū evamāha.
ಮಿಗಾರಮಾತುಪಾಸಾದೋತಿ ವಿಸಾಖಾಯ ಪಾಸಾದೋ। ಸಾ ಹಿ ಮಿಗಾರೇನ ಸೇಟ್ಠಿನಾ ಮಾತುಟ್ಠಾನೇ ಠಪಿತತ್ತಾ ಮಿಗಾರಮಾತಾತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಪಟಿಸಲ್ಲಾನಾ ವುಟ್ಠಿತೋತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಕಿರ ಪಾಸಾದೇ ದ್ವಿನ್ನಂ ಮಹಾಸಾವಕಾನಂ ಸಿರಿಗಬ್ಭಾನಂ ಮಜ್ಝೇ ಭಗವತೋ ಸಿರಿಗಬ್ಭೋ ಅಹೋಸಿ। ಥೇರೋ ದ್ವಾರಂ ವಿವರಿತ್ವಾ ಅನ್ತೋಗಬ್ಭಂ ಸಮ್ಮಜ್ಜಿತ್ವಾ ಮಾಲಾಕಚವರಂ ನೀಹರಿತ್ವಾ ಮಞ್ಚಪೀಠಂ ಪಞ್ಞಪೇತ್ವಾ ಸತ್ಥು ಸಞ್ಞಂ ಅದಾಸಿ। ಸತ್ಥಾ ಸಿರಿಗಬ್ಭಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ದಕ್ಖಿಣೇನ ಪಸ್ಸೇನ ಸತೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಸೀಹಸೇಯ್ಯಂ ಉಪಗಮ್ಮ ದರಥಂ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸಮ್ಭೇತ್ವಾ ಉಟ್ಠಾಯ ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಅಪ್ಪೇತ್ವಾ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಸಾಯನ್ಹಸಮಯೇ ತತೋ ವುಟ್ಠಾಸಿ। ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ ‘‘ಪಟಿಸಲ್ಲಾನಾ ವುಟ್ಠಿತೋ’’ತಿ।
Migāramātupāsādoti visākhāya pāsādo. Sā hi migārena seṭṭhinā mātuṭṭhāne ṭhapitattā migāramātāti vuccati. Paṭisallānā vuṭṭhitoti tasmiṃ kira pāsāde dvinnaṃ mahāsāvakānaṃ sirigabbhānaṃ majjhe bhagavato sirigabbho ahosi. Thero dvāraṃ vivaritvā antogabbhaṃ sammajjitvā mālākacavaraṃ nīharitvā mañcapīṭhaṃ paññapetvā satthu saññaṃ adāsi. Satthā sirigabbhaṃ pavisitvā dakkhiṇena passena sato sampajāno sīhaseyyaṃ upagamma darathaṃ paṭippassambhetvā uṭṭhāya phalasamāpattiṃ appetvā nisīditvā sāyanhasamaye tato vuṭṭhāsi. Taṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘paṭisallānā vuṭṭhito’’ti.
ಪರಿಸಿಞ್ಚಿತುನ್ತಿ ಯೋ ಹಿ ಚುಣ್ಣಮತ್ತಿಕಾದೀಹಿ ಗತ್ತಾನಿ ಉಬ್ಬಟ್ಟೇನ್ತೋ ಮಲ್ಲಕಮುಟ್ಠಾದೀಹಿ ವಾ ಘಂಸನ್ತೋ ನ್ಹಾಯತಿ, ಸೋ ನ್ಹಾಯತೀತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಯೋ ತಥಾ ಅಕತ್ವಾ ಪಕತಿಯಾವ ನ್ಹಾಯತಿ, ಸೋ ಪರಿಸಿಞ್ಚತೀತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಭಗವತೋಪಿ ಸರೀರೇ ತಥಾ ಹರಿತಬ್ಬಂ ರಜೋಜಲ್ಲಂ ನಾಮ ನ ಉಪಲಿಮ್ಪತಿ, ಉತುಗ್ಗಹಣತ್ಥಂ ಪನ ಭಗವಾ ಕೇವಲಂ ಉದಕಂ ಓತರತಿ। ತೇನಾಹ – ‘‘ಗತ್ತಾನಿ ಪರಿಸಿಞ್ಚಿತು’’ನ್ತಿ। ಪುಬ್ಬಕೋಟ್ಠಕೋತಿ ಪಾಚೀನಕೋಟ್ಠಕೋ।
Parisiñcitunti yo hi cuṇṇamattikādīhi gattāni ubbaṭṭento mallakamuṭṭhādīhi vā ghaṃsanto nhāyati, so nhāyatīti vuccati. Yo tathā akatvā pakatiyāva nhāyati, so parisiñcatīti vuccati. Bhagavatopi sarīre tathā haritabbaṃ rajojallaṃ nāma na upalimpati, utuggahaṇatthaṃ pana bhagavā kevalaṃ udakaṃ otarati. Tenāha – ‘‘gattāni parisiñcitu’’nti. Pubbakoṭṭhakoti pācīnakoṭṭhako.
ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ಕಿರ ವಿಹಾರೋ ಕದಾಚಿ ಮಹಾ ಹೋತಿ ಕದಾಚಿ ಖುದ್ದಕೋ। ತಥಾ ಹಿ ಸೋ ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಯೋಜನಿಕೋ ಅಹೋಸಿ, ಸಿಖಿಸ್ಸ ತಿಗಾವುತೋ, ವೇಸ್ಸಭುಸ್ಸ ಅಡ್ಢಯೋಜನಿಕೋ, ಕಕುಸನ್ಧಸ್ಸ ಗಾವುತಪ್ಪಮಾಣೋ, ಕೋಣಾಗಮನಸ್ಸ ಅಡ್ಢಗಾವುತಪ್ಪಮಾಣೋ, ಕಸ್ಸಪಸ್ಸ ವೀಸತಿಉಸಭಪ್ಪಮಾಣೋ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಅಟ್ಠಕರೀಸಪ್ಪಮಾಣೋ ಜಾತೋ। ತಮ್ಪಿ ನಗರಂ ತಸ್ಸ ವಿಹಾರಸ್ಸ ಕದಾಚಿ ಪಾಚೀನತೋ ಹೋತಿ, ಕದಾಚಿ ದಕ್ಖಿಣತೋ, ಕದಾಚಿ ಪಚ್ಛಿಮತೋ, ಕದಾಚಿ ಉತ್ತರತೋ। ಜೇತವನೇ ಗನ್ಧಕುಟಿಯಂ ಪನ ಚತುನ್ನಂ ಮಞ್ಚಪಾದಾನಂ ಪತಿಟ್ಠಿತಟ್ಠಾನಂ ಅಚಲಮೇವ।
Sāvatthiyaṃ kira vihāro kadāci mahā hoti kadāci khuddako. Tathā hi so vipassissa bhagavato kāle yojaniko ahosi, sikhissa tigāvuto, vessabhussa aḍḍhayojaniko, kakusandhassa gāvutappamāṇo, koṇāgamanassa aḍḍhagāvutappamāṇo, kassapassa vīsatiusabhappamāṇo, amhākaṃ bhagavato kāle aṭṭhakarīsappamāṇo jāto. Tampi nagaraṃ tassa vihārassa kadāci pācīnato hoti, kadāci dakkhiṇato, kadāci pacchimato, kadāci uttarato. Jetavane gandhakuṭiyaṃ pana catunnaṃ mañcapādānaṃ patiṭṭhitaṭṭhānaṃ acalameva.
ಚತ್ತಾರಿ ಹಿ ಅಚಲಚೇತಿಯಟ್ಠಾನಾನಿ ನಾಮ ಮಹಾಬೋಧಿಪಲ್ಲಙ್ಕಟ್ಠಾನಂ ಇಸಿಪತನೇ ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಪ್ಪವತ್ತನಟ್ಠಾನಂ ಸಙ್ಕಸ್ಸನಗರದ್ವಾರೇ ದೇವೋರೋಹಣಕಾಲೇ ಸೋಪಾನಸ್ಸ ಪತಿಟ್ಠಟ್ಠಾನಂ ಮಞ್ಚಪಾದಟ್ಠಾನನ್ತಿ। ಅಯಂ ಪನ ಪುಬ್ಬಕೋಟ್ಠಕೋ ಕಸ್ಸಪದಸಬಲಸ್ಸ ವೀಸತಿಉಸಭವಿಹಾರಕಾಲೇ ಪಾಚೀನದ್ವಾರೇ ಕೋಟ್ಠಕೋ ಅಹೋಸಿ। ಸೋ ಇದಾನಿಪಿ ಪುಬ್ಬಕೋಟ್ಠಕೋತ್ವೇವ ಪಞ್ಞಾಯತಿ। ಕಸ್ಸಪದಸಬಲಸ್ಸ ಕಾಲೇ ಅಚಿರವತೀ ನಗರಂ ಪರಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಸನ್ದಮಾನಾ ಪುಬ್ಬಕೋಟ್ಠಕಂ ಪತ್ವಾ ಉದಕೇನ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಮಹನ್ತಂ ಉದಕರಹದಂ ಮಾಪೇಸಿ ಸಮತಿತ್ಥಂ ಅನುಪುಬ್ಬಗಮ್ಭೀರಂ। ತತ್ಥ ಏಕಂ ರಞ್ಞೋ ನ್ಹಾನತಿತ್ಥಂ, ಏಕಂ ನಾಗರಾನಂ, ಏಕಂ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ, ಏಕಂ ಬುದ್ಧಾನನ್ತಿ ಏವಂ ಪಾಟಿಯೇಕ್ಕಾನಿ ನ್ಹಾನತಿತ್ಥಾನಿ ಹೋನ್ತಿ ರಮಣೀಯಾನಿ ವಿಪ್ಪಕಿಣ್ಣರಜತಪಟ್ಟಸದಿಸವಾಲಿಕಾನಿ। ಇತಿ ಭಗವಾ ಆಯಸ್ಮತಾ ಆನನ್ದೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಯೇನ ಅಯಂ ಏವರೂಪೋ ಪುಬ್ಬಕೋಟ್ಠಕೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ ಗತ್ತಾನಿ ಪರಿಸಿಞ್ಚಿತುಂ । ಅಥಾಯಸ್ಮಾ ಆನನ್ದೋ ಉದಕಸಾಟಿಕಂ ಉಪನೇಸಿ। ಭಗವಾ ರತ್ತದುಪಟ್ಟಂ ಅಪನೇತ್ವಾ ಉದಕಸಾಟಿಕಂ ನಿವಾಸೇಸಿ। ಥೇರೋ ದುಪಟ್ಟೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಮಹಾಚೀವರಂ ಅತ್ತನೋ ಹತ್ಥಗತಮಕಾಸಿ। ಭಗವಾ ಉದಕಂ ಓತರಿ। ಸಹೋತರಣೇನೇವಸ್ಸ ಉದಕೇ ಮಚ್ಛಕಚ್ಛಪಾ ಸಬ್ಬೇ ಸುವಣ್ಣವಣ್ಣಾ ಅಹೇಸುಂ। ಯನ್ತನಾಲಿಕಾಹಿ ಸುವಣ್ಣರಸಧಾರಾನಿಸಿಞ್ಚಮಾನಕಾಲೋ ವಿಯ ಸುವಣ್ಣಪಟಪಸಾರಣಕಾಲೋ ವಿಯ ಚ ಅಹೋಸಿ। ಅಥ ಭಗವತೋ ನ್ಹಾನವತ್ತಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ನ್ಹತ್ವಾ ಪಚ್ಚುತ್ತಿಣ್ಣಸ್ಸ ಥೇರೋ ರತ್ತದುಪಟ್ಟಂ ಉಪನೇಸಿ। ಭಗವಾ ತಂ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ವಿಜ್ಜುಲತಾಸದಿಸಂ ಕಾಯಬನ್ಧನಂ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಮಹಾಚೀವರಂ ಅನ್ತನ್ತೇನ ಸಂಹರಿತ್ವಾ ಪದುಮಗಬ್ಭಸದಿಸಂ ಕತ್ವಾ ಉಪನೀತಂ ದ್ವೀಸು ಕಣ್ಣೇಸು ಗಹೇತ್ವಾ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಪುಬ್ಬಕೋಟ್ಠಕೇ ಗತ್ತಾನಿ ಪರಿಸಿಞ್ಚಿತ್ವಾ ಪಚ್ಚುತ್ತರಿತ್ವಾ ಏಕಚೀವರೋ ಅಟ್ಠಾಸೀ’’ತಿ।
Cattāri hi acalacetiyaṭṭhānāni nāma mahābodhipallaṅkaṭṭhānaṃ isipatane dhammacakkappavattanaṭṭhānaṃ saṅkassanagaradvāre devorohaṇakāle sopānassa patiṭṭhaṭṭhānaṃ mañcapādaṭṭhānanti. Ayaṃ pana pubbakoṭṭhako kassapadasabalassa vīsatiusabhavihārakāle pācīnadvāre koṭṭhako ahosi. So idānipi pubbakoṭṭhakotveva paññāyati. Kassapadasabalassa kāle aciravatī nagaraṃ parikkhipitvā sandamānā pubbakoṭṭhakaṃ patvā udakena bhinditvā mahantaṃ udakarahadaṃ māpesi samatitthaṃ anupubbagambhīraṃ. Tattha ekaṃ rañño nhānatitthaṃ, ekaṃ nāgarānaṃ, ekaṃ bhikkhusaṅghassa, ekaṃ buddhānanti evaṃ pāṭiyekkāni nhānatitthāni honti ramaṇīyāni vippakiṇṇarajatapaṭṭasadisavālikāni. Iti bhagavā āyasmatā ānandena saddhiṃ yena ayaṃ evarūpo pubbakoṭṭhako tenupasaṅkami gattāni parisiñcituṃ . Athāyasmā ānando udakasāṭikaṃ upanesi. Bhagavā rattadupaṭṭaṃ apanetvā udakasāṭikaṃ nivāsesi. Thero dupaṭṭena saddhiṃ mahācīvaraṃ attano hatthagatamakāsi. Bhagavā udakaṃ otari. Sahotaraṇenevassa udake macchakacchapā sabbe suvaṇṇavaṇṇā ahesuṃ. Yantanālikāhi suvaṇṇarasadhārānisiñcamānakālo viya suvaṇṇapaṭapasāraṇakālo viya ca ahosi. Atha bhagavato nhānavattaṃ dassetvā nhatvā paccuttiṇṇassa thero rattadupaṭṭaṃ upanesi. Bhagavā taṃ nivāsetvā vijjulatāsadisaṃ kāyabandhanaṃ bandhitvā mahācīvaraṃ antantena saṃharitvā padumagabbhasadisaṃ katvā upanītaṃ dvīsu kaṇṇesu gahetvā aṭṭhāsi. Tena vuttaṃ – ‘‘pubbakoṭṭhake gattāni parisiñcitvā paccuttaritvā ekacīvaro aṭṭhāsī’’ti.
ಏವಂ ಠಿತಸ್ಸ ಪನ ಭಗವತೋ ಸರೀರಂ ವಿಕಸಿತಕಮಲುಪ್ಪಲಸರಂ ಸಬ್ಬಪಾಲಿಫುಲ್ಲಂ ಪಾರಿಚ್ಛತ್ತಕಂ ತಾರಾಮರೀಚಿವಿಕಸಿತಂ ಚ ಗಗನತಲಂ ಸಿರಿಯಾ ಅವಹಸಮಾನಂ ವಿಯ ವಿರೋಚಿತ್ಥ। ಬ್ಯಾಮಪ್ಪಭಾಪರಿಕ್ಖೇಪವಿಲಾಸಿನೀ ಚಸ್ಸ ದ್ವತ್ತಿಂಸವರಲಕ್ಖಣಮಾಲಾ ಗನ್ಥೇತ್ವಾ ಠಪಿತಾ ದ್ವತ್ತಿಂಸಚನ್ದಮಾಲಾ ವಿಯ, ದ್ವತ್ತಿಂಸಸೂರಿಯಮಾಲಾ ವಿಯ, ಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಠಪಿತಾ ದ್ವತ್ತಿಂಸಚಕ್ಕವತ್ತಿ ದ್ವತ್ತಿಂಸದೇವರಾಜಾ ದ್ವತ್ತಿಂಸಮಹಾಬ್ರಹ್ಮಾನೋ ವಿಯ ಚ ಅತಿವಿಯ ವಿರೋಚಿತ್ಥ, ವಣ್ಣಭೂಮಿನಾಮೇಸಾ। ಏವರೂಪೇಸು ಠಾನೇಸು ಬುದ್ಧಾನಂ ಸರೀರವಣ್ಣಂ ವಾ ಗುಣವಣ್ಣಂ ವಾ ಚುಣ್ಣಿಯಪದೇಹಿ ವಾ ಗಾಥಾಹಿ ವಾ ಅತ್ಥಞ್ಚ ಉಪಮಾಯೋ ಚ ಕಾರಣಾನಿ ಚ ಆಹರಿತ್ವಾ ಪಟಿಬಲೇನ ಧಮ್ಮಕಥಿಕೇನ ಪೂರೇತ್ವಾ ಕಥೇತುಂ ವಟ್ಟತೀತಿ ಏವರೂಪೇಸು ಠಾನೇಸು ಧಮ್ಮಕಥಿಕಸ್ಸ ಥಾಮೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Evaṃ ṭhitassa pana bhagavato sarīraṃ vikasitakamaluppalasaraṃ sabbapāliphullaṃ pāricchattakaṃ tārāmarīcivikasitaṃ ca gaganatalaṃ siriyā avahasamānaṃ viya virocittha. Byāmappabhāparikkhepavilāsinī cassa dvattiṃsavaralakkhaṇamālā ganthetvā ṭhapitā dvattiṃsacandamālā viya, dvattiṃsasūriyamālā viya, paṭipāṭiyā ṭhapitā dvattiṃsacakkavatti dvattiṃsadevarājā dvattiṃsamahābrahmāno viya ca ativiya virocittha, vaṇṇabhūmināmesā. Evarūpesu ṭhānesu buddhānaṃ sarīravaṇṇaṃ vā guṇavaṇṇaṃ vā cuṇṇiyapadehi vā gāthāhi vā atthañca upamāyo ca kāraṇāni ca āharitvā paṭibalena dhammakathikena pūretvā kathetuṃ vaṭṭatīti evarūpesu ṭhānesu dhammakathikassa thāmo veditabbo.
೨೭೩. ಗತ್ತಾನಿ ಪುಬ್ಬಾಪಯಮಾನೋತಿ ಪಕತಿಭಾವಂ ಗಮಯಮಾನೋ ನಿರುದಕಾನಿ ಕುರುಮಾನೋ, ಸುಕ್ಖಾಪಯಮಾನೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸೋದಕೇನ ಗತ್ತೇನ ಚೀವರಂ ಪಾರುಪನ್ತಸ್ಸ ಹಿ ಚೀವರೇ ಕಣ್ಣಿಕಾ ಉಟ್ಠಹನ್ತಿ, ಪರಿಕ್ಖಾರಭಣ್ಡಂ ದುಸ್ಸತಿ। ಬುದ್ಧಾನಂ ಪನ ಸರೀರೇ ರಜೋಜಲ್ಲಂ ನ ಉಪಲಿಮ್ಪತಿ; ಪದುಮಪತ್ತೇ ಪಕ್ಖಿತ್ತಉದಕಬಿನ್ದು ವಿಯ ಉದಕಂ ವಿನಿವತ್ತೇತ್ವಾ ಗಚ್ಛತಿ, ಏವಂ ಸನ್ತೇಪಿ ಸಿಕ್ಖಾಗಾರವತಾಯ ಭಗವಾ, ‘‘ಪಬ್ಬಜಿತವತ್ತಂ ನಾಮೇತ’’ನ್ತಿ ಮಹಾಚೀವರಂ ಉಭೋಸು ಕಣ್ಣೇಸು ಗಹೇತ್ವಾ ಪುರತೋ ಕಾಯಂ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ತಸ್ಮಿಂ ಖಣೇ ಥೇರೋ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಭಗವಾ ಮಹಾಚೀವರಂ ಪಾರುಪಿತ್ವಾ ಮಿಗಾರಮಾತುಪಾಸಾದಂ ಆರಬ್ಭ ಗಮನಾಭಿಹಾರತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ದುನ್ನಿವತ್ತಿಯೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ; ಬುದ್ಧಾನಞ್ಹಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯಕೋಪನಂ ನಾಮ ಏಕಚಾರಿಕಸೀಹಸ್ಸ ಗಹಣತ್ಥಂ ಹತ್ಥಪ್ಪಸಾರಣಂ ವಿಯ; ಪಭಿನ್ನವರವಾರಣಸ್ಸ ಸೋಣ್ಡಾಯ ಪರಾಮಸನಂ ವಿಯ; ಉಗ್ಗತೇಜಸ್ಸ ಆಸೀವಿಸಸ್ಸ ಗೀವಾಯ ಗಹಣಂ ವಿಯ ಚ ಭಾರಿಯಂ ಹೋತಿ। ಇಧೇವ ರಮ್ಮಕಸ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಅಸ್ಸಮಸ್ಸ ವಣ್ಣಂ ಕಥೇತ್ವಾ ತತ್ಥ ಗಮನತ್ಥಾಯ ಭಗವನ್ತಂ ಯಾಚಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ಸೋ ತಥಾ ಅಕಾಸಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಆನನ್ದೋ…ಪೇ॰… ಅನುಕಮ್ಪಂ ಉಪಾದಾಯಾ’’ತಿ।
273.Gattāni pubbāpayamānoti pakatibhāvaṃ gamayamāno nirudakāni kurumāno, sukkhāpayamānoti attho. Sodakena gattena cīvaraṃ pārupantassa hi cīvare kaṇṇikā uṭṭhahanti, parikkhārabhaṇḍaṃ dussati. Buddhānaṃ pana sarīre rajojallaṃ na upalimpati; padumapatte pakkhittaudakabindu viya udakaṃ vinivattetvā gacchati, evaṃ santepi sikkhāgāravatāya bhagavā, ‘‘pabbajitavattaṃ nāmeta’’nti mahācīvaraṃ ubhosu kaṇṇesu gahetvā purato kāyaṃ paṭicchādetvā aṭṭhāsi. Tasmiṃ khaṇe thero cintesi – ‘‘bhagavā mahācīvaraṃ pārupitvā migāramātupāsādaṃ ārabbha gamanābhihārato paṭṭhāya dunnivattiyo bhavissati; buddhānañhi adhippāyakopanaṃ nāma ekacārikasīhassa gahaṇatthaṃ hatthappasāraṇaṃ viya; pabhinnavaravāraṇassa soṇḍāya parāmasanaṃ viya; uggatejassa āsīvisassa gīvāya gahaṇaṃ viya ca bhāriyaṃ hoti. Idheva rammakassa brāhmaṇassa assamassa vaṇṇaṃ kathetvā tattha gamanatthāya bhagavantaṃ yācissāmī’’ti. So tathā akāsi. Tena vuttaṃ – ‘‘atha kho āyasmā ānando…pe… anukampaṃ upādāyā’’ti.
ತತ್ಥ ಅನುಕಮ್ಪಂ ಉಪಾದಾಯಾತಿ ಭಗವತೋ ಸಮ್ಮುಖಾ ಧಮ್ಮಿಂ ಕಥಂ ಸೋಸ್ಸಾಮಾತಿ ತಂ ಅಸ್ಸಮಂ ಗತಾನಂ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಭಿಕ್ಖುಸತಾನಂ ಅನುಕಮ್ಪಂ ಪಟಿಚ್ಚ, ತೇಸು ಕಾರುಞ್ಞಂ ಕತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಧಮ್ಮಿಯಾ ಕಥಾಯಾತಿ ದಸಸು ಪಾರಮಿತಾಸು ಅಞ್ಞತರಾಯ ಪಾರಮಿಯಾ ಚೇವ ಮಹಾಭಿನಿಕ್ಖಮನಸ್ಸ ಚ ವಣ್ಣಂ ಕಥಯಮಾನಾ ಸನ್ನಿಸಿನ್ನಾ ಹೋನ್ತಿ। ಆಗಮಯಮಾನೋತಿ ಓಲೋಕಯಮಾನೋ। ಅಹಂ ಬುದ್ಧೋತಿ ಸಹಸಾ ಅಪ್ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಯಾವ ಸಾ ಕಥಾ ನಿಟ್ಠಾತಿ, ತಾವ ಅಟ್ಠಾಸೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಗ್ಗಳಂ ಆಕೋಟೇಸೀತಿ ಅಗ್ಗನಖೇನ ಕವಾಟೇ ಸಞ್ಞಂ ಅದಾಸಿ। ವಿವರಿಂಸೂತಿ ಸೋತಂ ಓದಹಿತ್ವಾವ ನಿಸಿನ್ನತ್ತಾ ತಙ್ಖಣಂಯೇವ ಆಗನ್ತ್ವಾ ವಿವರಿಂಸು।
Tattha anukampaṃ upādāyāti bhagavato sammukhā dhammiṃ kathaṃ sossāmāti taṃ assamaṃ gatānaṃ pañcannaṃ bhikkhusatānaṃ anukampaṃ paṭicca, tesu kāruññaṃ katvāti attho. Dhammiyā kathāyāti dasasu pāramitāsu aññatarāya pāramiyā ceva mahābhinikkhamanassa ca vaṇṇaṃ kathayamānā sannisinnā honti. Āgamayamānoti olokayamāno. Ahaṃ buddhoti sahasā appavisitvā yāva sā kathā niṭṭhāti, tāva aṭṭhāsīti attho. Aggaḷaṃ ākoṭesīti agganakhena kavāṭe saññaṃ adāsi. Vivariṃsūti sotaṃ odahitvāva nisinnattā taṅkhaṇaṃyeva āgantvā vivariṃsu.
ಪಞ್ಞತ್ತೇ ಆಸನೇತಿ ಬುದ್ಧಕಾಲೇ ಕಿರ ಯತ್ಥ ಯತ್ಥ ಏಕೋಪಿ ಭಿಕ್ಖು ವಿಹರತಿ, ಸಬ್ಬತ್ಥ ಬುದ್ಧಾಸನಂ ಪಞ್ಞತ್ತಮೇವ ಹೋತಿ। ಕಸ್ಮಾ? ಭಗವಾ ಕಿರ ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಿಕೇ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಫಾಸುಕಟ್ಠಾನೇ ವಿಹರನ್ತೇ ಮನಸಿ ಕರೋತಿ ‘‘ಅಸುಕೋ ಮಯ್ಹಂ ಸನ್ತಿಕೇ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಗತೋ, ಸಕ್ಖಿಸ್ಸತಿ ನು ಖೋ ವಿಸೇಸಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತುಂ ನೋ ವಾ’’ತಿ। ಅಥ ನಂ ಪಸ್ಸತಿ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತ್ವಾ ಅಕುಸಲವಿತಕ್ಕೇ ವಿತಕ್ಕಯಮಾನಂ, ತತೋ ‘‘ಕಥಞ್ಹಿ ನಾಮ ಮಾದಿಸಸ್ಸ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕೇ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ವಿಹರನ್ತಂ ಇಮಂ ಕುಲಪುತ್ತಂ ಅಕುಸಲವಿತಕ್ಕಾ ಅಭಿಭವಿತ್ವಾ ಅನಮತಗ್ಗೇ ವಟ್ಟದುಕ್ಖೇ ಸಂಸಾರೇಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ ತಸ್ಸ ಅನುಗ್ಗಹತ್ಥಂ ತತ್ಥೇವ ಅತ್ತಾನಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ತಂ ಕುಲಪುತ್ತಂ ಓವದಿತ್ವಾ ಆಕಾಸಂ ಉಪ್ಪತಿತ್ವಾ ಪುನ ಅತ್ತನೋ ವಸನಟ್ಠಾನಮೇವ ಗಚ್ಛತಿ। ಅಥೇವಂ ಓವದಿಯಮಾನಾ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಚಿನ್ತಯಿಂಸು – ‘‘ಸತ್ಥಾ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಮನಂ ಜಾನಿತ್ವಾ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಸಮೀಪೇ ಠಿತಂಯೇವ ಅತ್ತಾನಂ ದಸ್ಸೇತಿ; ತಸ್ಮಿಂ ಖಣೇ, ‘ಭನ್ತೇ, ಇಧ ನಿಸೀದಥ, ಇಧ ನಿಸೀದಥಾ’ತಿ ಆಸನಪರಿಯೇಸನಂ ನಾಮ ಭಾರೋ’’ತಿ। ತೇ ಆಸನಂ ಪಞ್ಞಪೇತ್ವಾವ ವಿಹರನ್ತಿ। ಯಸ್ಸ ಪೀಠಂ ಅತ್ಥಿ, ಸೋ ತಂ ಪಞ್ಞಪೇತಿ। ಯಸ್ಸ ನತ್ಥಿ, ಸೋ ಮಞ್ಚಂ ವಾ ಫಲಕಂ ವಾ ಕಟ್ಠಂ ವಾ ಪಾಸಾಣಂ ವಾ ವಾಲಿಕಪುಞ್ಜಂ ವಾ ಪಞ್ಞಪೇತಿ। ತಂ ಅಲಭಮಾನಾ ಪುರಾಣಪಣ್ಣಾನಿಪಿ ಸಙ್ಕಡ್ಢಿತ್ವಾ ತತ್ಥ ಪಂಸುಕೂಲಂ ಪತ್ಥರಿತ್ವಾ ಠಪೇನ್ತಿ। ಇಧ ಪನ ಪಕತಿಪಞ್ಞತ್ತಮೇವ ಆಸನಂ ಅಹೋಸಿ, ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಪಞ್ಞತ್ತೇ ಆಸನೇ ನಿಸೀದೀ’’ತಿ।
Paññatte āsaneti buddhakāle kira yattha yattha ekopi bhikkhu viharati, sabbattha buddhāsanaṃ paññattameva hoti. Kasmā? Bhagavā kira attano santike kammaṭṭhānaṃ gahetvā phāsukaṭṭhāne viharante manasi karoti ‘‘asuko mayhaṃ santike kammaṭṭhānaṃ gahetvā gato, sakkhissati nu kho visesaṃ nibbattetuṃ no vā’’ti. Atha naṃ passati kammaṭṭhānaṃ vissajjetvā akusalavitakke vitakkayamānaṃ, tato ‘‘kathañhi nāma mādisassa satthu santike kammaṭṭhānaṃ gahetvā viharantaṃ imaṃ kulaputtaṃ akusalavitakkā abhibhavitvā anamatagge vaṭṭadukkhe saṃsāressantī’’ti tassa anuggahatthaṃ tattheva attānaṃ dassetvā taṃ kulaputtaṃ ovaditvā ākāsaṃ uppatitvā puna attano vasanaṭṭhānameva gacchati. Athevaṃ ovadiyamānā te bhikkhū cintayiṃsu – ‘‘satthā amhākaṃ manaṃ jānitvā āgantvā amhākaṃ samīpe ṭhitaṃyeva attānaṃ dasseti; tasmiṃ khaṇe, ‘bhante, idha nisīdatha, idha nisīdathā’ti āsanapariyesanaṃ nāma bhāro’’ti. Te āsanaṃ paññapetvāva viharanti. Yassa pīṭhaṃ atthi, so taṃ paññapeti. Yassa natthi, so mañcaṃ vā phalakaṃ vā kaṭṭhaṃ vā pāsāṇaṃ vā vālikapuñjaṃ vā paññapeti. Taṃ alabhamānā purāṇapaṇṇānipi saṅkaḍḍhitvā tattha paṃsukūlaṃ pattharitvā ṭhapenti. Idha pana pakatipaññattameva āsanaṃ ahosi, taṃ sandhāya vuttaṃ – ‘‘paññatte āsane nisīdī’’ti.
ಕಾಯ ನುತ್ಥಾತಿ ಕತಮಾಯ ನು ಕಥಾಯ ಸನ್ನಿಸಿನ್ನಾ ಭವಥಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ‘‘ಕಾಯ ನೇತ್ಥಾ’’ತಿಪಿ ಪಾಳಿ, ತಸ್ಸಾ ಕತಮಾಯ ನು ಏತ್ಥಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ‘‘ಕಾಯ ನೋತ್ಥಾ’’ತಿಪಿ ಪಾಳಿ, ತಸ್ಸಾಪಿ ಪುರಿಮೋಯೇವ ಅತ್ಥೋ। ಅನ್ತರಾ ಕಥಾತಿ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಮನಸಿಕಾರಉದ್ದೇಸಪರಿಪುಚ್ಛಾದೀನಂ ಅನ್ತರಾ ಅಞ್ಞಾ ಏಕಾ ಕಥಾ। ವಿಪ್ಪಕತಾತಿ ಮಮ ಆಗಮನಪಚ್ಚಯಾ ಅಪರಿನಿಟ್ಠಿತಾ ಸಿಖಂ ಅಪ್ಪತ್ತಾ। ಅಥ ಭಗವಾ ಅನುಪ್ಪತ್ತೋತಿ ಅಥ ಏತಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ಭಗವಾ ಆಗತೋ। ಧಮ್ಮೀ ವಾ ಕಥಾತಿ ದಸಕಥಾವತ್ಥುನಿಸ್ಸಿತಾ ವಾ ಧಮ್ಮೀ ಕಥಾ। ಅರಿಯೋ ವಾ ತುಣ್ಹೀಭಾವೋತಿ ಏತ್ಥ ಪನ ದುತಿಯಜ್ಝಾನಮ್ಪಿ ಅರಿಯೋ ತುಣ್ಹೀಭಾವೋ ಮೂಲಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಮ್ಪಿ। ತಸ್ಮಾ ತಂ ಝಾನಂ ಅಪ್ಪೇತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನೋಪಿ, ಮೂಲಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನೋಪಿ ಭಿಕ್ಖು ಅರಿಯೇನ ತುಣ್ಹೀಭಾವೇನ ನಿಸಿನ್ನೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Kāyanutthāti katamāya nu kathāya sannisinnā bhavathāti attho. ‘‘Kāya netthā’’tipi pāḷi, tassā katamāya nu etthāti attho. ‘‘Kāya notthā’’tipi pāḷi, tassāpi purimoyeva attho. Antarā kathāti kammaṭṭhānamanasikārauddesaparipucchādīnaṃ antarā aññā ekā kathā. Vippakatāti mama āgamanapaccayā apariniṭṭhitā sikhaṃ appattā. Atha bhagavā anuppattoti atha etasmiṃ kāle bhagavā āgato. Dhammī vā kathāti dasakathāvatthunissitā vā dhammī kathā. Ariyo vā tuṇhībhāvoti ettha pana dutiyajjhānampi ariyo tuṇhībhāvo mūlakammaṭṭhānampi. Tasmā taṃ jhānaṃ appetvā nisinnopi, mūlakammaṭṭhānaṃ gahetvā nisinnopi bhikkhu ariyena tuṇhībhāvena nisinnoti veditabbo.
೨೭೪. ದ್ವೇಮಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪರಿಯೇಸನಾತಿ ಕೋ ಅನುಸನ್ಧಿ? ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಸಮ್ಮುಖಾ ಧಮ್ಮಿಂ ಕಥಂ ಸೋಸ್ಸಾಮಾತಿ ಥೇರಸ್ಸ ಭಾರಂ ಅಕಂಸು, ಥೇರೋ ತೇಸಂ ಅಸ್ಸಮಗಮನಮಕಾಸಿ। ತೇ ತತ್ಥ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಅತಿರಚ್ಛಾನಕಥಿಕಾ ಹುತ್ವಾ ಧಮ್ಮಿಯಾ ಕಥಾಯ ನಿಸೀದಿಂಸು। ಅಥ ಭಗವಾ ‘‘ಅಯಂ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಪರಿಯೇಸನಾ ಅರಿಯಪರಿಯೇಸನಾ ನಾಮಾ’’ತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ಇಮಂ ದೇಸನಂ ಆರಭಿ। ತತ್ಥ ಕತಮಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅನರಿಯಪರಿಯೇಸನಾತಿ ಏತ್ಥ ಯಥಾ ಮಗ್ಗಕುಸಲೋ ಪುರಿಸೋ ಪಠಮಂ ವಜ್ಜೇತಬ್ಬಂ ಅಪಾಯಮಗ್ಗಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ವಾಮಂ ಮುಞ್ಚಿತ್ವಾ ದಕ್ಖಿಣಂ ಗಣ್ಹಾ’’ತಿ ವದತಿ। ಏವಂ ಭಗವಾ ದೇಸನಾಕುಸಲತಾಯ ಪಠಮಂ ವಜ್ಜೇತಬ್ಬಂ ಅನರಿಯಪರಿಯೇಸನಂ ಆಚಿಕ್ಖಿತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾ ಇತರಂ ಆಚಿಕ್ಖಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಉದ್ದೇಸಾನುಕ್ಕಮಂ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಏವಮಾಹ। ಜಾತಿಧಮ್ಮೋತಿ ಜಾಯನಸಭಾವೋ। ಜರಾಧಮ್ಮೋತಿ ಜೀರಣಸಭಾವೋ। ಬ್ಯಾಧಿಧಮ್ಮೋತಿ ಬ್ಯಾಧಿಸಭಾವೋ। ಮರಣಧಮ್ಮೋತಿ ಮರಣಸಭಾವೋ। ಸೋಕಧಮ್ಮೋತಿ ಸೋಚನಕಸಭಾವೋ। ಸಂಕಿಲೇಸಧಮ್ಮೋತಿ ಸಂಕಿಲಿಸ್ಸನಸಭಾವೋ।
274.Dvemā, bhikkhave, pariyesanāti ko anusandhi? Te bhikkhū sammukhā dhammiṃ kathaṃ sossāmāti therassa bhāraṃ akaṃsu, thero tesaṃ assamagamanamakāsi. Te tattha nisīditvā atiracchānakathikā hutvā dhammiyā kathāya nisīdiṃsu. Atha bhagavā ‘‘ayaṃ tumhākaṃ pariyesanā ariyapariyesanā nāmā’’ti dassetuṃ imaṃ desanaṃ ārabhi. Tattha katamā ca, bhikkhave, anariyapariyesanāti ettha yathā maggakusalo puriso paṭhamaṃ vajjetabbaṃ apāyamaggaṃ dassento ‘‘vāmaṃ muñcitvā dakkhiṇaṃ gaṇhā’’ti vadati. Evaṃ bhagavā desanākusalatāya paṭhamaṃ vajjetabbaṃ anariyapariyesanaṃ ācikkhitvā pacchā itaraṃ ācikkhissāmīti uddesānukkamaṃ bhinditvā evamāha. Jātidhammoti jāyanasabhāvo. Jarādhammoti jīraṇasabhāvo. Byādhidhammoti byādhisabhāvo. Maraṇadhammoti maraṇasabhāvo. Sokadhammoti socanakasabhāvo. Saṃkilesadhammoti saṃkilissanasabhāvo.
ಪುತ್ತಭರಿಯನ್ತಿ ಪುತ್ತಾ ಚ ಭರಿಯಾ ಚ। ಏಸ ನಯೋ ಸಬ್ಬತ್ಥ। ಜಾತರೂಪರಜತನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಪನ ಜಾತರೂಪನ್ತಿ ಸುವಣ್ಣಂ। ರಜತನ್ತಿ ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ವೋಹಾರೂಪಗಂ ಲೋಹಮಾಸಕಾದಿ। ಜಾತಿಧಮ್ಮಾ ಹೇತೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಉಪಧಯೋತಿ ಏತೇ ಪಞ್ಚಕಾಮಗುಣೂಪಧಯೋ ನಾಮ ಹೋನ್ತಿ, ತೇ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಜಾತಿಧಮ್ಮಾತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಬ್ಯಾಧಿಧಮ್ಮವಾರಾದೀಸು ಜಾತರೂಪರಜತಂ ನ ಗಹಿತಂ, ನ ಹೇತಸ್ಸ ಸೀಸರೋಗಾದಯೋ ಬ್ಯಾಧಯೋ ನಾಮ ಹೋನ್ತಿ, ನ ಸತ್ತಾನಂ ವಿಯ ಚುತಿಸಙ್ಖಾತಂ ಮರಣಂ, ನ ಸೋಕೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ಅಯಾದೀಹಿ ಪನ ಸಂಕಿಲೇಸೇಹಿ ಸಂಕಿಲಿಸ್ಸತೀತಿ ಸಂಕಿಲೇಸಧಮ್ಮವಾರೇ ಗಹಿತಂ। ತಥಾ ಉತುಸಮುಟ್ಠಾನತ್ತಾ ಜಾತಿಧಮ್ಮವಾರೇ। ಮಲಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಜೀರಣತೋ ಜರಾಧಮ್ಮವಾರೇ ಚ।
Puttabhariyanti puttā ca bhariyā ca. Esa nayo sabbattha. Jātarūparajatanti ettha pana jātarūpanti suvaṇṇaṃ. Rajatanti yaṃkiñci vohārūpagaṃ lohamāsakādi. Jātidhammā hete, bhikkhave, upadhayoti ete pañcakāmaguṇūpadhayo nāma honti, te sabbepi jātidhammāti dasseti. Byādhidhammavārādīsu jātarūparajataṃ na gahitaṃ, na hetassa sīsarogādayo byādhayo nāma honti, na sattānaṃ viya cutisaṅkhātaṃ maraṇaṃ, na soko uppajjati. Ayādīhi pana saṃkilesehi saṃkilissatīti saṃkilesadhammavāre gahitaṃ. Tathā utusamuṭṭhānattā jātidhammavāre. Malaṃ gahetvā jīraṇato jarādhammavāre ca.
೨೭೫. ಅಯಂ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅರಿಯಾ ಪರಿಯೇಸನಾತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಯಂ ನಿದ್ದೋಸತಾಯಪಿ ಅರಿಯೇಹಿ ಪರಿಯೇಸಿತಬ್ಬತಾಯಪಿ ಅರಿಯಪರಿಯೇಸನಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
275.Ayaṃ, bhikkhave, ariyā pariyesanāti, bhikkhave, ayaṃ niddosatāyapi ariyehi pariyesitabbatāyapi ariyapariyesanāti veditabbā.
೨೭೬. ಅಹಮ್ಪಿ ಸುದಂ, ಭಿಕ್ಖವೇತಿ ಕಸ್ಮಾ ಆರಭಿ? ಮೂಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಮಹಾಭಿನಿಕ್ಖಮನಂ ದಸ್ಸೇತುಂ। ಏವಂ ಕಿರಸ್ಸ ಅಹೋಸಿ – ‘‘ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಹಮ್ಪಿ ಪುಬ್ಬೇ ಅನರಿಯಪರಿಯೇಸನಂ ಪರಿಯೇಸಿಂ। ಸ್ವಾಹಂ ತಂ ಪಹಾಯ ಅರಿಯಪರಿಯೇಸನಂ ಪರಿಯೇಸಿತ್ವಾ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಂ ಪತ್ತೋ। ಪಞ್ಚವಗ್ಗಿಯಾಪಿ ಅನರಿಯಪರಿಯೇಸನಂ ಪರಿಯೇಸಿಂಸು। ತೇ ತಂ ಪಹಾಯ ಅರಿಯಪರಿಯೇಸನಂ ಪರಿಯೇಸಿತ್ವಾ ಖೀಣಾಸವಭೂಮಿಂ ಪತ್ತಾ। ತುಮ್ಹೇಪಿ ಮಮ ಚೇವ ಪಞ್ಚವಗ್ಗಿಯಾನಞ್ಚ ಮಗ್ಗಂ ಆರುಳ್ಹಾ। ಅರಿಯಪರಿಯೇಸನಾ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಪರಿಯೇಸನಾ’’ತಿ ಮೂಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಅತ್ತನೋ ಮಹಾಭಿನಿಕ್ಖಮನಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ಇಮಂ ದೇಸನಂ ಆರಭಿ।
276.Ahampi sudaṃ, bhikkhaveti kasmā ārabhi? Mūlato paṭṭhāya mahābhinikkhamanaṃ dassetuṃ. Evaṃ kirassa ahosi – ‘‘bhikkhave, ahampi pubbe anariyapariyesanaṃ pariyesiṃ. Svāhaṃ taṃ pahāya ariyapariyesanaṃ pariyesitvā sabbaññutaṃ patto. Pañcavaggiyāpi anariyapariyesanaṃ pariyesiṃsu. Te taṃ pahāya ariyapariyesanaṃ pariyesitvā khīṇāsavabhūmiṃ pattā. Tumhepi mama ceva pañcavaggiyānañca maggaṃ āruḷhā. Ariyapariyesanā tumhākaṃ pariyesanā’’ti mūlato paṭṭhāya attano mahābhinikkhamanaṃ dassetuṃ imaṃ desanaṃ ārabhi.
೨೭೭. ತತ್ಥ ದಹರೋವ ಸಮಾನೋತಿ ತರುಣೋವ ಸಮಾನೋ। ಸುಸುಕಾಳಕೇಸೋತಿ ಸುಟ್ಠು ಕಾಳಕೇಸೋ, ಅಞ್ಜನವಣ್ಣಕೇಸೋವ ಹುತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಭದ್ರೇನಾತಿ ಭದ್ದಕೇನ। ಪಠಮೇನ ವಯಸಾತಿ ತಿಣ್ಣಂ ವಯಾನಂ ಪಠಮವಯೇನ। ಅಕಾಮಕಾನನ್ತಿ ಅನಿಚ್ಛಮಾನಾನಂ, ಅನಾದರತ್ಥೇ ಸಾಮಿವಚನಂ। ಅಸ್ಸೂನಿ ಮುಖೇ ಏತೇಸನ್ತಿ ಅಸ್ಸುಮುಖಾ; ತೇಸಂ ಅಸ್ಸುಮುಖಾನಂ, ಅಸ್ಸುಕಿಲಿನ್ನಮುಖಾನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ರುದನ್ತಾನನ್ತಿ ಕನ್ದಿತ್ವಾ ರೋದಮಾನಾನಂ। ಕಿಂ ಕುಸಲಗವೇಸೀತಿ ಕಿಂ ಕುಸಲನ್ತಿ ಗವೇಸಮಾನೋ। ಅನುತ್ತರಂ ಸನ್ತಿವರಪದನ್ತಿ ಉತ್ತಮಂ ಸನ್ತಿಸಙ್ಖಾತಂ ವರಪದಂ, ನಿಬ್ಬಾನಂ ಪರಿಯೇಸಮಾನೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯೇನ ಆಳಾರೋ ಕಾಲಾಮೋತಿ ಏತ್ಥ ಆಳಾರೋತಿ ತಸ್ಸ ನಾಮಂ, ದೀಘಪಿಙ್ಗಲೋ ಕಿರೇಸೋ। ತೇನಸ್ಸ ಆಳಾರೋತಿ ನಾಮಂ ಅಹೋಸಿ। ಕಾಲಾಮೋತಿ ಗೋತ್ತಂ। ವಿಹರತಾಯಸ್ಮಾತಿ ವಿಹರತು ಆಯಸ್ಮಾ। ಯತ್ಥ ವಿಞ್ಞೂ ಪುರಿಸೋತಿ ಯಸ್ಮಿಂ ಧಮ್ಮೇ ಪಣ್ಡಿತೋ ಪುರಿಸೋ। ಸಕಂ ಆಚರಿಯಕನ್ತಿ ಅತ್ತನೋ ಆಚರಿಯಸಮಯಂ। ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರೇಯ್ಯಾತಿ ಪಟಿಲಭಿತ್ವಾ ವಿಹರೇಯ್ಯ। ಏತ್ತಾವತಾ ತೇನ ಓಕಾಸೋ ಕತೋ ಹೋತಿ। ತಂ ಧಮ್ಮನ್ತಿ ತಂ ತೇಸಂ ಸಮಯಂ ತನ್ತಿಂ। ಪರಿಯಾಪುಣಿನ್ತಿ ಸುತ್ವಾವ ಉಗ್ಗಣ್ಹಿಂ।
277. Tattha daharova samānoti taruṇova samāno. Susukāḷakesoti suṭṭhu kāḷakeso, añjanavaṇṇakesova hutvāti attho. Bhadrenāti bhaddakena. Paṭhamena vayasāti tiṇṇaṃ vayānaṃ paṭhamavayena. Akāmakānanti anicchamānānaṃ, anādaratthe sāmivacanaṃ. Assūni mukhe etesanti assumukhā; tesaṃ assumukhānaṃ, assukilinnamukhānanti attho. Rudantānanti kanditvā rodamānānaṃ. Kiṃkusalagavesīti kiṃ kusalanti gavesamāno. Anuttaraṃ santivarapadanti uttamaṃ santisaṅkhātaṃ varapadaṃ, nibbānaṃ pariyesamānoti attho. Yena āḷāro kālāmoti ettha āḷāroti tassa nāmaṃ, dīghapiṅgalo kireso. Tenassa āḷāroti nāmaṃ ahosi. Kālāmoti gottaṃ. Viharatāyasmāti viharatu āyasmā. Yattha viññū purisoti yasmiṃ dhamme paṇḍito puriso. Sakaṃ ācariyakanti attano ācariyasamayaṃ. Upasampajja vihareyyāti paṭilabhitvā vihareyya. Ettāvatā tena okāso kato hoti. Taṃ dhammanti taṃ tesaṃ samayaṃ tantiṃ. Pariyāpuṇinti sutvāva uggaṇhiṃ.
ಓಟ್ಠಪಹತಮತ್ತೇನಾತಿ ತೇನ ವುತ್ತಸ್ಸ ಪಟಿಗ್ಗಹಣತ್ಥಂ ಓಟ್ಠಪಹರಣಮತ್ತೇನ; ಅಪರಾಪರಂ ಕತ್ವಾ ಓಟ್ಠಸಞ್ಚರಣಮತ್ತಕೇನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಲಪಿತಲಾಪನಮತ್ತೇನಾತಿ ತೇನ ಲಪಿತಸ್ಸ ಪಟಿಲಾಪನಮತ್ತಕೇನ। ಞಾಣವಾದನ್ತಿ ಜಾನಾಮೀತಿ ವಾದಂ । ಥೇರವಾದನ್ತಿ ಥಿರಭಾವವಾದಂ, ಥೇರೋ ಅಹಮೇತ್ಥಾತಿ ಏತಂ ವಚನಂ। ಅಹಞ್ಚೇವ ಅಞ್ಞೇ ಚಾತಿ ನ ಕೇವಲಂ ಅಹಂ, ಅಞ್ಞೇಪಿ ಬಹೂ ಏವಂ ವದನ್ತಿ। ಕೇವಲಂ ಸದ್ಧಾಮತ್ತಕೇನಾತಿ ಪಞ್ಞಾಯ ಅಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಸುದ್ಧೇನ ಸದ್ಧಾಮತ್ತಕೇನೇವ। ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಕಿರ ವಾಚಾಯ ಧಮ್ಮಂ ಉಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೋಯೇವ, ‘‘ನ ಕಾಲಾಮಸ್ಸ ವಾಚಾಯ ಪರಿಯತ್ತಿಮತ್ತಮೇವ ಅಸ್ಮಿಂ ಧಮ್ಮೇ, ಅದ್ಧಾ ಏಸ ಸತ್ತನ್ನಂ ಸಮಾಪತ್ತೀನಂ ಲಾಭೀ’’ತಿ ಅಞ್ಞಾಸಿ, ತೇನಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ।
Oṭṭhapahatamattenāti tena vuttassa paṭiggahaṇatthaṃ oṭṭhapaharaṇamattena; aparāparaṃ katvā oṭṭhasañcaraṇamattakenāti attho. Lapitalāpanamattenāti tena lapitassa paṭilāpanamattakena. Ñāṇavādanti jānāmīti vādaṃ . Theravādanti thirabhāvavādaṃ, thero ahametthāti etaṃ vacanaṃ. Ahañceva aññe cāti na kevalaṃ ahaṃ, aññepi bahū evaṃ vadanti. Kevalaṃ saddhāmattakenāti paññāya asacchikatvā suddhena saddhāmattakeneva. Bodhisatto kira vācāya dhammaṃ uggaṇhantoyeva, ‘‘na kālāmassa vācāya pariyattimattameva asmiṃ dhamme, addhā esa sattannaṃ samāpattīnaṃ lābhī’’ti aññāsi, tenassa etadahosi.
ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಂ ಪವೇದೇಸೀತಿ ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಪರಿಯೋಸಾನಾ ಸತ್ತ ಸಮಾಪತ್ತಿಯೋ ಮಂ ಜಾನಾಪೇಸಿ। ಸದ್ಧಾತಿ ಇಮಾಸಂ ಸತ್ತನ್ನಂ ಸಮಾಪತ್ತೀನಂ ನಿಬ್ಬತ್ತನತ್ಥಾಯ ಸದ್ಧಾ। ವೀರಿಯಾದೀಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಪದಹೇಯ್ಯನ್ತಿ ಪಯೋಗಂ ಕರೇಯ್ಯಂ। ನಚಿರಸ್ಸೇವ ತಂ ಧಮ್ಮಂ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹಾಸಿನ್ತಿ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಕಿರ ವೀರಿಯಂ ಪಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಕತಿಪಾಹಞ್ಞೇವ ಸತ್ತ ಸುವಣ್ಣನಿಸ್ಸೇಣಿಯೋ ಪಸಾರೇನ್ತೋ ವಿಯ ಸತ್ತ ಸಮಾಪತ್ತಿಯೋ ನಿಬ್ಬತ್ತೇಸಿ; ತಸ್ಮಾ ಏವಮಾಹ।
Ākiñcaññāyatanaṃ pavedesīti ākiñcaññāyatanapariyosānā satta samāpattiyo maṃ jānāpesi. Saddhāti imāsaṃ sattannaṃ samāpattīnaṃ nibbattanatthāya saddhā. Vīriyādīsupi eseva nayo. Padaheyyanti payogaṃ kareyyaṃ. Nacirasseva taṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsinti bodhisatto kira vīriyaṃ paggahetvā katipāhaññeva satta suvaṇṇanisseṇiyo pasārento viya satta samāpattiyo nibbattesi; tasmā evamāha.
ಲಾಭಾ ನೋ, ಆವುಸೋತಿ ಅನುಸೂಯಕೋ ಕಿರೇಸ ಕಾಲಾಮೋ। ತಸ್ಮಾ ‘‘ಅಯಂ ಅಧುನಾಗತೋ, ಕಿನ್ತಿ ಕತ್ವಾ ಇಮಂ ಧಮ್ಮಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇಸೀ’’ತಿ ಉಸೂಯಂ ಅಕತ್ವಾ ಪಸನ್ನೋ ಪಸಾದಂ ಪವೇದೇನ್ತೋ ಏವಮಾಹ। ಉಭೋವ ಸನ್ತಾ ಇಮಂ ಗಣಂ ಪರಿಹರಾಮಾತಿ ‘‘ಮಹಾ ಅಯಂ ಗಣೋ, ದ್ವೇಪಿ ಜನಾ ಪರಿಹರಾಮಾ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಗಣಸ್ಸ ಸಞ್ಞಂ ಅದಾಸಿ, ‘‘ಅಹಮ್ಪಿ ಸತ್ತನ್ನಂ ಸಮಾಪತ್ತೀನಂ ಲಾಭೀ, ಮಹಾಪುರಿಸೋಪಿ ಸತ್ತನ್ನಮೇವ , ಏತ್ತಕಾ ಜನಾ ಮಹಾಪುರಿಸಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಪರಿಕಮ್ಮಂ ಉಗ್ಗಣ್ಹಥ, ಏತ್ತಕಾ ಮಯ್ಹ’’ನ್ತಿ ಮಜ್ಝೇ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಅದಾಸಿ। ಉಳಾರಾಯಾತಿ ಉತ್ತಮಾಯ। ಪೂಜಾಯಾತಿ ಕಾಲಾಮಸ್ಸ ಕಿರ ಉಪಟ್ಠಾಕಾ ಇತ್ಥಿಯೋಪಿ ಪುರಿಸಾಪಿ ಗನ್ಧಮಾಲಾದೀನಿ ಗಹೇತ್ವಾ ಆಗಚ್ಛನ್ತಿ। ಕಾಲಾಮೋ – ‘‘ಗಚ್ಛಥ, ಮಹಾಪುರಿಸಂ ಪೂಜೇಥಾ’’ತಿ ವದತಿ। ತೇ ತಂ ಪೂಜೇತ್ವಾ ಯಂ ಅವಸಿಟ್ಠಂ ಹೋತಿ, ತೇನ ಕಾಲಾಮಂ ಪೂಜೇನ್ತಿ। ಮಹಗ್ಘಾನಿ ಮಞ್ಚಪೀಠಾನಿ ಆಹರನ್ತಿ; ತಾನಿಪಿ ಮಹಾಪುರಿಸಸ್ಸ ದಾಪೇತ್ವಾ ಯದಿ ಅವಸಿಟ್ಠಂ ಹೋತಿ, ಅತ್ತನಾ ಗಣ್ಹಾತಿ। ಗತಗತಟ್ಠಾನೇ ವರಸೇನಾಸನಂ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಜಗ್ಗಾಪೇತ್ವಾ ಸೇಸಕಂ ಅತ್ತನಾ ಗಣ್ಹಾತಿ। ಏವಂ ಉಳಾರಾಯ ಪೂಜಾಯ ಪೂಜೇಸಿ। ನಾಯಂ ಧಮ್ಮೋ ನಿಬ್ಬಿದಾಯಾತಿಆದೀಸು ಅಯಂ ಸತ್ತಸಮಾಪತ್ತಿಧಮ್ಮೋ ನೇವ ವಟ್ಟೇ ನಿಬ್ಬಿನ್ದನತ್ಥಾಯ, ನ ವಿರಜ್ಜನತ್ಥಾಯ, ನ ರಾಗಾದಿನಿರೋಧತ್ಥಾಯ, ನ ಉಪಸಮತ್ಥಾಯ, ನ ಅಭಿಞ್ಞೇಯ್ಯಧಮ್ಮಂ ಅಭಿಜಾನನತ್ಥಾಯ, ನ ಚತುಮಗ್ಗಸಮ್ಬೋಧಾಯ, ನ ನಿಬ್ಬಾನಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಯ ಸಂವತ್ತತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
Lābhā no, āvusoti anusūyako kiresa kālāmo. Tasmā ‘‘ayaṃ adhunāgato, kinti katvā imaṃ dhammaṃ nibbattesī’’ti usūyaṃ akatvā pasanno pasādaṃ pavedento evamāha. Ubhova santā imaṃ gaṇaṃ pariharāmāti ‘‘mahā ayaṃ gaṇo, dvepi janā pariharāmā’’ti vatvā gaṇassa saññaṃ adāsi, ‘‘ahampi sattannaṃ samāpattīnaṃ lābhī, mahāpurisopi sattannameva , ettakā janā mahāpurisassa santike parikammaṃ uggaṇhatha, ettakā mayha’’nti majjhe bhinditvā adāsi. Uḷārāyāti uttamāya. Pūjāyāti kālāmassa kira upaṭṭhākā itthiyopi purisāpi gandhamālādīni gahetvā āgacchanti. Kālāmo – ‘‘gacchatha, mahāpurisaṃ pūjethā’’ti vadati. Te taṃ pūjetvā yaṃ avasiṭṭhaṃ hoti, tena kālāmaṃ pūjenti. Mahagghāni mañcapīṭhāni āharanti; tānipi mahāpurisassa dāpetvā yadi avasiṭṭhaṃ hoti, attanā gaṇhāti. Gatagataṭṭhāne varasenāsanaṃ bodhisattassa jaggāpetvā sesakaṃ attanā gaṇhāti. Evaṃ uḷārāya pūjāya pūjesi. Nāyaṃ dhammo nibbidāyātiādīsu ayaṃ sattasamāpattidhammo neva vaṭṭe nibbindanatthāya, na virajjanatthāya, na rāgādinirodhatthāya, na upasamatthāya, na abhiññeyyadhammaṃ abhijānanatthāya, na catumaggasambodhāya, na nibbānasacchikiriyāya saṃvattatīti attho.
ಯಾವದೇವ ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನೂಪಪತ್ತಿಯಾತಿ ಯಾವ ಸಟ್ಠಿಕಪ್ಪಸಹಸ್ಸಾಯುಪರಿಮಾಣೇ ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಭವೇ ಉಪಪತ್ತಿ, ತಾವದೇವ ಸಂವತ್ತತಿ, ನ ತತೋ ಉದ್ಧಂ। ಏವಮಯಂ ಪುನರಾವತ್ತನಧಮ್ಮೋಯೇವ; ಯಞ್ಚ ಠಾನಂ ಪಾಪೇತಿ, ತಂ ಜಾತಿಜರಾಮರಣೇಹಿ ಅಪರಿಮುತ್ತಮೇವ ಮಚ್ಚುಪಾಸಪರಿಕ್ಖಿತ್ತಮೇವಾತಿ। ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಚ ಪನ ಮಹಾಸತ್ತೋ ಯಥಾ ನಾಮ ಛಾತಜ್ಝತ್ತಪುರಿಸೋ ಮನುಞ್ಞಭೋಜನಂ ಲಭಿತ್ವಾ ಸಮ್ಪಿಯಾಯಮಾನೋಪಿ ಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ಪಿತ್ತವಸೇನ ವಾ ಸೇಮ್ಹವಸೇನ ವಾ ಮಕ್ಖಿಕಾವಸೇನ ವಾ ಛಡ್ಡೇತ್ವಾ ಪುನ ಏಕಂ ಪಿಣ್ಡಮ್ಪಿ ಭುಞ್ಜಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಮನಂ ನ ಉಪ್ಪಾದೇತಿ; ಏವಮೇವ ಇಮಾ ಸತ್ತ ಸಮಾಪತ್ತಿಯೋ ಮಹನ್ತೇನ ಉಸ್ಸಾಹೇನ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತ್ವಾಪಿ, ತಾಸು ಇಮಂ ಪುನರಾವತ್ತಿಕಾದಿಭೇದಂ ಆದೀನವಂ ದಿಸ್ವಾ, ಪುನ ಇಮಂ ಧಮ್ಮಂ ಆವಜ್ಜಿಸ್ಸಾಮಿ ವಾ ಸಮಾಪಜ್ಜಿಸ್ಸಾಮಿ ವಾ ಅಧಿಟ್ಠಹಿಸ್ಸಾಮಿ ವಾ ವುಟ್ಠಹಿಸ್ಸಾಮಿ ವಾ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿಸ್ಸಾಮಿ ವಾತಿ ಚಿತ್ತಮೇವ ನ ಉಪ್ಪಾದೇಸಿ। ಅನಲಙ್ಕರಿತ್ವಾತಿ ಅಲಂ ಇಮಿನಾ, ಅಲಂ ಇಮಿನಾತಿ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಅಲಙ್ಕರಿತ್ವಾ। ನಿಬ್ಬಿಜ್ಜಾತಿ ನಿಬ್ಬಿನ್ದಿತ್ವಾ। ಅಪಕ್ಕಮಿನ್ತಿ ಅಗಮಾಸಿಂ।
Yāvadeva ākiñcaññāyatanūpapattiyāti yāva saṭṭhikappasahassāyuparimāṇe ākiñcaññāyatanabhave upapatti, tāvadeva saṃvattati, na tato uddhaṃ. Evamayaṃ punarāvattanadhammoyeva; yañca ṭhānaṃ pāpeti, taṃ jātijarāmaraṇehi aparimuttameva maccupāsaparikkhittamevāti. Tato paṭṭhāya ca pana mahāsatto yathā nāma chātajjhattapuriso manuññabhojanaṃ labhitvā sampiyāyamānopi bhuñjitvā pittavasena vā semhavasena vā makkhikāvasena vā chaḍḍetvā puna ekaṃ piṇḍampi bhuñjissāmīti manaṃ na uppādeti; evameva imā satta samāpattiyo mahantena ussāhena nibbattetvāpi, tāsu imaṃ punarāvattikādibhedaṃ ādīnavaṃ disvā, puna imaṃ dhammaṃ āvajjissāmi vā samāpajjissāmi vā adhiṭṭhahissāmi vā vuṭṭhahissāmi vā paccavekkhissāmi vāti cittameva na uppādesi. Analaṅkaritvāti alaṃ iminā, alaṃ imināti punappunaṃ alaṅkaritvā. Nibbijjāti nibbinditvā. Apakkaminti agamāsiṃ.
೨೭೮. ನ ಖೋ ರಾಮೋ ಇಮಂ ಧಮ್ಮನ್ತಿ ಇಧಾಪಿ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ತಂ ಧಮ್ಮಂ ಉಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೋಯೇವ ಅಞ್ಞಾಸಿ – ‘‘ನಾಯಂ ಅಟ್ಠಸಮಾಪತ್ತಿಧಮ್ಮೋ ಉದಕಸ್ಸ ವಾಚಾಯ ಉಗ್ಗಹಿತಮತ್ತೋವ, ಅದ್ಧಾ ಪನೇಸ ಅಟ್ಠಸಮಾಪತ್ತಿಲಾಭೀ’’ತಿ। ತೇನಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ನ ಖೋ ರಾಮೋ…ಪೇ॰… ಜಾನಂ ಪಸ್ಸಂ ವಿಹಾಸೀ’’ತಿ। ಸೇಸಮೇತ್ಥ ಪುರಿಮವಾರೇ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
278.Na kho rāmo imaṃ dhammanti idhāpi bodhisatto taṃ dhammaṃ uggaṇhantoyeva aññāsi – ‘‘nāyaṃ aṭṭhasamāpattidhammo udakassa vācāya uggahitamattova, addhā panesa aṭṭhasamāpattilābhī’’ti. Tenassa etadahosi – ‘‘na kho rāmo…pe… jānaṃ passaṃ vihāsī’’ti. Sesamettha purimavāre vuttanayeneva veditabbaṃ.
೨೭೯. ಯೇನ ಉರುವೇಲಾ ಸೇನಾನಿಗಮೋತಿ ಏತ್ಥ ಉರುವೇಲಾತಿ ಮಹಾವೇಲಾ, ಮಹಾವಾಲಿಕರಾಸೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಥ ವಾ ಉರೂತಿ ವಾಲಿಕಾ ವುಚ್ಚತಿ; ವೇಲಾತಿ ಮರಿಯಾದಾ, ವೇಲಾತಿಕ್ಕಮನಹೇತು ಆಹಟಾ ಉರು ಉರುವೇಲಾತಿ ಏವಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ಅತೀತೇ ಕಿರ ಅನುಪ್ಪನ್ನೇ ಬುದ್ಧೇ ದಸಸಹಸ್ಸಾ ಕುಲಪುತ್ತಾ ತಾಪಸಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ತಸ್ಮಿಂ ಪದೇಸೇ ವಿಹರನ್ತಾ ಏಕದಿವಸಂ ಸನ್ನಿಪತಿತ್ವಾ ಕತಿಕವತ್ತಂ ಅಕಂಸು – ‘‘ಕಾಯಕಮ್ಮವಚೀಕಮ್ಮಾನಿ ನಾಮ ಪರೇಸಮ್ಪಿ ಪಾಕಟಾನಿ ಹೋನ್ತಿ, ಮನೋಕಮ್ಮಂ ಪನ ಅಪಾಕಟಂ। ತಸ್ಮಾ ಯೋ ಕಾಮವಿತಕ್ಕಂ ವಾ ಬ್ಯಾಪಾದವಿತಕ್ಕಂ ವಾ ವಿಹಿಂಸಾವಿತಕ್ಕಂ ವಾ ವಿತಕ್ಕೇತಿ, ತಸ್ಸ ಅಞ್ಞೋ ಚೋದಕೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ; ಸೋ ಅತ್ತನಾವ ಅತ್ತಾನಂ ಚೋದೇತ್ವಾ ಪತ್ತಪುಟೇನ ವಾಲಿಕಂ ಆಹರಿತ್ವಾ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಆಕಿರತು, ಇದಮಸ್ಸ ದಣ್ಡಕಮ್ಮ’’ನ್ತಿ। ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಯೋ ತಾದಿಸಂ ವಿತಕ್ಕಂ ವಿತಕ್ಕೇತಿ, ಸೋ ತತ್ಥ ಪತ್ತಪುಟೇನ ವಾಲಿಕಂ ಆಕಿರತಿ, ಏವಂ ತತ್ಥ ಅನುಕ್ಕಮೇನ ಮಹಾವಾಲಿಕರಾಸಿ ಜಾತೋ। ತತೋ ತಂ ಪಚ್ಛಿಮಾ ಜನತಾ ಪರಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಚೇತಿಯಟ್ಠಾನಮಕಾಸಿ; ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಉರುವೇಲಾತಿ ಮಹಾವೇಲಾ, ಮಹಾವಾಲಿಕರಾಸೀತಿ ಅತ್ಥೋ’’ತಿ। ತಮೇವ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಅಥ ವಾ ಉರೂತಿ ವಾಲಿಕಾ ವುಚ್ಚತಿ, ವೇಲಾತಿ ಮರಿಯಾದಾ। ವೇಲಾತಿಕ್ಕಮನಹೇತು ಆಹಟಾ ಉರು ಉರುವೇಲಾತಿ ಏವಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ’’ತಿ।
279.Yena uruvelā senānigamoti ettha uruvelāti mahāvelā, mahāvālikarāsīti attho. Atha vā urūti vālikā vuccati; velāti mariyādā, velātikkamanahetu āhaṭā uru uruvelāti evamettha attho daṭṭhabbo. Atīte kira anuppanne buddhe dasasahassā kulaputtā tāpasapabbajjaṃ pabbajitvā tasmiṃ padese viharantā ekadivasaṃ sannipatitvā katikavattaṃ akaṃsu – ‘‘kāyakammavacīkammāni nāma paresampi pākaṭāni honti, manokammaṃ pana apākaṭaṃ. Tasmā yo kāmavitakkaṃ vā byāpādavitakkaṃ vā vihiṃsāvitakkaṃ vā vitakketi, tassa añño codako nāma natthi; so attanāva attānaṃ codetvā pattapuṭena vālikaṃ āharitvā imasmiṃ ṭhāne ākiratu, idamassa daṇḍakamma’’nti. Tato paṭṭhāya yo tādisaṃ vitakkaṃ vitakketi, so tattha pattapuṭena vālikaṃ ākirati, evaṃ tattha anukkamena mahāvālikarāsi jāto. Tato taṃ pacchimā janatā parikkhipitvā cetiyaṭṭhānamakāsi; taṃ sandhāya vuttaṃ – ‘‘uruvelāti mahāvelā, mahāvālikarāsīti attho’’ti. Tameva sandhāya vuttaṃ – ‘‘atha vā urūti vālikā vuccati, velāti mariyādā. Velātikkamanahetu āhaṭā uru uruvelāti evamettha attho daṭṭhabbo’’ti.
ಸೇನಾನಿಗಮೋತಿ ಸೇನಾಯ ನಿಗಮೋ। ಪಠಮಕಪ್ಪಿಕಾನಂ ಕಿರ ತಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಸೇನಾನಿವೇಸೋ ಅಹೋಸಿ; ತಸ್ಮಾ ಸೋ ಪದೇಸೋ ಸೇನಾನಿಗಮೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ‘‘ಸೇನಾನಿ-ಗಾಮೋ’’ತಿಪಿ ಪಾಠೋ। ಸೇನಾನೀ ನಾಮ ಸುಜಾತಾಯ ಪಿತಾ, ತಸ್ಸ ಗಾಮೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ತದವಸರಿನ್ತಿ ತತ್ಥ ಓಸರಿಂ। ರಮಣೀಯಂ ಭೂಮಿಭಾಗನ್ತಿ ಸುಪುಪ್ಫಿತನಾನಪ್ಪಕಾರಜಲಜಥಲಜಪುಪ್ಫವಿಚಿತ್ತಂ ಮನೋರಮ್ಮಂ ಭೂಮಿಭಾಗಂ। ಪಾಸಾದಿಕಞ್ಚ ವನಸಣ್ಡನ್ತಿ ಮೋರಪಿಞ್ಛಕಲಾಪಸದಿಸಂ ಪಸಾದಜನನವನಸಣ್ಡಞ್ಚ ಅದ್ದಸಂ। ನದಿಞ್ಚ ಸನ್ದನ್ತಿನ್ತಿ ಸನ್ದಮಾನಞ್ಚ ಮಣಿಕ್ಖನ್ಧಸದಿಸಂ ವಿಮಲನೀಲಸೀತಲಸಲಿಲಂ ನೇರಞ್ಜರಂ ನದಿಂ ಅದ್ದಸಂ। ಸೇತಕನ್ತಿ ಪರಿಸುದ್ಧಂ ನಿಕ್ಕದ್ದಮಂ। ಸುಪತಿತ್ಥನ್ತಿ ಅನುಪುಬ್ಬಗಮ್ಭೀರೇಹಿ ಸುನ್ದರೇಹಿ ತಿತ್ಥೇಹಿ ಉಪೇತಂ। ರಮಣೀಯನ್ತಿ ರಜತಪಟ್ಟಸದಿಸಂ ವಿಪ್ಪಕಿಣ್ಣವಾಲಿಕಂ ಪಹೂತಮಚ್ಛಕಚ್ಛಪಂ ಅಭಿರಾಮದಸ್ಸನಂ। ಸಮನ್ತಾ ಚ ಗೋಚರಗಾಮನ್ತಿ ತಸ್ಸ ಪದೇಸಸ್ಸ ಸಮನ್ತಾ ಅವಿದೂರೇ ಗಮನಾಗಮನಸಮ್ಪನ್ನಂ ಸಮ್ಪತ್ತಪಬ್ಬಜಿತಾನಂ ಸುಲಭಪಿಣ್ಡಂ ಗೋಚರಗಾಮಞ್ಚ ಅದ್ದಸಂ। ಅಲಂ ವತಾತಿ ಸಮತ್ಥಂ ವತ। ತತ್ಥೇವ ನಿಸೀದಿನ್ತಿ ಬೋಧಿಪಲ್ಲಙ್ಕೇ ನಿಸಜ್ಜಂ ಸನ್ಧಾಯಾಹ। ಉಪರಿಸುತ್ತಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ತತ್ಥೇವಾತಿ ದುಕ್ಕರಕಾರಿಕಟ್ಠಾನಂ ಅಧಿಪ್ಪೇತಂ, ಇಧ ಪನ ಬೋಧಿಪಲ್ಲಙ್ಕೋ। ತೇನಾಹ – ‘‘ತತ್ಥೇವ ನಿಸೀದಿ’’ನ್ತಿ। ಅಲಮಿದಂ ಪಧಾನಾಯಾತಿ ಇದಂ ಠಾನಂ ಪಧಾನತ್ಥಾಯ ಸಮತ್ಥನ್ತಿ ಏವಂ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ನಿಸೀದಿನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।
Senānigamoti senāya nigamo. Paṭhamakappikānaṃ kira tasmiṃ ṭhāne senāniveso ahosi; tasmā so padeso senānigamoti vuccati. ‘‘Senāni-gāmo’’tipi pāṭho. Senānī nāma sujātāya pitā, tassa gāmoti attho. Tadavasarinti tattha osariṃ. Ramaṇīyaṃ bhūmibhāganti supupphitanānappakārajalajathalajapupphavicittaṃ manorammaṃ bhūmibhāgaṃ. Pāsādikañca vanasaṇḍanti morapiñchakalāpasadisaṃ pasādajananavanasaṇḍañca addasaṃ. Nadiñca sandantinti sandamānañca maṇikkhandhasadisaṃ vimalanīlasītalasalilaṃ nerañjaraṃ nadiṃ addasaṃ. Setakanti parisuddhaṃ nikkaddamaṃ. Supatitthanti anupubbagambhīrehi sundarehi titthehi upetaṃ. Ramaṇīyanti rajatapaṭṭasadisaṃ vippakiṇṇavālikaṃ pahūtamacchakacchapaṃ abhirāmadassanaṃ. Samantā ca gocaragāmanti tassa padesassa samantā avidūre gamanāgamanasampannaṃ sampattapabbajitānaṃ sulabhapiṇḍaṃ gocaragāmañca addasaṃ. Alaṃ vatāti samatthaṃ vata. Tattheva nisīdinti bodhipallaṅke nisajjaṃ sandhāyāha. Uparisuttasmiñhi tatthevāti dukkarakārikaṭṭhānaṃ adhippetaṃ, idha pana bodhipallaṅko. Tenāha – ‘‘tattheva nisīdi’’nti. Alamidaṃ padhānāyāti idaṃ ṭhānaṃ padhānatthāya samatthanti evaṃ cintetvā nisīdinti attho.
೨೮೦. ಅಜ್ಝಗಮನ್ತಿ ಅಧಿಗಚ್ಛಿಂ ಪಟಿಲಭಿಂ। ಞಾಣಞ್ಚ ಪನ ಮೇ ದಸ್ಸನನ್ತಿ ಸಬ್ಬಧಮ್ಮದಸ್ಸನಸಮತ್ಥಞ್ಚ ಮೇ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಂ ಉದಪಾದಿ। ಅಕುಪ್ಪಾ ಮೇ ವಿಮುತ್ತೀತಿ ಮಯ್ಹಂ ಅರಹತ್ತಫಲವಿಮುತ್ತಿ ಅಕುಪ್ಪತಾಯ ಚ ಅಕುಪ್ಪಾರಮ್ಮಣತಾಯ ಚ ಅಕುಪ್ಪಾ, ಸಾ ಹಿ ರಾಗಾದೀಹಿ ನ ಕುಪ್ಪತೀತಿ ಅಕುಪ್ಪತಾಯಪಿ ಅಕುಪ್ಪಾ, ಅಕುಪ್ಪಂ ನಿಬ್ಬಾನಮಸ್ಸಾರಮ್ಮಣನ್ತಿಪಿ ಅಕುಪ್ಪಾ। ಅಯಮನ್ತಿಮಾ ಜಾತೀತಿ ಅಯಂ ಸಬ್ಬಪಚ್ಛಿಮಾ ಜಾತಿ। ನತ್ಥಿ ದಾನಿ ಪುನಬ್ಭವೋತಿ ಇದಾನಿ ಮೇ ಪುನ ಪಟಿಸನ್ಧಿ ನಾಮ ನತ್ಥೀತಿ ಏವಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಞಾಣಮ್ಪಿ ಮೇ ಉಪ್ಪನ್ನನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತಿ।
280.Ajjhagamanti adhigacchiṃ paṭilabhiṃ. Ñāṇañca pana me dassananti sabbadhammadassanasamatthañca me sabbaññutaññāṇaṃ udapādi. Akuppā me vimuttīti mayhaṃ arahattaphalavimutti akuppatāya ca akuppārammaṇatāya ca akuppā, sā hi rāgādīhi na kuppatīti akuppatāyapi akuppā, akuppaṃ nibbānamassārammaṇantipi akuppā. Ayamantimā jātīti ayaṃ sabbapacchimā jāti. Natthidāni punabbhavoti idāni me puna paṭisandhi nāma natthīti evaṃ paccavekkhaṇañāṇampi me uppannanti dasseti.
೨೮೧. ಅಧಿಗತೋತಿ ಪಟಿವಿದ್ಧೋ। ಧಮ್ಮೋತಿ ಚತುಸಚ್ಚಧಮ್ಮೋ। ಗಮ್ಭೀರೋತಿ ಉತ್ತಾನಭಾವಪಟಿಕ್ಖೇಪವಚನಮೇತಂ। ದುದ್ದಸೋತಿ ಗಮ್ಭೀರತ್ತಾವ ದುದ್ದಸೋ ದುಕ್ಖೇನ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ, ನ ಸಕ್ಕಾ ಸುಖೇನ ದಟ್ಠುಂ। ದುದ್ದಸತ್ತಾವ ದುರನುಬೋಧೋ, ದುಕ್ಖೇನ ಅವಬುಜ್ಝಿತಬ್ಬೋ, ನ ಸಕ್ಕಾ ಸುಖೇನ ಅವಬುಜ್ಝಿತುಂ। ಸನ್ತೋತಿ ನಿಬ್ಬುತೋ। ಪಣೀತೋತಿ ಅತಪ್ಪಕೋ। ಇದಂ ದ್ವಯಂ ಲೋಕುತ್ತರಮೇವ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಅತಕ್ಕಾವಚರೋತಿ ತಕ್ಕೇನ ಅವಚರಿತಬ್ಬೋ ಓಗಾಹಿತಬ್ಬೋ ನ ಹೋತಿ, ಞಾಣೇನೇವ ಅವಚರಿತಬ್ಬೋ। ನಿಪುಣೋತಿ ಸಣ್ಹೋ। ಪಣ್ಡಿತವೇದನೀಯೋತಿ ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪದಂ ಪಟಿಪನ್ನೇಹಿ ಪಣ್ಡಿತೇಹಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಆಲಯರಾಮಾತಿ ಸತ್ತಾ ಪಞ್ಚಸು ಕಾಮಗುಣೇಸು ಅಲ್ಲೀಯನ್ತಿ। ತಸ್ಮಾ ತೇ ಆಲಯಾತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ಅಟ್ಠಸತತಣ್ಹಾವಿಚರಿತಾನಿ ಆಲಯನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಆಲಯಾತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ತೇಹಿ ಆಲಯೇಹಿ ರಮನ್ತೀತಿ ಆಲಯರಾಮಾ। ಆಲಯೇಸು ರತಾತಿ ಆಲಯರತಾ। ಆಲಯೇಸು ಸುಟ್ಠು ಮುದಿತಾತಿ ಆಲಯಸಮ್ಮುದಿತಾ। ಯಥೇವ ಹಿ ಸುಸಜ್ಜಿತಂ ಪುಪ್ಫಫಲಭರಿತರುಕ್ಖಾದಿಸಮ್ಪನ್ನಂ ಉಯ್ಯಾನಂ ಪವಿಟ್ಠೋ ರಾಜಾ ತಾಯ ತಾಯ ಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ರಮತಿ, ಸಮ್ಮುದಿತೋ ಆಮೋದಿತಪಮೋದಿತೋ ಹೋತಿ, ನ ಉಕ್ಕಣ್ಠತಿ, ಸಾಯಮ್ಪಿ ನಿಕ್ಖಮಿತುಂ ನ ಇಚ್ಛತಿ; ಏವಮಿಮೇಹಿಪಿ ಕಾಮಾಲಯತಣ್ಹಾಲಯೇಹಿ ಸತ್ತಾ ರಮನ್ತಿ, ಸಂಸಾರವಟ್ಟೇ ಸಮ್ಮುದಿತಾ ಅನುಕ್ಕಣ್ಠಿತಾ ವಸನ್ತಿ। ತೇನ ನೇಸಂ ಭಗವಾ ದುವಿಧಮ್ಪಿ ಆಲಯಂ ಉಯ್ಯಾನಭೂಮಿಂ ವಿಯ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಆಲಯರಾಮಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ।
281.Adhigatoti paṭividdho. Dhammoti catusaccadhammo. Gambhīroti uttānabhāvapaṭikkhepavacanametaṃ. Duddasoti gambhīrattāva duddaso dukkhena daṭṭhabbo, na sakkā sukhena daṭṭhuṃ. Duddasattāva duranubodho, dukkhena avabujjhitabbo, na sakkā sukhena avabujjhituṃ. Santoti nibbuto. Paṇītoti atappako. Idaṃ dvayaṃ lokuttarameva sandhāya vuttaṃ. Atakkāvacaroti takkena avacaritabbo ogāhitabbo na hoti, ñāṇeneva avacaritabbo. Nipuṇoti saṇho. Paṇḍitavedanīyoti sammāpaṭipadaṃ paṭipannehi paṇḍitehi veditabbo. Ālayarāmāti sattā pañcasu kāmaguṇesu allīyanti. Tasmā te ālayāti vuccanti. Aṭṭhasatataṇhāvicaritāni ālayanti, tasmā ālayāti vuccanti. Tehi ālayehi ramantīti ālayarāmā. Ālayesu ratāti ālayaratā. Ālayesu suṭṭhu muditāti ālayasammuditā. Yatheva hi susajjitaṃ pupphaphalabharitarukkhādisampannaṃ uyyānaṃ paviṭṭho rājā tāya tāya sampattiyā ramati, sammudito āmoditapamodito hoti, na ukkaṇṭhati, sāyampi nikkhamituṃ na icchati; evamimehipi kāmālayataṇhālayehi sattā ramanti, saṃsāravaṭṭe sammuditā anukkaṇṭhitā vasanti. Tena nesaṃ bhagavā duvidhampi ālayaṃ uyyānabhūmiṃ viya dassento ‘‘ālayarāmā’’tiādimāha.
ಯದಿದನ್ತಿ ನಿಪಾತೋ, ತಸ್ಸ ಠಾನಂ ಸನ್ಧಾಯ ‘‘ಯಂ ಇದ’’ನ್ತಿ, ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪಾದಂ ಸನ್ಧಾಯ ‘‘ಯೋ ಅಯ’’ನ್ತಿ ಏವಮತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ಇದಪ್ಪಚ್ಚಯತಾಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪಾದೋತಿ ಇಮೇಸಂ ಪಚ್ಚಯಾ ಇದಪ್ಪಚ್ಚಯಾ; ಇದಪ್ಪಚ್ಚಯಾ ಏವ ಇದಪ್ಪಚ್ಚಯತಾ; ಇದಪ್ಪಚ್ಚಯತಾ ಚ ಸಾ ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪಾದೋ ಚಾತಿ ಇದಪ್ಪಚ್ಚಯತಾಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪಾದೋ। ಸಙ್ಖಾರಾದಿಪಚ್ಚಯಾನಮೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ। ಸಬ್ಬಸಙ್ಖಾರಸಮಥೋತಿಆದಿ ಸಬ್ಬಂ ನಿಬ್ಬಾನಮೇವ। ಯಸ್ಮಾ ಹಿ ತಂ ಆಗಮ್ಮ ಸಬ್ಬಸಙ್ಖಾರವಿಪ್ಫನ್ದಿತಾನಿ ಸಮ್ಮನ್ತಿ ವೂಪಸಮ್ಮನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಸಬ್ಬಸಙ್ಖಾರಸಮಥೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಯಸ್ಮಾ ಚ ತಂ ಆಗಮ್ಮ ಸಬ್ಬೇ ಉಪಧಯೋ ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠಾ ಹೋನ್ತಿ, ಸಬ್ಬಾ ತಣ್ಹಾ ಖೀಯನ್ತಿ, ಸಬ್ಬೇ ಕಿಲೇಸರಾಗಾ ವಿರಜ್ಜನ್ತಿ, ಸಬ್ಬಂ ದುಕ್ಖಂ ನಿರುಜ್ಝತಿ; ತಸ್ಮಾ ಸಬ್ಬೂಪಧಿಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗೋ ತಣ್ಹಾಕ್ಖಯೋ ವಿರಾಗೋ ನಿರೋಧೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಸಾ ಪನೇಸಾ ತಣ್ಹಾ ಭವೇನ ಭವಂ, ಫಲೇನ ವಾ ಸದ್ಧಿಂ ಕಮ್ಮಂ ವಿನತಿ ಸಂಸಿಬ್ಬತೀತಿ ಕತ್ವಾ ವಾನನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ತತೋ ನಿಕ್ಖನ್ತಂ ವಾನತೋತಿ ನಿಬ್ಬಾನಂ। ಸೋ ಮಮಸ್ಸ ಕಿಲಮಥೋತಿ ಯಾ ಅಜಾನನ್ತಾನಂ ದೇಸನಾ ನಾಮ, ಸೋ ಮಮ ಕಿಲಮಥೋ ಅಸ್ಸ, ಸಾ ಮಮ ವಿಹೇಸಾ ಅಸ್ಸಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕಾಯಕಿಲಮಥೋ ಚೇವ ಕಾಯವಿಹೇಸಾ ಚ ಅಸ್ಸಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಚಿತ್ತೇ ಪನ ಉಭಯಮ್ಪೇತಂ ಬುದ್ಧಾನಂ ನತ್ಥಿ। ಅಪಿಸ್ಸೂತಿ ಅನುಬ್ರೂಹನತ್ಥೇ ನಿಪಾತೋ, ಸೋ ‘‘ನ ಕೇವಲಂ ಏತದಹೋಸಿ, ಇಮಾಪಿ ಗಾಥಾ ಪಟಿಭಂಸೂ’’ತಿ ದೀಪೇತಿ। ಮನ್ತಿ ಮಮ। ಅನಚ್ಛರಿಯಾತಿ ಅನುಅಚ್ಛರಿಯಾ। ಪಟಿಭಂಸೂತಿ ಪಟಿಭಾನಸಙ್ಖಾತಸ್ಸ ಞಾಣಸ್ಸ ಗೋಚರಾ ಅಹೇಸುಂ; ಪರಿವಿತಕ್ಕಯಿತಬ್ಬತಂ ಪಾಪುಣಿಂಸು।
Yadidanti nipāto, tassa ṭhānaṃ sandhāya ‘‘yaṃ ida’’nti, paṭiccasamuppādaṃ sandhāya ‘‘yo aya’’nti evamattho daṭṭhabbo. Idappaccayatāpaṭiccasamuppādoti imesaṃ paccayā idappaccayā; idappaccayā eva idappaccayatā; idappaccayatā ca sā paṭiccasamuppādo cāti idappaccayatāpaṭiccasamuppādo. Saṅkhārādipaccayānametaṃ adhivacanaṃ. Sabbasaṅkhārasamathotiādi sabbaṃ nibbānameva. Yasmā hi taṃ āgamma sabbasaṅkhāravipphanditāni sammanti vūpasammanti, tasmā sabbasaṅkhārasamathoti vuccati. Yasmā ca taṃ āgamma sabbe upadhayo paṭinissaṭṭhā honti, sabbā taṇhā khīyanti, sabbe kilesarāgā virajjanti, sabbaṃ dukkhaṃ nirujjhati; tasmā sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhākkhayo virāgo nirodhoti vuccati. Sā panesā taṇhā bhavena bhavaṃ, phalena vā saddhiṃ kammaṃ vinati saṃsibbatīti katvā vānanti vuccati, tato nikkhantaṃ vānatoti nibbānaṃ. So mamassa kilamathoti yā ajānantānaṃ desanā nāma, so mama kilamatho assa, sā mama vihesā assāti attho. Kāyakilamatho ceva kāyavihesā ca assāti vuttaṃ hoti. Citte pana ubhayampetaṃ buddhānaṃ natthi. Apissūti anubrūhanatthe nipāto, so ‘‘na kevalaṃ etadahosi, imāpi gāthā paṭibhaṃsū’’ti dīpeti. Manti mama. Anacchariyāti anuacchariyā. Paṭibhaṃsūti paṭibhānasaṅkhātassa ñāṇassa gocarā ahesuṃ; parivitakkayitabbataṃ pāpuṇiṃsu.
ಕಿಚ್ಛೇನಾತಿ ದುಕ್ಖೇನ, ನ ದುಕ್ಖಾಯ ಪಟಿಪದಾಯ। ಬುದ್ಧಾನಞ್ಹಿ ಚತ್ತಾರೋಪಿ ಮಗ್ಗಾ ಸುಖಪ್ಪಟಿಪದಾವ ಹೋನ್ತಿ। ಪಾರಮೀಪೂರಣಕಾಲೇ ಪನ ಸರಾಗಸದೋಸಸಮೋಹಸ್ಸೇವ ಸತೋ ಆಗತಾಗತಾನಂ ಯಾಚಕಾನಂ , ಅಲಙ್ಕತಪ್ಪಟಿಯತ್ತಂ ಸೀಸಂ ಕನ್ತಿತ್ವಾ, ಗಲಲೋಹಿತಂ ನೀಹರಿತ್ವಾ, ಸುಅಞ್ಜಿತಾನಿ ಅಕ್ಖೀನಿ ಉಪ್ಪಾಟೇತ್ವಾ, ಕುಲವಂಸಪ್ಪದೀಪಂ ಪುತ್ತಂ ಮನಾಪಚಾರಿನಿಂ ಭರಿಯನ್ತಿ ಏವಮಾದೀನಿ ದೇನ್ತಸ್ಸ, ಅಞ್ಞಾನಿ ಚ ಖನ್ತಿವಾದಿಸದಿಸೇಸು ಅತ್ತಭಾವೇಸು ಛೇಜ್ಜಭೇಜ್ಜಾದೀನಿ ಪಾಪುಣನ್ತಸ್ಸ ಆಗಮನಿಯಪಟಿಪದಂ ಸನ್ಧಾಯೇತಂ ವುತ್ತಂ । ಹಲನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಹ-ಕಾರೋ ನಿಪಾತಮತ್ತೋ, ಅಲನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪಕಾಸಿತುನ್ತಿ ದೇಸಿತುಂ, ಏವಂ ಕಿಚ್ಛೇನ ಅಧಿಗತಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಅಲಂ ದೇಸಿತುಂ, ಪರಿಯತ್ತಂ ದೇಸಿತುಂ, ಕೋ ಅತ್ಥೋ ದೇಸಿತೇನಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ರಾಗದೋಸಪರೇತೇಹೀತಿ ರಾಗದೋಸಪರಿಫುಟ್ಠೇಹಿ ರಾಗದೋಸಾನುಗತೇಹಿ ವಾ।
Kicchenāti dukkhena, na dukkhāya paṭipadāya. Buddhānañhi cattāropi maggā sukhappaṭipadāva honti. Pāramīpūraṇakāle pana sarāgasadosasamohasseva sato āgatāgatānaṃ yācakānaṃ , alaṅkatappaṭiyattaṃ sīsaṃ kantitvā, galalohitaṃ nīharitvā, suañjitāni akkhīni uppāṭetvā, kulavaṃsappadīpaṃ puttaṃ manāpacāriniṃ bhariyanti evamādīni dentassa, aññāni ca khantivādisadisesu attabhāvesu chejjabhejjādīni pāpuṇantassa āgamaniyapaṭipadaṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ . Halanti ettha ha-kāro nipātamatto, alanti attho. Pakāsitunti desituṃ, evaṃ kicchena adhigatassa dhammassa alaṃ desituṃ, pariyattaṃ desituṃ, ko attho desitenāti vuttaṃ hoti. Rāgadosaparetehīti rāgadosapariphuṭṭhehi rāgadosānugatehi vā.
ಪಟಿಸೋತಗಾಮಿನ್ತಿ ನಿಚ್ಚಾದೀನಂ ಪಟಿಸೋತಂ ಅನಿಚ್ಚಂ ದುಕ್ಖಮನತ್ತಾ ಅಸುಭನ್ತಿ ಏವಂ ಗತಂ ಚತುಸಚ್ಚಧಮ್ಮಂ। ರಾಗರತ್ತಾತಿ ಕಾಮರಾಗೇನ ಭವರಾಗೇನ ದಿಟ್ಠಿರಾಗೇನ ಚ ರತ್ತಾ। ನ ದಕ್ಖನ್ತೀತಿ ಅನಿಚ್ಚಂ ದುಕ್ಖಮನತ್ತಾ ಅಸುಭನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಸಭಾವೇನ ನ ಪಸ್ಸಿಸ್ಸನ್ತಿ, ತೇ ಅಪಸ್ಸನ್ತೇ ಕೋ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸತಿ ಏವಂ ಗಾಹಾಪೇತುಂ। ತಮೋಖನ್ಧೇನ ಆವುಟಾತಿ ಅವಿಜ್ಜಾರಾಸಿನಾ ಅಜ್ಝೋತ್ಥತಾ।
Paṭisotagāminti niccādīnaṃ paṭisotaṃ aniccaṃ dukkhamanattā asubhanti evaṃ gataṃ catusaccadhammaṃ. Rāgarattāti kāmarāgena bhavarāgena diṭṭhirāgena ca rattā. Na dakkhantīti aniccaṃ dukkhamanattā asubhanti iminā sabhāvena na passissanti, te apassante ko sakkhissati evaṃ gāhāpetuṃ. Tamokhandhena āvuṭāti avijjārāsinā ajjhotthatā.
೨೮೨. ಅಪ್ಪೋಸ್ಸುಕ್ಕತಾಯಾತಿ ನಿರುಸ್ಸುಕ್ಕಭಾವೇನ, ಅದೇಸೇತುಕಾಮತಾಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕಸ್ಮಾ ಪನಸ್ಸ ಏವಂ ಚಿತ್ತಂ ನಮಿ, ನನು ಏಸ ಮುತ್ತೋ ಮೋಚೇಸ್ಸಾಮಿ, ತಿಣ್ಣೋ ತಾರೇಸ್ಸಾಮಿ।
282.Appossukkatāyāti nirussukkabhāvena, adesetukāmatāyāti attho. Kasmā panassa evaṃ cittaṃ nami, nanu esa mutto mocessāmi, tiṇṇo tāressāmi.
‘‘ಕಿಂ ಮೇ ಅಞ್ಞಾತವೇಸೇನ, ಧಮ್ಮಂ ಸಚ್ಛಿಕತೇನಿಧ।
‘‘Kiṃ me aññātavesena, dhammaṃ sacchikatenidha;
ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಂ ಪಾಪುಣಿತ್ವಾ, ತಾರಯಿಸ್ಸಂ ಸದೇವಕ’’ನ್ತಿ॥ (ಬು॰ ವಂ॰ ೨.೫೬) –
Sabbaññutaṃ pāpuṇitvā, tārayissaṃ sadevaka’’nti. (bu. vaṃ. 2.56) –
ಪತ್ಥನಂ ಕತ್ವಾ ಪಾರಮಿಯೋ ಪೂರೇತ್ವಾ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಂ ಪತ್ತೋತಿ। ಸಚ್ಚಮೇತಂ, ತದೇವಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಾನುಭಾವೇನ ಪನಸ್ಸ ಏವಂ ಚಿತ್ತಂ ನಮಿ। ತಸ್ಸ ಹಿ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಂ ಪತ್ವಾ ಸತ್ತಾನಂ ಕಿಲೇಸಗಹನತಂ, ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಚ ಗಮ್ಭೀರತಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖನ್ತಸ್ಸ ಸತ್ತಾನಂ ಕಿಲೇಸಗಹನತಾ ಚ ಧಮ್ಮಗಮ್ಭೀರತಾ ಚ ಸಬ್ಬಾಕಾರೇನ ಪಾಕಟಾ ಜಾತಾ। ಅಥಸ್ಸ ‘‘ಇಮೇ ಸತ್ತಾ ಕಞ್ಜಿಕಪುಣ್ಣಾ ಲಾಬು ವಿಯ, ತಕ್ಕಭರಿತಾ ಚಾಟಿ ವಿಯ, ವಸಾತೇಲಪೀತಪಿಲೋತಿಕಾ ವಿಯ, ಅಞ್ಜನಮಕ್ಖಿತಹತ್ಥೋ ವಿಯ ಚ ಕಿಲೇಸಭರಿತಾ ಅತಿಸಂಕಿಲಿಟ್ಠಾ ರಾಗರತ್ತಾ ದೋಸದುಟ್ಠಾ ಮೋಹಮೂಳ್ಹಾ, ತೇ ಕಿಂ ನಾಮ ಪಟಿವಿಜ್ಝಿಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತಯತೋ ಕಿಲೇಸಗಹನಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಾನುಭಾವೇನಾಪಿ ಏವಂ ಚಿತ್ತಂ ನಮಿ।
Patthanaṃ katvā pāramiyo pūretvā sabbaññutaṃ pattoti. Saccametaṃ, tadevaṃ paccavekkhaṇānubhāvena panassa evaṃ cittaṃ nami. Tassa hi sabbaññutaṃ patvā sattānaṃ kilesagahanataṃ, dhammassa ca gambhīrataṃ paccavekkhantassa sattānaṃ kilesagahanatā ca dhammagambhīratā ca sabbākārena pākaṭā jātā. Athassa ‘‘ime sattā kañjikapuṇṇā lābu viya, takkabharitā cāṭi viya, vasātelapītapilotikā viya, añjanamakkhitahattho viya ca kilesabharitā atisaṃkiliṭṭhā rāgarattā dosaduṭṭhā mohamūḷhā, te kiṃ nāma paṭivijjhissantī’’ti cintayato kilesagahanapaccavekkhaṇānubhāvenāpi evaṃ cittaṃ nami.
‘‘ಅಯಞ್ಚ ಧಮ್ಮೋ ಪಥವೀಸನ್ಧಾರಕಉದಕಕ್ಖನ್ಧೋ ವಿಯ ಗಮ್ಭೀರೋ, ಪಬ್ಬತೇನ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ಠಪಿತೋ ಸಾಸಪೋ ವಿಯ ದುದ್ದಸೋ, ಸತಧಾ ಭಿನ್ನಸ್ಸ ವಾಲಸ್ಸ ಕೋಟಿಯಾ ಕೋಟಿಪಟಿಪಾದನಂ ವಿಯ ದುರನುಬೋಧೋ। ನನು ಮಯಾ ಹಿ ಇಮಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಟಿವಿಜ್ಝಿತುಂ ವಾಯಮನ್ತೇನ ಅದಿನ್ನಂ ದಾನಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ಅರಕ್ಖಿತಂ ಸೀಲಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ಅಪರಿಪೂರಿತಾ ಕಾಚಿ ಪಾರಮೀ ನಾಮ ನತ್ಥಿ? ತಸ್ಸ ಮೇ ನಿರುಸ್ಸಾಹಂ ವಿಯ ಮಾರಬಲಂ ವಿಧಮನ್ತಸ್ಸಾಪಿ ಪಥವೀ ನ ಕಮ್ಪಿತ್ಥ, ಪಠಮಯಾಮೇ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಂ ಅನುಸ್ಸರನ್ತಸ್ಸಾಪಿ ನ ಕಮ್ಪಿತ್ಥ, ಮಜ್ಝಿಮಯಾಮೇ ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುಂ ಸೋಧೇನ್ತಸ್ಸಾಪಿ ನ ಕಮ್ಪಿತ್ಥ, ಪಚ್ಛಿಮಯಾಮೇ ಪನ ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪಾದಂ ಪಟಿವಿಜ್ಝನ್ತಸ್ಸೇವ ಮೇ ದಸಸಹಸ್ಸಿಲೋಕಧಾತು ಕಮ್ಪಿತ್ಥ। ಇತಿ ಮಾದಿಸೇನಾಪಿ ತಿಕ್ಖಞಾಣೇನ ಕಿಚ್ಛೇನೇವಾಯಂ ಧಮ್ಮೋ ಪಟಿವಿದ್ಧೋ, ತಂ ಲೋಕಿಯಮಹಾಜನಾ ಕಥಂ ಪಟಿವಿಜ್ಝಿಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ ಧಮ್ಮಗಮ್ಭೀರತಾಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಾನುಭಾವೇನಾಪಿ ಏವಂ ಚಿತ್ತಂ ನಮೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
‘‘Ayañca dhammo pathavīsandhārakaudakakkhandho viya gambhīro, pabbatena paṭicchādetvā ṭhapito sāsapo viya duddaso, satadhā bhinnassa vālassa koṭiyā koṭipaṭipādanaṃ viya duranubodho. Nanu mayā hi imaṃ dhammaṃ paṭivijjhituṃ vāyamantena adinnaṃ dānaṃ nāma natthi, arakkhitaṃ sīlaṃ nāma natthi, aparipūritā kāci pāramī nāma natthi? Tassa me nirussāhaṃ viya mārabalaṃ vidhamantassāpi pathavī na kampittha, paṭhamayāme pubbenivāsaṃ anussarantassāpi na kampittha, majjhimayāme dibbacakkhuṃ sodhentassāpi na kampittha, pacchimayāme pana paṭiccasamuppādaṃ paṭivijjhantasseva me dasasahassilokadhātu kampittha. Iti mādisenāpi tikkhañāṇena kicchenevāyaṃ dhammo paṭividdho, taṃ lokiyamahājanā kathaṃ paṭivijjhissantī’’ti dhammagambhīratāpaccavekkhaṇānubhāvenāpi evaṃ cittaṃ namīti veditabbaṃ.
ಅಪಿಚ ಬ್ರಹ್ಮುನಾ ಯಾಚಿತೇ ದೇಸೇತುಕಾಮತಾಯಪಿಸ್ಸ ಏವಂ ಚಿತ್ತಂ ನಮಿ। ಜಾನಾತಿ ಹಿ ಭಗವಾ – ‘‘ಮಮ ಅಪ್ಪೋಸ್ಸುಕ್ಕತಾಯ ಚಿತ್ತೇ ನಮಮಾನೇ ಮಂ ಮಹಾಬ್ರಹ್ಮಾ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಯಾಚಿಸ್ಸತಿ, ಇಮೇ ಚ ಸತ್ತಾ ಬ್ರಹ್ಮಗರುಕಾ, ತೇ ‘ಸತ್ಥಾ ಕಿರ ಧಮ್ಮಂ ನ ದೇಸೇತುಕಾಮೋ ಅಹೋಸಿ, ಅಥ ನಂ ಮಹಾಬ್ರಹ್ಮಾ ಯಾಚಿತ್ವಾ ದೇಸಾಪೇಸಿ, ಸನ್ತೋ ವತ, ಭೋ, ಧಮ್ಮೋ ಪಣೀತೋ ವತ, ಭೋ, ಧಮ್ಮೋ’ತಿ ಮಞ್ಞಮಾನಾ ಸುಸ್ಸೂಸಿಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ। ಇದಮ್ಪಿಸ್ಸ ಕಾರಣಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಅಪ್ಪೋಸ್ಸುಕ್ಕತಾಯ ಚಿತ್ತಂ ನಮಿ, ನೋ ಧಮ್ಮದೇಸನಾಯಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
Apica brahmunā yācite desetukāmatāyapissa evaṃ cittaṃ nami. Jānāti hi bhagavā – ‘‘mama appossukkatāya citte namamāne maṃ mahābrahmā dhammadesanaṃ yācissati, ime ca sattā brahmagarukā, te ‘satthā kira dhammaṃ na desetukāmo ahosi, atha naṃ mahābrahmā yācitvā desāpesi, santo vata, bho, dhammo paṇīto vata, bho, dhammo’ti maññamānā sussūsissantī’’ti. Idampissa kāraṇaṃ paṭicca appossukkatāya cittaṃ nami, no dhammadesanāyāti veditabbaṃ.
ಸಹಮ್ಪತಿಸ್ಸಾತಿ ಸೋ ಕಿರ ಕಸ್ಸಪಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಸಾಸನೇ ಸಹಕೋ ನಾಮ ಥೇರೋ ಪಠಮಜ್ಝಾನಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತ್ವಾ ಪಠಮಜ್ಝಾನಭೂಮಿಯಂ ಕಪ್ಪಾಯುಕಬ್ರಹ್ಮಾ ಹುತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ। ತತ್ರ ನಂ ಸಹಮ್ಪತಿಬ್ರಹ್ಮಾತಿ ಪಟಿಸಞ್ಜಾನನ್ತಿ, ತಂ ಸನ್ಧಾಯಾಹ – ‘‘ಬ್ರಹ್ಮುನೋ ಸಹಮ್ಪತಿಸ್ಸಾ’’ತಿ। ನಸ್ಸತಿ ವತ, ಭೋತಿ ಸೋ ಕಿರ ಇಮಂ ಸದ್ದಂ ತಥಾ ನಿಚ್ಛಾರೇಸಿ, ಯಥಾ ದಸಸಹಸ್ಸಿಲೋಕಧಾತುಬ್ರಹ್ಮಾನೋ ಸುತ್ವಾ ಸಬ್ಬೇ ಸನ್ನಿಪತಿಂಸು। ಯತ್ರ ಹಿ ನಾಮಾತಿ ಯಸ್ಮಿಂ ನಾಮ ಲೋಕೇ। ಪುರತೋ ಪಾತುರಹೋಸೀತಿ ತೇಹಿ ದಸಹಿ ಬ್ರಹ್ಮಸಹಸ್ಸೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಪಾತುರಹೋಸಿ। ಅಪ್ಪರಜಕ್ಖಜಾತಿಕಾತಿ ಪಞ್ಞಾಮಯೇ ಅಕ್ಖಿಮ್ಹಿ ಅಪ್ಪಂ ಪರಿತ್ತಂ ರಾಗದೋಸಮೋಹರಜಂ ಏತೇಸಂ, ಏವಂಸಭಾವಾತಿ ಅಪ್ಪರಜಕ್ಖಜಾತಿಕಾ। ಅಸ್ಸವನತಾತಿ ಅಸ್ಸವನತಾಯ। ಭವಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ಪುರಿಮಬುದ್ಧೇಸು ದಸಪುಞ್ಞಕಿರಿಯವಸೇನ ಕತಾಧಿಕಾರಾ ಪರಿಪಾಕಗತಪದುಮಾನಿ ವಿಯ ಸೂರಿಯರಸ್ಮಿಸಮ್ಫಸ್ಸಂ, ಧಮ್ಮದೇಸನಂಯೇವ ಆಕಙ್ಖಮಾನಾ ಚತುಪ್ಪದಿಕಗಾಥಾವಸಾನೇ ಅರಿಯಭೂಮಿಂ ಓಕ್ಕಮನಾರಹಾ ನ ಏಕೋ, ನ ದ್ವೇ, ಅನೇಕಸತಸಹಸ್ಸಾ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಅಞ್ಞಾತಾರೋ ಭವಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ।
Sahampatissāti so kira kassapassa bhagavato sāsane sahako nāma thero paṭhamajjhānaṃ nibbattetvā paṭhamajjhānabhūmiyaṃ kappāyukabrahmā hutvā nibbatto. Tatra naṃ sahampatibrahmāti paṭisañjānanti, taṃ sandhāyāha – ‘‘brahmuno sahampatissā’’ti. Nassati vata, bhoti so kira imaṃ saddaṃ tathā nicchāresi, yathā dasasahassilokadhātubrahmāno sutvā sabbe sannipatiṃsu. Yatra hi nāmāti yasmiṃ nāma loke. Purato pāturahosīti tehi dasahi brahmasahassehi saddhiṃ pāturahosi. Apparajakkhajātikāti paññāmaye akkhimhi appaṃ parittaṃ rāgadosamoharajaṃ etesaṃ, evaṃsabhāvāti apparajakkhajātikā. Assavanatāti assavanatāya. Bhavissantīti purimabuddhesu dasapuññakiriyavasena katādhikārā paripākagatapadumāni viya sūriyarasmisamphassaṃ, dhammadesanaṃyeva ākaṅkhamānā catuppadikagāthāvasāne ariyabhūmiṃ okkamanārahā na eko, na dve, anekasatasahassā dhammassa aññātāro bhavissantīti dasseti.
ಪಾತುರಹೋಸೀತಿ ಪಾತುಭವಿ। ಸಮಲೇಹಿ ಚಿನ್ತಿತೋತಿ ಸಮಲೇಹಿ ಛಹಿ ಸತ್ಥಾರೇಹಿ ಚಿನ್ತಿತೋ। ತೇ ಹಿ ಪುರೇತರಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಸಕಲಜಮ್ಬುದೀಪೇ ಕಣ್ಟಕೇ ಪತ್ಥರಮಾನಾ ವಿಯ, ವಿಸಂ ಸಿಞ್ಚಮಾನಾ ವಿಯ ಚ ಸಮಲಂ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಧಮ್ಮಂ ದೇಸಯಿಂಸು। ಅಪಾಪುರೇತನ್ತಿ ವಿವರ ಏತಂ। ಅಮತಸ್ಸ ದ್ವಾರನ್ತಿ ಅಮತಸ್ಸ ನಿಬ್ಬಾನಸ್ಸ ದ್ವಾರಭೂತಂ ಅರಿಯಮಗ್ಗಂ। ಸುಣನ್ತು ಧಮ್ಮಂ ವಿಮಲೇನಾನುಬುದ್ಧನ್ತಿ ಇಮೇ ಸತ್ತಾ ರಾಗಾದಿಮಲಾನಂ ಅಭಾವತೋ ವಿಮಲೇನ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇನ ಅನುಬುದ್ಧಂ ಚತುಸಚ್ಚಧಮ್ಮಂ ಸುಣನ್ತು ತಾವ ಭಗವಾತಿ ಯಾಚತಿ।
Pāturahosīti pātubhavi. Samalehi cintitoti samalehi chahi satthārehi cintito. Te hi puretaraṃ uppajjitvā sakalajambudīpe kaṇṭake pattharamānā viya, visaṃ siñcamānā viya ca samalaṃ micchādiṭṭhidhammaṃ desayiṃsu. Apāpuretanti vivara etaṃ. Amatassa dvāranti amatassa nibbānassa dvārabhūtaṃ ariyamaggaṃ. Suṇantu dhammaṃ vimalenānubuddhanti ime sattā rāgādimalānaṃ abhāvato vimalena sammāsambuddhena anubuddhaṃ catusaccadhammaṃ suṇantu tāva bhagavāti yācati.
ಸೇಲೇ ಯಥಾ ಪಬ್ಬತಮುದ್ಧನಿಟ್ಠಿತೋತಿ ಸೇಲಮಯೇ ಏಕಗ್ಘನೇ ಪಬ್ಬತಮುದ್ಧನಿ ಯಥಾ ಠಿತೋವ। ನ ಹಿ ತಸ್ಸ ಠಿತಸ್ಸ ದಸ್ಸನತ್ಥಂ ಗೀವುಕ್ಖಿಪನಪಸಾರಣಾದಿಕಿಚ್ಚಂ ಅತ್ಥಿ। ತಥೂಪಮನ್ತಿ ತಪ್ಪಟಿಭಾಗಂ ಸೇಲಪಬ್ಬತೂಪಮಂ। ಅಯಂ ಪನೇತ್ಥ ಸಙ್ಖೇಪತ್ಥೋ – ಯಥಾ ಸೇಲಪಬ್ಬತಮುದ್ಧನಿ ಠಿತೋವ ಚಕ್ಖುಮಾ ಪುರಿಸೋ ಸಮನ್ತತೋ ಜನತಂ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ, ತಥಾ ತ್ವಮ್ಪಿ, ಸುಮೇಧ, ಸುನ್ದರಪಞ್ಞ-ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣೇನ ಸಮನ್ತಚಕ್ಖು ಭಗವಾ ಧಮ್ಮಮಯಂ ಪಾಸಾದಮಾರುಯ್ಹ ಸಯಂ ಅಪೇತಸೋಕೋ ಸೋಕಾವತಿಣ್ಣಂ ಜಾತಿಜರಾಭಿಭೂತಂ ಜನತಂ ಅವೇಕ್ಖಸ್ಸು ಉಪಧಾರಯ ಉಪಪರಿಕ್ಖ। ಅಯಂ ಪನೇತ್ಥ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ – ಯಥಾ ಹಿ ಪಬ್ಬತಪಾದೇ ಸಮನ್ತಾ ಮಹನ್ತಂ ಖೇತ್ತಂ ಕತ್ವಾ ತತ್ಥ ಕೇದಾರಪಾಳೀಸು ಕುಟಿಕಾಯೋ ಕತ್ವಾ ರತ್ತಿಂ ಅಗ್ಗಿಂ ಜಾಲೇಯ್ಯುಂ। ಚತುರಙ್ಗಸಮನ್ನಾಗತಞ್ಚ ಅನ್ಧಕಾರಂ ಅಸ್ಸ, ಅಥ ತಸ್ಸ ಪಬ್ಬತಸ್ಸ ಮತ್ಥಕೇ ಠತ್ವಾ ಚಕ್ಖುಮತೋ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಭೂಮಿಂ ಓಲೋಕಯತೋ ನೇವ ಖೇತ್ತಂ, ನ ಕೇದಾರಪಾಳಿಯೋ, ನ ಕುಟಿಯೋ, ನ ತತ್ಥ ಸಯಿತಮನುಸ್ಸಾ ಪಞ್ಞಾಯೇಯ್ಯುಂ। ಕುಟಿಕಾಸು ಪನ ಅಗ್ಗಿಜಾಲಾಮತ್ತಕಮೇವ ಪಞ್ಞಾಯೇಯ್ಯ। ಏವಂ ಧಮ್ಮಪಾಸಾದಂ ಆರುಯ್ಹ ಸತ್ತನಿಕಾಯಂ ಓಲೋಕಯತೋ ತಥಾಗತಸ್ಸ, ಯೇ ತೇ ಅಕತಕಲ್ಯಾಣಾ ಸತ್ತಾ, ತೇ ಏಕವಿಹಾರೇ ದಕ್ಖಿಣಜಾಣುಪಸ್ಸೇ ನಿಸಿನ್ನಾಪಿ ಬುದ್ಧಚಕ್ಖುಸ್ಸ ಆಪಾಥಂ ನಾಗಚ್ಛನ್ತಿ, ರತ್ತಿಂ ಖಿತ್ತಾ ಸರಾ ವಿಯ ಹೋನ್ತಿ। ಯೇ ಪನ ಕತಕಲ್ಯಾಣಾ ವೇನೇಯ್ಯಪುಗ್ಗಲಾ, ತೇ ಏವಸ್ಸ ದೂರೇಪಿ ಠಿತಾ ಆಪಾಥಂ ಆಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಸೋ ಅಗ್ಗಿ ವಿಯ ಹಿಮವನ್ತಪಬ್ಬತೋ ವಿಯ ಚ। ವುತ್ತಮ್ಪಿ ಚೇತಂ –
Sele yathā pabbatamuddhaniṭṭhitoti selamaye ekagghane pabbatamuddhani yathā ṭhitova. Na hi tassa ṭhitassa dassanatthaṃ gīvukkhipanapasāraṇādikiccaṃ atthi. Tathūpamanti tappaṭibhāgaṃ selapabbatūpamaṃ. Ayaṃ panettha saṅkhepattho – yathā selapabbatamuddhani ṭhitova cakkhumā puriso samantato janataṃ passeyya, tathā tvampi, sumedha, sundarapañña-sabbaññutaññāṇena samantacakkhu bhagavā dhammamayaṃ pāsādamāruyha sayaṃ apetasoko sokāvatiṇṇaṃ jātijarābhibhūtaṃ janataṃ avekkhassu upadhāraya upaparikkha. Ayaṃ panettha adhippāyo – yathā hi pabbatapāde samantā mahantaṃ khettaṃ katvā tattha kedārapāḷīsu kuṭikāyo katvā rattiṃ aggiṃ jāleyyuṃ. Caturaṅgasamannāgatañca andhakāraṃ assa, atha tassa pabbatassa matthake ṭhatvā cakkhumato purisassa bhūmiṃ olokayato neva khettaṃ, na kedārapāḷiyo, na kuṭiyo, na tattha sayitamanussā paññāyeyyuṃ. Kuṭikāsu pana aggijālāmattakameva paññāyeyya. Evaṃ dhammapāsādaṃ āruyha sattanikāyaṃ olokayato tathāgatassa, ye te akatakalyāṇā sattā, te ekavihāre dakkhiṇajāṇupasse nisinnāpi buddhacakkhussa āpāthaṃ nāgacchanti, rattiṃ khittā sarā viya honti. Ye pana katakalyāṇā veneyyapuggalā, te evassa dūrepi ṭhitā āpāthaṃ āgacchanti, so aggi viya himavantapabbato viya ca. Vuttampi cetaṃ –
‘‘ದೂರೇ ಸನ್ತೋ ಪಕಾಸೇನ್ತಿ, ಹಿಮವನ್ತೋವ ಪಬ್ಬತೋ।
‘‘Dūre santo pakāsenti, himavantova pabbato;
ಅಸನ್ತೇತ್ಥ ನ ದಿಸ್ಸನ್ತಿ, ರತ್ತಿಂ ಖಿತ್ತಾ ಯಥಾ ಸರಾ’’ತಿ॥ (ಧ॰ ಪ॰ ೩೦೪)।
Asantettha na dissanti, rattiṃ khittā yathā sarā’’ti. (dha. pa. 304);
ಉಟ್ಠೇಹೀತಿ ಭಗವತೋ ಧಮ್ಮದೇಸನತ್ಥಂ ಚಾರಿಕಚರಣಂ ಯಾಚನ್ತೋ ಭಣತಿ। ವೀರಾತಿಆದೀಸು ಭಗವಾ ವೀರಿಯವನ್ತತಾಯ ವೀರೋ। ದೇವಪುತ್ತಮಚ್ಚುಕಿಲೇಸಮಾರಾನಂ ವಿಜಿತತ್ತಾ ವಿಜಿತಸಙ್ಗಾಮೋ। ಜಾತಿಕನ್ತಾರಾದಿನಿತ್ಥರಣತ್ಥಾಯ ವೇನೇಯ್ಯಸತ್ಥವಾಹನಸಮತ್ಥತಾಯ ಸತ್ಥವಾಹೋ। ಕಾಮಚ್ಛನ್ದಇಣಸ್ಸ ಅಭಾವತೋ ಅಣಣೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Uṭṭhehīti bhagavato dhammadesanatthaṃ cārikacaraṇaṃ yācanto bhaṇati. Vīrātiādīsu bhagavā vīriyavantatāya vīro. Devaputtamaccukilesamārānaṃ vijitattā vijitasaṅgāmo. Jātikantārādinittharaṇatthāya veneyyasatthavāhanasamatthatāya satthavāho. Kāmacchandaiṇassa abhāvato aṇaṇoti veditabbo.
೨೮೩. ಅಜ್ಝೇಸನನ್ತಿ ಯಾಚನಂ। ಬುದ್ಧಚಕ್ಖುನಾತಿ ಇನ್ದ್ರಿಯಪರೋಪರಿಯತ್ತಞಾಣೇನ ಚ ಆಸಯಾನುಸಯಞಾಣೇನ ಚ। ಇಮೇಸಞ್ಹಿ ದ್ವಿನ್ನಂ ಞಾಣಾನಂ ಬುದ್ಧಚಕ್ಖೂತಿ ನಾಮಂ, ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಸಮನ್ತಚಕ್ಖೂತಿ, ತಿಣ್ಣಂ ಮಗ್ಗಞಾಣಾನಂ ಧಮ್ಮಚಕ್ಖೂತಿ। ಅಪ್ಪರಜಕ್ಖೇತಿಆದೀಸು ಯೇಸಂ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಪಞ್ಞಾಚಕ್ಖುಮ್ಹಿ ರಾಗಾದಿರಜಂ ಅಪ್ಪಂ, ತೇ ಅಪ್ಪರಜಕ್ಖಾ। ಯೇಸಂ ತಂ ಮಹನ್ತಂ, ತೇ ಮಹಾರಜಕ್ಖಾ। ಯೇಸಂ ಸದ್ಧಾದೀನಿ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ತಿಕ್ಖಾನಿ, ತೇ ತಿಕ್ಖಿನ್ದ್ರಿಯಾ। ಯೇಸಂ ತಾನಿ ಮುದೂನಿ, ತೇ ಮುದಿನ್ದ್ರಿಯಾ। ಯೇಸಂ ತೇಯೇವ ಸದ್ಧಾದಯೋ ಆಕಾರಾ ಸುನ್ದರಾ, ತೇ ಸ್ವಾಕಾರಾ। ಯೇ ಕಥಿತಕಾರಣಂ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇನ್ತಿ, ಸುಖೇನ ಸಕ್ಕಾ ಹೋನ್ತಿ ವಿಞ್ಞಾಪೇತುಂ, ತೇ ಸುವಿಞ್ಞಾಪಯಾ। ಯೇ ಪರಲೋಕಞ್ಚೇವ ವಜ್ಜಞ್ಚ ಭಯತೋ ಪಸ್ಸನ್ತಿ, ತೇ ಪರಲೋಕವಜ್ಜಭಯದಸ್ಸಾವಿನೋ ನಾಮ।
283.Ajjhesananti yācanaṃ. Buddhacakkhunāti indriyaparopariyattañāṇena ca āsayānusayañāṇena ca. Imesañhi dvinnaṃ ñāṇānaṃ buddhacakkhūti nāmaṃ, sabbaññutaññāṇassa samantacakkhūti, tiṇṇaṃ maggañāṇānaṃ dhammacakkhūti. Apparajakkhetiādīsu yesaṃ vuttanayeneva paññācakkhumhi rāgādirajaṃ appaṃ, te apparajakkhā. Yesaṃ taṃ mahantaṃ, te mahārajakkhā. Yesaṃ saddhādīni indriyāni tikkhāni, te tikkhindriyā. Yesaṃ tāni mudūni, te mudindriyā. Yesaṃ teyeva saddhādayo ākārā sundarā, te svākārā. Ye kathitakāraṇaṃ sallakkhenti, sukhena sakkā honti viññāpetuṃ, te suviññāpayā. Ye paralokañceva vajjañca bhayato passanti, te paralokavajjabhayadassāvino nāma.
ಅಯಂ ಪನೇತ್ಥ ಪಾಳಿ – ‘‘ಸದ್ಧೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅಪ್ಪರಜಕ್ಖೋ, ಅಸ್ಸದ್ಧೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಮಹಾರಜಕ್ಖೋ। ಆರದ್ಧವೀರಿಯೋ…, ಕುಸಿತೋ…, ಉಪಟ್ಠಿತಸ್ಸತಿ…, ಮುಟ್ಠಸ್ಸತಿ…, ಸಮಾಹಿತೋ…, ಅಸಮಾಹಿತೋ…, ಪಞ್ಞವಾ…, ದುಪ್ಪಞ್ಞೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಮಹಾರಜಕ್ಖೋ। ತಥಾ ಸದ್ಧೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ತಿಕ್ಖಿನ್ದ್ರಿಯೋ…ಪೇ॰… ಪಞ್ಞವಾ ಪುಗ್ಗಲೋ ಪರಲೋಕವಜ್ಜಭಯದಸ್ಸಾವೀ, ದುಪ್ಪಞ್ಞೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ನ ಪರಲೋಕವಜ್ಜಭಯದಸ್ಸಾವೀ। ಲೋಕೋತಿ ಖನ್ಧಲೋಕೋ, ಆಯತನಲೋಕೋ, ಧಾತುಲೋಕೋ, ಸಮ್ಪತ್ತಿಭವಲೋಕೋ, ಸಮ್ಪತ್ತಿಸಮ್ಭವಲೋಕೋ, ವಿಪತ್ತಿಭವಲೋಕೋ, ವಿಪತ್ತಿಸಮ್ಭವಲೋಕೋ, ಏಕೋ ಲೋಕೋ ಸಬ್ಬೇ ಸತ್ತಾ ಆಹಾರಟ್ಠಿತಿಕಾ। ದ್ವೇ ಲೋಕಾ – ನಾಮಞ್ಚ ರೂಪಞ್ಚ। ತಯೋ ಲೋಕಾ – ತಿಸ್ಸೋ ವೇದನಾ। ಚತ್ತಾರೋ ಲೋಕಾ – ಚತ್ತಾರೋ ಆಹಾರಾ। ಪಞ್ಚ ಲೋಕಾ – ಪಞ್ಚುಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧಾ। ಛ ಲೋಕಾ – ಛ ಅಜ್ಝತ್ತಿಕಾನಿ ಆಯತನಾನಿ। ಸತ್ತ ಲೋಕಾ – ಸತ್ತ ವಿಞ್ಞಾಣಟ್ಠಿತಿಯೋ। ಅಟ್ಠ ಲೋಕಾ – ಅಟ್ಠ ಲೋಕಧಮ್ಮಾ। ನವ ಲೋಕಾ – ನವ ಸತ್ತಾವಾಸಾ। ದಸ ಲೋಕಾ – ದಸಾಯತನಾನಿ। ದ್ವಾದಸ ಲೋಕಾ – ದ್ವಾದಸಾಯತನಾನಿ। ಅಟ್ಠಾರಸ ಲೋಕಾ – ಅಟ್ಠಾರಸ್ಸ ಧಾತುಯೋ। ವಜ್ಜನ್ತಿ ಸಬ್ಬೇ ಕಿಲೇಸಾ ವಜ್ಜಾ, ಸಬ್ಬೇ ದುಚ್ಚರಿತಾ ವಜ್ಜಾ, ಸಬ್ಬೇ ಅಭಿಸಙ್ಖಾರಾ ವಜ್ಜಾ, ಸಬ್ಬೇ ಭವಗಾಮಿಕಮ್ಮಾ ವಜ್ಜಾ। ಇತಿ ಇಮಸ್ಮಿಞ್ಚ ಲೋಕೇ ಇಮಸ್ಮಿಞ್ಚ ವಜ್ಜೇ ತಿಬ್ಬಾ ಭಯಸಞ್ಞಾ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಿತಾ ಹೋತಿ, ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಉಕ್ಖಿತ್ತಾಸಿಕೇ ವಧಕೇ। ಇಮೇಹಿ ಪಞ್ಞಾಸಾಯ ಆಕಾರೇಹಿ ಇಮಾನಿ ಪಞ್ಚಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಜಾನಾತಿ ಪಸ್ಸತಿ ಅಞ್ಞಾಸಿ ಪಟಿವಿಜ್ಝಿ। ಇದಂ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಇನ್ದ್ರಿಯಪರೋಪರಿಯತ್ತೇ ಞಾಣ’’ನ್ತಿ (ಪಟಿ॰ ಮ॰ ೧.೧೧೨)।
Ayaṃ panettha pāḷi – ‘‘saddho puggalo apparajakkho, assaddho puggalo mahārajakkho. Āraddhavīriyo…, kusito…, upaṭṭhitassati…, muṭṭhassati…, samāhito…, asamāhito…, paññavā…, duppañño puggalo mahārajakkho. Tathā saddho puggalo tikkhindriyo…pe… paññavā puggalo paralokavajjabhayadassāvī, duppañño puggalo na paralokavajjabhayadassāvī. Lokoti khandhaloko, āyatanaloko, dhātuloko, sampattibhavaloko, sampattisambhavaloko, vipattibhavaloko, vipattisambhavaloko, eko loko sabbe sattā āhāraṭṭhitikā. Dve lokā – nāmañca rūpañca. Tayo lokā – tisso vedanā. Cattāro lokā – cattāro āhārā. Pañca lokā – pañcupādānakkhandhā. Cha lokā – cha ajjhattikāni āyatanāni. Satta lokā – satta viññāṇaṭṭhitiyo. Aṭṭha lokā – aṭṭha lokadhammā. Nava lokā – nava sattāvāsā. Dasa lokā – dasāyatanāni. Dvādasa lokā – dvādasāyatanāni. Aṭṭhārasa lokā – aṭṭhārassa dhātuyo. Vajjanti sabbe kilesā vajjā, sabbe duccaritā vajjā, sabbe abhisaṅkhārā vajjā, sabbe bhavagāmikammā vajjā. Iti imasmiñca loke imasmiñca vajje tibbā bhayasaññā paccupaṭṭhitā hoti, seyyathāpi ukkhittāsike vadhake. Imehi paññāsāya ākārehi imāni pañcindriyāni jānāti passati aññāsi paṭivijjhi. Idaṃ tathāgatassa indriyaparopariyatte ñāṇa’’nti (paṭi. ma. 1.112).
ಉಪ್ಪಲಿನಿಯನ್ತಿ ಉಪ್ಪಲವನೇ। ಇತರೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಅನ್ತೋನಿಮುಗ್ಗಪೋಸೀನೀತಿ ಯಾನಿ ಅನ್ತೋ ನಿಮುಗ್ಗಾನೇವ ಪೋಸಿಯನ್ತಿ। ಉದಕಂ ಅಚ್ಚುಗ್ಗಮ್ಮ ಠಿತಾನೀತಿ ಉದಕಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಠಿತಾನಿ। ತತ್ಥ ಯಾನಿ ಅಚ್ಚುಗ್ಗಮ್ಮ ಠಿತಾನಿ, ತಾನಿ ಸೂರಿಯರಸ್ಮಿಸಮ್ಫಸ್ಸಂ ಆಗಮಯಮಾನಾನಿ ಠಿತಾನಿ ಅಜ್ಜ ಪುಪ್ಫನಕಾನಿ। ಯಾನಿ ಸಮೋದಕಂ ಠಿತಾನಿ, ತಾನಿ ಸ್ವೇ ಪುಪ್ಫನಕಾನಿ। ಯಾನಿ ಉದಕಾನುಗ್ಗತಾನಿ ಅನ್ತೋನಿಮುಗ್ಗಪೋಸೀನಿ, ತಾನಿ ತತಿಯದಿವಸೇ ಪುಪ್ಫನಕಾನಿ। ಉದಕಾ ಪನ ಅನುಗ್ಗತಾನಿ ಅಞ್ಞಾನಿಪಿ ಸರೋಗಉಪ್ಪಲಾದೀನಿ ನಾಮ ಅತ್ಥಿ, ಯಾನಿ ನೇವ ಪುಪ್ಫಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮಚ್ಛಕಚ್ಛಪಭಕ್ಖಾನೇವ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ। ತಾನಿ ಪಾಳಿಂ ನಾರುಳ್ಹಾನಿ। ಆಹರಿತ್ವಾ ಪನ ದೀಪೇತಬ್ಬಾನೀತಿ ದೀಪಿತಾನಿ।
Uppaliniyanti uppalavane. Itaresupi eseva nayo. Antonimuggaposīnīti yāni anto nimuggāneva posiyanti. Udakaṃ accuggamma ṭhitānīti udakaṃ atikkamitvā ṭhitāni. Tattha yāni accuggamma ṭhitāni, tāni sūriyarasmisamphassaṃ āgamayamānāni ṭhitāni ajja pupphanakāni. Yāni samodakaṃ ṭhitāni, tāni sve pupphanakāni. Yāni udakānuggatāni antonimuggaposīni, tāni tatiyadivase pupphanakāni. Udakā pana anuggatāni aññānipi sarogauppalādīni nāma atthi, yāni neva pupphissanti, macchakacchapabhakkhāneva bhavissanti. Tāni pāḷiṃ nāruḷhāni. Āharitvā pana dīpetabbānīti dīpitāni.
ಯಥೇವ ಹಿ ತಾನಿ ಚತುಬ್ಬಿಧಾನಿ ಪುಪ್ಫಾನಿ, ಏವಮೇವ ಉಗ್ಘಟಿತಞ್ಞೂ ವಿಪಞ್ಚಿತಞ್ಞೂ ನೇಯ್ಯೋ ಪದಪರಮೋತಿ ಚತ್ತಾರೋ ಪುಗ್ಗಲಾ। ತತ್ಥ ‘‘ಯಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಸಹ ಉದಾಹಟವೇಲಾಯ ಧಮ್ಮಾಭಿಸಮಯೋ ಹೋತಿ, ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ಪುಗ್ಗಲೋ ಉಗ್ಘಟಿತಞ್ಞೂ। ಯಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಸಂಖಿತ್ತೇನ ಭಾಸಿತಸ್ಸ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಅತ್ಥೇ ವಿಭಜಿಯಮಾನೇ ಧಮ್ಮಾಭಿಸಮಯೋ ಹೋತಿ, ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ಪುಗ್ಗಲೋ ವಿಪಞ್ಚಿತಞ್ಞೂ। ಯಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಉದ್ದೇಸತೋ ಪರಿಪುಚ್ಛತೋ ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕರೋತೋ ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತೇ ಸೇವತೋ ಭಜತೋ ಪಯಿರುಪಾಸತೋ ಅನುಪುಬ್ಬೇನ ಧಮ್ಮಾಭಿಸಮಯೋ ಹೋತಿ, ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ಪುಗ್ಗಲೋ ನೇಯ್ಯೋ। ಯಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಬಹುಮ್ಪಿ ಸುಣತೋ ಬಹುಮ್ಪಿ ಭಣತೋ ಬಹುಮ್ಪಿ ಧಾರಯತೋ ಬಹುಮ್ಪಿ ವಾಚಯತೋ ನ ತಾಯ ಜಾತಿಯಾ ಧಮ್ಮಾಭಿಸಮಯೋ ಹೋತಿ, ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ಪುಗ್ಗಲೋ ಪದಪರಮೋ’’ (ಪು॰ ಪ॰ ೧೫೧)। ತತ್ಥ ಭಗವಾ ಉಪ್ಪಲವನಾದಿಸದಿಸಂ ದಸಸಹಸ್ಸಿಲೋಕಧಾತುಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ‘‘ಅಜ್ಜ ಪುಪ್ಫನಕಾನಿ ವಿಯ ಉಗ್ಘಟಿತಞ್ಞೂ, ಸ್ವೇ ಪುಪ್ಫನಕಾನಿ ವಿಯ ವಿಪಞ್ಚಿತಞ್ಞೂ, ತತಿಯದಿವಸೇ ಪುಪ್ಫನಕಾನಿ ವಿಯ ನೇಯ್ಯೋ, ಮಚ್ಛಕಚ್ಛಪಭಕ್ಖಾನಿ ಪುಪ್ಫಾನಿ ವಿಯ ಪದಪರಮೋ’’ತಿ ಅದ್ದಸ। ಪಸ್ಸನ್ತೋ ಚ ‘‘ಏತ್ತಕಾ ಅಪ್ಪರಜಕ್ಖಾ, ಏತ್ತಕಾ ಮಹಾರಜಕ್ಖಾ, ತತ್ರಾಪಿ ಏತ್ತಕಾ ಉಗ್ಘಟಿತಞ್ಞೂ’’ತಿ ಏವಂ ಸಬ್ಬಾಕಾರತೋವ ಅದ್ದಸ।
Yatheva hi tāni catubbidhāni pupphāni, evameva ugghaṭitaññū vipañcitaññū neyyo padaparamoti cattāro puggalā. Tattha ‘‘yassa puggalassa saha udāhaṭavelāya dhammābhisamayo hoti, ayaṃ vuccati puggalo ugghaṭitaññū. Yassa puggalassa saṃkhittena bhāsitassa vitthārena atthe vibhajiyamāne dhammābhisamayo hoti, ayaṃ vuccati puggalo vipañcitaññū. Yassa puggalassa uddesato paripucchato yoniso manasikaroto kalyāṇamitte sevato bhajato payirupāsato anupubbena dhammābhisamayo hoti, ayaṃ vuccati puggalo neyyo. Yassa puggalassa bahumpi suṇato bahumpi bhaṇato bahumpi dhārayato bahumpi vācayato na tāya jātiyā dhammābhisamayo hoti, ayaṃ vuccati puggalo padaparamo’’ (pu. pa. 151). Tattha bhagavā uppalavanādisadisaṃ dasasahassilokadhātuṃ olokento ‘‘ajja pupphanakāni viya ugghaṭitaññū, sve pupphanakāni viya vipañcitaññū, tatiyadivase pupphanakāni viya neyyo, macchakacchapabhakkhāni pupphāni viya padaparamo’’ti addasa. Passanto ca ‘‘ettakā apparajakkhā, ettakā mahārajakkhā, tatrāpi ettakā ugghaṭitaññū’’ti evaṃ sabbākāratova addasa.
ತತ್ಥ ತಿಣ್ಣಂ ಪುಗ್ಗಲಾನಂ ಇಮಸ್ಮಿಂಯೇವ ಅತ್ತಭಾವೇ ಭಗವತೋ ಧಮ್ಮದೇಸನಾ ಅತ್ಥಂ ಸಾಧೇತಿ। ಪದಪರಮಾನಂ ಅನಾಗತೇ ವಾಸನತ್ಥಾಯ ಹೋತಿ। ಅಥ ಭಗವಾ ಇಮೇಸಂ ಚತುನ್ನಂ ಪುಗ್ಗಲಾನಂ ಅತ್ಥಾವಹಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ವಿದಿತ್ವಾ ದೇಸೇತುಕಮ್ಯತಂ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ ಪುನ ಸಬ್ಬೇಪಿ ತೀಸು ಭವೇಸು ಸತ್ತೇ ಭಬ್ಬಾಭಬ್ಬವಸೇನ ದ್ವೇ ಕೋಟ್ಠಾಸೇ ಅಕಾಸಿ। ಯೇ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಕತಮೇ ತೇ ಸತ್ತಾ ಅಭಬ್ಬಾ, ಯೇ ತೇ ಸತ್ತಾ ಕಮ್ಮಾವರಣೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಕಿಲೇಸಾವರಣೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ವಿಪಾಕಾವರಣೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಅಸ್ಸದ್ಧಾ ಅಚ್ಛನ್ದಿಕಾ ದುಪ್ಪಞ್ಞಾ ಅಭಬ್ಬಾ ನಿಯಾಮಂ ಓಕ್ಕಮಿತುಂ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಸಮ್ಮತ್ತಂ, ಇಮೇ ತೇ ಸತ್ತಾ ಅಭಬ್ಬಾ। ಕತಮೇ ತೇ ಸತ್ತಾ ಭಬ್ಬಾ? ಯೇ ತೇ ಸತ್ತಾ ನ ಕಮ್ಮಾವರಣೇನ…ಪೇ॰… ಇಮೇ ತೇ ಸತ್ತಾ ಭಬ್ಬಾ’’ತಿ (ವಿಭ॰ ೮೨೭; ಪಟಿ॰ ಮ॰ ೧.೧೧೫)। ತತ್ಥ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಅಭಬ್ಬಪುಗ್ಗಲೇ ಪಹಾಯ ಭಬ್ಬಪುಗ್ಗಲೇಯೇವ ಞಾಣೇನ ಪರಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ‘‘ಏತ್ತಕಾ ರಾಗಚರಿತಾ, ಏತ್ತಕಾ ದೋಸಮೋಹಚರಿತಾ ವಿತಕ್ಕಸದ್ಧಾಬುದ್ಧಿಚರಿತಾ’’ತಿ ಛ ಕೋಟ್ಠಾಸೇ ಅಕಾಸಿ; ಏವಂ ಕತ್ವಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಚಿನ್ತೇಸಿ।
Tattha tiṇṇaṃ puggalānaṃ imasmiṃyeva attabhāve bhagavato dhammadesanā atthaṃ sādheti. Padaparamānaṃ anāgate vāsanatthāya hoti. Atha bhagavā imesaṃ catunnaṃ puggalānaṃ atthāvahaṃ dhammadesanaṃ viditvā desetukamyataṃ uppādetvā puna sabbepi tīsu bhavesu satte bhabbābhabbavasena dve koṭṭhāse akāsi. Ye sandhāya vuttaṃ – ‘‘katame te sattā abhabbā, ye te sattā kammāvaraṇena samannāgatā kilesāvaraṇena samannāgatā vipākāvaraṇena samannāgatā assaddhā acchandikā duppaññā abhabbā niyāmaṃ okkamituṃ kusalesu dhammesu sammattaṃ, ime te sattā abhabbā. Katame te sattā bhabbā? Ye te sattā na kammāvaraṇena…pe… ime te sattā bhabbā’’ti (vibha. 827; paṭi. ma. 1.115). Tattha sabbepi abhabbapuggale pahāya bhabbapuggaleyeva ñāṇena pariggahetvā ‘‘ettakā rāgacaritā, ettakā dosamohacaritā vitakkasaddhābuddhicaritā’’ti cha koṭṭhāse akāsi; evaṃ katvā dhammaṃ desissāmīti cintesi.
ಪಚ್ಚಭಾಸಿನ್ತಿ ಪತಿಅಭಾಸಿಂ। ಅಪಾರುತಾತಿ ವಿವಟಾ। ಅಮತಸ್ಸ ದ್ವಾರಾತಿ ಅರಿಯಮಗ್ಗೋ। ಸೋ ಹಿ ಅಮತಸಙ್ಖಾತಸ್ಸ ನಿಬ್ಬಾನಸ್ಸ ದ್ವಾರಂ, ಸೋ ಮಯಾ ವಿವರಿತ್ವಾ ಠಪಿತೋತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಪಮುಞ್ಚನ್ತು ಸದ್ಧನ್ತಿ ಸಬ್ಬೇ ಅತ್ತನೋ ಸದ್ಧಂ ಪಮುಞ್ಚನ್ತು, ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇನ್ತು। ಪಚ್ಛಿಮಪದದ್ವಯೇ ಅಯಮತ್ಥೋ, ಅಹಞ್ಹಿ ಅತ್ತನೋ ಪಗುಣಂ ಸುಪ್ಪವತ್ತಿತಮ್ಪಿ ಇಮಂ ಪಣೀತಂ ಉತ್ತಮಂ ಧಮ್ಮಂ ಕಾಯವಾಚಾಕಿಲಮಥಸಞ್ಞೀ ಹುತ್ವಾ ನ ಭಾಸಿಂ । ಇದಾನಿ ಪನ ಸಬ್ಬೋ ಜನೋ ಸದ್ಧಾಭಾಜನಂ ಉಪನೇತು, ಪೂರೇಸ್ಸಾಮಿ ನೇಸಂ ಸಙ್ಕಪ್ಪನ್ತಿ।
Paccabhāsinti patiabhāsiṃ. Apārutāti vivaṭā. Amatassa dvārāti ariyamaggo. So hi amatasaṅkhātassa nibbānassa dvāraṃ, so mayā vivaritvā ṭhapitoti dasseti. Pamuñcantu saddhanti sabbe attano saddhaṃ pamuñcantu, vissajjentu. Pacchimapadadvaye ayamattho, ahañhi attano paguṇaṃ suppavattitampi imaṃ paṇītaṃ uttamaṃ dhammaṃ kāyavācākilamathasaññī hutvā na bhāsiṃ . Idāni pana sabbo jano saddhābhājanaṃ upanetu, pūressāmi nesaṃ saṅkappanti.
೨೮೪. ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏತದಹೋಸೀತಿ ಏತಂ ಅಹೋಸಿ – ಕಸ್ಸ ನು ಖೋ ಅಹಂ ಪಠಮಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಯ್ಯನ್ತಿ ಅಯಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಾಪಟಿಸಂಯುತ್ತೋ ವಿತಕ್ಕೋ ಉದಪಾದೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕದಾ ಪನೇಸ ಉದಪಾದೀತಿ? ಬುದ್ಧಭೂತಸ್ಸ ಅಟ್ಠಮೇ ಸತ್ತಾಹೇ।
284.Tassa mayhaṃ, bhikkhave, etadahosīti etaṃ ahosi – kassa nu kho ahaṃ paṭhamaṃ dhammaṃ deseyyanti ayaṃ dhammadesanāpaṭisaṃyutto vitakko udapādīti attho. Kadā panesa udapādīti? Buddhabhūtassa aṭṭhame sattāhe.
ತತ್ರಾಯಂ ಅನುಪುಬ್ಬಿಕಥಾ – ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಕಿರ ಮಹಾಭಿನಿಕ್ಖಮನದಿವಸೇ ವಿವಟಂ ಇತ್ಥಾಗಾರಂ ದಿಸ್ವಾ ಸಂವಿಗ್ಗಹದಯೋ, ‘‘ಕಣ್ಡಕಂ ಆಹರಾ’’ತಿ ಛನ್ನಂ ಆಮನ್ತೇತ್ವಾ ಛನ್ನಸಹಾಯೋ ಅಸ್ಸರಾಜಪಿಟ್ಠಿಗತೋ ನಗರತೋ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಕಣ್ಡಕನಿವತ್ತನಚೇತಿಯಟ್ಠಾನಂ ನಾಮ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ತೀಣಿ ರಜ್ಜಾನಿ ಅತಿಕ್ಕಮ್ಮ ಅನೋಮಾನದೀತೀರೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಅನುಪುಬ್ಬೇನ ಚಾರಿಕಂ ಚರಮಾನೋ ರಾಜಗಹೇ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿತ್ವಾ ಪಣ್ಡವಪಬ್ಬತೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ಮಗಧಿಸ್ಸರೇನ ರಞ್ಞಾ ನಾಮಗೋತ್ತಂ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ, ‘‘ಇಮಂ ರಜ್ಜಂ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಾಹೀ’’ತಿ ವುತ್ತೋ, ‘‘ಅಲಂ ಮಹಾರಾಜ, ನ ಮಯ್ಹಂ ರಜ್ಜೇನ ಅತ್ಥೋ, ಅಹಂ ರಜ್ಜಂ ಪಹಾಯ ಲೋಕಹಿತತ್ಥಾಯ ಪಧಾನಂ ಅನುಯುಞ್ಜಿತ್ವಾ ಲೋಕೇ ವಿವಟಚ್ಛದೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ನಿಕ್ಖನ್ತೋ’’ತಿ ವತ್ವಾ, ‘‘ತೇನ ಹಿ ಬುದ್ಧೋ ಹುತ್ವಾ ಪಠಮಂ ಮಯ್ಹಂ ವಿಜಿತಂ ಓಸರೇಯ್ಯಾಸೀ’’ತಿ ಪಟಿಞ್ಞಂ ಗಹಿತೋ ಕಾಲಾಮಞ್ಚ ಉದಕಞ್ಚ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ತೇಸಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಾಯ ಸಾರಂ ಅವಿನ್ದನ್ತೋ ತತೋ ಪಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಉರುವೇಳಾಯ ಛಬ್ಬಸ್ಸಾನಿ ದುಕ್ಕರಕಾರಿಕಂ ಕರೋನ್ತೋಪಿ ಅಮತಂ ಪಟಿವಿಜ್ಝಿತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ಓಳಾರಿಕಾಹಾರಪಟಿಸೇವನೇನ ಕಾಯಂ ಸನ್ತಪ್ಪೇಸಿ।
Tatrāyaṃ anupubbikathā – bodhisatto kira mahābhinikkhamanadivase vivaṭaṃ itthāgāraṃ disvā saṃviggahadayo, ‘‘kaṇḍakaṃ āharā’’ti channaṃ āmantetvā channasahāyo assarājapiṭṭhigato nagarato nikkhamitvā kaṇḍakanivattanacetiyaṭṭhānaṃ nāma dassetvā tīṇi rajjāni atikkamma anomānadītīre pabbajitvā anupubbena cārikaṃ caramāno rājagahe piṇḍāya caritvā paṇḍavapabbate nisinno magadhissarena raññā nāmagottaṃ pucchitvā, ‘‘imaṃ rajjaṃ sampaṭicchāhī’’ti vutto, ‘‘alaṃ mahārāja, na mayhaṃ rajjena attho, ahaṃ rajjaṃ pahāya lokahitatthāya padhānaṃ anuyuñjitvā loke vivaṭacchado bhavissāmīti nikkhanto’’ti vatvā, ‘‘tena hi buddho hutvā paṭhamaṃ mayhaṃ vijitaṃ osareyyāsī’’ti paṭiññaṃ gahito kālāmañca udakañca upasaṅkamitvā tesaṃ dhammadesanāya sāraṃ avindanto tato pakkamitvā uruveḷāya chabbassāni dukkarakārikaṃ karontopi amataṃ paṭivijjhituṃ asakkonto oḷārikāhārapaṭisevanena kāyaṃ santappesi.
ತದಾ ಚ ಉರುವೇಲಗಾಮೇ ಸುಜಾತಾ ನಾಮ ಕುಟುಮ್ಬಿಯಧೀತಾ ಏಕಸ್ಮಿಂ ನಿಗ್ರೋಧರುಕ್ಖೇ ಪತ್ಥನಮಕಾಸಿ – ‘‘ಸಚಾಹಂ ಸಮಾನಜಾತಿಕಂ ಕುಲಘರಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಪಠಮಗಬ್ಭೇ ಪುತ್ತಂ ಲಭಿಸ್ಸಾಮಿ, ಬಲಿಕಮ್ಮಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ತಸ್ಸಾ ಸಾ ಪತ್ಥನಾ ಸಮಿಜ್ಝಿ। ಸಾ ವಿಸಾಖಪುಣ್ಣಮದಿವಸೇ ಪಾತೋವ ಬಲಿಕಮ್ಮಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ರತ್ತಿಯಾ ಪಚ್ಚೂಸಸಮಯೇ ಏವ ಪಾಯಸಂ ಪಟಿಯಾದೇಸಿ। ತಸ್ಮಿಂ ಪಾಯಸೇ ಪಚ್ಚಮಾನೇ ಮಹನ್ತಮಹನ್ತಾ ಪುಪ್ಫುಳಾ ಉಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ದಕ್ಖಿಣಾವಟ್ಟಾ ಹುತ್ವಾ ಸಞ್ಚರನ್ತಿ। ಏಕಫುಸಿತಮ್ಪಿ ಬಹಿ ನ ಗಚ್ಛತಿ। ಮಹಾಬ್ರಹ್ಮಾ ಛತ್ತಂ ಧಾರೇಸಿ। ಚತ್ತಾರೋ ಲೋಕಪಾಲಾ ಖಗ್ಗಹತ್ಥಾ ಆರಕ್ಖಂ ಗಣ್ಹಿಂಸು। ಸಕ್ಕೋ ಅಲಾತಾನಿ ಸಮಾನೇನ್ತೋ ಅಗ್ಗಿಂ ಜಾಲೇಸಿ। ದೇವತಾ ಚತೂಸು ದೀಪೇಸು ಓಜಂ ಸಂಹರಿತ್ವಾ ತತ್ಥ ಪಕ್ಖಿಪಿಂಸು। ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಭಿಕ್ಖಾಚಾರಕಾಲಂ ಆಗಮಯಮಾನೋ ಪಾತೋವ ಗನ್ತ್ವಾ ರುಕ್ಖಮೂಲೇ ನಿಸೀದಿ। ರುಕ್ಖಮೂಲೇ ಸೋಧನತ್ಥಾಯ ಗತಾ ಧಾತೀ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಸುಜಾತಾಯ ಆರೋಚೇಸಿ – ‘‘ದೇವತಾ ರುಕ್ಖಮೂಲೇ ನಿಸಿನ್ನಾ’’ತಿ। ಸುಜಾತಾ, ಸಬ್ಬಂ ಪಸಾಧನಂ ಪಸಾಧೇತ್ವಾ ಸತಸಹಸ್ಸಗ್ಘನಿಕೇ ಸುವಣ್ಣಥಾಲೇ ಪಾಯಸಂ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ ಅಪರಾಯ ಸುವಣ್ಣಪಾತಿಯಾ ಪಿದಹಿತ್ವಾ ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಗತಾ ಮಹಾಪುರಿಸಂ ದಿಸ್ವಾ ಸಹೇವ ಪಾತಿಯಾ ಹತ್ಥೇ ಠಪೇತ್ವಾ ವನ್ದಿತ್ವಾ ‘‘ಯಥಾ ಮಯ್ಹಂ ಮನೋರಥೋ ನಿಪ್ಫನ್ನೋ, ಏವಂ ತುಮ್ಹಾಕಮ್ಪಿ ನಿಪ್ಫಜ್ಜತೂ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಪಕ್ಕಾಮಿ।
Tadā ca uruvelagāme sujātā nāma kuṭumbiyadhītā ekasmiṃ nigrodharukkhe patthanamakāsi – ‘‘sacāhaṃ samānajātikaṃ kulagharaṃ gantvā paṭhamagabbhe puttaṃ labhissāmi, balikammaṃ karissāmī’’ti. Tassā sā patthanā samijjhi. Sā visākhapuṇṇamadivase pātova balikammaṃ karissāmīti rattiyā paccūsasamaye eva pāyasaṃ paṭiyādesi. Tasmiṃ pāyase paccamāne mahantamahantā pupphuḷā uṭṭhahitvā dakkhiṇāvaṭṭā hutvā sañcaranti. Ekaphusitampi bahi na gacchati. Mahābrahmā chattaṃ dhāresi. Cattāro lokapālā khaggahatthā ārakkhaṃ gaṇhiṃsu. Sakko alātāni samānento aggiṃ jālesi. Devatā catūsu dīpesu ojaṃ saṃharitvā tattha pakkhipiṃsu. Bodhisatto bhikkhācārakālaṃ āgamayamāno pātova gantvā rukkhamūle nisīdi. Rukkhamūle sodhanatthāya gatā dhātī āgantvā sujātāya ārocesi – ‘‘devatā rukkhamūle nisinnā’’ti. Sujātā, sabbaṃ pasādhanaṃ pasādhetvā satasahassagghanike suvaṇṇathāle pāyasaṃ vaḍḍhetvā aparāya suvaṇṇapātiyā pidahitvā ukkhipitvā gatā mahāpurisaṃ disvā saheva pātiyā hatthe ṭhapetvā vanditvā ‘‘yathā mayhaṃ manoratho nipphanno, evaṃ tumhākampi nipphajjatū’’ti vatvā pakkāmi.
ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ನೇರಞ್ಜರಾಯ ತೀರಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಸುವಣ್ಣಥಾಲಂ ತೀರೇ ಠಪೇತ್ವಾ ನ್ಹತ್ವಾ ಪಚ್ಚುತ್ತರಿತ್ವಾ ಏಕೂನಪಣ್ಣಾಸಪಿಣ್ಡೇ ಕರೋನ್ತೋ ಪಾಯಸಂ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ‘‘ಸಚಾಹಂ ಅಜ್ಜ ಬುದ್ಧೋ ಭವಾಮಿ, ಥಾಲಂ ಪಟಿಸೋತಂ ಗಚ್ಛತೂ’’ತಿ ಖಿಪಿ। ಥಾಲಂ ಪಟಿಸೋತಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಥೋಕಂ ಠತ್ವಾ ಕಾಲನಾಗರಾಜಸ್ಸ ಭವನಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ತಿಣ್ಣಂ ಬುದ್ಧಾನಂ ಥಾಲಾನಿ ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಅಟ್ಠಾಸಿ।
Bodhisatto nerañjarāya tīraṃ gantvā suvaṇṇathālaṃ tīre ṭhapetvā nhatvā paccuttaritvā ekūnapaṇṇāsapiṇḍe karonto pāyasaṃ paribhuñjitvā ‘‘sacāhaṃ ajja buddho bhavāmi, thālaṃ paṭisotaṃ gacchatū’’ti khipi. Thālaṃ paṭisotaṃ gantvā thokaṃ ṭhatvā kālanāgarājassa bhavanaṃ pavisitvā tiṇṇaṃ buddhānaṃ thālāni ukkhipitvā aṭṭhāsi.
ಮಹಾಸತ್ತೋ ವನಸಣ್ಡೇ ದಿವಾವಿಹಾರಂ ಕತ್ವಾ ಸಾಯನ್ಹಸಮಯೇ ಸೋತ್ತಿಯೇನ ದಿನ್ನಾ ಅಟ್ಠ ತಿಣಮುಟ್ಠಿಯೋ ಗಹೇತ್ವಾ ಬೋಧಿಮಣ್ಡಂ ಆರುಯ್ಹ ದಕ್ಖಿಣದಿಸಾಭಾಗೇ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ಸೋ ಪದೇಸೋ ಪದುಮಿನಿಪತ್ತೇ ಉದಕಬಿನ್ದು ವಿಯ ಅಕಮ್ಪಿತ್ಥ। ಮಹಾಸತ್ತೋ, ‘‘ಅಯಂ ಮಮ ಗುಣಂ ಧಾರೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತೀ’’ತಿ ಪಚ್ಛಿಮದಿಸಾಭಾಗಂ ಅಗಮಾಸಿ, ಸೋಪಿ ತಥೇವ ಅಕಮ್ಪಿತ್ಥ। ಉತ್ತರದಿಸಾಭಾಗಂ ಅಗಮಾಸಿ, ಸೋಪಿ ತಥೇವ ಅಕಮ್ಪಿತ್ಥ। ಪುರತ್ಥಿಮದಿಸಾಭಾಗಂ ಅಗಮಾಸಿ, ತತ್ಥ ಪಲ್ಲಙ್ಕಪ್ಪಮಾಣಂ ಠಾನಂ ಸುನಿಖಾತಇನ್ದಖಿಲೋ ವಿಯ ನಿಚ್ಚಲಮಹೋಸಿ। ಮಹಾಸತ್ತೋ ‘‘ಇದಂ ಠಾನಂ ಸಬ್ಬಬುದ್ಧಾನಂ ಕಿಲೇಸಭಞ್ಜನವಿದ್ಧಂಸನಟ್ಠಾನ’’ನ್ತಿ ತಾನಿ ತಿಣಾನಿ ಅಗ್ಗೇ ಗಹೇತ್ವಾ ಚಾಲೇಸಿ। ತಾನಿ ಚಿತ್ತಕಾರೇನ ತೂಲಿಕಗ್ಗೇನ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ನಾನಿ ವಿಯ ಅಹೇಸುಂ। ಬೋಧಿಸತ್ತೋ , ‘‘ಬೋಧಿಂ ಅಪ್ಪತ್ವಾ ಇಮಂ ಪಲ್ಲಙ್ಕಂ ನ ಭಿನ್ದಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಚತುರಙ್ಗವೀರಿಯಂ ಅಧಿಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಪಲ್ಲಙ್ಕಂ ಆಭುಜಿತ್ವಾ ನಿಸೀದಿ।
Mahāsatto vanasaṇḍe divāvihāraṃ katvā sāyanhasamaye sottiyena dinnā aṭṭha tiṇamuṭṭhiyo gahetvā bodhimaṇḍaṃ āruyha dakkhiṇadisābhāge aṭṭhāsi. So padeso paduminipatte udakabindu viya akampittha. Mahāsatto, ‘‘ayaṃ mama guṇaṃ dhāretuṃ na sakkotī’’ti pacchimadisābhāgaṃ agamāsi, sopi tatheva akampittha. Uttaradisābhāgaṃ agamāsi, sopi tatheva akampittha. Puratthimadisābhāgaṃ agamāsi, tattha pallaṅkappamāṇaṃ ṭhānaṃ sunikhātaindakhilo viya niccalamahosi. Mahāsatto ‘‘idaṃ ṭhānaṃ sabbabuddhānaṃ kilesabhañjanaviddhaṃsanaṭṭhāna’’nti tāni tiṇāni agge gahetvā cālesi. Tāni cittakārena tūlikaggena paricchinnāni viya ahesuṃ. Bodhisatto , ‘‘bodhiṃ appatvā imaṃ pallaṅkaṃ na bhindissāmī’’ti caturaṅgavīriyaṃ adhiṭṭhahitvā pallaṅkaṃ ābhujitvā nisīdi.
ತಙ್ಖಣಞ್ಞೇವ ಮಾರೋ ಬಾಹುಸಹಸ್ಸಂ ಮಾಪೇತ್ವಾ ದಿಯಡ್ಢಯೋಜನಸತಿಕಂ ಗಿರಿಮೇಖಲಂ ನಾಮ ಹತ್ಥಿಂ ಆರುಯ್ಹ ನವಯೋಜನಂ ಮಾರಬಲಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಅದ್ಧಕ್ಖಿಕೇನ ಓಲೋಕಯಮಾನೋ ಪಬ್ಬತೋ ವಿಯ ಅಜ್ಝೋತ್ಥರನ್ತೋ ಉಪಸಙ್ಕಮಿ। ಮಹಾಸತ್ತೋ, ‘‘ಮಯ್ಹಂ ದಸ ಪಾರಮಿಯೋ ಪೂರೇನ್ತಸ್ಸ ಅಞ್ಞೋ ಸಮಣೋ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ವಾ ದೇವೋ ವಾ ಮಾರೋ ವಾ ಬ್ರಹ್ಮಾ ವಾ ಸಕ್ಖಿ ನತ್ಥಿ, ವೇಸ್ಸನ್ತರತ್ತಭಾವೇ ಪನ ಮಯ್ಹಂ ಸತ್ತಸು ವಾರೇಸು ಮಹಾಪಥವೀ ಸಕ್ಖಿ ಅಹೋಸಿ; ಇದಾನಿಪಿ ಮೇ ಅಯಮೇವ ಅಚೇತನಾ ಕಟ್ಠಕಲಿಙ್ಗರೂಪಮಾ ಮಹಾಪಥವೀ ಸಕ್ಖೀ’’ತಿ ಹತ್ಥಂ ಪಸಾರೇತಿ। ಮಹಾಪಥವೀ ತಾವದೇವ ಅಯದಣ್ಡೇನ ಪಹತಂ ಕಂಸಥಾಲಂ ವಿಯ ರವಸತಂ ರವಸಹಸ್ಸಂ ಮುಞ್ಚಮಾನಾ ವಿರವಿತ್ವಾ ಪರಿವತ್ತಮಾನಾ ಮಾರಬಲಂ ಚಕ್ಕವಾಳಮುಖವಟ್ಟಿಯಂ ಮುಞ್ಚನಮಕಾಸಿ। ಮಹಾಸತ್ತೋ ಸೂರಿಯೇ ಧರಮಾನೇಯೇವ ಮಾರಬಲಂ ವಿಧಮಿತ್ವಾ ಪಠಮಯಾಮೇ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಞಾಣಂ, ಮಜ್ಝಿಮಯಾಮೇ ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುಂ ವಿಸೋಧೇತ್ವಾ ಪಚ್ಛಿಮಯಾಮೇ ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪಾದೇ ಞಾಣಂ ಓತಾರೇತ್ವಾ ವಟ್ಟವಿವಟ್ಟಂ ಸಮ್ಮಸಿತ್ವಾ ಅರುಣೋದಯೇ ಬುದ್ಧೋ ಹುತ್ವಾ , ‘‘ಮಯಾ ಅನೇಕಕಪ್ಪಕೋಟಿಸತಸಹಸ್ಸಂ ಅದ್ಧಾನಂ ಇಮಸ್ಸ ಪಲ್ಲಙ್ಕಸ್ಸ ಅತ್ಥಾಯ ವಾಯಾಮೋ ಕತೋ’’ತಿ ಸತ್ತಾಹಂ ಏಕಪಲ್ಲಙ್ಕೇನ ನಿಸೀದಿ। ಅಥೇಕಚ್ಚಾನಂ ದೇವತಾನಂ, ‘‘ಕಿಂ ನು ಖೋ ಅಞ್ಞೇಪಿ ಬುದ್ಧತ್ತಕರಾ ಧಮ್ಮಾ ಅತ್ಥೀ’’ತಿ ಕಙ್ಖಾ ಉದಪಾದಿ।
Taṅkhaṇaññeva māro bāhusahassaṃ māpetvā diyaḍḍhayojanasatikaṃ girimekhalaṃ nāma hatthiṃ āruyha navayojanaṃ mārabalaṃ gahetvā addhakkhikena olokayamāno pabbato viya ajjhottharanto upasaṅkami. Mahāsatto, ‘‘mayhaṃ dasa pāramiyo pūrentassa añño samaṇo vā brāhmaṇo vā devo vā māro vā brahmā vā sakkhi natthi, vessantarattabhāve pana mayhaṃ sattasu vāresu mahāpathavī sakkhi ahosi; idānipi me ayameva acetanā kaṭṭhakaliṅgarūpamā mahāpathavī sakkhī’’ti hatthaṃ pasāreti. Mahāpathavī tāvadeva ayadaṇḍena pahataṃ kaṃsathālaṃ viya ravasataṃ ravasahassaṃ muñcamānā viravitvā parivattamānā mārabalaṃ cakkavāḷamukhavaṭṭiyaṃ muñcanamakāsi. Mahāsatto sūriye dharamāneyeva mārabalaṃ vidhamitvā paṭhamayāme pubbenivāsañāṇaṃ, majjhimayāme dibbacakkhuṃ visodhetvā pacchimayāme paṭiccasamuppāde ñāṇaṃ otāretvā vaṭṭavivaṭṭaṃ sammasitvā aruṇodaye buddho hutvā , ‘‘mayā anekakappakoṭisatasahassaṃ addhānaṃ imassa pallaṅkassa atthāya vāyāmo kato’’ti sattāhaṃ ekapallaṅkena nisīdi. Athekaccānaṃ devatānaṃ, ‘‘kiṃ nu kho aññepi buddhattakarā dhammā atthī’’ti kaṅkhā udapādi.
ಅಥ ಭಗವಾ ಅಟ್ಠಮೇ ದಿವಸೇ ಸಮಾಪತ್ತಿತೋ ವುಟ್ಠಾಯ ದೇವತಾನಂ ಕಙ್ಖಂ ಞತ್ವಾ ಕಙ್ಖಾವಿಧಮನತ್ಥಂ ಆಕಾಸೇ ಉಪ್ಪತಿತ್ವಾ ಯಮಕಪಾಟಿಹಾರಿಯಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ತಾಸಂ ಕಙ್ಖಂ ವಿಧಮಿತ್ವಾ ಪಲ್ಲಙ್ಕತೋ ಈಸಕಂ ಪಾಚೀನನಿಸ್ಸಿತೇ ಉತ್ತರದಿಸಾಭಾಗೇ ಠತ್ವಾ ಚತ್ತಾರಿ ಅಸಙ್ಖ್ಯೇಯ್ಯಾನಿ ಕಪ್ಪಸತಸಹಸ್ಸಞ್ಚ ಪೂರಿತಾನಂ ಪಾರಮೀನಂ ಫಲಾಧಿಗಮಟ್ಠಾನಂ ಪಲ್ಲಙ್ಕಞ್ಚೇವ ಬೋಧಿರುಕ್ಖಞ್ಚ ಅನಿಮಿಸೇಹಿ ಅಕ್ಖೀಹಿ ಓಲೋಕಯಮಾನೋ ಸತ್ತಾಹಂ ವೀತಿನಾಮೇಸಿ, ತಂ ಠಾನಂ ಅನಿಮಿಸಚೇತಿಯಂ ನಾಮ ಜಾತಂ।
Atha bhagavā aṭṭhame divase samāpattito vuṭṭhāya devatānaṃ kaṅkhaṃ ñatvā kaṅkhāvidhamanatthaṃ ākāse uppatitvā yamakapāṭihāriyaṃ dassetvā tāsaṃ kaṅkhaṃ vidhamitvā pallaṅkato īsakaṃ pācīnanissite uttaradisābhāge ṭhatvā cattāri asaṅkhyeyyāni kappasatasahassañca pūritānaṃ pāramīnaṃ phalādhigamaṭṭhānaṃ pallaṅkañceva bodhirukkhañca animisehi akkhīhi olokayamāno sattāhaṃ vītināmesi, taṃ ṭhānaṃ animisacetiyaṃ nāma jātaṃ.
ಅಥ ಪಲ್ಲಙ್ಕಸ್ಸ ಚ ಠಿತಟ್ಠಾನಸ್ಸ ಚ ಅನ್ತರಾ ಪುರತ್ಥಿಮಪಚ್ಛಿಮತೋ ಆಯತೇ ರತನಚಙ್ಕಮೇ ಚಙ್ಕಮನ್ತೋ ಸತ್ತಾಹಂ ವೀತಿನಾಮೇಸಿ, ತಂ ಠಾನಂ ರತನಚಙ್ಕಮಚೇತಿಯಂ ನಾಮ ಜಾತಂ। ತತೋ ಪಚ್ಛಿಮದಿಸಾಭಾಗೇ ದೇವತಾ ರತನಘರಂ ಮಾಪಯಿಂಸು, ತತ್ಥ ಪಲ್ಲಙ್ಕೇನ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕಂ ವಿಸೇಸತೋ ಚೇತ್ಥ ಅನನ್ತನಯಸಮನ್ತಪಟ್ಠಾನಂ ವಿಚಿನನ್ತೋ ಸತ್ತಾಹಂ ವೀತಿನಾಮೇಸಿ, ತಂ ಠಾನಂ ರತನಘರಚೇತಿಯಂ ನಾಮ ಜಾತಂ। ಏವಂ ಬೋಧಿಸಮೀಪೇಯೇವ ಚತ್ತಾರಿ ಸತ್ತಾಹಾನಿ ವೀತಿನಾಮೇತ್ವಾ ಪಞ್ಚಮೇ ಸತ್ತಾಹೇ ಬೋಧಿರುಕ್ಖಮೂಲಾ ಯೇನ ಅಜಪಾಲನಿಗ್ರೋಧೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ, ತತ್ರಾಪಿ ಧಮ್ಮಂ ವಿಚಿನನ್ತೋಯೇವ ವಿಮುತ್ತಿಸುಖಞ್ಚ ಪಟಿಸಂವೇದೇನ್ತೋ ನಿಸೀದಿ, ಧಮ್ಮಂ ವಿಚಿನನ್ತೋ ಚೇತ್ಥ ಏವಂ ಅಭಿಧಮ್ಮೇ ನಯಮಗ್ಗಂ ಸಮ್ಮಸಿ – ಪಠಮಂ ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಣೀಪಕರಣಂ ನಾಮ, ತತೋ ವಿಭಙ್ಗಪಕರಣಂ, ಧಾತುಕಥಾಪಕರಣಂ, ಪುಗ್ಗಲಪಞ್ಞತ್ತಿಪಕರಣಂ, ಕಥಾವತ್ಥು ನಾಮ ಪಕರಣಂ, ಯಮಕಂ ನಾಮ ಪಕರಣಂ, ತತೋ ಮಹಾಪಕರಣಂ ಪಟ್ಠಾನಂ ನಾಮಾತಿ।
Atha pallaṅkassa ca ṭhitaṭṭhānassa ca antarā puratthimapacchimato āyate ratanacaṅkame caṅkamanto sattāhaṃ vītināmesi, taṃ ṭhānaṃ ratanacaṅkamacetiyaṃ nāma jātaṃ. Tato pacchimadisābhāge devatā ratanagharaṃ māpayiṃsu, tattha pallaṅkena nisīditvā abhidhammapiṭakaṃ visesato cettha anantanayasamantapaṭṭhānaṃ vicinanto sattāhaṃ vītināmesi, taṃ ṭhānaṃ ratanagharacetiyaṃ nāma jātaṃ. Evaṃ bodhisamīpeyeva cattāri sattāhāni vītināmetvā pañcame sattāhe bodhirukkhamūlā yena ajapālanigrodho tenupasaṅkami, tatrāpi dhammaṃ vicinantoyeva vimuttisukhañca paṭisaṃvedento nisīdi, dhammaṃ vicinanto cettha evaṃ abhidhamme nayamaggaṃ sammasi – paṭhamaṃ dhammasaṅgaṇīpakaraṇaṃ nāma, tato vibhaṅgapakaraṇaṃ, dhātukathāpakaraṇaṃ, puggalapaññattipakaraṇaṃ, kathāvatthu nāma pakaraṇaṃ, yamakaṃ nāma pakaraṇaṃ, tato mahāpakaraṇaṃ paṭṭhānaṃ nāmāti.
ತತ್ಥಸ್ಸ ಸಣ್ಹಸುಖುಮಪಟ್ಠಾನಮ್ಹಿ ಚಿತ್ತೇ ಓತಿಣ್ಣೇ ಪೀತಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ; ಪೀತಿಯಾ ಉಪ್ಪನ್ನಾಯ ಲೋಹಿತಂ ಪಸೀದಿ, ಲೋಹಿತೇ ಪಸನ್ನೇ ಛವಿ ಪಸೀದಿ। ಛವಿಯಾ ಪಸನ್ನಾಯ ಪುರತ್ಥಿಮಕಾಯತೋ ಕೂಟಾಗಾರಾದಿಪ್ಪಮಾಣಾ ರಸ್ಮಿಯೋ ಉಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಆಕಾಸೇ ಪಕ್ಖನ್ದಛದ್ದನ್ತನಾಗಕುಲಂ ವಿಯ ಪಾಚೀನದಿಸಾಯ ಅನನ್ತಾನಿ ಚಕ್ಕವಾಳಾನಿ ಪಕ್ಖನ್ದಾ, ಪಚ್ಛಿಮಕಾಯತೋ ಉಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಪಚ್ಛಿಮದಿಸಾಯ, ದಕ್ಖಿಣಂಸಕೂಟತೋ ಉಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ದಕ್ಖಿಣದಿಸಾಯ, ವಾಮಂಸಕೂಟತೋ ಉಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಉತ್ತರದಿಸಾಯ ಅನನ್ತಾನಿ ಚಕ್ಕವಾಳಾನಿ ಪಕ್ಖನ್ದಾ, ಪಾದತಲೇಹಿ ಪವಾಳಙ್ಕುರವಣ್ಣಾ ರಸ್ಮಿಯೋ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಮಹಾಪಥವಿಂ ವಿನಿವಿಜ್ಝಿತ್ವಾ ಉದಕಂ ದ್ವಿಧಾ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ವಾತಕ್ಖನ್ಧಂ ಪದಾಲೇತ್ವಾ ಅಜಟಾಕಾಸಂ ಪಕ್ಖನ್ದಾ, ಸೀಸತೋ ಸಮ್ಪರಿವತ್ತಿಯಮಾನಂ ಮಣಿದಾಮಂ ವಿಯ ನೀಲವಣ್ಣಾ ರಸ್ಮಿವಟ್ಟಿ ಉಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಛ ದೇವಲೋಕೇ ವಿನಿವಿಜ್ಝಿತ್ವಾ ನವ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇ ವೇಹಪ್ಫಲೇ ಪಞ್ಚ ಸುದ್ಧಾವಾಸೇ ಚ ವಿನಿವಿಜ್ಝಿತ್ವಾ ಚತ್ತಾರೋ ಆರುಪ್ಪೇ ಅತಿಕ್ಕಮ್ಮ ಅಜಟಾಕಾಸಂ ಪಕ್ಖನ್ದಾ। ತಸ್ಮಿಂ ದಿವಸೇ ಅಪರಿಮಾಣೇಸು ಚಕ್ಕವಾಳೇಸು ಅಪರಿಮಾಣಾ ಸತ್ತಾ ಸಬ್ಬೇ ಸುವಣ್ಣವಣ್ಣಾವ ಅಹೇಸುಂ। ತಂ ದಿವಸಞ್ಚ ಪನ ಭಗವತೋ ಸರೀರಾ ನಿಕ್ಖನ್ತಾ ಯಾವಜ್ಜದಿವಸಾಪಿ ತಾ ರಸ್ಮಿಯೋ ಅನನ್ತಾ ಲೋಕಧಾತುಯೋ ಗಚ್ಛನ್ತಿಯೇವ।
Tatthassa saṇhasukhumapaṭṭhānamhi citte otiṇṇe pīti uppajji; pītiyā uppannāya lohitaṃ pasīdi, lohite pasanne chavi pasīdi. Chaviyā pasannāya puratthimakāyato kūṭāgārādippamāṇā rasmiyo uṭṭhahitvā ākāse pakkhandachaddantanāgakulaṃ viya pācīnadisāya anantāni cakkavāḷāni pakkhandā, pacchimakāyato uṭṭhahitvā pacchimadisāya, dakkhiṇaṃsakūṭato uṭṭhahitvā dakkhiṇadisāya, vāmaṃsakūṭato uṭṭhahitvā uttaradisāya anantāni cakkavāḷāni pakkhandā, pādatalehi pavāḷaṅkuravaṇṇā rasmiyo nikkhamitvā mahāpathaviṃ vinivijjhitvā udakaṃ dvidhā bhinditvā vātakkhandhaṃ padāletvā ajaṭākāsaṃ pakkhandā, sīsato samparivattiyamānaṃ maṇidāmaṃ viya nīlavaṇṇā rasmivaṭṭi uṭṭhahitvā cha devaloke vinivijjhitvā nava brahmaloke vehapphale pañca suddhāvāse ca vinivijjhitvā cattāro āruppe atikkamma ajaṭākāsaṃ pakkhandā. Tasmiṃ divase aparimāṇesu cakkavāḷesu aparimāṇā sattā sabbe suvaṇṇavaṇṇāva ahesuṃ. Taṃ divasañca pana bhagavato sarīrā nikkhantā yāvajjadivasāpi tā rasmiyo anantā lokadhātuyo gacchantiyeva.
ಏವಂ ಭಗವಾ ಅಜಪಾಲನಿಗ್ರೋಧೇ ಸತ್ತಾಹಂ ವೀತಿನಾಮೇತ್ವಾ ತತೋ ಅಪರಂ ಸತ್ತಾಹಂ ಮುಚಲಿನ್ದೇ ನಿಸೀದಿ, ನಿಸಿನ್ನಮತ್ತಸ್ಸೇವ ಚಸ್ಸ ಸಕಲಂ ಚಕ್ಕವಾಳಗಬ್ಭಂ ಪೂರೇನ್ತೋ ಮಹಾಅಕಾಲಮೇಘೋ ಉದಪಾದಿ। ಏವರೂಪೋ ಕಿರ ಮಹಾಮೇಘೋ ದ್ವೀಸುಯೇವ ಕಾಲೇಸು ವಸ್ಸತಿ ಚಕ್ಕವತ್ತಿಮ್ಹಿ ವಾ ಉಪ್ಪನ್ನೇ ಬುದ್ಧೇ ವಾ। ಇಧ ಬುದ್ಧಕಾಲೇ ಉದಪಾದಿ। ತಸ್ಮಿಂ ಪನ ಉಪ್ಪನ್ನೇ ಮುಚಲಿನ್ದೋ ನಾಗರಾಜಾ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಅಯಂ ಮೇಘೋ ಸತ್ಥರಿ ಮಯ್ಹಂ ಭವನಂ ಪವಿಟ್ಠಮತ್ತೇವ ಉಪ್ಪನ್ನೋ, ವಾಸಾಗಾರಮಸ್ಸ ಲದ್ಧುಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ। ಸೋ ಸತ್ತರತನಮಯಂ ಪಾಸಾದಂ ನಿಮ್ಮಿನಿತುಂ ಸಕ್ಕೋನ್ತೋಪಿ ಏವಂ ಕತೇ ಮಯ್ಹಂ ಮಹಪ್ಫಲಂ ನ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ದಸಬಲಸ್ಸ ಕಾಯವೇಯ್ಯಾವಚ್ಚಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಮಹನ್ತಂ ಅತ್ತಭಾವಂ ಕತ್ವಾ ಸತ್ಥಾರಂ ಸತ್ತಕ್ಖತ್ತುಂ ಭೋಗೇಹಿ ಪರಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಉಪರಿ ಫಣಂ ಧಾರೇಸಿ। ಪರಿಕ್ಖೇಪಸ್ಸ ಅನ್ತೋ ಓಕಾಸೋ ಹೇಟ್ಠಾ ಲೋಹಪಾಸಾದಪ್ಪಮಾಣೋ ಅಹೋಸಿ। ಇಚ್ಛಿತಿಚ್ಛಿತೇನ ಇರಿಯಾಪಥೇನ ಸತ್ಥಾ ವಿಹರಿಸ್ಸತೀತಿ ನಾಗರಾಜಸ್ಸ ಅಜ್ಝಾಸಯೋ ಅಹೋಸಿ। ತಸ್ಮಾ ಏವಂ ಮಹನ್ತಂ ಓಕಾಸಂ ಪರಿಕ್ಖಿಪಿ। ಮಜ್ಝೇ ರತನಪಲ್ಲಙ್ಕೋ ಪಞ್ಞತ್ತೋ ಹೋತಿ, ಉಪರಿ ಸುವಣ್ಣತಾರಕವಿಚಿತ್ತಂ ಸಮೋಸರಿತಗನ್ಧದಾಮಕುಸುಮದಾಮಚೇಲವಿತಾನಂ ಅಹೋಸಿ। ಚತೂಸು ಕೋಣೇಸು ಗನ್ಧತೇಲೇನ ದೀಪಾ ಜಲಿತಾ, ಚತೂಸು ದಿಸಾಸು ವಿವರಿತ್ವಾ ಚನ್ದನಕರಣ್ಡಕಾ ಠಪಿತಾ। ಏವಂ ಭಗವಾ ತಂ ಸತ್ತಾಹಂ ತತ್ಥ ವೀತಿನಾಮೇತ್ವಾ ತತೋ ಅಪರಂ ಸತ್ತಾಹಂ ರಾಜಾಯತನೇ ನಿಸೀದಿ।
Evaṃ bhagavā ajapālanigrodhe sattāhaṃ vītināmetvā tato aparaṃ sattāhaṃ mucalinde nisīdi, nisinnamattasseva cassa sakalaṃ cakkavāḷagabbhaṃ pūrento mahāakālamegho udapādi. Evarūpo kira mahāmegho dvīsuyeva kālesu vassati cakkavattimhi vā uppanne buddhe vā. Idha buddhakāle udapādi. Tasmiṃ pana uppanne mucalindo nāgarājā cintesi – ‘‘ayaṃ megho satthari mayhaṃ bhavanaṃ paviṭṭhamatteva uppanno, vāsāgāramassa laddhuṃ vaṭṭatī’’ti. So sattaratanamayaṃ pāsādaṃ nimminituṃ sakkontopi evaṃ kate mayhaṃ mahapphalaṃ na bhavissati, dasabalassa kāyaveyyāvaccaṃ karissāmīti mahantaṃ attabhāvaṃ katvā satthāraṃ sattakkhattuṃ bhogehi parikkhipitvā upari phaṇaṃ dhāresi. Parikkhepassa anto okāso heṭṭhā lohapāsādappamāṇo ahosi. Icchiticchitena iriyāpathena satthā viharissatīti nāgarājassa ajjhāsayo ahosi. Tasmā evaṃ mahantaṃ okāsaṃ parikkhipi. Majjhe ratanapallaṅko paññatto hoti, upari suvaṇṇatārakavicittaṃ samosaritagandhadāmakusumadāmacelavitānaṃ ahosi. Catūsu koṇesu gandhatelena dīpā jalitā, catūsu disāsu vivaritvā candanakaraṇḍakā ṭhapitā. Evaṃ bhagavā taṃ sattāhaṃ tattha vītināmetvā tato aparaṃ sattāhaṃ rājāyatane nisīdi.
ಅಟ್ಠಮೇ ಸತ್ತಾಹೇ ಸಕ್ಕೇನ ದೇವಾನಮಿನ್ದೇನ ಆಭತಂ ದನ್ತಕಟ್ಠಞ್ಚ ಓಸಧಹರೀತಕಞ್ಚ ಖಾದಿತ್ವಾ ಮುಖಂ ಧೋವಿತ್ವಾ ಚತೂಹಿ ಲೋಕಪಾಲೇಹಿ ಉಪನೀತೇ ಪಚ್ಚಗ್ಘೇ ಸೇಲಮಯೇ ಪತ್ತೇ ತಪುಸ್ಸಭಲ್ಲಿಕಾನಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ಪುನ ಪಚ್ಚಾಗನ್ತ್ವಾ ಅಜಪಾಲನಿಗ್ರೋಧೇ ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸ ಸಬ್ಬಬುದ್ಧಾನಂ ಆಚಿಣ್ಣೋ ಅಯಂ ವಿತಕ್ಕೋ ಉದಪಾದಿ।
Aṭṭhame sattāhe sakkena devānamindena ābhataṃ dantakaṭṭhañca osadhaharītakañca khāditvā mukhaṃ dhovitvā catūhi lokapālehi upanīte paccagghe selamaye patte tapussabhallikānaṃ piṇḍapātaṃ paribhuñjitvā puna paccāgantvā ajapālanigrodhe nisinnassa sabbabuddhānaṃ āciṇṇo ayaṃ vitakko udapādi.
ತತ್ಥ ಪಣ್ಡಿತೋತಿ ಪಣ್ಡಿಚ್ಚೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ। ವಿಯತ್ತೋತಿ ವೇಯ್ಯತ್ತಿಯೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ। ಮೇಧಾವೀತಿ ಠಾನುಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಪಞ್ಞಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತೋ। ಅಪ್ಪರಜಕ್ಖಜಾತಿಕೋತಿ ಸಮಾಪತ್ತಿಯಾ ವಿಕ್ಖಮ್ಭಿತತ್ತಾ ನಿಕ್ಕಿಲೇಸಜಾತಿಕೋ ವಿಸುದ್ಧಸತ್ತೋ। ಆಜಾನಿಸ್ಸತೀತಿ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇಸ್ಸತಿ ಪಟಿವಿಜ್ಝಿಸ್ಸತಿ। ಞಾಣಞ್ಚ ಪನ ಮೇತಿ ಮಯ್ಹಮ್ಪಿ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ। ಭಗವಾ ಕಿರ ದೇವತಾಯ ಕಥಿತೇನೇವ ನಿಟ್ಠಂ ಅಗನ್ತ್ವಾ ಸಯಮ್ಪಿ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣೇನ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ಇತೋ ಸತ್ತಮದಿವಸಮತ್ಥಕೇ ಕಾಲಂ ಕತ್ವಾ ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನೇ ನಿಬ್ಬತ್ತೋತಿ ಅದ್ದಸ। ತಂ ಸನ್ಧಾಯಾಹ – ‘‘ಞಾಣಞ್ಚ ಪನ ಮೇ ದಸ್ಸನಂ ಉದಪಾದೀ’’ತಿ। ಮಹಾಜಾನಿಯೋತಿ ಸತ್ತದಿವಸಬ್ಭನ್ತರೇ ಪತ್ತಬ್ಬಮಗ್ಗಫಲತೋ ಪರಿಹೀನತ್ತಾ ಮಹತೀ ಜಾನಿ ಅಸ್ಸಾತಿ ಮಹಾಜಾನಿಯೋ। ಅಕ್ಖಣೇ ನಿಬ್ಬತ್ತತ್ತಾ ಗನ್ತ್ವಾ ದೇಸಿಯಮಾನಂ ಧಮ್ಮಮ್ಪಿಸ್ಸ ಸೋತುಂ ಸೋತಪ್ಪಸಾದೋ ನತ್ಥಿ, ಇಧ ಧಮ್ಮದೇಸನಟ್ಠಾನಂ ಆಗಮನಪಾದಾಪಿ ನತ್ಥಿ, ಏವಂ ಮಹಾಜಾನಿಯೋ ಜಾತೋತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಅಭಿದೋಸಕಾಲಙ್ಕತೋತಿ ಅಡ್ಢರತ್ತೇ ಕಾಲಙ್ಕತೋ। ಞಾಣಞ್ಚ ಪನ ಮೇತಿ ಮಯ್ಹಮ್ಪಿ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಂ ಉದಪಾದಿ। ಇಧಾಪಿ ಕಿರ ಭಗವಾ ದೇವತಾಯ ವಚನೇನ ಸನ್ನಿಟ್ಠಾನಂ ಅಕತ್ವಾ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣೇನ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ‘‘ಹಿಯ್ಯೋ ಅಡ್ಢರತ್ತೇ ಕಾಲಙ್ಕತ್ವಾ ಉದಕೋ ರಾಮಪುತ್ತೋ ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನೇ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ’’ತಿ ಅದ್ದಸ। ತಸ್ಮಾ ಏವಮಾಹ। ಸೇಸಂ ಪುರಿಮನಯಸದಿಸಮೇವ। ಬಹುಕಾರಾತಿ ಬಹೂಪಕಾರಾ। ಪಧಾನಪಹಿತತ್ತಂ ಉಪಟ್ಠಹಿಂಸೂತಿ ಪಧಾನತ್ಥಾಯ ಪೇಸಿತತ್ತಭಾವಂ ವಸನಟ್ಠಾನೇ ಪರಿವೇಣಸಮ್ಮಜ್ಜನೇನ ಪತ್ತಚೀವರಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಅನುಬನ್ಧನೇನ ಮುಖೋದಕದನ್ತಕಟ್ಠದಾನಾದಿನಾ ಚ ಉಪಟ್ಠಹಿಂಸು। ಕೇ ಪನ ತೇ ಪಞ್ಚವಗ್ಗಿಯಾ ನಾಮ? ಯೇತೇ –
Tattha paṇḍitoti paṇḍiccena samannāgato. Viyattoti veyyattiyena samannāgato. Medhāvīti ṭhānuppattiyā paññāya samannāgato. Apparajakkhajātikoti samāpattiyā vikkhambhitattā nikkilesajātiko visuddhasatto. Ājānissatīti sallakkhessati paṭivijjhissati. Ñāṇañca pana meti mayhampi sabbaññutaññāṇaṃ uppajji. Bhagavā kira devatāya kathiteneva niṭṭhaṃ agantvā sayampi sabbaññutaññāṇena olokento ito sattamadivasamatthake kālaṃ katvā ākiñcaññāyatane nibbattoti addasa. Taṃ sandhāyāha – ‘‘ñāṇañca pana me dassanaṃ udapādī’’ti. Mahājāniyoti sattadivasabbhantare pattabbamaggaphalato parihīnattā mahatī jāni assāti mahājāniyo. Akkhaṇe nibbattattā gantvā desiyamānaṃ dhammampissa sotuṃ sotappasādo natthi, idha dhammadesanaṭṭhānaṃ āgamanapādāpi natthi, evaṃ mahājāniyo jātoti dasseti. Abhidosakālaṅkatoti aḍḍharatte kālaṅkato. Ñāṇañca pana meti mayhampi sabbaññutaññāṇaṃ udapādi. Idhāpi kira bhagavā devatāya vacanena sanniṭṭhānaṃ akatvā sabbaññutaññāṇena olokento ‘‘hiyyo aḍḍharatte kālaṅkatvā udako rāmaputto nevasaññānāsaññāyatane nibbatto’’ti addasa. Tasmā evamāha. Sesaṃ purimanayasadisameva. Bahukārāti bahūpakārā. Padhānapahitattaṃ upaṭṭhahiṃsūti padhānatthāya pesitattabhāvaṃ vasanaṭṭhāne pariveṇasammajjanena pattacīvaraṃ gahetvā anubandhanena mukhodakadantakaṭṭhadānādinā ca upaṭṭhahiṃsu. Ke pana te pañcavaggiyā nāma? Yete –
ರಾಮೋ ಧಜೋ ಲಕ್ಖಣೋ ಜೋತಿಮನ್ತಿ,
Rāmo dhajo lakkhaṇo jotimanti,
ಯಞ್ಞೋ ಸುಭೋಜೋ ಸುಯಾಮೋ ಸುದತ್ತೋ।
Yañño subhojo suyāmo sudatto;
ಏತೇ ತದಾ ಅಟ್ಠ ಅಹೇಸುಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ,
Ete tadā aṭṭha ahesuṃ brāhmaṇā,
ಛಳಙ್ಗವಾ ಮನ್ತಂ ವಿಯಾಕರಿಂಸೂತಿ॥
Chaḷaṅgavā mantaṃ viyākariṃsūti.
ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಜಾತಕಾಲೇ ಸುಪಿನಪಟಿಗ್ಗಾಹಕಾ ಚೇವ ಲಕ್ಖಣಪಟಿಗ್ಗಾಹಕಾ ಚ ಅಟ್ಠ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ। ತೇಸು ತಯೋ ದ್ವೇಧಾ ಬ್ಯಾಕರಿಂಸು – ‘‘ಇಮೇಹಿ ಲಕ್ಖಣೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಅಗಾರಂ ಅಜ್ಝಾವಸಮಾನೋ ರಾಜಾ ಹೋತಿ ಚಕ್ಕವತ್ತೀ, ಪಬ್ಬಜಮಾನೋ ಬುದ್ಧೋ’’ತಿ। ಪಞ್ಚ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಏಕಂಸಬ್ಯಾಕರಣಾ ಅಹೇಸುಂ – ‘‘ಇಮೇಹಿ ಲಕ್ಖಣೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಅಗಾರೇ ನ ತಿಟ್ಠತಿ, ಬುದ್ಧೋವ ಹೋತೀ’’ತಿ। ತೇಸು ಪುರಿಮಾ ತಯೋ ಯಥಾಮನ್ತಪದಂ ಗತಾ, ಇಮೇ ಪನ ಪಞ್ಚ ಮನ್ತಪದಂ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಾ। ತೇ ಅತ್ತನಾ ಲದ್ಧಂ ಪುಣ್ಣಪತ್ತಂ ಞಾತಕಾನಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತ್ವಾ ‘‘ಅಯಂ ಮಹಾಪುರಿಸೋ ಅಗಾರಂ ನ ಅಜ್ಝಾವಸಿಸ್ಸತಿ, ಏಕನ್ತೇನ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ನಿಬ್ಬಿತಕ್ಕಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಸಮಣಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಪಬ್ಬಜಿತಾ। ತೇಸಂ ಪುತ್ತಾತಿಪಿ ವದನ್ತಿ। ತಂ ಅಟ್ಠಕಥಾಯ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಂ।
Bodhisattassa jātakāle supinapaṭiggāhakā ceva lakkhaṇapaṭiggāhakā ca aṭṭha brāhmaṇā. Tesu tayo dvedhā byākariṃsu – ‘‘imehi lakkhaṇehi samannāgato agāraṃ ajjhāvasamāno rājā hoti cakkavattī, pabbajamāno buddho’’ti. Pañca brāhmaṇā ekaṃsabyākaraṇā ahesuṃ – ‘‘imehi lakkhaṇehi samannāgato agāre na tiṭṭhati, buddhova hotī’’ti. Tesu purimā tayo yathāmantapadaṃ gatā, ime pana pañca mantapadaṃ atikkantā. Te attanā laddhaṃ puṇṇapattaṃ ñātakānaṃ vissajjetvā ‘‘ayaṃ mahāpuriso agāraṃ na ajjhāvasissati, ekantena buddho bhavissatī’’ti nibbitakkā bodhisattaṃ uddissa samaṇapabbajjaṃ pabbajitā. Tesaṃ puttātipi vadanti. Taṃ aṭṭhakathāya paṭikkhittaṃ.
ಏತೇ ಕಿರ ದಹರಕಾಲೇಯೇವ ಬಹೂ ಮನ್ತೇ ಜಾನಿಂಸು, ತಸ್ಮಾ ತೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಆಚರಿಯಟ್ಠಾನೇ ಠಪಯಿಂಸು। ತೇ ಪಚ್ಛಾ ಅಮ್ಹೇಹಿ ಪುತ್ತದಾರಜಟಂ ಛಡ್ಡೇತ್ವಾ ನ ಸಕ್ಕಾ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಪಬ್ಬಜಿತುನ್ತಿ ದಹರಕಾಲೇಯೇವ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ರಮಣೀಯಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತಾ ವಿಚರಿಂಸು। ಕಾಲೇನ ಕಾಲಂ ಪನ ‘‘ಕಿಂ, ಭೋ, ಮಹಾಪುರಿಸೋ ಮಹಾಭಿನಿಕ್ಖಮನಂ ನಿಕ್ಖನ್ತೋ’’ತಿ ಪುಚ್ಛನ್ತಿ। ಮನುಸ್ಸಾ, ‘‘ಕುಹಿಂ ತುಮ್ಹೇ ಮಹಾಪುರಿಸಂ ಪಸ್ಸಿಸ್ಸಥ, ತೀಸು ಪಾಸಾದೇಸು ತಿವಿಧನಾಟಕಮಜ್ಝೇ ದೇವೋ ವಿಯ ಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಅನುಭೋತೀ’’ತಿ ವದನ್ತಿ। ತೇ ಸುತ್ವಾ, ‘‘ನ ತಾವ ಮಹಾಪುರಿಸಸ್ಸ ಞಾಣಂ ಪರಿಪಾಕಂ ಗಚ್ಛತೀ’’ತಿ ಅಪ್ಪೋಸ್ಸುಕ್ಕಾ ವಿಹರಿಂಸುಯೇವ। ಕಸ್ಮಾ ಪನೇತ್ಥ ಭಗವಾ, ‘‘ಬಹುಕಾರಾ ಖೋ ಇಮೇ ಪಞ್ಚವಗ್ಗಿಯಾ’’ತಿ ಆಹ? ಕಿಂ ಉಪಕಾರಕಾನಂಯೇವ ಏಸ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ, ಅನುಪಕಾರಕಾನಂ ನ ದೇಸೇತೀತಿ? ನೋ ನ ದೇಸೇತಿ। ಪರಿಚಯವಸೇನ ಹೇಸ ಆಳಾರಞ್ಚೇವ ಕಾಲಾಮಂ ಉದಕಞ್ಚ ರಾಮಪುತ್ತಂ ಓಲೋಕೇಸಿ। ಏತಸ್ಮಿಂ ಪನ ಬುದ್ಧಕ್ಖೇತ್ತೇ ಠಪೇತ್ವಾ ಅಞ್ಞಾಸಿಕೋಣ್ಡಞ್ಞಂ ಪಠಮಂ ಧಮ್ಮಂ ಸಚ್ಛಿಕಾತುಂ ಸಮತ್ಥೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ಕಸ್ಮಾ? ತಥಾವಿಧಉಪನಿಸ್ಸಯತ್ತಾ।
Ete kira daharakāleyeva bahū mante jāniṃsu, tasmā te brāhmaṇā ācariyaṭṭhāne ṭhapayiṃsu. Te pacchā amhehi puttadārajaṭaṃ chaḍḍetvā na sakkā bhavissati pabbajitunti daharakāleyeva pabbajitvā ramaṇīyāni senāsanāni paribhuñjantā vicariṃsu. Kālena kālaṃ pana ‘‘kiṃ, bho, mahāpuriso mahābhinikkhamanaṃ nikkhanto’’ti pucchanti. Manussā, ‘‘kuhiṃ tumhe mahāpurisaṃ passissatha, tīsu pāsādesu tividhanāṭakamajjhe devo viya sampattiṃ anubhotī’’ti vadanti. Te sutvā, ‘‘na tāva mahāpurisassa ñāṇaṃ paripākaṃ gacchatī’’ti appossukkā vihariṃsuyeva. Kasmā panettha bhagavā, ‘‘bahukārā kho ime pañcavaggiyā’’ti āha? Kiṃ upakārakānaṃyeva esa dhammaṃ deseti, anupakārakānaṃ na desetīti? No na deseti. Paricayavasena hesa āḷārañceva kālāmaṃ udakañca rāmaputtaṃ olokesi. Etasmiṃ pana buddhakkhette ṭhapetvā aññāsikoṇḍaññaṃ paṭhamaṃ dhammaṃ sacchikātuṃ samattho nāma natthi. Kasmā? Tathāvidhaupanissayattā.
ಪುಬ್ಬೇ ಕಿರ ಪುಞ್ಞಕರಣಕಾಲೇ ದ್ವೇ ಭಾತರೋ ಅಹೇಸುಂ। ತೇ ಏಕತೋವ ಸಸ್ಸಂ ಅಕಂಸು। ತತ್ಥ ಜೇಟ್ಠಕಸ್ಸ ‘‘ಏಕಸ್ಮಿಂ ಸಸ್ಸೇ ನವವಾರೇ ಅಗ್ಗಸಸ್ಸದಾನಂ ಮಯಾ ದಾತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ಅಹೋಸಿ। ಸೋ ವಪ್ಪಕಾಲೇ ಬೀಜಗ್ಗಂ ನಾಮ ದತ್ವಾ ಗಬ್ಭಕಾಲೇ ಕನಿಟ್ಠೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಗಬ್ಭಕಾಲೇ ಗಬ್ಭಂ ಫಾಲೇತ್ವಾ ದಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ। ಕನಿಟ್ಠೋ ‘‘ತರುಣಸಸ್ಸಂ ನಾಸೇತುಕಾಮೋಸೀ’’ತಿ ಆಹ। ಜೇಟ್ಠೋ ಕನಿಟ್ಠಸ್ಸ ಅನನುವತ್ತನಭಾವಂ ಞತ್ವಾ ಖೇತ್ತಂ ವಿಭಜಿತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಕೋಟ್ಠಾಸತೋ ಗಬ್ಭಂ ಫಾಲೇತ್ವಾ ಖೀರಂ ನೀಹರಿತ್ವಾ ಸಪ್ಪಿಫಾಣಿತೇಹಿ ಯೋಜೇತ್ವಾ ಅದಾಸಿ, ಪುಥುಕಕಾಲೇ ಪುಥುಕಂ ಕಾರೇತ್ವಾ ಅದಾಸಿ, ಲಾಯನೇ ಲಾಯನಗ್ಗಂ ವೇಣಿಕರಣೇ ವೇಣಗ್ಗಂ ಕಲಾಪಾದೀಸು ಕಲಾಪಗ್ಗಂ ಖಳಗ್ಗಂ ಭಣ್ಡಗ್ಗಂ ಕೋಟ್ಠಗ್ಗನ್ತಿ ಏವಂ ಏಕಸಸ್ಸೇ ನವವಾರೇ ಅಗ್ಗದಾನಂ ಅದಾಸಿ। ಕನಿಟ್ಠೋ ಪನಸ್ಸ ಉದ್ಧರಿತ್ವಾ ಅದಾಸಿ, ತೇಸು ಜೇಟ್ಠೋ ಅಞ್ಞಾಸಿಕೋಣ್ಡಞ್ಞತ್ಥೇರೋ ಜಾತೋ, ಕನಿಟ್ಠೋ ಸುಭದ್ದಪರಿಬ್ಬಾಜಕೋ। ಇತಿ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಸಸ್ಸೇ ನವನ್ನಂ ಅಗ್ಗದಾನಾನಂ ದಿನ್ನತ್ತಾ ಠಪೇತ್ವಾ ಥೇರಂ ಅಞ್ಞೋ ಪಠಮಂ ಧಮ್ಮಂ ಸಚ್ಛಿಕಾತುಂ ಸಮತ್ಥೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ‘‘ಬಹುಕಾರಾ ಖೋ ಇಮೇ ಪಞ್ಚವಗ್ಗಿಯಾ’’ತಿ ಇದಂ ಪನ ಉಪಕಾರಾನುಸ್ಸರಣಮತ್ತಕೇನೇವ ವುತ್ತಂ।
Pubbe kira puññakaraṇakāle dve bhātaro ahesuṃ. Te ekatova sassaṃ akaṃsu. Tattha jeṭṭhakassa ‘‘ekasmiṃ sasse navavāre aggasassadānaṃ mayā dātabba’’nti ahosi. So vappakāle bījaggaṃ nāma datvā gabbhakāle kaniṭṭhena saddhiṃ mantesi – ‘‘gabbhakāle gabbhaṃ phāletvā dassāmā’’ti. Kaniṭṭho ‘‘taruṇasassaṃ nāsetukāmosī’’ti āha. Jeṭṭho kaniṭṭhassa ananuvattanabhāvaṃ ñatvā khettaṃ vibhajitvā attano koṭṭhāsato gabbhaṃ phāletvā khīraṃ nīharitvā sappiphāṇitehi yojetvā adāsi, puthukakāle puthukaṃ kāretvā adāsi, lāyane lāyanaggaṃ veṇikaraṇe veṇaggaṃ kalāpādīsu kalāpaggaṃ khaḷaggaṃ bhaṇḍaggaṃ koṭṭhagganti evaṃ ekasasse navavāre aggadānaṃ adāsi. Kaniṭṭho panassa uddharitvā adāsi, tesu jeṭṭho aññāsikoṇḍaññatthero jāto, kaniṭṭho subhaddaparibbājako. Iti ekasmiṃ sasse navannaṃ aggadānānaṃ dinnattā ṭhapetvā theraṃ añño paṭhamaṃ dhammaṃ sacchikātuṃ samattho nāma natthi. ‘‘Bahukārā kho ime pañcavaggiyā’’ti idaṃ pana upakārānussaraṇamattakeneva vuttaṃ.
ಇಸಿಪತನೇ ಮಿಗದಾಯೇತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಕಿರ ಪದೇಸೇ ಅನುಪ್ಪನ್ನೇ ಬುದ್ಧೇ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧಾ ಗನ್ಧಮಾದನಪಬ್ಬತೇ ಸತ್ತಾಹಂ ನಿರೋಧಸಮಾಪತ್ತಿಯಾ ವೀತಿನಾಮೇತ್ವಾ ನಿರೋಧಾ ವುಟ್ಠಾಯ ನಾಗಲತಾದನ್ತಕಟ್ಠಂ ಖಾದಿತ್ವಾ ಅನೋತತ್ತದಹೇ ಮುಖಂ ಧೋವಿತ್ವಾ ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ ಆಕಾಸೇನ ಆಗನ್ತ್ವಾ ನಿಪತನ್ತಿ। ತತ್ಥ ಚೀವರಂ ಪಾರುಪಿತ್ವಾ ನಗರೇ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿತ್ವಾ ಕತಭತ್ತಕಿಚ್ಚಾ ಗಮನಕಾಲೇಪಿ ತತೋಯೇವ ಉಪ್ಪತಿತ್ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ಇತಿ ಇಸಯೋ ಏತ್ಥ ನಿಪತನ್ತಿ ಉಪ್ಪತನ್ತಿ ಚಾತಿ ತಂ ಠಾನಂ ಇಸಿಪತನನ್ತಿ ಸಙ್ಖಂ ಗತಂ। ಮಿಗಾನಂ ಪನ ಅಭಯತ್ಥಾಯ ದಿನ್ನತ್ತಾ ಮಿಗದಾಯೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಇಸಿಪತನೇ ಮಿಗದಾಯೇ’’ತಿ।
Isipatane migadāyeti tasmiṃ kira padese anuppanne buddhe paccekasambuddhā gandhamādanapabbate sattāhaṃ nirodhasamāpattiyā vītināmetvā nirodhā vuṭṭhāya nāgalatādantakaṭṭhaṃ khāditvā anotattadahe mukhaṃ dhovitvā pattacīvaramādāya ākāsena āgantvā nipatanti. Tattha cīvaraṃ pārupitvā nagare piṇḍāya caritvā katabhattakiccā gamanakālepi tatoyeva uppatitvā gacchanti. Iti isayo ettha nipatanti uppatanti cāti taṃ ṭhānaṃ isipatananti saṅkhaṃ gataṃ. Migānaṃ pana abhayatthāya dinnattā migadāyoti vuccati. Tena vuttaṃ ‘‘isipatane migadāye’’ti.
೨೮೫. ಅನ್ತರಾ ಚ ಗಯಂ ಅನ್ತರಾ ಚ ಬೋಧಿನ್ತಿ ಗಯಾಯ ಚ ಬೋಧಿಸ್ಸ ಚ ವಿವರೇ ತಿಗಾವುತನ್ತರೇ ಠಾನೇ। ಬೋಧಿಮಣ್ಡತೋ ಹಿ ಗಯಾ ತೀಣಿ ಗಾವುತಾನಿ। ಬಾರಾಣಸೀ ಅಟ್ಠಾರಸ ಯೋಜನಾನಿ। ಉಪಕೋ ಬೋಧಿಮಣ್ಡಸ್ಸ ಚ ಗಯಾಯ ಚ ಅನ್ತರೇ ಭಗವನ್ತಂ ಅದ್ದಸ। ಅನ್ತರಾಸದ್ದೇನ ಪನ ಯುತ್ತತ್ತಾ ಉಪಯೋಗವಚನಂ ಕತಂ। ಈದಿಸೇಸು ಚ ಠಾನೇಸು ಅಕ್ಖರಚಿನ್ತಕಾ ‘‘ಅನ್ತರಾ ಗಾಮಞ್ಚ ನದಿಞ್ಚ ಯಾತೀ’’ತಿ ಏವಂ ಏಕಮೇವ ಅನ್ತರಾಸದ್ದಂ ಪಯುಜ್ಜನ್ತಿ। ಸೋ ದುತಿಯಪದೇನಪಿ ಯೋಜೇತಬ್ಬೋ ಹೋತಿ । ಅಯೋಜಿಯಮಾನೇ ಉಪಯೋಗವಚನಂ ನ ಪಾಪುಣಾತಿ। ಇಧ ಪನ ಯೋಜೇತ್ವಾ ಏವ ವುತ್ತೋತಿ। ಅದ್ಧಾನಮಗ್ಗಪಟಿಪನ್ನನ್ತಿ ಅದ್ಧಾನಸಙ್ಖಾತಂ ಮಗ್ಗಂ ಪಟಿಪನ್ನಂ, ದೀಘಮಗ್ಗಪಟಿಪನ್ನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅದ್ಧಾನಮಗ್ಗಗಮನಸಮಯಸ್ಸ ಹಿ ವಿಭಙ್ಗೇ ‘‘ಅದ್ಧಯೋಜನಂ ಗಚ್ಛಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಭುಞ್ಜಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿಆದಿವಚನತೋ (ಪಾಚಿ॰ ೨೧೮) ಅದ್ಧಯೋಜನಮ್ಪಿ ಅದ್ಧಾನಮಗ್ಗೋ ಹೋತಿ। ಬೋಧಿಮಣ್ಡತೋ ಪನ ಗಯಾ ತಿಗಾವುತಂ।
285.Antarā ca gayaṃ antarā ca bodhinti gayāya ca bodhissa ca vivare tigāvutantare ṭhāne. Bodhimaṇḍato hi gayā tīṇi gāvutāni. Bārāṇasī aṭṭhārasa yojanāni. Upako bodhimaṇḍassa ca gayāya ca antare bhagavantaṃ addasa. Antarāsaddena pana yuttattā upayogavacanaṃ kataṃ. Īdisesu ca ṭhānesu akkharacintakā ‘‘antarā gāmañca nadiñca yātī’’ti evaṃ ekameva antarāsaddaṃ payujjanti. So dutiyapadenapi yojetabbo hoti . Ayojiyamāne upayogavacanaṃ na pāpuṇāti. Idha pana yojetvā eva vuttoti. Addhānamaggapaṭipannanti addhānasaṅkhātaṃ maggaṃ paṭipannaṃ, dīghamaggapaṭipannanti attho. Addhānamaggagamanasamayassa hi vibhaṅge ‘‘addhayojanaṃ gacchissāmīti bhuñjitabba’’ntiādivacanato (pāci. 218) addhayojanampi addhānamaggo hoti. Bodhimaṇḍato pana gayā tigāvutaṃ.
ಸಬ್ಬಾಭಿಭೂತಿ ಸಬ್ಬಂ ತೇಭೂಮಕಧಮ್ಮಂ ಅಭಿಭವಿತ್ವಾ ಠಿತೋ। ಸಬ್ಬವಿದೂತಿ ಸಬ್ಬಂ ಚತುಭೂಮಕಧಮ್ಮಂ ಅವೇದಿಂ ಅಞ್ಞಾಸಿಂ। ಸಬ್ಬೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಅನುಪಲಿತ್ತೋತಿ ಸಬ್ಬೇಸು ತೇಭೂಮಕಧಮ್ಮೇಸು ಕಿಲೇಸಲೇಪನೇನ ಅನುಪಲಿತ್ತೋ। ಸಬ್ಬಂ ಜಹೋತಿ ಸಬ್ಬಂ ತೇಭೂಮಕಧಮ್ಮಂ ಜಹಿತ್ವಾ ಠಿತೋ। ತಣ್ಹಾಕ್ಖಯೇ ವಿಮುತ್ತೋತಿ ತಣ್ಹಾಕ್ಖಯೇ ನಿಬ್ಬಾನೇ ಆರಮ್ಮಣತೋ ವಿಮುತ್ತೋ। ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾಯಾತಿ ಸಬ್ಬಂ ಚತುಭೂಮಕಧಮ್ಮಂ ಅತ್ತನಾವ ಜಾನಿತ್ವಾ। ಕಮುದ್ದಿಸೇಯ್ಯನ್ತಿ ಕಂ ಅಞ್ಞಂ ‘‘ಅಯಂ ಮೇ ಆಚರಿಯೋ’’ತಿ ಉದ್ದಿಸೇಯ್ಯಂ।
Sabbābhibhūti sabbaṃ tebhūmakadhammaṃ abhibhavitvā ṭhito. Sabbavidūti sabbaṃ catubhūmakadhammaṃ avediṃ aññāsiṃ. Sabbesu dhammesu anupalittoti sabbesu tebhūmakadhammesu kilesalepanena anupalitto. Sabbaṃ jahoti sabbaṃ tebhūmakadhammaṃ jahitvā ṭhito. Taṇhākkhaye vimuttoti taṇhākkhaye nibbāne ārammaṇato vimutto. Sayaṃ abhiññāyāti sabbaṃ catubhūmakadhammaṃ attanāva jānitvā. Kamuddiseyyanti kaṃ aññaṃ ‘‘ayaṃ me ācariyo’’ti uddiseyyaṃ.
ನ ಮೇ ಆಚರಿಯೋ ಅತ್ಥೀತಿ ಲೋಕುತ್ತರಧಮ್ಮೇ ಮಯ್ಹಂ ಆಚರಿಯೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ನತ್ಥಿ ಮೇ ಪಟಿಪುಗ್ಗಲೋತಿ ಮಯ್ಹಂ ಪಟಿಭಾಗಪುಗ್ಗಲೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋತಿ ಸಹೇತುನಾ ನಯೇನ ಚತ್ತಾರಿ ಸಚ್ಚಾನಿ ಸಯಂ ಬುದ್ಧೋ। ಸೀತಿಭೂತೋತಿ ಸಬ್ಬಕಿಲೇಸಗ್ಗಿನಿಬ್ಬಾಪನೇನ ಸೀತಿಭೂತೋ। ಕಿಲೇಸಾನಂಯೇವ ನಿಬ್ಬುತತ್ತಾ ನಿಬ್ಬುತೋ। ಕಾಸಿನಂ ಪುರನ್ತಿ ಕಾಸಿರಟ್ಠೇ ನಗರಂ। ಆಹಞ್ಛಂ ಅಮತದುನ್ದುಭಿನ್ತಿ ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಪಟಿಲಾಭಾಯ ಅಮತಭೇರಿಂ ಪಹರಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಗಚ್ಛಾಮಿ। ಅರಹಸಿ ಅನನ್ತಜಿನೋತಿ ಅನನ್ತಜಿನೋತಿ ಭವಿತುಂ ಯುತ್ತೋ। ಹುಪೇಯ್ಯ ಪಾವುಸೋತಿ, ಆವುಸೋ, ಏವಮ್ಪಿ ನಾಮ ಭವೇಯ್ಯ। ಪಕ್ಕಾಮೀತಿ ವಙ್ಕಹಾರಜನಪದಂ ನಾಮ ಅಗಮಾಸಿ।
Na me ācariyo atthīti lokuttaradhamme mayhaṃ ācariyo nāma natthi. Natthi me paṭipuggaloti mayhaṃ paṭibhāgapuggalo nāma natthi. Sammāsambuddhoti sahetunā nayena cattāri saccāni sayaṃ buddho. Sītibhūtoti sabbakilesagginibbāpanena sītibhūto. Kilesānaṃyeva nibbutattā nibbuto. Kāsinaṃ puranti kāsiraṭṭhe nagaraṃ. Āhañchaṃ amatadundubhinti dhammacakkapaṭilābhāya amatabheriṃ paharissāmīti gacchāmi. Arahasi anantajinoti anantajinoti bhavituṃ yutto. Hupeyya pāvusoti, āvuso, evampi nāma bhaveyya. Pakkāmīti vaṅkahārajanapadaṃ nāma agamāsi.
ತತ್ಥೇಕಂ ಮಿಗಲುದ್ದಕಗಾಮಕಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ವಾಸಂ ಕಪ್ಪೇಸಿ। ಜೇಟ್ಠಕಲುದ್ದಕೋ ತಂ ಉಪಟ್ಠಾಸಿ। ತಸ್ಮಿಞ್ಚ ಜನಪದೇ ಚಣ್ಡಾ ಮಕ್ಖಿಕಾ ಹೋನ್ತಿ। ಅಥ ನಂ ಏಕಾಯ ಚಾಟಿಯಾ ವಸಾಪೇಸುಂ, ಮಿಗಲುದ್ದಕೋ ದೂರೇ ಮಿಗವಂ ಗಚ್ಛನ್ತೋ ‘‘ಅಮ್ಹಾಕಂ ಅರಹನ್ತೇ ಮಾ ಪಮಜ್ಜೀ’’ತಿ ಛಾವಂ ನಾಮ ಧೀತರಂ ಆಣಾಪೇತ್ವಾ ಅಗಮಾಸಿ ಸದ್ಧಿಂ ಪುತ್ತಭಾತುಕೇಹಿ। ಸಾ ಚಸ್ಸ ಧೀತಾ ದಸ್ಸನೀಯಾ ಹೋತಿ ಕೋಟ್ಠಾಸಸಮ್ಪನ್ನಾ। ದುತಿಯದಿವಸೇ ಉಪಕೋ ಘರಂ ಆಗತೋ ತಂ ದಾರಿಕಂ ಸಬ್ಬಂ ಉಪಚಾರಂ ಕತ್ವಾ ಪರಿವಿಸಿತುಂ ಉಪಗತಂ ದಿಸ್ವಾ ರಾಗೇನ ಅಭಿಭೂತೋ ಭುಞ್ಜಿತುಮ್ಪಿ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ಭಾಜನೇನ ಭತ್ತಂ ಆದಾಯ ವಸನಟ್ಠಾನಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಭತ್ತಂ ಏಕಮನ್ತೇ ನಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಸಚೇ ಛಾವಂ ಲಭಾಮಿ, ಜೀವಾಮಿ, ನೋ ಚೇ, ಮರಾಮೀತಿ ನಿರಾಹಾರೋ ಸಯಿ। ಸತ್ತಮೇ ದಿವಸೇ ಮಾಗವಿಕೋ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಧೀತರಂ ಉಪಕಸ್ಸ ಪವತ್ತಿಂ ಪುಚ್ಛಿ। ಸಾ ‘‘ಏಕದಿವಸಮೇವ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಪುನ ನಾಗತಪುಬ್ಬೋ’’ತಿ ಆಹ। ಮಾಗವಿಕೋ ಆಗತವೇಸೇನೇವ ನಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪುಚ್ಛಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ತಂಖಣಂಯೇವ ಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ಕಿಂ, ಭನ್ತೇ, ಅಪ್ಫಾಸುಕ’’ನ್ತಿ ಪಾದೇ ಪರಾಮಸನ್ತೋ ಪುಚ್ಛಿ। ಉಪಕೋ ನಿತ್ಥುನನ್ತೋ ಪರಿವತ್ತತಿಯೇವ। ಸೋ ‘‘ವದಥ ಭನ್ತೇ, ಯಂ ಮಯಾ ಸಕ್ಕಾ ಕಾತುಂ, ತಂ ಸಬ್ಬಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಆಹ। ಉಪಕೋ, ‘‘ಸಚೇ ಛಾವಂ ಲಭಾಮಿ, ಜೀವಾಮಿ, ನೋ ಚೇ, ಇಧೇವ ಮರಣಂ ಸೇಯ್ಯೋ’’ತಿ ಆಹ। ಜಾನಾಸಿ ಪನ, ಭನ್ತೇ, ಕಿಞ್ಚಿ ಸಿಪ್ಪನ್ತಿ। ನ ಜಾನಾಮೀತಿ। ನ, ಭನ್ತೇ, ಕಿಞ್ಚಿ ಸಿಪ್ಪಂ ಅಜಾನನ್ತೇನ ಸಕ್ಕಾ ಘರಾವಾಸಂ ಅಧಿಟ್ಠಾತುನ್ತಿ।
Tatthekaṃ migaluddakagāmakaṃ nissāya vāsaṃ kappesi. Jeṭṭhakaluddako taṃ upaṭṭhāsi. Tasmiñca janapade caṇḍā makkhikā honti. Atha naṃ ekāya cāṭiyā vasāpesuṃ, migaluddako dūre migavaṃ gacchanto ‘‘amhākaṃ arahante mā pamajjī’’ti chāvaṃ nāma dhītaraṃ āṇāpetvā agamāsi saddhiṃ puttabhātukehi. Sā cassa dhītā dassanīyā hoti koṭṭhāsasampannā. Dutiyadivase upako gharaṃ āgato taṃ dārikaṃ sabbaṃ upacāraṃ katvā parivisituṃ upagataṃ disvā rāgena abhibhūto bhuñjitumpi asakkonto bhājanena bhattaṃ ādāya vasanaṭṭhānaṃ gantvā bhattaṃ ekamante nikkhipitvā sace chāvaṃ labhāmi, jīvāmi, no ce, marāmīti nirāhāro sayi. Sattame divase māgaviko āgantvā dhītaraṃ upakassa pavattiṃ pucchi. Sā ‘‘ekadivasameva āgantvā puna nāgatapubbo’’ti āha. Māgaviko āgataveseneva naṃ upasaṅkamitvā pucchissāmīti taṃkhaṇaṃyeva gantvā ‘‘kiṃ, bhante, apphāsuka’’nti pāde parāmasanto pucchi. Upako nitthunanto parivattatiyeva. So ‘‘vadatha bhante, yaṃ mayā sakkā kātuṃ, taṃ sabbaṃ karissāmī’’ti āha. Upako, ‘‘sace chāvaṃ labhāmi, jīvāmi, no ce, idheva maraṇaṃ seyyo’’ti āha. Jānāsi pana, bhante, kiñci sippanti. Na jānāmīti. Na, bhante, kiñci sippaṃ ajānantena sakkā gharāvāsaṃ adhiṭṭhātunti.
ಸೋ ಆಹ – ‘‘ನಾಹಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಸಿಪ್ಪಂ ಜಾನಾಮಿ, ಅಪಿಚ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಮಂಸಹಾರಕೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ, ಮಂಸಞ್ಚ ವಿಕ್ಕೀಣಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ಮಾಗವಿಕೋ, ‘‘ಅಮ್ಹಾಕಮ್ಪಿ ಏತದೇವ ರುಚ್ಚತೀ’’ತಿ ಉತ್ತರಸಾಟಕಂ ದತ್ವಾ ಘರಂ ಆನೇತ್ವಾ ಧೀತರಂ ಅದಾಸಿ। ತೇಸಂ ಸಂವಾಸಮನ್ವಾಯ ಪುತ್ತೋ ವಿಜಾಯಿ। ಸುಭದ್ದೋತಿಸ್ಸ ನಾಮಂ ಅಕಂಸು। ಛಾವಾ ತಸ್ಸ ರೋದನಕಾಲೇ ‘‘ಮಂಸಹಾರಕಸ್ಸ ಪುತ್ತ, ಮಿಗಲುದ್ದಕಸ್ಸ ಪುತ್ತ ಮಾ ರೋದೀ’’ತಿಆದೀನಿ ವದಮಾನಾ ಪುತ್ತತೋಸನಗೀತೇನ ಉಪಕಂ ಉಪ್ಪಣ್ಡೇಸಿ। ಭದ್ದೇ ತ್ವಂ ಮಂ ಅನಾಥೋತಿ ಮಞ್ಞಸಿ। ಅತ್ಥಿ ಮೇ ಅನನ್ತಜಿನೋ ನಾಮ ಸಹಾಯೋ। ತಸ್ಸಾಹಂ ಸನ್ತಿಕೇ ಗಮಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಆಹ। ಛಾವಾ ಏವಮಯಂ ಅಟ್ಟೀಯತೀತಿ ಞತ್ವಾ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಕಥೇತಿ। ಸೋ ಏಕದಿವಸಂ ಅನಾರೋಚೇತ್ವಾವ ಮಜ್ಝಿಮದೇಸಾಭಿಮುಖೋ ಪಕ್ಕಾಮಿ।
So āha – ‘‘nāhaṃ kiñci sippaṃ jānāmi, apica tumhākaṃ maṃsahārako bhavissāmi, maṃsañca vikkīṇissāmī’’ti. Māgaviko, ‘‘amhākampi etadeva ruccatī’’ti uttarasāṭakaṃ datvā gharaṃ ānetvā dhītaraṃ adāsi. Tesaṃ saṃvāsamanvāya putto vijāyi. Subhaddotissa nāmaṃ akaṃsu. Chāvā tassa rodanakāle ‘‘maṃsahārakassa putta, migaluddakassa putta mā rodī’’tiādīni vadamānā puttatosanagītena upakaṃ uppaṇḍesi. Bhadde tvaṃ maṃ anāthoti maññasi. Atthi me anantajino nāma sahāyo. Tassāhaṃ santike gamissāmīti āha. Chāvā evamayaṃ aṭṭīyatīti ñatvā punappunaṃ katheti. So ekadivasaṃ anārocetvāva majjhimadesābhimukho pakkāmi.
ಭಗವಾ ಚ ತೇನ ಸಮಯೇನ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಜೇತವನೇ ಮಹಾವಿಹಾರೇ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಪಟಿಕಚ್ಚೇವ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಣಾಪೇಸಿ – ‘‘ಯೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ‘ಅನನ್ತಜಿನೋ’ತಿ ಪುಚ್ಛಮಾನೋ ಆಗಚ್ಛತಿ, ತಸ್ಸ ಮಂ ದಸ್ಸೇಯ್ಯಾಥಾ’’ತಿ। ಉಪಕೋಪಿ ಖೋ ‘‘ಕುಹಿಂ ಅನನ್ತಜಿನೋ ವಸತೀ’’ತಿ ಪುಚ್ಛನ್ತೋ ಅನುಪುಬ್ಬೇನ ಸಾವತ್ಥಿಂ ಆಗನ್ತ್ವಾ ವಿಹಾರಮಜ್ಝೇ ಠತ್ವಾ ಕುಹಿಂ ಅನನ್ತಜಿನೋತಿ ಪುಚ್ಛಿ। ತಂ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕಂ ನಯಿಂಸು। ಸೋ ಭಗವನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ – ‘‘ಸಞ್ಜಾನಾಥ ಮಂ ಭಗವಾ’’ತಿ ಆಹ। ಆಮ, ಉಪಕ, ಸಞ್ಜಾನಾಮಿ, ಕುಹಿಂ ಪನ ತ್ವಂ ವಸಿತ್ಥಾತಿ। ವಙ್ಕಹಾರಜನಪದೇ, ಭನ್ತೇತಿ। ಉಪಕ, ಮಹಲ್ಲಕೋಸಿ ಜಾತೋ ಪಬ್ಬಜಿತುಂ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸಸೀತಿ। ಪಬ್ಬಜಿಸ್ಸಾಮಿ, ಭನ್ತೇತಿ। ಭಗವಾ ಪಬ್ಬಾಜೇತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಅದಾಸಿ। ಸೋ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನೇ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತೋ ಅನಾಗಾಮಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಾಯ ಕಾಲಂ ಕತ್ವಾ ಅವಿಹೇಸು ನಿಬ್ಬತ್ತೋ। ನಿಬ್ಬತ್ತಕ್ಖಣೇಯೇವ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣೀತಿ। ಅವಿಹೇಸು ನಿಬ್ಬತ್ತಮತ್ತಾ ಹಿ ಸತ್ತ ಜನಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿಂಸು, ತೇಸಂ ಸೋ ಅಞ್ಞತರೋ।
Bhagavā ca tena samayena sāvatthiyaṃ viharati jetavane mahāvihāre. Atha kho bhagavā paṭikacceva bhikkhū āṇāpesi – ‘‘yo, bhikkhave, ‘anantajino’ti pucchamāno āgacchati, tassa maṃ dasseyyāthā’’ti. Upakopi kho ‘‘kuhiṃ anantajino vasatī’’ti pucchanto anupubbena sāvatthiṃ āgantvā vihāramajjhe ṭhatvā kuhiṃ anantajinoti pucchi. Taṃ bhikkhū bhagavato santikaṃ nayiṃsu. So bhagavantaṃ disvā – ‘‘sañjānātha maṃ bhagavā’’ti āha. Āma, upaka, sañjānāmi, kuhiṃ pana tvaṃ vasitthāti. Vaṅkahārajanapade, bhanteti. Upaka, mahallakosi jāto pabbajituṃ sakkhissasīti. Pabbajissāmi, bhanteti. Bhagavā pabbājetvā tassa kammaṭṭhānaṃ adāsi. So kammaṭṭhāne kammaṃ karonto anāgāmiphale patiṭṭhāya kālaṃ katvā avihesu nibbatto. Nibbattakkhaṇeyeva arahattaṃ pāpuṇīti. Avihesu nibbattamattā hi satta janā arahattaṃ pāpuṇiṃsu, tesaṃ so aññataro.
ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ –
Vuttañhetaṃ –
‘‘ಅವಿಹಂ ಉಪಪನ್ನಾಸೇ, ವಿಮುತ್ತಾ ಸತ್ತ ಭಿಕ್ಖವೋ।
‘‘Avihaṃ upapannāse, vimuttā satta bhikkhavo;
ರಾಗದೋಸಪರಿಕ್ಖೀಣಾ, ತಿಣ್ಣಾ ಲೋಕೇ ವಿಸತ್ತಿಕಂ॥
Rāgadosaparikkhīṇā, tiṇṇā loke visattikaṃ.
ಉಪಕೋ ಪಲಗಣ್ಡೋ ಚ, ಪುಕ್ಕುಸಾತಿ ಚ ತೇ ತಯೋ।
Upako palagaṇḍo ca, pukkusāti ca te tayo;
ಭದ್ದಿಯೋ ಖಣ್ಡದೇವೋ ಚ, ಬಹುರಗ್ಗಿ ಚ ಸಙ್ಗಿಯೋ।
Bhaddiyo khaṇḍadevo ca, bahuraggi ca saṅgiyo;
ತೇ ಹಿತ್ವಾ ಮಾನುಸಂ ದೇಹಂ, ದಿಬ್ಬಯೋಗಂ ಉಪಜ್ಝಗು’’ನ್ತಿ॥ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೧.೧೦೫)।
Te hitvā mānusaṃ dehaṃ, dibbayogaṃ upajjhagu’’nti. (saṃ. ni. 1.105);
೨೮೬. ಸಣ್ಠಪೇಸುನ್ತಿ ಕತಿಕಂ ಅಕಂಸು। ಬಾಹುಲ್ಲಿಕೋತಿ ಚೀವರಬಾಹುಲ್ಲಾದೀನಂ ಅತ್ಥಾಯ ಪಟಿಪನ್ನೋ। ಪಧಾನವಿಬ್ಭನ್ತೋತಿ ಪಧಾನತೋ ವಿಬ್ಭನ್ತೋ ಭಟ್ಠೋ ಪರಿಹೀನೋ। ಆವತ್ತೋ ಬಾಹುಲ್ಲಾಯಾತಿ ಚೀವರಾದೀನಂ ಬಹುಲಭಾವತ್ಥಾಯ ಆವತ್ತೋ। ಅಪಿಚ ಖೋ ಆಸನಂ ಠಪೇತಬ್ಬನ್ತಿ ಅಪಿಚ ಖೋ ಪನಸ್ಸ ಉಚ್ಚಕುಲೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಸ್ಸ ಆಸನಮತ್ತಂ ಠಪೇತಬ್ಬನ್ತಿ ವದಿಂಸು। ನಾಸಕ್ಖಿಂಸೂತಿ ಬುದ್ಧಾನುಭಾವೇನ ಬುದ್ಧತೇಜಸಾ ಅಭಿಭೂತಾ ಅತ್ತನೋ ಕತಿಕಾಯ ಠಾತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿಂಸು। ನಾಮೇನ ಚ ಆವುಸೋವಾದೇನ ಚ ಸಮುದಾಚರನ್ತೀತಿ ಗೋತಮಾತಿ, ಆವುಸೋತಿ ಚ ವದನ್ತಿ। ಆವುಸೋ ಗೋತಮ, ಮಯಂ ಉರುವೇಲಾಯಂ ಪಧಾನಕಾಲೇ ತುಯ್ಹಂ ಪತ್ತಚೀವರಂ ಗಹೇತ್ವಾ ವಿಚರಿಮ್ಹಾ, ಮುಖೋದಕಂ ದನ್ತಕಟ್ಠಂ ಅದಮ್ಹಾ, ವುತ್ಥಪರಿವೇಣಂ ಸಮ್ಮಜ್ಜಿಮ್ಹಾ, ಪಚ್ಛಾ ಕೋ ತೇ ವತ್ತಪ್ಪಟಿಪತ್ತಿಮಕಾಸಿ, ಕಚ್ಚಿ ಅಮ್ಹೇಸು ಪಕ್ಕನ್ತೇಸು ನ ಚಿನ್ತಯಿತ್ಥಾತಿ ಏವರೂಪಿಂ ಕಥಂ ಕಥೇನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಇರಿಯಾಯಾತಿ ದುಕ್ಕರಇರಿಯಾಯ। ಪಟಿಪದಾಯಾತಿ ದುಕ್ಕರಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ। ದುಕ್ಕರಕಾರಿಕಾಯಾತಿ ಪಸತಪಸತ-ಮುಗ್ಗಯೂಸಾದಿಆಹರಕರಣಾದಿನಾ ದುಕ್ಕರಕರಣೇನ। ಅಭಿಜಾನಾಥ ಮೇ ನೋತಿ ಅಭಿಜಾನಾಥ ನು ಮಮ। ಏವರೂಪಂ ಪಭಾವಿತಮೇತನ್ತಿ ಏತಂ ಏವರೂಪಂ ವಾಕ್ಯಭೇದನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಪಿ ನು ಅಹಂ ಉರುವೇಲಾಯ ಪಧಾನೇ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಸಙ್ಗಣ್ಹನತ್ಥಂ ಅನುಕ್ಕಣ್ಠನತ್ಥಂ ರತ್ತಿಂ ವಾ ದಿವಾ ವಾ ಆಗನ್ತ್ವಾ, – ‘‘ಆವುಸೋ, ಮಾ ವಿತಕ್ಕಯಿತ್ಥ, ಮಯ್ಹಂ ಓಭಾಸೋ ವಾ ನಿಮಿತ್ತಂ ವಾ ಪಞ್ಞಾಯತೀ’’ತಿ ಏವರೂಪಂ ಕಞ್ಚಿ ವಚನಭೇದಂ ಅಕಾಸಿನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ತೇ ಏಕಪದೇನೇವ ಸತಿಂ ಲಭಿತ್ವಾ ಉಪ್ಪನ್ನಗಾರವಾ, ‘‘ಹನ್ದ ಅದ್ಧಾ ಏಸ ಬುದ್ಧೋ ಜಾತೋ’’ತಿ ಸದ್ದಹಿತ್ವಾ ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇತಿ ಆಹಂಸು। ಅಸಕ್ಖಿಂ ಖೋ ಅಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಞ್ಚವಗ್ಗಿಯೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಸಞ್ಞಾಪೇತುನ್ತಿ ಅಹಂ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಞ್ಚವಗ್ಗಿಯೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಬುದ್ಧೋ ಅಹನ್ತಿ ಜಾನಾಪೇತುಂ ಅಸಕ್ಖಿಂ। ತದಾ ಪನ ಭಗವಾ ಉಪೋಸಥದಿವಸೇಯೇವ ಆಗಚ್ಛಿ। ಅತ್ತನೋ ಬುದ್ಧಭಾವಂ ಜಾನಾಪೇತ್ವಾ ಕೋಣ್ಡಞ್ಞತ್ಥೇರಂ ಕಾಯಸಕ್ಖಿಂ ಕತ್ವಾ ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಪ್ಪವತ್ತನಸುತ್ತಂ ಕಥೇಸಿ। ಸುತ್ತಪರಿಯೋಸಾನೇ ಥೇರೋ ಅಟ್ಠಾರಸಹಿ ಬ್ರಹ್ಮಕೋಟೀಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಾಸಿ। ಸೂರಿಯೇ ಧರಮಾನೇಯೇವ ದೇಸನಾ ನಿಟ್ಠಾಸಿ। ಭಗವಾ ತತ್ಥೇವ ವಸ್ಸಂ ಉಪಗಚ್ಛಿ।
286.Saṇṭhapesunti katikaṃ akaṃsu. Bāhullikoti cīvarabāhullādīnaṃ atthāya paṭipanno. Padhānavibbhantoti padhānato vibbhanto bhaṭṭho parihīno. Āvatto bāhullāyāti cīvarādīnaṃ bahulabhāvatthāya āvatto. Apica kho āsanaṃ ṭhapetabbanti apica kho panassa uccakule nibbattassa āsanamattaṃ ṭhapetabbanti vadiṃsu. Nāsakkhiṃsūti buddhānubhāvena buddhatejasā abhibhūtā attano katikāya ṭhātuṃ nāsakkhiṃsu. Nāmena ca āvusovādena ca samudācarantīti gotamāti, āvusoti ca vadanti. Āvuso gotama, mayaṃ uruvelāyaṃ padhānakāle tuyhaṃ pattacīvaraṃ gahetvā vicarimhā, mukhodakaṃ dantakaṭṭhaṃ adamhā, vutthapariveṇaṃ sammajjimhā, pacchā ko te vattappaṭipattimakāsi, kacci amhesu pakkantesu na cintayitthāti evarūpiṃ kathaṃ kathentīti attho. Iriyāyāti dukkarairiyāya. Paṭipadāyāti dukkarapaṭipattiyā. Dukkarakārikāyāti pasatapasata-muggayūsādiāharakaraṇādinā dukkarakaraṇena. Abhijānātha me noti abhijānātha nu mama. Evarūpaṃ pabhāvitametanti etaṃ evarūpaṃ vākyabhedanti attho. Api nu ahaṃ uruvelāya padhāne tumhākaṃ saṅgaṇhanatthaṃ anukkaṇṭhanatthaṃ rattiṃ vā divā vā āgantvā, – ‘‘āvuso, mā vitakkayittha, mayhaṃ obhāso vā nimittaṃ vā paññāyatī’’ti evarūpaṃ kañci vacanabhedaṃ akāsinti adhippāyo. Te ekapadeneva satiṃ labhitvā uppannagāravā, ‘‘handa addhā esa buddho jāto’’ti saddahitvā no hetaṃ, bhanteti āhaṃsu. Asakkhiṃ kho ahaṃ, bhikkhave, pañcavaggiye bhikkhū saññāpetunti ahaṃ , bhikkhave, pañcavaggiye bhikkhū buddho ahanti jānāpetuṃ asakkhiṃ. Tadā pana bhagavā uposathadivaseyeva āgacchi. Attano buddhabhāvaṃ jānāpetvā koṇḍaññattheraṃ kāyasakkhiṃ katvā dhammacakkappavattanasuttaṃ kathesi. Suttapariyosāne thero aṭṭhārasahi brahmakoṭīhi saddhiṃ sotāpattiphale patiṭṭhāsi. Sūriye dharamāneyeva desanā niṭṭhāsi. Bhagavā tattheva vassaṃ upagacchi.
ದ್ವೇಪಿ ಸುದಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖೂ ಓವದಾಮೀತಿಆದಿ ಪಾಟಿಪದದಿವಸತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಪಿಣ್ಡಪಾತತ್ಥಾಯಪಿ ಗಾಮಂ ಅಪ್ಪವಿಸನದೀಪನತ್ಥಂ ವುತ್ತಂ। ತೇಸಞ್ಹಿ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನೇಸು ಉಪ್ಪನ್ನಮಲವಿಸೋಧನತ್ಥಂ ಭಗವಾ ಅನ್ತೋವಿಹಾರೇಯೇವ ಅಹೋಸಿ। ಉಪ್ಪನ್ನೇ ಉಪ್ಪನ್ನೇ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಮಲೇ ತೇಪಿ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಪುಚ್ಛನ್ತಿ। ಭಗವಾಪಿ ತೇಸಂ ನಿಸಿನ್ನಟ್ಠಾನಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಮಲಂ ವಿನೋದೇತಿ। ಅಥ ನೇಸಂ ಭಗವತಾ ಏವಂ ನೀಹಟಭತ್ತೇನ ಓವದಿಯಮಾನಾನಂ ವಪ್ಪತ್ಥೇರೋ ಪಾಟಿಪದದಿವಸೇ ಸೋತಾಪನ್ನೋ ಅಹೋಸಿ। ಭದ್ದಿಯತ್ಥೇರೋ ದುತಿಯಾಯಂ, ಮಹಾನಾಮತ್ಥೇರೋ ತತಿಯಾಯಂ, ಅಸ್ಸಜಿತ್ಥೇರೋ ಚತುತ್ಥಿಯಂ। ಪಕ್ಖಸ್ಸ ಪನ ಪಞ್ಚಮಿಯಂ ಸಬ್ಬೇವ ತೇ ಏಕತೋ ಸನ್ನಿಪಾತೇತ್ವಾ ಅನತ್ತಲಕ್ಖಣಸುತ್ತಂ ಕಥೇಸಿ, ಸುತ್ತಪರಿಯೋಸಾನೇ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಅರಹತ್ತಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಹಿಂಸು। ತೇನಾಹ – ‘‘ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಞ್ಚವಗ್ಗಿಯಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಮಯಾ ಏವಂ ಓವದಿಯಮಾನಾ…ಪೇ॰… ಅನುತ್ತರಂ ಯೋಗಕ್ಖೇಮಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಅಜ್ಝಗಮಂಸು…ಪೇ॰… ನತ್ಥಿ ದಾನಿ ಪುನಬ್ಭವೋ’’ತಿ। ಏತ್ತಕಂ ಕಥಾಮಗ್ಗಂ ಭಗವಾ ಯಂ ಪುಬ್ಬೇ ಅವಚ – ‘‘ತುಮ್ಹೇಪಿ ಮಮಞ್ಚೇವ ಪಞ್ಚವಗ್ಗಿಯಾನಞ್ಚ ಮಗ್ಗಂ ಆರುಳ್ಹಾ, ಅರಿಯಪರಿಯೇಸನಾ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಪರಿಯೇಸನಾ’’ತಿ ಇಮಂ ಏಕಮೇವ ಅನುಸನ್ಧಿಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹರಿ।
Dvepi sudaṃ, bhikkhave, bhikkhū ovadāmītiādi pāṭipadadivasato paṭṭhāya piṇḍapātatthāyapi gāmaṃ appavisanadīpanatthaṃ vuttaṃ. Tesañhi bhikkhūnaṃ kammaṭṭhānesu uppannamalavisodhanatthaṃ bhagavā antovihāreyeva ahosi. Uppanne uppanne kammaṭṭhānamale tepi bhikkhū bhagavato santikaṃ gantvā pucchanti. Bhagavāpi tesaṃ nisinnaṭṭhānaṃ gantvā malaṃ vinodeti. Atha nesaṃ bhagavatā evaṃ nīhaṭabhattena ovadiyamānānaṃ vappatthero pāṭipadadivase sotāpanno ahosi. Bhaddiyatthero dutiyāyaṃ, mahānāmatthero tatiyāyaṃ, assajitthero catutthiyaṃ. Pakkhassa pana pañcamiyaṃ sabbeva te ekato sannipātetvā anattalakkhaṇasuttaṃ kathesi, suttapariyosāne sabbepi arahattaphale patiṭṭhahiṃsu. Tenāha – ‘‘atha kho, bhikkhave, pañcavaggiyā bhikkhū mayā evaṃ ovadiyamānā…pe… anuttaraṃ yogakkhemaṃ nibbānaṃ ajjhagamaṃsu…pe… natthi dāni punabbhavo’’ti. Ettakaṃ kathāmaggaṃ bhagavā yaṃ pubbe avaca – ‘‘tumhepi mamañceva pañcavaggiyānañca maggaṃ āruḷhā, ariyapariyesanā tumhākaṃ pariyesanā’’ti imaṃ ekameva anusandhiṃ dassento āhari.
೨೮೭. ಇದಾನಿ ಯಸ್ಮಾ ನ ಅಗಾರಿಯಾನಂಯೇವ ಪಞ್ಚಕಾಮಗುಣಪರಿಯೇಸನಾ ಹೋತಿ, ಅನಗಾರಿಯಾನಮ್ಪಿ ಚತ್ತಾರೋ ಪಚ್ಚಯೇ ಅಪ್ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತಾನಂ ಪಞ್ಚಕಾಮಗುಣವಸೇನ ಅನರಿಯಪರಿಯೇಸನಾ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ಪಞ್ಚಿಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಾಮಗುಣಾತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ನವರತ್ತೇಸು ಪತ್ತಚೀವರಾದೀಸು ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ರೂಪಾತಿಆದಯೋ ಚತ್ತಾರೋ ಕಾಮಗುಣಾ ಲಬ್ಭನ್ತಿ। ರಸೋ ಪನೇತ್ಥ ಪರಿಭೋಗರಸೋ ಹೋತಿ। ಮನುಞ್ಞೇ ಪಿಣ್ಡಪಾತೇ ಭೇಸಜ್ಜೇ ಚ ಪಞ್ಚಪಿ ಲಬ್ಭನ್ತಿ। ಸೇನಾಸನಮ್ಹಿ ಚೀವರೇ ವಿಯ ಚತ್ತಾರೋ। ರಸೋ ಪನ ಏತ್ಥಾಪಿ ಪರಿಭೋಗರಸೋವ। ಯೇ ಹಿ ಕೇಚಿ, ಭಿಕ್ಖವೇತಿ ಕಸ್ಮಾ ಆರಭಿ? ಏವಂ ಪಞ್ಚ ಕಾಮಗುಣೇ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಯೇ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯುಂ, ‘‘ಪಬ್ಬಜಿತಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಅನರಿಯಪರಿಯೇಸನಾ ನಾಮ ಕುತೋ, ಅರಿಯಪರಿಯೇಸನಾವ ಪಬ್ಬಜಿತಾನ’’ನ್ತಿ, ತೇಸಂ ಪಟಿಸೇಧನತ್ಥಾಯ ‘‘ಪಬ್ಬಜಿತಾನಮ್ಪಿ ಚತೂಸು ಪಚ್ಚಯೇಸು ಅಪ್ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಪರಿಭೋಗೋ ಅನರಿಯಪರಿಯೇಸನಾ ಏವಾ’’ತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ಇಮಂ ದೇಸನಂ ಆರಭಿ। ತತ್ಥ ಗಧಿತಾತಿ ತಣ್ಹಾಗೇಧೇನ ಗಧಿತಾ। ಮುಚ್ಛಿತಾತಿ ತಣ್ಹಾಮುಚ್ಛಾಯ ಮುಚ್ಛಿತಾ । ಅಜ್ಝೋಪನ್ನಾತಿ ತಣ್ಹಾಯ ಅಜ್ಝೋಗಾಳ್ಹಾ। ಅನಾದೀನವದಸ್ಸಾವಿನೋತಿ ಆದೀನವಂ ಅಪಸ್ಸನ್ತಾ। ಅನಿಸ್ಸರಣಪಞ್ಞಾತಿ ನಿಸ್ಸರಣಂ ವುಚ್ಚತಿ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಞಾಣಂ। ತೇ ತೇನ ವಿರಹಿತಾ।
287. Idāni yasmā na agāriyānaṃyeva pañcakāmaguṇapariyesanā hoti, anagāriyānampi cattāro paccaye appaccavekkhitvā paribhuñjantānaṃ pañcakāmaguṇavasena anariyapariyesanā hoti, tasmā taṃ dassetuṃ pañcime, bhikkhave, kāmaguṇātiādimāha. Tattha navarattesu pattacīvarādīsu cakkhuviññeyyā rūpātiādayo cattāro kāmaguṇā labbhanti. Raso panettha paribhogaraso hoti. Manuññe piṇḍapāte bhesajje ca pañcapi labbhanti. Senāsanamhi cīvare viya cattāro. Raso pana etthāpi paribhogarasova. Ye hi keci, bhikkhaveti kasmā ārabhi? Evaṃ pañca kāmaguṇe dassetvā idāni ye evaṃ vadeyyuṃ, ‘‘pabbajitakālato paṭṭhāya anariyapariyesanā nāma kuto, ariyapariyesanāva pabbajitāna’’nti, tesaṃ paṭisedhanatthāya ‘‘pabbajitānampi catūsu paccayesu appaccavekkhaṇaparibhogo anariyapariyesanā evā’’ti dassetuṃ imaṃ desanaṃ ārabhi. Tattha gadhitāti taṇhāgedhena gadhitā. Mucchitāti taṇhāmucchāya mucchitā . Ajjhopannāti taṇhāya ajjhogāḷhā. Anādīnavadassāvinoti ādīnavaṃ apassantā. Anissaraṇapaññāti nissaraṇaṃ vuccati paccavekkhaṇañāṇaṃ. Te tena virahitā.
ಇದಾನಿ ತಸ್ಸತ್ಥಸ್ಸ ಸಾಧಕಂ ಉಪಮಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ರೇವಂ ಓಪಮ್ಮಸಂಸನ್ದನಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ – ಆರಞ್ಞಕಮಗೋ ವಿಯ ಹಿ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ, ಲುದ್ದಕೇನ ಅರಞ್ಞೇ ಠಪಿತಪಾಸೋ ವಿಯ ಚತ್ತಾರೋ ಪಚ್ಚಯಾ, ತಸ್ಸ ಲುದ್ದಸ್ಸ ಪಾಸರಾಸಿಂ ಅಜ್ಝೋತ್ಥರಿತ್ವಾ ಸಯನಕಾಲೋ ವಿಯ ತೇಸಂ ಚತ್ತಾರೋ ಪಚ್ಚಯೇ ಅಪ್ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಪರಿಭೋಗಕಾಲೋ। ಲುದ್ದಕೇ ಆಗಚ್ಛನ್ತೇ ಮಗಸ್ಸ ಯೇನ ಕಾಮಂ ಅಗಮನಕಾಲೋ ವಿಯ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ಮಾರಸ್ಸ ಯಥಾಕಾಮಕರಣೀಯಕಾಲೋ, ಮಾರವಸಂ ಉಪಗತಭಾವೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಮಗಸ್ಸ ಪನ ಅಬದ್ಧಸ್ಸ ಪಾಸರಾಸಿಂ ಅಧಿಸಯಿತಕಾಲೋ ವಿಯ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ಚತೂಸು ಪಚ್ಚಯೇಸು ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಪರಿಭೋಗೋ, ಲುದ್ದಕೇ ಆಗಚ್ಛನ್ತೇ ಮಗಸ್ಸ ಯೇನ ಕಾಮಂ ಗಮನಂ ವಿಯ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ಮಾರವಸಂ ಅನುಪಗಮನಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ವಿಸ್ಸತ್ಥೋತಿ ನಿಬ್ಭಯೋ ನಿರಾಸಙ್ಕೋ। ಸೇಸಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಉತ್ತಾನತ್ಥಮೇವಾತಿ।
Idāni tassatthassa sādhakaṃ upamaṃ dassento seyyathāpi, bhikkhavetiādimāha. Tatrevaṃ opammasaṃsandanaṃ veditabbaṃ – āraññakamago viya hi samaṇabrāhmaṇā, luddakena araññe ṭhapitapāso viya cattāro paccayā, tassa luddassa pāsarāsiṃ ajjhottharitvā sayanakālo viya tesaṃ cattāro paccaye appaccavekkhitvā paribhogakālo. Luddake āgacchante magassa yena kāmaṃ agamanakālo viya samaṇabrāhmaṇānaṃ mārassa yathākāmakaraṇīyakālo, māravasaṃ upagatabhāvoti attho. Magassa pana abaddhassa pāsarāsiṃ adhisayitakālo viya samaṇabrāhmaṇānaṃ catūsu paccayesu paccavekkhaṇaparibhogo, luddake āgacchante magassa yena kāmaṃ gamanaṃ viya samaṇabrāhmaṇānaṃ māravasaṃ anupagamanaṃ veditabbaṃ. Vissatthoti nibbhayo nirāsaṅko. Sesaṃ sabbattha uttānatthamevāti.
ಪಪಞ್ಚಸೂದನಿಯಾ ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯಟ್ಠಕಥಾಯ
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
ಪಾಸರಾಸಿಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Pāsarāsisuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
ಅರಿಯಪರಿಯೇಸನಾತಿಪಿ ಏತಸ್ಸೇವ ನಾಮಂ।
Ariyapariyesanātipi etasseva nāmaṃ.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ • Majjhimanikāya / ೬. ಪಾಸರಾಸಿಸುತ್ತಂ • 6. Pāsarāsisuttaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ೬. ಪಾಸರಾಸಿಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 6. Pāsarāsisuttavaṇṇanā
