| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
੬. ਪਾਸਰਾਸਿਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
6. Pāsarāsisuttavaṇṇanā
੨੭੨. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਪਾਸਰਾਸਿਸੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਸਾਧੁ ਮਯਂ, ਆવੁਸੋਤਿ ਆਯਾਚਨ੍ਤਾ ਭਣਨ੍ਤਿ। ਏਤੇ ਕਿਰ ਪਞ੍ਚਸਤਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਜਨਪਦવਾਸਿਨੋ ‘‘ਦਸਬਲਂ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਸਾવਤ੍ਥਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਾ। ਸਤ੍ਥੁਦਸ੍ਸਨਂ ਪਨ ਏਤੇਹਿ ਲਦ੍ਧਂ, ਧਮ੍ਮਿਂ ਕਥਂ ਨ ਤਾવ ਸੁਣਨ੍ਤਿ। ਤੇ ਸਤ੍ਥੁਗਾਰવੇਨ ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ, ਭਨ੍ਤੇ , ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਕਥੇਥਾ’’ਤਿ વਤ੍ਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ। ਬੁਦ੍ਧਾ ਹਿ ਗਰੂ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਏਕਚਾਰਿਕੋ ਸੀਹੋ ਮਿਗਰਾਜਾ વਿਯ, ਪਭਿਨ੍ਨਕੁਞ੍ਜਰੋ વਿਯ, ਫਣਕਤਆਸੀવਿਸੋ વਿਯ, ਮਹਾਅਗ੍ਗਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ વਿਯ ਚ ਦੁਰਾਸਦਾ વੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ –
272.Evaṃme sutanti pāsarāsisuttaṃ. Tattha sādhu mayaṃ, āvusoti āyācantā bhaṇanti. Ete kira pañcasatā bhikkhū janapadavāsino ‘‘dasabalaṃ passissāmā’’ti sāvatthiṃ anuppattā. Satthudassanaṃ pana etehi laddhaṃ, dhammiṃ kathaṃ na tāva suṇanti. Te satthugāravena ‘‘amhākaṃ, bhante , dhammakathaṃ kathethā’’ti vattuṃ na sakkonti. Buddhā hi garū honti, ekacāriko sīho migarājā viya, pabhinnakuñjaro viya, phaṇakataāsīviso viya, mahāaggikkhandho viya ca durāsadā vuttampi cetaṃ –
‘‘ਆਸੀવਿਸੋ ਯਥਾ ਘੋਰੋ, ਮਿਗਰਾਜਾવ ਕੇਸਰੀ।
‘‘Āsīviso yathā ghoro, migarājāva kesarī;
ਨਾਗੋવ ਕੁਞ੍ਜਰੋ ਦਨ੍ਤੀ, ਏવਂ ਬੁਦ੍ਧਾ ਦੁਰਾਸਦਾ’’ਤਿ॥
Nāgova kuñjaro dantī, evaṃ buddhā durāsadā’’ti.
ਏવਂ ਦੁਰਾਸਦਂ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਯਂ ਯਾਚਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਯਾਚਮਾਨਾ ‘‘ਸਾਧੁ ਮਯਂ, ਆવੁਸੋ’’ਤਿ ਆਹਂਸੁ।
Evaṃ durāsadaṃ satthāraṃ te bhikkhū sayaṃ yācituṃ asakkontā āyasmantaṃ ānandaṃ yācamānā ‘‘sādhu mayaṃ, āvuso’’ti āhaṃsu.
ਅਪ੍ਪੇવ ਨਾਮਾਤਿ ਅਪਿ ਨਾਮ ਲਭੇਯ੍ਯਾਥ। ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਥੇਰੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ‘‘ਰਮ੍ਮਕਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਮਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ ਆਹ? ਪਾਕਟਕਿਰਿਯਤਾਯ। ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਹਿ ਕਿਰਿਯਾ ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਾਕਟਾ ਹੋਤਿ; ਜਾਨਾਤਿ ਥੇਰੋ, ‘‘ਅਜ੍ਜ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਸਿਤ੍વਾ ਪੁਬ੍ਬਾਰਾਮੇ ਦਿવਾવਿਹਾਰਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤਿ; ਅਜ੍ਜ ਪੁਬ੍ਬਾਰਾਮੇ વਸਿਤ੍વਾ ਜੇਤવਨੇ ਦਿવਾવਿਹਾਰਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤਿ; ਅਜ੍ਜ ਏਕਕੋવ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪવਿਸਿਸ੍ਸਤਿ; ਅਜ੍ਜ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪਰਿવੁਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਜਨਪਦਚਾਰਿਕਂ ਨਿਕ੍ਖਮਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ। ਕਿਂ ਪਨਸ੍ਸ ਏવਂ ਜਾਨਨਤ੍ਥਂ ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ? ਨਤ੍ਥਿ। ਅਨੁਮਾਨਬੁਦ੍ਧਿਯਾ ਪਨ ਕਤਕਿਰਿਯਾਯ ਨਯਗ੍ਗਾਹੇਨ ਜਾਨਾਤਿ। ਯਞ੍ਹਿ ਦਿવਸਂ ਭਗવਾ ਜੇਤવਨੇ વਸਿਤ੍વਾ ਪੁਬ੍ਬਾਰਾਮੇ ਦਿવਾવਿਹਾਰਂ ਕਾਤੁਕਾਮੋ ਹੋਤਿ, ਤਦਾ ਸੇਨਾਸਨਪਰਿਕ੍ਖਾਰਭਣ੍ਡਾਨਂ ਪਟਿਸਾਮਨਾਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਥੇਰੋ ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਨਿਸਙ੍ਕਾਰਛਡ੍ਡਨਕਾਦੀਨਿ ਪਟਿਸਾਮੇਤਿ। ਪੁਬ੍ਬਾਰਾਮੇ વਸਿਤ੍વਾ ਜੇਤવਨਂ ਦਿવਾવਿਹਾਰਾਯ ਆਗਮਨਕਾਲੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ।
Appeva nāmāti api nāma labheyyātha. Kasmā pana thero te bhikkhū ‘‘rammakassa brāhmaṇassa assamaṃ upasaṅkameyyāthā’’ti āha? Pākaṭakiriyatāya. Dasabalassa hi kiriyā therassa pākaṭā hoti; jānāti thero, ‘‘ajja satthā jetavane vasitvā pubbārāme divāvihāraṃ karissati; ajja pubbārāme vasitvā jetavane divāvihāraṃ karissati; ajja ekakova piṇḍāya pavisissati; ajja bhikkhusaṅghaparivuto imasmiṃ kāle janapadacārikaṃ nikkhamissatī’’ti. Kiṃ panassa evaṃ jānanatthaṃ cetopariyañāṇaṃ atthīti? Natthi. Anumānabuddhiyā pana katakiriyāya nayaggāhena jānāti. Yañhi divasaṃ bhagavā jetavane vasitvā pubbārāme divāvihāraṃ kātukāmo hoti, tadā senāsanaparikkhārabhaṇḍānaṃ paṭisāmanākāraṃ dasseti, thero sammajjanisaṅkārachaḍḍanakādīni paṭisāmeti. Pubbārāme vasitvā jetavanaṃ divāvihārāya āgamanakālepi eseva nayo.
ਯਦਾ ਪਨ ਏਕਕੋ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪવਿਸਿਤੁਕਾਮੋ ਹੋਤਿ, ਤਦਾ ਪਾਤੋવ ਸਰੀਰਪਟਿਜਗ੍ਗਨਂ ਕਤ੍વਾ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਦ੍વਾਰਂ ਪਿਧਾਯ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਅਪ੍ਪੇਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਤਿ। ਥੇਰੋ ‘‘ਅਜ੍ਜ ਭਗવਾ ਬੋਧਨੇਯ੍ਯਬਨ੍ਧવਂ ਦਿਸ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਤਾਯ ਸਞ੍ਞਾਯ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਅਜ੍ਜ, ਆવੁਸੋ, ਭਗવਾ ਏਕਕੋ ਪવਿਸਿਤੁਕਾਮੋ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰਸਜ੍ਜਾ ਹੋਥਾ’’ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਞ੍ਞਂ ਦੇਤਿ। ਯਦਾ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪਰਿવਾਰੋ ਪવਿਸਿਤੁਕਾਮੋ ਹੋਤਿ, ਤਦਾ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਦ੍વਾਰਂ ਉਪਡ੍ਢਪਿਦਹਿਤਂ ਕਤ੍વਾ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਅਪ੍ਪੇਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਤਿ, ਥੇਰੋ ਤਾਯ ਸਞ੍ਞਾਯ ਞਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਗ੍ਗਹਣਤ੍ਥਾਯ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਞ੍ਞਂ ਦੇਤਿ। ਯਦਾ ਜਨਪਦਚਾਰਿਕਂ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤੁਕਾਮੋ ਹੋਤਿ, ਤਦਾ ਏਕਂ ਦ੍વੇ ਆਲੋਪੇ ਅਤਿਰੇਕਂ ਭੁਞ੍ਜਤਿ, ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਚਙ੍ਕਮਨਞ੍ਚਾਰੁਯ੍ਹ ਅਪਰਾਪਰਂ ਚਙ੍ਕਮਤਿ, ਥੇਰੋ ਤਾਯ ਸਞ੍ਞਾਯ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਭਗવਾ, ਆવੁਸੋ, ਜਨਪਦਚਾਰਿਕਂ ਚਰਿਤੁਕਾਮੋ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਕਰੋਥਾ’’ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਞ੍ਞਂ ਦੇਤਿ।
Yadā pana ekako piṇḍāya pavisitukāmo hoti, tadā pātova sarīrapaṭijagganaṃ katvā gandhakuṭiṃ pavisitvā dvāraṃ pidhāya phalasamāpattiṃ appetvā nisīdati. Thero ‘‘ajja bhagavā bodhaneyyabandhavaṃ disvā nisinno’’ti tāya saññāya ñatvā ‘‘ajja, āvuso, bhagavā ekako pavisitukāmo, tumhe bhikkhācārasajjā hothā’’ti bhikkhūnaṃ saññaṃ deti. Yadā pana bhikkhusaṅghaparivāro pavisitukāmo hoti, tadā gandhakuṭidvāraṃ upaḍḍhapidahitaṃ katvā phalasamāpattiṃ appetvā nisīdati, thero tāya saññāya ñatvā pattacīvaraggahaṇatthāya bhikkhūnaṃ saññaṃ deti. Yadā janapadacārikaṃ nikkhamitukāmo hoti, tadā ekaṃ dve ālope atirekaṃ bhuñjati, sabbakālaṃ caṅkamanañcāruyha aparāparaṃ caṅkamati, thero tāya saññāya ñatvā ‘‘bhagavā, āvuso, janapadacārikaṃ caritukāmo, tumhākaṃ kattabbaṃ karothā’’ti bhikkhūnaṃ saññaṃ deti.
ਭਗવਾ ਪਠਮਬੋਧਿਯਂ વੀਸਤਿ વਸ੍ਸਾਨਿ ਅਨਿਬਦ੍ਧવਾਸੋ ਅਹੋਸਿ, ਪਚ੍ਛਾ ਪਞ੍ਚવੀਸਤਿ વਸ੍ਸਾਨਿ ਅਬ੍ਬੋਕਿਣ੍ਣਂ ਸਾવਤ੍ਥਿਂਯੇવ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ વਸਨ੍ਤੋ ਏਕਦਿવਸੇ ਦ੍વੇ ਠਾਨਾਨਿ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤਿ। ਜੇਤવਨੇ ਰਤ੍ਤਿਂ વਸਿਤ੍વਾ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪਰਿવੁਤੋ ਦਕ੍ਖਿਣਦ੍વਾਰੇਨ ਸਾવਤ੍ਥਿਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਪਾਚੀਨਦ੍વਾਰੇਨ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਪੁਬ੍ਬਾਰਾਮੇ ਦਿવਾવਿਹਾਰਂ ਕਰੋਤਿ। ਪੁਬ੍ਬਾਰਾਮੇ ਰਤ੍ਤਿਂ વਸਿਤ੍વਾ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਪਾਚੀਨਦ੍વਾਰੇਨ ਸਾવਤ੍ਥਿਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਦਕ੍ਖਿਣਦ੍વਾਰੇਨ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਜੇਤવਨੇ ਦਿવਾવਿਹਾਰਂ ਕਰੋਤਿ। ਕਸ੍ਮਾ? ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਕੁਲਾਨਂ ਅਨੁਕਮ੍ਪਾਯ। ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਭਾવੇ ਠਿਤੇਨ ਹਿ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕੇਨ વਿਯ ਅਞ੍ਞੇਨ ਕੇਨਚਿ, ਮਾਤੁਗਾਮਤ੍ਤਭਾવੇ ਠਿਤਾਯ ਚ વਿਸਾਖਾਯ વਿਯ ਅਞ੍ਞਾਯ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਤਥਾਗਤਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਧਨਪਰਿਚ੍ਚਾਗੋ ਕਤੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਭਗવਾ ਤੇਸਂ ਅਨੁਕਮ੍ਪਾਯ ਏਕਦਿવਸੇ ਇਮਾਨਿ ਦ੍વੇ ਠਾਨਾਨਿ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਦਿવਸੇ ਜੇਤવਨੇ વਸਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਥੇਰੋ – ‘‘ਅਜ੍ਜ ਭਗવਾ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤ੍વਾ ਸਾਯਨ੍ਹਕਾਲੇ ਗਤ੍ਤਾਨਿ ਪਰਿਸਿਞ੍ਚਨਤ੍ਥਾਯ ਪੁਬ੍ਬਕੋਟ੍ਠਕਂ ਗਮਿਸ੍ਸਤਿ; ਅਥਾਹਂ ਗਤ੍ਤਾਨਿ ਪਰਿਸਿਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਠਿਤਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਯਾਚਿਤ੍વਾ ਰਮ੍ਮਕਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਮਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਿ। ਏવਮਿਮੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗવਤੋ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਲਭਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸવਨਾਯਾ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਏવਮਾਹ।
Bhagavā paṭhamabodhiyaṃ vīsati vassāni anibaddhavāso ahosi, pacchā pañcavīsati vassāni abbokiṇṇaṃ sāvatthiṃyeva upanissāya vasanto ekadivase dve ṭhānāni paribhuñjati. Jetavane rattiṃ vasitvā punadivase bhikkhusaṅghaparivuto dakkhiṇadvārena sāvatthiṃ piṇḍāya pavisitvā pācīnadvārena nikkhamitvā pubbārāme divāvihāraṃ karoti. Pubbārāme rattiṃ vasitvā punadivase pācīnadvārena sāvatthiṃ piṇḍāya pavisitvā dakkhiṇadvārena nikkhamitvā jetavane divāvihāraṃ karoti. Kasmā? Dvinnaṃ kulānaṃ anukampāya. Manussattabhāve ṭhitena hi anāthapiṇḍikena viya aññena kenaci, mātugāmattabhāve ṭhitāya ca visākhāya viya aññāya itthiyā tathāgataṃ uddissa dhanapariccāgo kato nāma natthi, tasmā bhagavā tesaṃ anukampāya ekadivase imāni dve ṭhānāni paribhuñjati. Tasmiṃ pana divase jetavane vasi, tasmā thero – ‘‘ajja bhagavā sāvatthiyaṃ piṇḍāya caritvā sāyanhakāle gattāni parisiñcanatthāya pubbakoṭṭhakaṃ gamissati; athāhaṃ gattāni parisiñcitvā ṭhitaṃ bhagavantaṃ yācitvā rammakassa brāhmaṇassa assamaṃ gahetvā gamissāmi. Evamime bhikkhū bhagavato sammukhā labhissanti dhammakathaṃ savanāyā’’ti cintetvā te bhikkhū evamāha.
ਮਿਗਾਰਮਾਤੁਪਾਸਾਦੋਤਿ વਿਸਾਖਾਯ ਪਾਸਾਦੋ। ਸਾ ਹਿ ਮਿਗਾਰੇਨ ਸੇਟ੍ਠਿਨਾ ਮਾਤੁਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪਿਤਤ੍ਤਾ ਮਿਗਾਰਮਾਤਾਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਾ વੁਟ੍ਠਿਤੋਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਿਰ ਪਾਸਾਦੇ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਮਹਾਸਾવਕਾਨਂ ਸਿਰਿਗਬ੍ਭਾਨਂ ਮਜ੍ਝੇ ਭਗવਤੋ ਸਿਰਿਗਬ੍ਭੋ ਅਹੋਸਿ। ਥੇਰੋ ਦ੍વਾਰਂ વਿવਰਿਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋਗਬ੍ਭਂ ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਮਾਲਾਕਚવਰਂ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਮਞ੍ਚਪੀਠਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਞ੍ਞਂ ਅਦਾਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਸਿਰਿਗਬ੍ਭਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਦਕ੍ਖਿਣੇਨ ਪਸ੍ਸੇਨ ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸੀਹਸੇਯ੍ਯਂ ਉਪਗਮ੍ਮ ਦਰਥਂ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭੇਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਅਪ੍ਪੇਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯੇ ਤਤੋ વੁਟ੍ਠਾਸਿ। ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਾ વੁਟ੍ਠਿਤੋ’’ਤਿ।
Migāramātupāsādoti visākhāya pāsādo. Sā hi migārena seṭṭhinā mātuṭṭhāne ṭhapitattā migāramātāti vuccati. Paṭisallānā vuṭṭhitoti tasmiṃ kira pāsāde dvinnaṃ mahāsāvakānaṃ sirigabbhānaṃ majjhe bhagavato sirigabbho ahosi. Thero dvāraṃ vivaritvā antogabbhaṃ sammajjitvā mālākacavaraṃ nīharitvā mañcapīṭhaṃ paññapetvā satthu saññaṃ adāsi. Satthā sirigabbhaṃ pavisitvā dakkhiṇena passena sato sampajāno sīhaseyyaṃ upagamma darathaṃ paṭippassambhetvā uṭṭhāya phalasamāpattiṃ appetvā nisīditvā sāyanhasamaye tato vuṭṭhāsi. Taṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘paṭisallānā vuṭṭhito’’ti.
ਪਰਿਸਿਞ੍ਚਿਤੁਨ੍ਤਿ ਯੋ ਹਿ ਚੁਣ੍ਣਮਤ੍ਤਿਕਾਦੀਹਿ ਗਤ੍ਤਾਨਿ ਉਬ੍ਬਟ੍ਟੇਨ੍ਤੋ ਮਲ੍ਲਕਮੁਟ੍ਠਾਦੀਹਿ વਾ ਘਂਸਨ੍ਤੋ ਨ੍ਹਾਯਤਿ, ਸੋ ਨ੍ਹਾਯਤੀਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਯੋ ਤਥਾ ਅਕਤ੍વਾ ਪਕਤਿਯਾવ ਨ੍ਹਾਯਤਿ, ਸੋ ਪਰਿਸਿਞ੍ਚਤੀਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਭਗવਤੋਪਿ ਸਰੀਰੇ ਤਥਾ ਹਰਿਤਬ੍ਬਂ ਰਜੋਜਲ੍ਲਂ ਨਾਮ ਨ ਉਪਲਿਮ੍ਪਤਿ, ਉਤੁਗ੍ਗਹਣਤ੍ਥਂ ਪਨ ਭਗવਾ ਕੇવਲਂ ਉਦਕਂ ਓਤਰਤਿ। ਤੇਨਾਹ – ‘‘ਗਤ੍ਤਾਨਿ ਪਰਿਸਿਞ੍ਚਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ। ਪੁਬ੍ਬਕੋਟ੍ਠਕੋਤਿ ਪਾਚੀਨਕੋਟ੍ਠਕੋ।
Parisiñcitunti yo hi cuṇṇamattikādīhi gattāni ubbaṭṭento mallakamuṭṭhādīhi vā ghaṃsanto nhāyati, so nhāyatīti vuccati. Yo tathā akatvā pakatiyāva nhāyati, so parisiñcatīti vuccati. Bhagavatopi sarīre tathā haritabbaṃ rajojallaṃ nāma na upalimpati, utuggahaṇatthaṃ pana bhagavā kevalaṃ udakaṃ otarati. Tenāha – ‘‘gattāni parisiñcitu’’nti. Pubbakoṭṭhakoti pācīnakoṭṭhako.
ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਕਿਰ વਿਹਾਰੋ ਕਦਾਚਿ ਮਹਾ ਹੋਤਿ ਕਦਾਚਿ ਖੁਦ੍ਦਕੋ। ਤਥਾ ਹਿ ਸੋ વਿਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਕਾਲੇ ਯੋਜਨਿਕੋ ਅਹੋਸਿ, ਸਿਖਿਸ੍ਸ ਤਿਗਾવੁਤੋ, વੇਸ੍ਸਭੁਸ੍ਸ ਅਡ੍ਢਯੋਜਨਿਕੋ, ਕਕੁਸਨ੍ਧਸ੍ਸ ਗਾવੁਤਪ੍ਪਮਾਣੋ, ਕੋਣਾਗਮਨਸ੍ਸ ਅਡ੍ਢਗਾવੁਤਪ੍ਪਮਾਣੋ, ਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ વੀਸਤਿਉਸਭਪ੍ਪਮਾਣੋ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਭਗવਤੋ ਕਾਲੇ ਅਟ੍ਠਕਰੀਸਪ੍ਪਮਾਣੋ ਜਾਤੋ। ਤਮ੍ਪਿ ਨਗਰਂ ਤਸ੍ਸ વਿਹਾਰਸ੍ਸ ਕਦਾਚਿ ਪਾਚੀਨਤੋ ਹੋਤਿ, ਕਦਾਚਿ ਦਕ੍ਖਿਣਤੋ, ਕਦਾਚਿ ਪਚ੍ਛਿਮਤੋ, ਕਦਾਚਿ ਉਤ੍ਤਰਤੋ। ਜੇਤવਨੇ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਯਂ ਪਨ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਮਞ੍ਚਪਾਦਾਨਂ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਅਚਲਮੇવ।
Sāvatthiyaṃ kira vihāro kadāci mahā hoti kadāci khuddako. Tathā hi so vipassissa bhagavato kāle yojaniko ahosi, sikhissa tigāvuto, vessabhussa aḍḍhayojaniko, kakusandhassa gāvutappamāṇo, koṇāgamanassa aḍḍhagāvutappamāṇo, kassapassa vīsatiusabhappamāṇo, amhākaṃ bhagavato kāle aṭṭhakarīsappamāṇo jāto. Tampi nagaraṃ tassa vihārassa kadāci pācīnato hoti, kadāci dakkhiṇato, kadāci pacchimato, kadāci uttarato. Jetavane gandhakuṭiyaṃ pana catunnaṃ mañcapādānaṃ patiṭṭhitaṭṭhānaṃ acalameva.
ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਹਿ ਅਚਲਚੇਤਿਯਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਨਾਮ ਮਹਾਬੋਧਿਪਲ੍ਲਙ੍ਕਟ੍ਠਾਨਂ ਇਸਿਪਤਨੇ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਪ੍ਪવਤ੍ਤਨਟ੍ਠਾਨਂ ਸਙ੍ਕਸ੍ਸਨਗਰਦ੍વਾਰੇ ਦੇવੋਰੋਹਣਕਾਲੇ ਸੋਪਾਨਸ੍ਸ ਪਤਿਟ੍ਠਟ੍ਠਾਨਂ ਮਞ੍ਚਪਾਦਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ। ਅਯਂ ਪਨ ਪੁਬ੍ਬਕੋਟ੍ਠਕੋ ਕਸ੍ਸਪਦਸਬਲਸ੍ਸ વੀਸਤਿਉਸਭવਿਹਾਰਕਾਲੇ ਪਾਚੀਨਦ੍વਾਰੇ ਕੋਟ੍ਠਕੋ ਅਹੋਸਿ। ਸੋ ਇਦਾਨਿਪਿ ਪੁਬ੍ਬਕੋਟ੍ਠਕੋਤ੍વੇવ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ। ਕਸ੍ਸਪਦਸਬਲਸ੍ਸ ਕਾਲੇ ਅਚਿਰવਤੀ ਨਗਰਂ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਸਨ੍ਦਮਾਨਾ ਪੁਬ੍ਬਕੋਟ੍ਠਕਂ ਪਤ੍વਾ ਉਦਕੇਨ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਮਹਨ੍ਤਂ ਉਦਕਰਹਦਂ ਮਾਪੇਸਿ ਸਮਤਿਤ੍ਥਂ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਗਮ੍ਭੀਰਂ। ਤਤ੍ਥ ਏਕਂ ਰਞ੍ਞੋ ਨ੍ਹਾਨਤਿਤ੍ਥਂ, ਏਕਂ ਨਾਗਰਾਨਂ, ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ, ਏਕਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕਾਨਿ ਨ੍ਹਾਨਤਿਤ੍ਥਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ ਰਮਣੀਯਾਨਿ વਿਪ੍ਪਕਿਣ੍ਣਰਜਤਪਟ੍ਟਸਦਿਸવਾਲਿਕਾਨਿ। ਇਤਿ ਭਗવਾ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਆਨਨ੍ਦੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯੇਨ ਅਯਂ ਏવਰੂਪੋ ਪੁਬ੍ਬਕੋਟ੍ਠਕੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ ਗਤ੍ਤਾਨਿ ਪਰਿਸਿਞ੍ਚਿਤੁਂ । ਅਥਾਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਉਦਕਸਾਟਿਕਂ ਉਪਨੇਸਿ। ਭਗવਾ ਰਤ੍ਤਦੁਪਟ੍ਟਂ ਅਪਨੇਤ੍વਾ ਉਦਕਸਾਟਿਕਂ ਨਿવਾਸੇਸਿ। ਥੇਰੋ ਦੁਪਟ੍ਟੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਮਹਾਚੀવਰਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਹਤ੍ਥਗਤਮਕਾਸਿ। ਭਗવਾ ਉਦਕਂ ਓਤਰਿ। ਸਹੋਤਰਣੇਨੇવਸ੍ਸ ਉਦਕੇ ਮਚ੍ਛਕਚ੍ਛਪਾ ਸਬ੍ਬੇ ਸੁવਣ੍ਣવਣ੍ਣਾ ਅਹੇਸੁਂ। ਯਨ੍ਤਨਾਲਿਕਾਹਿ ਸੁવਣ੍ਣਰਸਧਾਰਾਨਿਸਿਞ੍ਚਮਾਨਕਾਲੋ વਿਯ ਸੁવਣ੍ਣਪਟਪਸਾਰਣਕਾਲੋ વਿਯ ਚ ਅਹੋਸਿ। ਅਥ ਭਗવਤੋ ਨ੍ਹਾਨવਤ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਨ੍ਹਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚੁਤ੍ਤਿਣ੍ਣਸ੍ਸ ਥੇਰੋ ਰਤ੍ਤਦੁਪਟ੍ਟਂ ਉਪਨੇਸਿ। ਭਗવਾ ਤਂ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ વਿਜ੍ਜੁਲਤਾਸਦਿਸਂ ਕਾਯਬਨ੍ਧਨਂ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਮਹਾਚੀવਰਂ ਅਨ੍ਤਨ੍ਤੇਨ ਸਂਹਰਿਤ੍વਾ ਪਦੁਮਗਬ੍ਭਸਦਿਸਂ ਕਤ੍વਾ ਉਪਨੀਤਂ ਦ੍વੀਸੁ ਕਣ੍ਣੇਸੁ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਪੁਬ੍ਬਕੋਟ੍ਠਕੇ ਗਤ੍ਤਾਨਿ ਪਰਿਸਿਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚੁਤ੍ਤਰਿਤ੍વਾ ਏਕਚੀવਰੋ ਅਟ੍ਠਾਸੀ’’ਤਿ।
Cattāri hi acalacetiyaṭṭhānāni nāma mahābodhipallaṅkaṭṭhānaṃ isipatane dhammacakkappavattanaṭṭhānaṃ saṅkassanagaradvāre devorohaṇakāle sopānassa patiṭṭhaṭṭhānaṃ mañcapādaṭṭhānanti. Ayaṃ pana pubbakoṭṭhako kassapadasabalassa vīsatiusabhavihārakāle pācīnadvāre koṭṭhako ahosi. So idānipi pubbakoṭṭhakotveva paññāyati. Kassapadasabalassa kāle aciravatī nagaraṃ parikkhipitvā sandamānā pubbakoṭṭhakaṃ patvā udakena bhinditvā mahantaṃ udakarahadaṃ māpesi samatitthaṃ anupubbagambhīraṃ. Tattha ekaṃ rañño nhānatitthaṃ, ekaṃ nāgarānaṃ, ekaṃ bhikkhusaṅghassa, ekaṃ buddhānanti evaṃ pāṭiyekkāni nhānatitthāni honti ramaṇīyāni vippakiṇṇarajatapaṭṭasadisavālikāni. Iti bhagavā āyasmatā ānandena saddhiṃ yena ayaṃ evarūpo pubbakoṭṭhako tenupasaṅkami gattāni parisiñcituṃ . Athāyasmā ānando udakasāṭikaṃ upanesi. Bhagavā rattadupaṭṭaṃ apanetvā udakasāṭikaṃ nivāsesi. Thero dupaṭṭena saddhiṃ mahācīvaraṃ attano hatthagatamakāsi. Bhagavā udakaṃ otari. Sahotaraṇenevassa udake macchakacchapā sabbe suvaṇṇavaṇṇā ahesuṃ. Yantanālikāhi suvaṇṇarasadhārānisiñcamānakālo viya suvaṇṇapaṭapasāraṇakālo viya ca ahosi. Atha bhagavato nhānavattaṃ dassetvā nhatvā paccuttiṇṇassa thero rattadupaṭṭaṃ upanesi. Bhagavā taṃ nivāsetvā vijjulatāsadisaṃ kāyabandhanaṃ bandhitvā mahācīvaraṃ antantena saṃharitvā padumagabbhasadisaṃ katvā upanītaṃ dvīsu kaṇṇesu gahetvā aṭṭhāsi. Tena vuttaṃ – ‘‘pubbakoṭṭhake gattāni parisiñcitvā paccuttaritvā ekacīvaro aṭṭhāsī’’ti.
ਏવਂ ਠਿਤਸ੍ਸ ਪਨ ਭਗવਤੋ ਸਰੀਰਂ વਿਕਸਿਤਕਮਲੁਪ੍ਪਲਸਰਂ ਸਬ੍ਬਪਾਲਿਫੁਲ੍ਲਂ ਪਾਰਿਚ੍ਛਤ੍ਤਕਂ ਤਾਰਾਮਰੀਚਿવਿਕਸਿਤਂ ਚ ਗਗਨਤਲਂ ਸਿਰਿਯਾ ਅવਹਸਮਾਨਂ વਿਯ વਿਰੋਚਿਤ੍ਥ। ਬ੍ਯਾਮਪ੍ਪਭਾਪਰਿਕ੍ਖੇਪવਿਲਾਸਿਨੀ ਚਸ੍ਸ ਦ੍વਤ੍ਤਿਂਸવਰਲਕ੍ਖਣਮਾਲਾ ਗਨ੍ਥੇਤ੍વਾ ਠਪਿਤਾ ਦ੍વਤ੍ਤਿਂਸਚਨ੍ਦਮਾਲਾ વਿਯ, ਦ੍વਤ੍ਤਿਂਸਸੂਰਿਯਮਾਲਾ વਿਯ, ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਠਪਿਤਾ ਦ੍વਤ੍ਤਿਂਸਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿ ਦ੍વਤ੍ਤਿਂਸਦੇવਰਾਜਾ ਦ੍વਤ੍ਤਿਂਸਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨੋ વਿਯ ਚ ਅਤਿવਿਯ વਿਰੋਚਿਤ੍ਥ, વਣ੍ਣਭੂਮਿਨਾਮੇਸਾ। ਏવਰੂਪੇਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਰੀਰવਣ੍ਣਂ વਾ ਗੁਣવਣ੍ਣਂ વਾ ਚੁਣ੍ਣਿਯਪਦੇਹਿ વਾ ਗਾਥਾਹਿ વਾ ਅਤ੍ਥਞ੍ਚ ਉਪਮਾਯੋ ਚ ਕਾਰਣਾਨਿ ਚ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਪਟਿਬਲੇਨ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕੇਨ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਕਥੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਏવਰੂਪੇਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕਸ੍ਸ ਥਾਮੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
Evaṃ ṭhitassa pana bhagavato sarīraṃ vikasitakamaluppalasaraṃ sabbapāliphullaṃ pāricchattakaṃ tārāmarīcivikasitaṃ ca gaganatalaṃ siriyā avahasamānaṃ viya virocittha. Byāmappabhāparikkhepavilāsinī cassa dvattiṃsavaralakkhaṇamālā ganthetvā ṭhapitā dvattiṃsacandamālā viya, dvattiṃsasūriyamālā viya, paṭipāṭiyā ṭhapitā dvattiṃsacakkavatti dvattiṃsadevarājā dvattiṃsamahābrahmāno viya ca ativiya virocittha, vaṇṇabhūmināmesā. Evarūpesu ṭhānesu buddhānaṃ sarīravaṇṇaṃ vā guṇavaṇṇaṃ vā cuṇṇiyapadehi vā gāthāhi vā atthañca upamāyo ca kāraṇāni ca āharitvā paṭibalena dhammakathikena pūretvā kathetuṃ vaṭṭatīti evarūpesu ṭhānesu dhammakathikassa thāmo veditabbo.
੨੭੩. ਗਤ੍ਤਾਨਿ ਪੁਬ੍ਬਾਪਯਮਾਨੋਤਿ ਪਕਤਿਭਾવਂ ਗਮਯਮਾਨੋ ਨਿਰੁਦਕਾਨਿ ਕੁਰੁਮਾਨੋ, ਸੁਕ੍ਖਾਪਯਮਾਨੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੋਦਕੇਨ ਗਤ੍ਤੇਨ ਚੀવਰਂ ਪਾਰੁਪਨ੍ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਚੀવਰੇ ਕਣ੍ਣਿਕਾ ਉਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ, ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਭਣ੍ਡਂ ਦੁਸ੍ਸਤਿ। ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਪਨ ਸਰੀਰੇ ਰਜੋਜਲ੍ਲਂ ਨ ਉਪਲਿਮ੍ਪਤਿ; ਪਦੁਮਪਤ੍ਤੇ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਉਦਕਬਿਨ੍ਦੁ વਿਯ ਉਦਕਂ વਿਨਿવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਸਿਕ੍ਖਾਗਾਰવਤਾਯ ਭਗવਾ, ‘‘ਪਬ੍ਬਜਿਤવਤ੍ਤਂ ਨਾਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿ ਮਹਾਚੀવਰਂ ਉਭੋਸੁ ਕਣ੍ਣੇਸੁ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪੁਰਤੋ ਕਾਯਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਥੇਰੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਭਗવਾ ਮਹਾਚੀવਰਂ ਪਾਰੁਪਿਤ੍વਾ ਮਿਗਾਰਮਾਤੁਪਾਸਾਦਂ ਆਰਬ੍ਭ ਗਮਨਾਭਿਹਾਰਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਦੁਨ੍ਨਿવਤ੍ਤਿਯੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ; ਬੁਦ੍ਧਾਨਞ੍ਹਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਕੋਪਨਂ ਨਾਮ ਏਕਚਾਰਿਕਸੀਹਸ੍ਸ ਗਹਣਤ੍ਥਂ ਹਤ੍ਥਪ੍ਪਸਾਰਣਂ વਿਯ; ਪਭਿਨ੍ਨવਰવਾਰਣਸ੍ਸ ਸੋਣ੍ਡਾਯ ਪਰਾਮਸਨਂ વਿਯ; ਉਗ੍ਗਤੇਜਸ੍ਸ ਆਸੀવਿਸਸ੍ਸ ਗੀવਾਯ ਗਹਣਂ વਿਯ ਚ ਭਾਰਿਯਂ ਹੋਤਿ। ਇਧੇવ ਰਮ੍ਮਕਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਮਸ੍ਸ વਣ੍ਣਂ ਕਥੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਗਮਨਤ੍ਥਾਯ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਯਾਚਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਤਥਾ ਅਕਾਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ…ਪੇ॰… ਅਨੁਕਮ੍ਪਂ ਉਪਾਦਾਯਾ’’ਤਿ।
273.Gattāni pubbāpayamānoti pakatibhāvaṃ gamayamāno nirudakāni kurumāno, sukkhāpayamānoti attho. Sodakena gattena cīvaraṃ pārupantassa hi cīvare kaṇṇikā uṭṭhahanti, parikkhārabhaṇḍaṃ dussati. Buddhānaṃ pana sarīre rajojallaṃ na upalimpati; padumapatte pakkhittaudakabindu viya udakaṃ vinivattetvā gacchati, evaṃ santepi sikkhāgāravatāya bhagavā, ‘‘pabbajitavattaṃ nāmeta’’nti mahācīvaraṃ ubhosu kaṇṇesu gahetvā purato kāyaṃ paṭicchādetvā aṭṭhāsi. Tasmiṃ khaṇe thero cintesi – ‘‘bhagavā mahācīvaraṃ pārupitvā migāramātupāsādaṃ ārabbha gamanābhihārato paṭṭhāya dunnivattiyo bhavissati; buddhānañhi adhippāyakopanaṃ nāma ekacārikasīhassa gahaṇatthaṃ hatthappasāraṇaṃ viya; pabhinnavaravāraṇassa soṇḍāya parāmasanaṃ viya; uggatejassa āsīvisassa gīvāya gahaṇaṃ viya ca bhāriyaṃ hoti. Idheva rammakassa brāhmaṇassa assamassa vaṇṇaṃ kathetvā tattha gamanatthāya bhagavantaṃ yācissāmī’’ti. So tathā akāsi. Tena vuttaṃ – ‘‘atha kho āyasmā ānando…pe… anukampaṃ upādāyā’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਅਨੁਕਮ੍ਪਂ ਉਪਾਦਾਯਾਤਿ ਭਗવਤੋ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਧਮ੍ਮਿਂ ਕਥਂ ਸੋਸ੍ਸਾਮਾਤਿ ਤਂ ਅਸ੍ਸਮਂ ਗਤਾਨਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਾਨਂ ਅਨੁਕਮ੍ਪਂ ਪਟਿਚ੍ਚ, ਤੇਸੁ ਕਾਰੁਞ੍ਞਂ ਕਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਧਮ੍ਮਿਯਾ ਕਥਾਯਾਤਿ ਦਸਸੁ ਪਾਰਮਿਤਾਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਾਯ ਪਾਰਮਿਯਾ ਚੇવ ਮਹਾਭਿਨਿਕ੍ਖਮਨਸ੍ਸ ਚ વਣ੍ਣਂ ਕਥਯਮਾਨਾ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਆਗਮਯਮਾਨੋਤਿ ਓਲੋਕਯਮਾਨੋ। ਅਹਂ ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ ਸਹਸਾ ਅਪ੍ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਯਾવ ਸਾ ਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਾਤਿ, ਤਾવ ਅਟ੍ਠਾਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਗ੍ਗਲ਼ਂ ਆਕੋਟੇਸੀਤਿ ਅਗ੍ਗਨਖੇਨ ਕવਾਟੇ ਸਞ੍ਞਂ ਅਦਾਸਿ। વਿવਰਿਂਸੂਤਿ ਸੋਤਂ ਓਦਹਿਤ੍વਾવ ਨਿਸਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਤਙ੍ਖਣਂਯੇવ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ વਿવਰਿਂਸੁ।
Tattha anukampaṃ upādāyāti bhagavato sammukhā dhammiṃ kathaṃ sossāmāti taṃ assamaṃ gatānaṃ pañcannaṃ bhikkhusatānaṃ anukampaṃ paṭicca, tesu kāruññaṃ katvāti attho. Dhammiyā kathāyāti dasasu pāramitāsu aññatarāya pāramiyā ceva mahābhinikkhamanassa ca vaṇṇaṃ kathayamānā sannisinnā honti. Āgamayamānoti olokayamāno. Ahaṃ buddhoti sahasā appavisitvā yāva sā kathā niṭṭhāti, tāva aṭṭhāsīti attho. Aggaḷaṃ ākoṭesīti agganakhena kavāṭe saññaṃ adāsi. Vivariṃsūti sotaṃ odahitvāva nisinnattā taṅkhaṇaṃyeva āgantvā vivariṃsu.
ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇਤਿ ਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਕਿਰ ਯਤ੍ਥ ਯਤ੍ਥ ਏਕੋਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁ વਿਹਰਤਿ, ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਬੁਦ੍ਧਾਸਨਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਮੇવ ਹੋਤਿ। ਕਸ੍ਮਾ? ਭਗવਾ ਕਿਰ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਫਾਸੁਕਟ੍ਠਾਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੇ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ ‘‘ਅਸੁਕੋ ਮਯ੍ਹਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਤੋ, ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਤਿ ਨੁ ਖੋ વਿਸੇਸਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤੁਂ ਨੋ વਾ’’ਤਿ। ਅਥ ਨਂ ਪਸ੍ਸਤਿ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਅਕੁਸਲવਿਤਕ੍ਕੇ વਿਤਕ੍ਕਯਮਾਨਂ, ਤਤੋ ‘‘ਕਥਞ੍ਹਿ ਨਾਮ ਮਾਦਿਸਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ વਿਹਰਨ੍ਤਂ ਇਮਂ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਂ ਅਕੁਸਲવਿਤਕ੍ਕਾ ਅਭਿਭવਿਤ੍વਾ ਅਨਮਤਗ੍ਗੇ વਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖੇ ਸਂਸਾਰੇਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਅਨੁਗ੍ਗਹਤ੍ਥਂ ਤਤ੍ਥੇવ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਤਂ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਂ ਓવਦਿਤ੍વਾ ਆਕਾਸਂ ਉਪ੍ਪਤਿਤ੍વਾ ਪੁਨ ਅਤ੍ਤਨੋ વਸਨਟ੍ਠਾਨਮੇવ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਅਥੇવਂ ਓવਦਿਯਮਾਨਾ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਚਿਨ੍ਤਯਿਂਸੁ – ‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਮਨਂ ਜਾਨਿਤ੍વਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਮੀਪੇ ਠਿਤਂਯੇવ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ; ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ, ‘ਭਨ੍ਤੇ, ਇਧ ਨਿਸੀਦਥ, ਇਧ ਨਿਸੀਦਥਾ’ਤਿ ਆਸਨਪਰਿਯੇਸਨਂ ਨਾਮ ਭਾਰੋ’’ਤਿ। ਤੇ ਆਸਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤ੍વਾવ વਿਹਰਨ੍ਤਿ। ਯਸ੍ਸ ਪੀਠਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਸੋ ਤਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ। ਯਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥਿ, ਸੋ ਮਞ੍ਚਂ વਾ ਫਲਕਂ વਾ ਕਟ੍ਠਂ વਾ ਪਾਸਾਣਂ વਾ વਾਲਿਕਪੁਞ੍ਜਂ વਾ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ। ਤਂ ਅਲਭਮਾਨਾ ਪੁਰਾਣਪਣ੍ਣਾਨਿਪਿ ਸਙ੍ਕਡ੍ਢਿਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਪਂਸੁਕੂਲਂ ਪਤ੍ਥਰਿਤ੍વਾ ਠਪੇਨ੍ਤਿ। ਇਧ ਪਨ ਪਕਤਿਪਞ੍ਞਤ੍ਤਮੇવ ਆਸਨਂ ਅਹੋਸਿ, ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦੀ’’ਤਿ।
Paññatte āsaneti buddhakāle kira yattha yattha ekopi bhikkhu viharati, sabbattha buddhāsanaṃ paññattameva hoti. Kasmā? Bhagavā kira attano santike kammaṭṭhānaṃ gahetvā phāsukaṭṭhāne viharante manasi karoti ‘‘asuko mayhaṃ santike kammaṭṭhānaṃ gahetvā gato, sakkhissati nu kho visesaṃ nibbattetuṃ no vā’’ti. Atha naṃ passati kammaṭṭhānaṃ vissajjetvā akusalavitakke vitakkayamānaṃ, tato ‘‘kathañhi nāma mādisassa satthu santike kammaṭṭhānaṃ gahetvā viharantaṃ imaṃ kulaputtaṃ akusalavitakkā abhibhavitvā anamatagge vaṭṭadukkhe saṃsāressantī’’ti tassa anuggahatthaṃ tattheva attānaṃ dassetvā taṃ kulaputtaṃ ovaditvā ākāsaṃ uppatitvā puna attano vasanaṭṭhānameva gacchati. Athevaṃ ovadiyamānā te bhikkhū cintayiṃsu – ‘‘satthā amhākaṃ manaṃ jānitvā āgantvā amhākaṃ samīpe ṭhitaṃyeva attānaṃ dasseti; tasmiṃ khaṇe, ‘bhante, idha nisīdatha, idha nisīdathā’ti āsanapariyesanaṃ nāma bhāro’’ti. Te āsanaṃ paññapetvāva viharanti. Yassa pīṭhaṃ atthi, so taṃ paññapeti. Yassa natthi, so mañcaṃ vā phalakaṃ vā kaṭṭhaṃ vā pāsāṇaṃ vā vālikapuñjaṃ vā paññapeti. Taṃ alabhamānā purāṇapaṇṇānipi saṅkaḍḍhitvā tattha paṃsukūlaṃ pattharitvā ṭhapenti. Idha pana pakatipaññattameva āsanaṃ ahosi, taṃ sandhāya vuttaṃ – ‘‘paññatte āsane nisīdī’’ti.
ਕਾਯ ਨੁਤ੍ਥਾਤਿ ਕਤਮਾਯ ਨੁ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਭવਥਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ‘‘ਕਾਯ ਨੇਤ੍ਥਾ’’ਤਿਪਿ ਪਾਲ਼ਿ, ਤਸ੍ਸਾ ਕਤਮਾਯ ਨੁ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ‘‘ਕਾਯ ਨੋਤ੍ਥਾ’’ਤਿਪਿ ਪਾਲ਼ਿ, ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਪੁਰਿਮੋਯੇવ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਨ੍ਤਰਾ ਕਥਾਤਿ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਮਨਸਿਕਾਰਉਦ੍ਦੇਸਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਦੀਨਂ ਅਨ੍ਤਰਾ ਅਞ੍ਞਾ ਏਕਾ ਕਥਾ। વਿਪ੍ਪਕਤਾਤਿ ਮਮ ਆਗਮਨਪਚ੍ਚਯਾ ਅਪਰਿਨਿਟ੍ਠਿਤਾ ਸਿਖਂ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਾ। ਅਥ ਭਗવਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਅਥ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਭਗવਾ ਆਗਤੋ। ਧਮ੍ਮੀ વਾ ਕਥਾਤਿ ਦਸਕਥਾવਤ੍ਥੁਨਿਸ੍ਸਿਤਾ વਾ ਧਮ੍ਮੀ ਕਥਾ। ਅਰਿਯੋ વਾ ਤੁਣ੍ਹੀਭਾવੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਮ੍ਪਿ ਅਰਿਯੋ ਤੁਣ੍ਹੀਭਾવੋ ਮੂਲਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਮ੍ਪਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਝਾਨਂ ਅਪ੍ਪੇਤ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋਪਿ, ਮੂਲਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਰਿਯੇਨ ਤੁਣ੍ਹੀਭਾવੇਨ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
Kāyanutthāti katamāya nu kathāya sannisinnā bhavathāti attho. ‘‘Kāya netthā’’tipi pāḷi, tassā katamāya nu etthāti attho. ‘‘Kāya notthā’’tipi pāḷi, tassāpi purimoyeva attho. Antarā kathāti kammaṭṭhānamanasikārauddesaparipucchādīnaṃ antarā aññā ekā kathā. Vippakatāti mama āgamanapaccayā apariniṭṭhitā sikhaṃ appattā. Atha bhagavā anuppattoti atha etasmiṃ kāle bhagavā āgato. Dhammī vā kathāti dasakathāvatthunissitā vā dhammī kathā. Ariyo vā tuṇhībhāvoti ettha pana dutiyajjhānampi ariyo tuṇhībhāvo mūlakammaṭṭhānampi. Tasmā taṃ jhānaṃ appetvā nisinnopi, mūlakammaṭṭhānaṃ gahetvā nisinnopi bhikkhu ariyena tuṇhībhāvena nisinnoti veditabbo.
੨੭੪. ਦ੍વੇਮਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਰਿਯੇਸਨਾਤਿ ਕੋ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿ? ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਧਮ੍ਮਿਂ ਕਥਂ ਸੋਸ੍ਸਾਮਾਤਿ ਥੇਰਸ੍ਸ ਭਾਰਂ ਅਕਂਸੁ, ਥੇਰੋ ਤੇਸਂ ਅਸ੍ਸਮਗਮਨਮਕਾਸਿ। ਤੇ ਤਤ੍ਥ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਅਤਿਰਚ੍ਛਾਨਕਥਿਕਾ ਹੁਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਿਯਾ ਕਥਾਯ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ। ਅਥ ਭਗવਾ ‘‘ਅਯਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਪਰਿਯੇਸਨਾ ਅਰਿਯਪਰਿਯੇਸਨਾ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਇਮਂ ਦੇਸਨਂ ਆਰਭਿ। ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਨਰਿਯਪਰਿਯੇਸਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਥਾ ਮਗ੍ਗਕੁਸਲੋ ਪੁਰਿਸੋ ਪਠਮਂ વਜ੍ਜੇਤਬ੍ਬਂ ਅਪਾਯਮਗ੍ਗਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘વਾਮਂ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਦਕ੍ਖਿਣਂ ਗਣ੍ਹਾ’’ਤਿ વਦਤਿ। ਏવਂ ਭਗવਾ ਦੇਸਨਾਕੁਸਲਤਾਯ ਪਠਮਂ વਜ੍ਜੇਤਬ੍ਬਂ ਅਨਰਿਯਪਰਿਯੇਸਨਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾ ਇਤਰਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਉਦ੍ਦੇਸਾਨੁਕ੍ਕਮਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਏવਮਾਹ। ਜਾਤਿਧਮ੍ਮੋਤਿ ਜਾਯਨਸਭਾવੋ। ਜਰਾਧਮ੍ਮੋਤਿ ਜੀਰਣਸਭਾવੋ। ਬ੍ਯਾਧਿਧਮ੍ਮੋਤਿ ਬ੍ਯਾਧਿਸਭਾવੋ। ਮਰਣਧਮ੍ਮੋਤਿ ਮਰਣਸਭਾવੋ। ਸੋਕਧਮ੍ਮੋਤਿ ਸੋਚਨਕਸਭਾવੋ। ਸਂਕਿਲੇਸਧਮ੍ਮੋਤਿ ਸਂਕਿਲਿਸ੍ਸਨਸਭਾવੋ।
274.Dvemā, bhikkhave, pariyesanāti ko anusandhi? Te bhikkhū sammukhā dhammiṃ kathaṃ sossāmāti therassa bhāraṃ akaṃsu, thero tesaṃ assamagamanamakāsi. Te tattha nisīditvā atiracchānakathikā hutvā dhammiyā kathāya nisīdiṃsu. Atha bhagavā ‘‘ayaṃ tumhākaṃ pariyesanā ariyapariyesanā nāmā’’ti dassetuṃ imaṃ desanaṃ ārabhi. Tattha katamā ca, bhikkhave, anariyapariyesanāti ettha yathā maggakusalo puriso paṭhamaṃ vajjetabbaṃ apāyamaggaṃ dassento ‘‘vāmaṃ muñcitvā dakkhiṇaṃ gaṇhā’’ti vadati. Evaṃ bhagavā desanākusalatāya paṭhamaṃ vajjetabbaṃ anariyapariyesanaṃ ācikkhitvā pacchā itaraṃ ācikkhissāmīti uddesānukkamaṃ bhinditvā evamāha. Jātidhammoti jāyanasabhāvo. Jarādhammoti jīraṇasabhāvo. Byādhidhammoti byādhisabhāvo. Maraṇadhammoti maraṇasabhāvo. Sokadhammoti socanakasabhāvo. Saṃkilesadhammoti saṃkilissanasabhāvo.
ਪੁਤ੍ਤਭਰਿਯਨ੍ਤਿ ਪੁਤ੍ਤਾ ਚ ਭਰਿਯਾ ਚ। ਏਸ ਨਯੋ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ। ਜਾਤਰੂਪਰਜਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਜਾਤਰੂਪਨ੍ਤਿ ਸੁવਣ੍ਣਂ। ਰਜਤਨ੍ਤਿ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ વੋਹਾਰੂਪਗਂ ਲੋਹਮਾਸਕਾਦਿ। ਜਾਤਿਧਮ੍ਮਾ ਹੇਤੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਉਪਧਯੋਤਿ ਏਤੇ ਪਞ੍ਚਕਾਮਗੁਣੂਪਧਯੋ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਜਾਤਿਧਮ੍ਮਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਬ੍ਯਾਧਿਧਮ੍ਮવਾਰਾਦੀਸੁ ਜਾਤਰੂਪਰਜਤਂ ਨ ਗਹਿਤਂ, ਨ ਹੇਤਸ੍ਸ ਸੀਸਰੋਗਾਦਯੋ ਬ੍ਯਾਧਯੋ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਸਤ੍ਤਾਨਂ વਿਯ ਚੁਤਿਸਙ੍ਖਾਤਂ ਮਰਣਂ, ਨ ਸੋਕੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ। ਅਯਾਦੀਹਿ ਪਨ ਸਂਕਿਲੇਸੇਹਿ ਸਂਕਿਲਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਸਂਕਿਲੇਸਧਮ੍ਮવਾਰੇ ਗਹਿਤਂ। ਤਥਾ ਉਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨਤ੍ਤਾ ਜਾਤਿਧਮ੍ਮવਾਰੇ। ਮਲਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਜੀਰਣਤੋ ਜਰਾਧਮ੍ਮવਾਰੇ ਚ।
Puttabhariyanti puttā ca bhariyā ca. Esa nayo sabbattha. Jātarūparajatanti ettha pana jātarūpanti suvaṇṇaṃ. Rajatanti yaṃkiñci vohārūpagaṃ lohamāsakādi. Jātidhammā hete, bhikkhave, upadhayoti ete pañcakāmaguṇūpadhayo nāma honti, te sabbepi jātidhammāti dasseti. Byādhidhammavārādīsu jātarūparajataṃ na gahitaṃ, na hetassa sīsarogādayo byādhayo nāma honti, na sattānaṃ viya cutisaṅkhātaṃ maraṇaṃ, na soko uppajjati. Ayādīhi pana saṃkilesehi saṃkilissatīti saṃkilesadhammavāre gahitaṃ. Tathā utusamuṭṭhānattā jātidhammavāre. Malaṃ gahetvā jīraṇato jarādhammavāre ca.
੨੭੫. ਅਯਂ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਰਿਯਾ ਪਰਿਯੇਸਨਾਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਯਂ ਨਿਦ੍ਦੋਸਤਾਯਪਿ ਅਰਿਯੇਹਿ ਪਰਿਯੇਸਿਤਬ੍ਬਤਾਯਪਿ ਅਰਿਯਪਰਿਯੇਸਨਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ।
275.Ayaṃ, bhikkhave, ariyā pariyesanāti, bhikkhave, ayaṃ niddosatāyapi ariyehi pariyesitabbatāyapi ariyapariyesanāti veditabbā.
੨੭੬. ਅਹਮ੍ਪਿ ਸੁਦਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਆਰਭਿ? ਮੂਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਮਹਾਭਿਨਿਕ੍ਖਮਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ। ਏવਂ ਕਿਰਸ੍ਸ ਅਹੋਸਿ – ‘‘ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਹਮ੍ਪਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਨਰਿਯਪਰਿਯੇਸਨਂ ਪਰਿਯੇਸਿਂ। ਸ੍વਾਹਂ ਤਂ ਪਹਾਯ ਅਰਿਯਪਰਿਯੇਸਨਂ ਪਰਿਯੇਸਿਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ। ਪਞ੍ਚવਗ੍ਗਿਯਾਪਿ ਅਨਰਿਯਪਰਿਯੇਸਨਂ ਪਰਿਯੇਸਿਂਸੁ। ਤੇ ਤਂ ਪਹਾਯ ਅਰਿਯਪਰਿਯੇਸਨਂ ਪਰਿਯੇਸਿਤ੍વਾ ਖੀਣਾਸવਭੂਮਿਂ ਪਤ੍ਤਾ। ਤੁਮ੍ਹੇਪਿ ਮਮ ਚੇવ ਪਞ੍ਚવਗ੍ਗਿਯਾਨਞ੍ਚ ਮਗ੍ਗਂ ਆਰੁਲ਼੍ਹਾ। ਅਰਿਯਪਰਿਯੇਸਨਾ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਪਰਿਯੇਸਨਾ’’ਤਿ ਮੂਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਹਾਭਿਨਿਕ੍ਖਮਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਇਮਂ ਦੇਸਨਂ ਆਰਭਿ।
276.Ahampi sudaṃ, bhikkhaveti kasmā ārabhi? Mūlato paṭṭhāya mahābhinikkhamanaṃ dassetuṃ. Evaṃ kirassa ahosi – ‘‘bhikkhave, ahampi pubbe anariyapariyesanaṃ pariyesiṃ. Svāhaṃ taṃ pahāya ariyapariyesanaṃ pariyesitvā sabbaññutaṃ patto. Pañcavaggiyāpi anariyapariyesanaṃ pariyesiṃsu. Te taṃ pahāya ariyapariyesanaṃ pariyesitvā khīṇāsavabhūmiṃ pattā. Tumhepi mama ceva pañcavaggiyānañca maggaṃ āruḷhā. Ariyapariyesanā tumhākaṃ pariyesanā’’ti mūlato paṭṭhāya attano mahābhinikkhamanaṃ dassetuṃ imaṃ desanaṃ ārabhi.
੨੭੭. ਤਤ੍ਥ ਦਹਰੋવ ਸਮਾਨੋਤਿ ਤਰੁਣੋવ ਸਮਾਨੋ। ਸੁਸੁਕਾਲ਼ਕੇਸੋਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਕਾਲ਼ਕੇਸੋ, ਅਞ੍ਜਨવਣ੍ਣਕੇਸੋવ ਹੁਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਭਦ੍ਰੇਨਾਤਿ ਭਦ੍ਦਕੇਨ। ਪਠਮੇਨ વਯਸਾਤਿ ਤਿਣ੍ਣਂ વਯਾਨਂ ਪਠਮવਯੇਨ। ਅਕਾਮਕਾਨਨ੍ਤਿ ਅਨਿਚ੍ਛਮਾਨਾਨਂ, ਅਨਾਦਰਤ੍ਥੇ ਸਾਮਿવਚਨਂ। ਅਸ੍ਸੂਨਿ ਮੁਖੇ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਅਸ੍ਸੁਮੁਖਾ; ਤੇਸਂ ਅਸ੍ਸੁਮੁਖਾਨਂ, ਅਸ੍ਸੁਕਿਲਿਨ੍ਨਮੁਖਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਰੁਦਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਕਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਰੋਦਮਾਨਾਨਂ। ਕਿਂ ਕੁਸਲਗવੇਸੀਤਿ ਕਿਂ ਕੁਸਲਨ੍ਤਿ ਗવੇਸਮਾਨੋ। ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਸਨ੍ਤਿવਰਪਦਨ੍ਤਿ ਉਤ੍ਤਮਂ ਸਨ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤਂ વਰਪਦਂ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਰਿਯੇਸਮਾਨੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯੇਨ ਆਲ਼ਾਰੋ ਕਾਲਾਮੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਲ਼ਾਰੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਨਾਮਂ, ਦੀਘਪਿਙ੍ਗਲੋ ਕਿਰੇਸੋ। ਤੇਨਸ੍ਸ ਆਲ਼ਾਰੋਤਿ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ। ਕਾਲਾਮੋਤਿ ਗੋਤ੍ਤਂ। વਿਹਰਤਾਯਸ੍ਮਾਤਿ વਿਹਰਤੁ ਆਯਸ੍ਮਾ। ਯਤ੍ਥ વਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮੇ ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਪੁਰਿਸੋ। ਸਕਂ ਆਚਰਿਯਕਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਚਰਿਯਸਮਯਂ। ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰੇਯ੍ਯਾਤਿ ਪਟਿਲਭਿਤ੍વਾ વਿਹਰੇਯ੍ਯ। ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਤੇਨ ਓਕਾਸੋ ਕਤੋ ਹੋਤਿ। ਤਂ ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਤਂ ਤੇਸਂ ਸਮਯਂ ਤਨ੍ਤਿਂ। ਪਰਿਯਾਪੁਣਿਨ੍ਤਿ ਸੁਤ੍વਾવ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿਂ।
277. Tattha daharova samānoti taruṇova samāno. Susukāḷakesoti suṭṭhu kāḷakeso, añjanavaṇṇakesova hutvāti attho. Bhadrenāti bhaddakena. Paṭhamena vayasāti tiṇṇaṃ vayānaṃ paṭhamavayena. Akāmakānanti anicchamānānaṃ, anādaratthe sāmivacanaṃ. Assūni mukhe etesanti assumukhā; tesaṃ assumukhānaṃ, assukilinnamukhānanti attho. Rudantānanti kanditvā rodamānānaṃ. Kiṃkusalagavesīti kiṃ kusalanti gavesamāno. Anuttaraṃ santivarapadanti uttamaṃ santisaṅkhātaṃ varapadaṃ, nibbānaṃ pariyesamānoti attho. Yena āḷāro kālāmoti ettha āḷāroti tassa nāmaṃ, dīghapiṅgalo kireso. Tenassa āḷāroti nāmaṃ ahosi. Kālāmoti gottaṃ. Viharatāyasmāti viharatu āyasmā. Yattha viññū purisoti yasmiṃ dhamme paṇḍito puriso. Sakaṃ ācariyakanti attano ācariyasamayaṃ. Upasampajja vihareyyāti paṭilabhitvā vihareyya. Ettāvatā tena okāso kato hoti. Taṃ dhammanti taṃ tesaṃ samayaṃ tantiṃ. Pariyāpuṇinti sutvāva uggaṇhiṃ.
ਓਟ੍ਠਪਹਤਮਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਤ੍ਥਂ ਓਟ੍ਠਪਹਰਣਮਤ੍ਤੇਨ; ਅਪਰਾਪਰਂ ਕਤ੍વਾ ਓਟ੍ਠਸਞ੍ਚਰਣਮਤ੍ਤਕੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਲਪਿਤਲਾਪਨਮਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਤੇਨ ਲਪਿਤਸ੍ਸ ਪਟਿਲਾਪਨਮਤ੍ਤਕੇਨ। ਞਾਣવਾਦਨ੍ਤਿ ਜਾਨਾਮੀਤਿ વਾਦਂ । ਥੇਰવਾਦਨ੍ਤਿ ਥਿਰਭਾવવਾਦਂ, ਥੇਰੋ ਅਹਮੇਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤਂ વਚਨਂ। ਅਹਞ੍ਚੇવ ਅਞ੍ਞੇ ਚਾਤਿ ਨ ਕੇવਲਂ ਅਹਂ, ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਬਹੂ ਏવਂ વਦਨ੍ਤਿ। ਕੇવਲਂ ਸਦ੍ਧਾਮਤ੍ਤਕੇਨਾਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯ ਅਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ ਸੁਦ੍ਧੇਨ ਸਦ੍ਧਾਮਤ੍ਤਕੇਨੇવ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਕਿਰ વਾਚਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋਯੇવ, ‘‘ਨ ਕਾਲਾਮਸ੍ਸ વਾਚਾਯ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਮੇવ ਅਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮੇ, ਅਦ੍ਧਾ ਏਸ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਸਮਾਪਤ੍ਤੀਨਂ ਲਾਭੀ’’ਤਿ ਅਞ੍ਞਾਸਿ, ਤੇਨਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ।
Oṭṭhapahatamattenāti tena vuttassa paṭiggahaṇatthaṃ oṭṭhapaharaṇamattena; aparāparaṃ katvā oṭṭhasañcaraṇamattakenāti attho. Lapitalāpanamattenāti tena lapitassa paṭilāpanamattakena. Ñāṇavādanti jānāmīti vādaṃ . Theravādanti thirabhāvavādaṃ, thero ahametthāti etaṃ vacanaṃ. Ahañceva aññe cāti na kevalaṃ ahaṃ, aññepi bahū evaṃ vadanti. Kevalaṃ saddhāmattakenāti paññāya asacchikatvā suddhena saddhāmattakeneva. Bodhisatto kira vācāya dhammaṃ uggaṇhantoyeva, ‘‘na kālāmassa vācāya pariyattimattameva asmiṃ dhamme, addhā esa sattannaṃ samāpattīnaṃ lābhī’’ti aññāsi, tenassa etadahosi.
ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਪવੇਦੇਸੀਤਿ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਪਰਿਯੋਸਾਨਾ ਸਤ੍ਤ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਮਂ ਜਾਨਾਪੇਸਿ। ਸਦ੍ਧਾਤਿ ਇਮਾਸਂ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਸਮਾਪਤ੍ਤੀਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਤ੍ਥਾਯ ਸਦ੍ਧਾ। વੀਰਿਯਾਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਪਦਹੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਪਯੋਗਂ ਕਰੇਯ੍ਯਂ। ਨਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਾਸਿਨ੍ਤਿ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਕਿਰ વੀਰਿਯਂ ਪਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਕਤਿਪਾਹਞ੍ਞੇવ ਸਤ੍ਤ ਸੁવਣ੍ਣਨਿਸ੍ਸੇਣਿਯੋ ਪਸਾਰੇਨ੍ਤੋ વਿਯ ਸਤ੍ਤ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਸਿ; ਤਸ੍ਮਾ ਏવਮਾਹ।
Ākiñcaññāyatanaṃ pavedesīti ākiñcaññāyatanapariyosānā satta samāpattiyo maṃ jānāpesi. Saddhāti imāsaṃ sattannaṃ samāpattīnaṃ nibbattanatthāya saddhā. Vīriyādīsupi eseva nayo. Padaheyyanti payogaṃ kareyyaṃ. Nacirasseva taṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsinti bodhisatto kira vīriyaṃ paggahetvā katipāhaññeva satta suvaṇṇanisseṇiyo pasārento viya satta samāpattiyo nibbattesi; tasmā evamāha.
ਲਾਭਾ ਨੋ, ਆવੁਸੋਤਿ ਅਨੁਸੂਯਕੋ ਕਿਰੇਸ ਕਾਲਾਮੋ। ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਯਂ ਅਧੁਨਾਗਤੋ, ਕਿਨ੍ਤਿ ਕਤ੍વਾ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਸੀ’’ਤਿ ਉਸੂਯਂ ਅਕਤ੍વਾ ਪਸਨ੍ਨੋ ਪਸਾਦਂ ਪવੇਦੇਨ੍ਤੋ ਏવਮਾਹ। ਉਭੋવ ਸਨ੍ਤਾ ਇਮਂ ਗਣਂ ਪਰਿਹਰਾਮਾਤਿ ‘‘ਮਹਾ ਅਯਂ ਗਣੋ, ਦ੍વੇਪਿ ਜਨਾ ਪਰਿਹਰਾਮਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਗਣਸ੍ਸ ਸਞ੍ਞਂ ਅਦਾਸਿ, ‘‘ਅਹਮ੍ਪਿ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਸਮਾਪਤ੍ਤੀਨਂ ਲਾਭੀ, ਮਹਾਪੁਰਿਸੋਪਿ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਮੇવ , ਏਤ੍ਤਕਾ ਜਨਾ ਮਹਾਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਥ, ਏਤ੍ਤਕਾ ਮਯ੍ਹ’’ਨ੍ਤਿ ਮਜ੍ਝੇ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਦਾਸਿ। ਉਲ਼ਾਰਾਯਾਤਿ ਉਤ੍ਤਮਾਯ। ਪੂਜਾਯਾਤਿ ਕਾਲਾਮਸ੍ਸ ਕਿਰ ਉਪਟ੍ਠਾਕਾ ਇਤ੍ਥਿਯੋਪਿ ਪੁਰਿਸਾਪਿ ਗਨ੍ਧਮਾਲਾਦੀਨਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਕਾਲਾਮੋ – ‘‘ਗਚ੍ਛਥ, ਮਹਾਪੁਰਿਸਂ ਪੂਜੇਥਾ’’ਤਿ વਦਤਿ। ਤੇ ਤਂ ਪੂਜੇਤ੍વਾ ਯਂ ਅવਸਿਟ੍ਠਂ ਹੋਤਿ, ਤੇਨ ਕਾਲਾਮਂ ਪੂਜੇਨ੍ਤਿ। ਮਹਗ੍ਘਾਨਿ ਮਞ੍ਚਪੀਠਾਨਿ ਆਹਰਨ੍ਤਿ; ਤਾਨਿਪਿ ਮਹਾਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਦਾਪੇਤ੍વਾ ਯਦਿ ਅવਸਿਟ੍ਠਂ ਹੋਤਿ, ਅਤ੍ਤਨਾ ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ਗਤਗਤਟ੍ਠਾਨੇ વਰਸੇਨਾਸਨਂ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਜਗ੍ਗਾਪੇਤ੍વਾ ਸੇਸਕਂ ਅਤ੍ਤਨਾ ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ਏવਂ ਉਲ਼ਾਰਾਯ ਪੂਜਾਯ ਪੂਜੇਸਿ। ਨਾਯਂ ਧਮ੍ਮੋ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯਾਤਿਆਦੀਸੁ ਅਯਂ ਸਤ੍ਤਸਮਾਪਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮੋ ਨੇવ વਟ੍ਟੇ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਨਤ੍ਥਾਯ, ਨ વਿਰਜ੍ਜਨਤ੍ਥਾਯ, ਨ ਰਾਗਾਦਿਨਿਰੋਧਤ੍ਥਾਯ, ਨ ਉਪਸਮਤ੍ਥਾਯ, ਨ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਂ ਅਭਿਜਾਨਨਤ੍ਥਾਯ, ਨ ਚਤੁਮਗ੍ਗਸਮ੍ਬੋਧਾਯ, ਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Lābhā no, āvusoti anusūyako kiresa kālāmo. Tasmā ‘‘ayaṃ adhunāgato, kinti katvā imaṃ dhammaṃ nibbattesī’’ti usūyaṃ akatvā pasanno pasādaṃ pavedento evamāha. Ubhova santā imaṃ gaṇaṃ pariharāmāti ‘‘mahā ayaṃ gaṇo, dvepi janā pariharāmā’’ti vatvā gaṇassa saññaṃ adāsi, ‘‘ahampi sattannaṃ samāpattīnaṃ lābhī, mahāpurisopi sattannameva , ettakā janā mahāpurisassa santike parikammaṃ uggaṇhatha, ettakā mayha’’nti majjhe bhinditvā adāsi. Uḷārāyāti uttamāya. Pūjāyāti kālāmassa kira upaṭṭhākā itthiyopi purisāpi gandhamālādīni gahetvā āgacchanti. Kālāmo – ‘‘gacchatha, mahāpurisaṃ pūjethā’’ti vadati. Te taṃ pūjetvā yaṃ avasiṭṭhaṃ hoti, tena kālāmaṃ pūjenti. Mahagghāni mañcapīṭhāni āharanti; tānipi mahāpurisassa dāpetvā yadi avasiṭṭhaṃ hoti, attanā gaṇhāti. Gatagataṭṭhāne varasenāsanaṃ bodhisattassa jaggāpetvā sesakaṃ attanā gaṇhāti. Evaṃ uḷārāya pūjāya pūjesi. Nāyaṃ dhammo nibbidāyātiādīsu ayaṃ sattasamāpattidhammo neva vaṭṭe nibbindanatthāya, na virajjanatthāya, na rāgādinirodhatthāya, na upasamatthāya, na abhiññeyyadhammaṃ abhijānanatthāya, na catumaggasambodhāya, na nibbānasacchikiriyāya saṃvattatīti attho.
ਯਾવਦੇવ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨੂਪਪਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਯਾવ ਸਟ੍ਠਿਕਪ੍ਪਸਹਸ੍ਸਾਯੁਪਰਿਮਾਣੇ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਭવੇ ਉਪਪਤ੍ਤਿ, ਤਾવਦੇવ ਸਂવਤ੍ਤਤਿ, ਨ ਤਤੋ ਉਦ੍ਧਂ। ਏવਮਯਂ ਪੁਨਰਾવਤ੍ਤਨਧਮ੍ਮੋਯੇવ; ਯਞ੍ਚ ਠਾਨਂ ਪਾਪੇਤਿ, ਤਂ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣੇਹਿ ਅਪਰਿਮੁਤ੍ਤਮੇવ ਮਚ੍ਚੁਪਾਸਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਮੇવਾਤਿ। ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਚ ਪਨ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਯਥਾ ਨਾਮ ਛਾਤਜ੍ਝਤ੍ਤਪੁਰਿਸੋ ਮਨੁਞ੍ਞਭੋਜਨਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਸਮ੍ਪਿਯਾਯਮਾਨੋਪਿ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਪਿਤ੍ਤવਸੇਨ વਾ ਸੇਮ੍ਹવਸੇਨ વਾ ਮਕ੍ਖਿਕਾવਸੇਨ વਾ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ ਪੁਨ ਏਕਂ ਪਿਣ੍ਡਮ੍ਪਿ ਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਮਨਂ ਨ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ; ਏવਮੇવ ਇਮਾ ਸਤ੍ਤ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਮਹਨ੍ਤੇਨ ਉਸ੍ਸਾਹੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍વਾਪਿ, ਤਾਸੁ ਇਮਂ ਪੁਨਰਾવਤ੍ਤਿਕਾਦਿਭੇਦਂ ਆਦੀਨવਂ ਦਿਸ੍વਾ, ਪੁਨ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਂ ਆવਜ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮਿ વਾ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮਿ વਾ ਅਧਿਟ੍ਠਹਿਸ੍ਸਾਮਿ વਾ વੁਟ੍ਠਹਿਸ੍ਸਾਮਿ વਾ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮਿ વਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤਮੇવ ਨ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸਿ। ਅਨਲਙ੍ਕਰਿਤ੍વਾਤਿ ਅਲਂ ਇਮਿਨਾ, ਅਲਂ ਇਮਿਨਾਤਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਅਲਙ੍ਕਰਿਤ੍વਾ। ਨਿਬ੍ਬਿਜ੍ਜਾਤਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ। ਅਪਕ੍ਕਮਿਨ੍ਤਿ ਅਗਮਾਸਿਂ।
Yāvadeva ākiñcaññāyatanūpapattiyāti yāva saṭṭhikappasahassāyuparimāṇe ākiñcaññāyatanabhave upapatti, tāvadeva saṃvattati, na tato uddhaṃ. Evamayaṃ punarāvattanadhammoyeva; yañca ṭhānaṃ pāpeti, taṃ jātijarāmaraṇehi aparimuttameva maccupāsaparikkhittamevāti. Tato paṭṭhāya ca pana mahāsatto yathā nāma chātajjhattapuriso manuññabhojanaṃ labhitvā sampiyāyamānopi bhuñjitvā pittavasena vā semhavasena vā makkhikāvasena vā chaḍḍetvā puna ekaṃ piṇḍampi bhuñjissāmīti manaṃ na uppādeti; evameva imā satta samāpattiyo mahantena ussāhena nibbattetvāpi, tāsu imaṃ punarāvattikādibhedaṃ ādīnavaṃ disvā, puna imaṃ dhammaṃ āvajjissāmi vā samāpajjissāmi vā adhiṭṭhahissāmi vā vuṭṭhahissāmi vā paccavekkhissāmi vāti cittameva na uppādesi. Analaṅkaritvāti alaṃ iminā, alaṃ imināti punappunaṃ alaṅkaritvā. Nibbijjāti nibbinditvā. Apakkaminti agamāsiṃ.
੨੭੮. ਨ ਖੋ ਰਾਮੋ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਇਧਾਪਿ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋਯੇવ ਅਞ੍ਞਾਸਿ – ‘‘ਨਾਯਂ ਅਟ੍ਠਸਮਾਪਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮੋ ਉਦਕਸ੍ਸ વਾਚਾਯ ਉਗ੍ਗਹਿਤਮਤ੍ਤੋવ, ਅਦ੍ਧਾ ਪਨੇਸ ਅਟ੍ਠਸਮਾਪਤ੍ਤਿਲਾਭੀ’’ਤਿ। ਤੇਨਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਨ ਖੋ ਰਾਮੋ…ਪੇ॰… ਜਾਨਂ ਪਸ੍ਸਂ વਿਹਾਸੀ’’ਤਿ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਪੁਰਿਮવਾਰੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
278.Na kho rāmo imaṃ dhammanti idhāpi bodhisatto taṃ dhammaṃ uggaṇhantoyeva aññāsi – ‘‘nāyaṃ aṭṭhasamāpattidhammo udakassa vācāya uggahitamattova, addhā panesa aṭṭhasamāpattilābhī’’ti. Tenassa etadahosi – ‘‘na kho rāmo…pe… jānaṃ passaṃ vihāsī’’ti. Sesamettha purimavāre vuttanayeneva veditabbaṃ.
੨੭੯. ਯੇਨ ਉਰੁવੇਲਾ ਸੇਨਾਨਿਗਮੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਉਰੁવੇਲਾਤਿ ਮਹਾવੇਲਾ, ਮਹਾવਾਲਿਕਰਾਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਥ વਾ ਉਰੂਤਿ વਾਲਿਕਾ વੁਚ੍ਚਤਿ; વੇਲਾਤਿ ਮਰਿਯਾਦਾ, વੇਲਾਤਿਕ੍ਕਮਨਹੇਤੁ ਆਹਟਾ ਉਰੁ ਉਰੁવੇਲਾਤਿ ਏવਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਅਤੀਤੇ ਕਿਰ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਬੁਦ੍ਧੇ ਦਸਸਹਸ੍ਸਾ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾ ਤਾਪਸਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਦੇਸੇ વਿਹਰਨ੍ਤਾ ਏਕਦਿવਸਂ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤ੍વਾ ਕਤਿਕવਤ੍ਤਂ ਅਕਂਸੁ – ‘‘ਕਾਯਕਮ੍ਮવਚੀਕਮ੍ਮਾਨਿ ਨਾਮ ਪਰੇਸਮ੍ਪਿ ਪਾਕਟਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਪਨ ਅਪਾਕਟਂ। ਤਸ੍ਮਾ ਯੋ ਕਾਮવਿਤਕ੍ਕਂ વਾ ਬ੍ਯਾਪਾਦવਿਤਕ੍ਕਂ વਾ વਿਹਿਂਸਾવਿਤਕ੍ਕਂ વਾ વਿਤਕ੍ਕੇਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞੋ ਚੋਦਕੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ; ਸੋ ਅਤ੍ਤਨਾવ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਚੋਦੇਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਪੁਟੇਨ વਾਲਿਕਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਆਕਿਰਤੁ, ਇਦਮਸ੍ਸ ਦਣ੍ਡਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ। ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯੋ ਤਾਦਿਸਂ વਿਤਕ੍ਕਂ વਿਤਕ੍ਕੇਤਿ, ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਪਤ੍ਤਪੁਟੇਨ વਾਲਿਕਂ ਆਕਿਰਤਿ, ਏવਂ ਤਤ੍ਥ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਮਹਾવਾਲਿਕਰਾਸਿ ਜਾਤੋ। ਤਤੋ ਤਂ ਪਚ੍ਛਿਮਾ ਜਨਤਾ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਚੇਤਿਯਟ੍ਠਾਨਮਕਾਸਿ; ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਉਰੁવੇਲਾਤਿ ਮਹਾવੇਲਾ, ਮਹਾવਾਲਿਕਰਾਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ। ਤਮੇવ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਅਥ વਾ ਉਰੂਤਿ વਾਲਿਕਾ વੁਚ੍ਚਤਿ, વੇਲਾਤਿ ਮਰਿਯਾਦਾ। વੇਲਾਤਿਕ੍ਕਮਨਹੇਤੁ ਆਹਟਾ ਉਰੁ ਉਰੁવੇਲਾਤਿ ਏવਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ’’ਤਿ।
279.Yena uruvelā senānigamoti ettha uruvelāti mahāvelā, mahāvālikarāsīti attho. Atha vā urūti vālikā vuccati; velāti mariyādā, velātikkamanahetu āhaṭā uru uruvelāti evamettha attho daṭṭhabbo. Atīte kira anuppanne buddhe dasasahassā kulaputtā tāpasapabbajjaṃ pabbajitvā tasmiṃ padese viharantā ekadivasaṃ sannipatitvā katikavattaṃ akaṃsu – ‘‘kāyakammavacīkammāni nāma paresampi pākaṭāni honti, manokammaṃ pana apākaṭaṃ. Tasmā yo kāmavitakkaṃ vā byāpādavitakkaṃ vā vihiṃsāvitakkaṃ vā vitakketi, tassa añño codako nāma natthi; so attanāva attānaṃ codetvā pattapuṭena vālikaṃ āharitvā imasmiṃ ṭhāne ākiratu, idamassa daṇḍakamma’’nti. Tato paṭṭhāya yo tādisaṃ vitakkaṃ vitakketi, so tattha pattapuṭena vālikaṃ ākirati, evaṃ tattha anukkamena mahāvālikarāsi jāto. Tato taṃ pacchimā janatā parikkhipitvā cetiyaṭṭhānamakāsi; taṃ sandhāya vuttaṃ – ‘‘uruvelāti mahāvelā, mahāvālikarāsīti attho’’ti. Tameva sandhāya vuttaṃ – ‘‘atha vā urūti vālikā vuccati, velāti mariyādā. Velātikkamanahetu āhaṭā uru uruvelāti evamettha attho daṭṭhabbo’’ti.
ਸੇਨਾਨਿਗਮੋਤਿ ਸੇਨਾਯ ਨਿਗਮੋ। ਪਠਮਕਪ੍ਪਿਕਾਨਂ ਕਿਰ ਤਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਸੇਨਾਨਿવੇਸੋ ਅਹੋਸਿ; ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਪਦੇਸੋ ਸੇਨਾਨਿਗਮੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ‘‘ਸੇਨਾਨਿ-ਗਾਮੋ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ। ਸੇਨਾਨੀ ਨਾਮ ਸੁਜਾਤਾਯ ਪਿਤਾ, ਤਸ੍ਸ ਗਾਮੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਦવਸਰਿਨ੍ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਓਸਰਿਂ। ਰਮਣੀਯਂ ਭੂਮਿਭਾਗਨ੍ਤਿ ਸੁਪੁਪ੍ਫਿਤਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਜਲਜਥਲਜਪੁਪ੍ਫવਿਚਿਤ੍ਤਂ ਮਨੋਰਮ੍ਮਂ ਭੂਮਿਭਾਗਂ। ਪਾਸਾਦਿਕਞ੍ਚ વਨਸਣ੍ਡਨ੍ਤਿ ਮੋਰਪਿਞ੍ਛਕਲਾਪਸਦਿਸਂ ਪਸਾਦਜਨਨવਨਸਣ੍ਡਞ੍ਚ ਅਦ੍ਦਸਂ। ਨਦਿਞ੍ਚ ਸਨ੍ਦਨ੍ਤਿਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਦਮਾਨਞ੍ਚ ਮਣਿਕ੍ਖਨ੍ਧਸਦਿਸਂ વਿਮਲਨੀਲਸੀਤਲਸਲਿਲਂ ਨੇਰਞ੍ਜਰਂ ਨਦਿਂ ਅਦ੍ਦਸਂ। ਸੇਤਕਨ੍ਤਿ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਨਿਕ੍ਕਦ੍ਦਮਂ। ਸੁਪਤਿਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਗਮ੍ਭੀਰੇਹਿ ਸੁਨ੍ਦਰੇਹਿ ਤਿਤ੍ਥੇਹਿ ਉਪੇਤਂ। ਰਮਣੀਯਨ੍ਤਿ ਰਜਤਪਟ੍ਟਸਦਿਸਂ વਿਪ੍ਪਕਿਣ੍ਣવਾਲਿਕਂ ਪਹੂਤਮਚ੍ਛਕਚ੍ਛਪਂ ਅਭਿਰਾਮਦਸ੍ਸਨਂ। ਸਮਨ੍ਤਾ ਚ ਗੋਚਰਗਾਮਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਪਦੇਸਸ੍ਸ ਸਮਨ੍ਤਾ ਅવਿਦੂਰੇ ਗਮਨਾਗਮਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨਂ ਸੁਲਭਪਿਣ੍ਡਂ ਗੋਚਰਗਾਮਞ੍ਚ ਅਦ੍ਦਸਂ। ਅਲਂ વਤਾਤਿ ਸਮਤ੍ਥਂ વਤ। ਤਤ੍ਥੇવ ਨਿਸੀਦਿਨ੍ਤਿ ਬੋਧਿਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇ ਨਿਸਜ੍ਜਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ। ਉਪਰਿਸੁਤ੍ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਤਤ੍ਥੇવਾਤਿ ਦੁਕ੍ਕਰਕਾਰਿਕਟ੍ਠਾਨਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ, ਇਧ ਪਨ ਬੋਧਿਪਲ੍ਲਙ੍ਕੋ। ਤੇਨਾਹ – ‘‘ਤਤ੍ਥੇવ ਨਿਸੀਦਿ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਲਮਿਦਂ ਪਧਾਨਾਯਾਤਿ ਇਦਂ ਠਾਨਂ ਪਧਾਨਤ੍ਥਾਯ ਸਮਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Senānigamoti senāya nigamo. Paṭhamakappikānaṃ kira tasmiṃ ṭhāne senāniveso ahosi; tasmā so padeso senānigamoti vuccati. ‘‘Senāni-gāmo’’tipi pāṭho. Senānī nāma sujātāya pitā, tassa gāmoti attho. Tadavasarinti tattha osariṃ. Ramaṇīyaṃ bhūmibhāganti supupphitanānappakārajalajathalajapupphavicittaṃ manorammaṃ bhūmibhāgaṃ. Pāsādikañca vanasaṇḍanti morapiñchakalāpasadisaṃ pasādajananavanasaṇḍañca addasaṃ. Nadiñca sandantinti sandamānañca maṇikkhandhasadisaṃ vimalanīlasītalasalilaṃ nerañjaraṃ nadiṃ addasaṃ. Setakanti parisuddhaṃ nikkaddamaṃ. Supatitthanti anupubbagambhīrehi sundarehi titthehi upetaṃ. Ramaṇīyanti rajatapaṭṭasadisaṃ vippakiṇṇavālikaṃ pahūtamacchakacchapaṃ abhirāmadassanaṃ. Samantā ca gocaragāmanti tassa padesassa samantā avidūre gamanāgamanasampannaṃ sampattapabbajitānaṃ sulabhapiṇḍaṃ gocaragāmañca addasaṃ. Alaṃ vatāti samatthaṃ vata. Tattheva nisīdinti bodhipallaṅke nisajjaṃ sandhāyāha. Uparisuttasmiñhi tatthevāti dukkarakārikaṭṭhānaṃ adhippetaṃ, idha pana bodhipallaṅko. Tenāha – ‘‘tattheva nisīdi’’nti. Alamidaṃ padhānāyāti idaṃ ṭhānaṃ padhānatthāya samatthanti evaṃ cintetvā nisīdinti attho.
੨੮੦. ਅਜ੍ਝਗਮਨ੍ਤਿ ਅਧਿਗਚ੍ਛਿਂ ਪਟਿਲਭਿਂ। ਞਾਣਞ੍ਚ ਪਨ ਮੇ ਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਦਸ੍ਸਨਸਮਤ੍ਥਞ੍ਚ ਮੇ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਉਦਪਾਦਿ। ਅਕੁਪ੍ਪਾ ਮੇ વਿਮੁਤ੍ਤੀਤਿ ਮਯ੍ਹਂ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲવਿਮੁਤ੍ਤਿ ਅਕੁਪ੍ਪਤਾਯ ਚ ਅਕੁਪ੍ਪਾਰਮ੍ਮਣਤਾਯ ਚ ਅਕੁਪ੍ਪਾ, ਸਾ ਹਿ ਰਾਗਾਦੀਹਿ ਨ ਕੁਪ੍ਪਤੀਤਿ ਅਕੁਪ੍ਪਤਾਯਪਿ ਅਕੁਪ੍ਪਾ, ਅਕੁਪ੍ਪਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਮਸ੍ਸਾਰਮ੍ਮਣਨ੍ਤਿਪਿ ਅਕੁਪ੍ਪਾ। ਅਯਮਨ੍ਤਿਮਾ ਜਾਤੀਤਿ ਅਯਂ ਸਬ੍ਬਪਚ੍ਛਿਮਾ ਜਾਤਿ। ਨਤ੍ਥਿ ਦਾਨਿ ਪੁਨਬ੍ਭવੋਤਿ ਇਦਾਨਿ ਮੇ ਪੁਨ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਏવਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣਞਾਣਮ੍ਪਿ ਮੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
280.Ajjhagamanti adhigacchiṃ paṭilabhiṃ. Ñāṇañca pana me dassananti sabbadhammadassanasamatthañca me sabbaññutaññāṇaṃ udapādi. Akuppā me vimuttīti mayhaṃ arahattaphalavimutti akuppatāya ca akuppārammaṇatāya ca akuppā, sā hi rāgādīhi na kuppatīti akuppatāyapi akuppā, akuppaṃ nibbānamassārammaṇantipi akuppā. Ayamantimā jātīti ayaṃ sabbapacchimā jāti. Natthidāni punabbhavoti idāni me puna paṭisandhi nāma natthīti evaṃ paccavekkhaṇañāṇampi me uppannanti dasseti.
੨੮੧. ਅਧਿਗਤੋਤਿ ਪਟਿવਿਦ੍ਧੋ। ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਚਤੁਸਚ੍ਚਧਮ੍ਮੋ। ਗਮ੍ਭੀਰੋਤਿ ਉਤ੍ਤਾਨਭਾવਪਟਿਕ੍ਖੇਪવਚਨਮੇਤਂ। ਦੁਦ੍ਦਸੋਤਿ ਗਮ੍ਭੀਰਤ੍ਤਾવ ਦੁਦ੍ਦਸੋ ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ, ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਸੁਖੇਨ ਦਟ੍ਠੁਂ। ਦੁਦ੍ਦਸਤ੍ਤਾવ ਦੁਰਨੁਬੋਧੋ, ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਅવਬੁਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬੋ, ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਸੁਖੇਨ ਅવਬੁਜ੍ਝਿਤੁਂ। ਸਨ੍ਤੋਤਿ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ। ਪਣੀਤੋਤਿ ਅਤਪ੍ਪਕੋ। ਇਦਂ ਦ੍વਯਂ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮੇવ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਤਕ੍ਕਾવਚਰੋਤਿ ਤਕ੍ਕੇਨ ਅવਚਰਿਤਬ੍ਬੋ ਓਗਾਹਿਤਬ੍ਬੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਞਾਣੇਨੇવ ਅવਚਰਿਤਬ੍ਬੋ। ਨਿਪੁਣੋਤਿ ਸਣ੍ਹੋ। ਪਣ੍ਡਿਤવੇਦਨੀਯੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਦਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੇਹਿ ਪਣ੍ਡਿਤੇਹਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਆਲਯਰਾਮਾਤਿ ਸਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਚਸੁ ਕਾਮਗੁਣੇਸੁ ਅਲ੍ਲੀਯਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਤੇ ਆਲਯਾਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਅਟ੍ਠਸਤਤਣ੍ਹਾવਿਚਰਿਤਾਨਿ ਆਲਯਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਆਲਯਾਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਤੇਹਿ ਆਲਯੇਹਿ ਰਮਨ੍ਤੀਤਿ ਆਲਯਰਾਮਾ। ਆਲਯੇਸੁ ਰਤਾਤਿ ਆਲਯਰਤਾ। ਆਲਯੇਸੁ ਸੁਟ੍ਠੁ ਮੁਦਿਤਾਤਿ ਆਲਯਸਮ੍ਮੁਦਿਤਾ। ਯਥੇવ ਹਿ ਸੁਸਜ੍ਜਿਤਂ ਪੁਪ੍ਫਫਲਭਰਿਤਰੁਕ੍ਖਾਦਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਪવਿਟ੍ਠੋ ਰਾਜਾ ਤਾਯ ਤਾਯ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਰਮਤਿ, ਸਮ੍ਮੁਦਿਤੋ ਆਮੋਦਿਤਪਮੋਦਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਤਿ, ਸਾਯਮ੍ਪਿ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤੁਂ ਨ ਇਚ੍ਛਤਿ; ਏવਮਿਮੇਹਿਪਿ ਕਾਮਾਲਯਤਣ੍ਹਾਲਯੇਹਿ ਸਤ੍ਤਾ ਰਮਨ੍ਤਿ, ਸਂਸਾਰવਟ੍ਟੇ ਸਮ੍ਮੁਦਿਤਾ ਅਨੁਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤਾ વਸਨ੍ਤਿ। ਤੇਨ ਨੇਸਂ ਭਗવਾ ਦੁવਿਧਮ੍ਪਿ ਆਲਯਂ ਉਯ੍ਯਾਨਭੂਮਿਂ વਿਯ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਆਲਯਰਾਮਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ।
281.Adhigatoti paṭividdho. Dhammoti catusaccadhammo. Gambhīroti uttānabhāvapaṭikkhepavacanametaṃ. Duddasoti gambhīrattāva duddaso dukkhena daṭṭhabbo, na sakkā sukhena daṭṭhuṃ. Duddasattāva duranubodho, dukkhena avabujjhitabbo, na sakkā sukhena avabujjhituṃ. Santoti nibbuto. Paṇītoti atappako. Idaṃ dvayaṃ lokuttarameva sandhāya vuttaṃ. Atakkāvacaroti takkena avacaritabbo ogāhitabbo na hoti, ñāṇeneva avacaritabbo. Nipuṇoti saṇho. Paṇḍitavedanīyoti sammāpaṭipadaṃ paṭipannehi paṇḍitehi veditabbo. Ālayarāmāti sattā pañcasu kāmaguṇesu allīyanti. Tasmā te ālayāti vuccanti. Aṭṭhasatataṇhāvicaritāni ālayanti, tasmā ālayāti vuccanti. Tehi ālayehi ramantīti ālayarāmā. Ālayesu ratāti ālayaratā. Ālayesu suṭṭhu muditāti ālayasammuditā. Yatheva hi susajjitaṃ pupphaphalabharitarukkhādisampannaṃ uyyānaṃ paviṭṭho rājā tāya tāya sampattiyā ramati, sammudito āmoditapamodito hoti, na ukkaṇṭhati, sāyampi nikkhamituṃ na icchati; evamimehipi kāmālayataṇhālayehi sattā ramanti, saṃsāravaṭṭe sammuditā anukkaṇṭhitā vasanti. Tena nesaṃ bhagavā duvidhampi ālayaṃ uyyānabhūmiṃ viya dassento ‘‘ālayarāmā’’tiādimāha.
ਯਦਿਦਨ੍ਤਿ ਨਿਪਾਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਠਾਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਯਂ ਇਦ’’ਨ੍ਤਿ, ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਯੋ ਅਯ’’ਨ੍ਤਿ ਏવਮਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤਾਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋਤਿ ਇਮੇਸਂ ਪਚ੍ਚਯਾ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ; ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਏવ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤਾ; ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤਾ ਚ ਸਾ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ ਚਾਤਿ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤਾਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ। ਸਙ੍ਖਾਰਾਦਿਪਚ੍ਚਯਾਨਮੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ। ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰਸਮਥੋਤਿਆਦਿ ਸਬ੍ਬਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਮੇવ। ਯਸ੍ਮਾ ਹਿ ਤਂ ਆਗਮ੍ਮ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰવਿਪ੍ਫਨ੍ਦਿਤਾਨਿ ਸਮ੍ਮਨ੍ਤਿ વੂਪਸਮ੍ਮਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰਸਮਥੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਤਂ ਆਗਮ੍ਮ ਸਬ੍ਬੇ ਉਪਧਯੋ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬਾ ਤਣ੍ਹਾ ਖੀਯਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬੇ ਕਿਲੇਸਰਾਗਾ વਿਰਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ; ਤਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬੂਪਧਿਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੋ ਤਣ੍ਹਾਕ੍ਖਯੋ વਿਰਾਗੋ ਨਿਰੋਧੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਸਾ ਪਨੇਸਾ ਤਣ੍ਹਾ ਭવੇਨ ਭવਂ, ਫਲੇਨ વਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਮ੍ਮਂ વਿਨਤਿ ਸਂਸਿਬ੍ਬਤੀਤਿ ਕਤ੍વਾ વਾਨਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਂ વਾਨਤੋਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ। ਸੋ ਮਮਸ੍ਸ ਕਿਲਮਥੋਤਿ ਯਾ ਅਜਾਨਨ੍ਤਾਨਂ ਦੇਸਨਾ ਨਾਮ, ਸੋ ਮਮ ਕਿਲਮਥੋ ਅਸ੍ਸ, ਸਾ ਮਮ વਿਹੇਸਾ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕਾਯਕਿਲਮਥੋ ਚੇવ ਕਾਯવਿਹੇਸਾ ਚ ਅਸ੍ਸਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਚਿਤ੍ਤੇ ਪਨ ਉਭਯਮ੍ਪੇਤਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਨਤ੍ਥਿ। ਅਪਿਸ੍ਸੂਤਿ ਅਨੁਬ੍ਰੂਹਨਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ, ਸੋ ‘‘ਨ ਕੇવਲਂ ਏਤਦਹੋਸਿ, ਇਮਾਪਿ ਗਾਥਾ ਪਟਿਭਂਸੂ’’ਤਿ ਦੀਪੇਤਿ। ਮਨ੍ਤਿ ਮਮ। ਅਨਚ੍ਛਰਿਯਾਤਿ ਅਨੁਅਚ੍ਛਰਿਯਾ। ਪਟਿਭਂਸੂਤਿ ਪਟਿਭਾਨਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਞਾਣਸ੍ਸ ਗੋਚਰਾ ਅਹੇਸੁਂ; ਪਰਿવਿਤਕ੍ਕਯਿਤਬ੍ਬਤਂ ਪਾਪੁਣਿਂਸੁ।
Yadidanti nipāto, tassa ṭhānaṃ sandhāya ‘‘yaṃ ida’’nti, paṭiccasamuppādaṃ sandhāya ‘‘yo aya’’nti evamattho daṭṭhabbo. Idappaccayatāpaṭiccasamuppādoti imesaṃ paccayā idappaccayā; idappaccayā eva idappaccayatā; idappaccayatā ca sā paṭiccasamuppādo cāti idappaccayatāpaṭiccasamuppādo. Saṅkhārādipaccayānametaṃ adhivacanaṃ. Sabbasaṅkhārasamathotiādi sabbaṃ nibbānameva. Yasmā hi taṃ āgamma sabbasaṅkhāravipphanditāni sammanti vūpasammanti, tasmā sabbasaṅkhārasamathoti vuccati. Yasmā ca taṃ āgamma sabbe upadhayo paṭinissaṭṭhā honti, sabbā taṇhā khīyanti, sabbe kilesarāgā virajjanti, sabbaṃ dukkhaṃ nirujjhati; tasmā sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhākkhayo virāgo nirodhoti vuccati. Sā panesā taṇhā bhavena bhavaṃ, phalena vā saddhiṃ kammaṃ vinati saṃsibbatīti katvā vānanti vuccati, tato nikkhantaṃ vānatoti nibbānaṃ. So mamassa kilamathoti yā ajānantānaṃ desanā nāma, so mama kilamatho assa, sā mama vihesā assāti attho. Kāyakilamatho ceva kāyavihesā ca assāti vuttaṃ hoti. Citte pana ubhayampetaṃ buddhānaṃ natthi. Apissūti anubrūhanatthe nipāto, so ‘‘na kevalaṃ etadahosi, imāpi gāthā paṭibhaṃsū’’ti dīpeti. Manti mama. Anacchariyāti anuacchariyā. Paṭibhaṃsūti paṭibhānasaṅkhātassa ñāṇassa gocarā ahesuṃ; parivitakkayitabbataṃ pāpuṇiṃsu.
ਕਿਚ੍ਛੇਨਾਤਿ ਦੁਕ੍ਖੇਨ, ਨ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਪਟਿਪਦਾਯ। ਬੁਦ੍ਧਾਨਞ੍ਹਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋਪਿ ਮਗ੍ਗਾ ਸੁਖਪ੍ਪਟਿਪਦਾવ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਪਾਰਮੀਪੂਰਣਕਾਲੇ ਪਨ ਸਰਾਗਸਦੋਸਸਮੋਹਸ੍ਸੇવ ਸਤੋ ਆਗਤਾਗਤਾਨਂ ਯਾਚਕਾਨਂ , ਅਲਙ੍ਕਤਪ੍ਪਟਿਯਤ੍ਤਂ ਸੀਸਂ ਕਨ੍ਤਿਤ੍વਾ, ਗਲਲੋਹਿਤਂ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ, ਸੁਅਞ੍ਜਿਤਾਨਿ ਅਕ੍ਖੀਨਿ ਉਪ੍ਪਾਟੇਤ੍વਾ, ਕੁਲવਂਸਪ੍ਪਦੀਪਂ ਪੁਤ੍ਤਂ ਮਨਾਪਚਾਰਿਨਿਂ ਭਰਿਯਨ੍ਤਿ ਏવਮਾਦੀਨਿ ਦੇਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਞ੍ਞਾਨਿ ਚ ਖਨ੍ਤਿવਾਦਿਸਦਿਸੇਸੁ ਅਤ੍ਤਭਾવੇਸੁ ਛੇਜ੍ਜਭੇਜ੍ਜਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆਗਮਨਿਯਪਟਿਪਦਂ ਸਨ੍ਧਾਯੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ । ਹਲਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਹ-ਕਾਰੋ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤੋ, ਅਲਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਕਾਸਿਤੁਨ੍ਤਿ ਦੇਸਿਤੁਂ, ਏવਂ ਕਿਚ੍ਛੇਨ ਅਧਿਗਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਲਂ ਦੇਸਿਤੁਂ, ਪਰਿਯਤ੍ਤਂ ਦੇਸਿਤੁਂ, ਕੋ ਅਤ੍ਥੋ ਦੇਸਿਤੇਨਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਰਾਗਦੋਸਪਰੇਤੇਹੀਤਿ ਰਾਗਦੋਸਪਰਿਫੁਟ੍ਠੇਹਿ ਰਾਗਦੋਸਾਨੁਗਤੇਹਿ વਾ।
Kicchenāti dukkhena, na dukkhāya paṭipadāya. Buddhānañhi cattāropi maggā sukhappaṭipadāva honti. Pāramīpūraṇakāle pana sarāgasadosasamohasseva sato āgatāgatānaṃ yācakānaṃ , alaṅkatappaṭiyattaṃ sīsaṃ kantitvā, galalohitaṃ nīharitvā, suañjitāni akkhīni uppāṭetvā, kulavaṃsappadīpaṃ puttaṃ manāpacāriniṃ bhariyanti evamādīni dentassa, aññāni ca khantivādisadisesu attabhāvesu chejjabhejjādīni pāpuṇantassa āgamaniyapaṭipadaṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ . Halanti ettha ha-kāro nipātamatto, alanti attho. Pakāsitunti desituṃ, evaṃ kicchena adhigatassa dhammassa alaṃ desituṃ, pariyattaṃ desituṃ, ko attho desitenāti vuttaṃ hoti. Rāgadosaparetehīti rāgadosapariphuṭṭhehi rāgadosānugatehi vā.
ਪਟਿਸੋਤਗਾਮਿਨ੍ਤਿ ਨਿਚ੍ਚਾਦੀਨਂ ਪਟਿਸੋਤਂ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਮਨਤ੍ਤਾ ਅਸੁਭਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਗਤਂ ਚਤੁਸਚ੍ਚਧਮ੍ਮਂ। ਰਾਗਰਤ੍ਤਾਤਿ ਕਾਮਰਾਗੇਨ ਭવਰਾਗੇਨ ਦਿਟ੍ਠਿਰਾਗੇਨ ਚ ਰਤ੍ਤਾ। ਨ ਦਕ੍ਖਨ੍ਤੀਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਮਨਤ੍ਤਾ ਅਸੁਭਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਭਾવੇਨ ਨ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੇ ਕੋ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਤਿ ਏવਂ ਗਾਹਾਪੇਤੁਂ। ਤਮੋਖਨ੍ਧੇਨ ਆવੁਟਾਤਿ ਅવਿਜ੍ਜਾਰਾਸਿਨਾ ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਤਾ।
Paṭisotagāminti niccādīnaṃ paṭisotaṃ aniccaṃ dukkhamanattā asubhanti evaṃ gataṃ catusaccadhammaṃ. Rāgarattāti kāmarāgena bhavarāgena diṭṭhirāgena ca rattā. Na dakkhantīti aniccaṃ dukkhamanattā asubhanti iminā sabhāvena na passissanti, te apassante ko sakkhissati evaṃ gāhāpetuṃ. Tamokhandhena āvuṭāti avijjārāsinā ajjhotthatā.
੨੮੨. ਅਪ੍ਪੋਸ੍ਸੁਕ੍ਕਤਾਯਾਤਿ ਨਿਰੁਸ੍ਸੁਕ੍ਕਭਾવੇਨ, ਅਦੇਸੇਤੁਕਾਮਤਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕਸ੍ਮਾ ਪਨਸ੍ਸ ਏવਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਮਿ, ਨਨੁ ਏਸ ਮੁਤ੍ਤੋ ਮੋਚੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਤਿਣ੍ਣੋ ਤਾਰੇਸ੍ਸਾਮਿ।
282.Appossukkatāyāti nirussukkabhāvena, adesetukāmatāyāti attho. Kasmā panassa evaṃ cittaṃ nami, nanu esa mutto mocessāmi, tiṇṇo tāressāmi.
‘‘ਕਿਂ ਮੇ ਅਞ੍ਞਾਤવੇਸੇਨ, ਧਮ੍ਮਂ ਸਚ੍ਛਿਕਤੇਨਿਧ।
‘‘Kiṃ me aññātavesena, dhammaṃ sacchikatenidha;
ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਾਪੁਣਿਤ੍વਾ, ਤਾਰਯਿਸ੍ਸਂ ਸਦੇવਕ’’ਨ੍ਤਿ॥ (ਬੁ॰ વਂ॰ ੨.੫੬) –
Sabbaññutaṃ pāpuṇitvā, tārayissaṃ sadevaka’’nti. (bu. vaṃ. 2.56) –
ਪਤ੍ਥਨਂ ਕਤ੍વਾ ਪਾਰਮਿਯੋ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋਤਿ। ਸਚ੍ਚਮੇਤਂ, ਤਦੇવਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣਾਨੁਭਾવੇਨ ਪਨਸ੍ਸ ਏવਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਮਿ। ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਕਿਲੇਸਗਹਨਤਂ, ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਚ ਗਮ੍ਭੀਰਤਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਕਿਲੇਸਗਹਨਤਾ ਚ ਧਮ੍ਮਗਮ੍ਭੀਰਤਾ ਚ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨ ਪਾਕਟਾ ਜਾਤਾ। ਅਥਸ੍ਸ ‘‘ਇਮੇ ਸਤ੍ਤਾ ਕਞ੍ਜਿਕਪੁਣ੍ਣਾ ਲਾਬੁ વਿਯ, ਤਕ੍ਕਭਰਿਤਾ ਚਾਟਿ વਿਯ, વਸਾਤੇਲਪੀਤਪਿਲੋਤਿਕਾ વਿਯ, ਅਞ੍ਜਨਮਕ੍ਖਿਤਹਤ੍ਥੋ વਿਯ ਚ ਕਿਲੇਸਭਰਿਤਾ ਅਤਿਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਾ ਰਾਗਰਤ੍ਤਾ ਦੋਸਦੁਟ੍ਠਾ ਮੋਹਮੂਲ਼੍ਹਾ, ਤੇ ਕਿਂ ਨਾਮ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤਯਤੋ ਕਿਲੇਸਗਹਨਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣਾਨੁਭਾવੇਨਾਪਿ ਏવਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਮਿ।
Patthanaṃ katvā pāramiyo pūretvā sabbaññutaṃ pattoti. Saccametaṃ, tadevaṃ paccavekkhaṇānubhāvena panassa evaṃ cittaṃ nami. Tassa hi sabbaññutaṃ patvā sattānaṃ kilesagahanataṃ, dhammassa ca gambhīrataṃ paccavekkhantassa sattānaṃ kilesagahanatā ca dhammagambhīratā ca sabbākārena pākaṭā jātā. Athassa ‘‘ime sattā kañjikapuṇṇā lābu viya, takkabharitā cāṭi viya, vasātelapītapilotikā viya, añjanamakkhitahattho viya ca kilesabharitā atisaṃkiliṭṭhā rāgarattā dosaduṭṭhā mohamūḷhā, te kiṃ nāma paṭivijjhissantī’’ti cintayato kilesagahanapaccavekkhaṇānubhāvenāpi evaṃ cittaṃ nami.
‘‘ਅਯਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮੋ ਪਥવੀਸਨ੍ਧਾਰਕਉਦਕਕ੍ਖਨ੍ਧੋ વਿਯ ਗਮ੍ਭੀਰੋ, ਪਬ੍ਬਤੇਨ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤ੍વਾ ਠਪਿਤੋ ਸਾਸਪੋ વਿਯ ਦੁਦ੍ਦਸੋ, ਸਤਧਾ ਭਿਨ੍ਨਸ੍ਸ વਾਲਸ੍ਸ ਕੋਟਿਯਾ ਕੋਟਿਪਟਿਪਾਦਨਂ વਿਯ ਦੁਰਨੁਬੋਧੋ। ਨਨੁ ਮਯਾ ਹਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਿਤੁਂ વਾਯਮਨ੍ਤੇਨ ਅਦਿਨ੍ਨਂ ਦਾਨਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਰਕ੍ਖਿਤਂ ਸੀਲਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਪਰਿਪੂਰਿਤਾ ਕਾਚਿ ਪਾਰਮੀ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ? ਤਸ੍ਸ ਮੇ ਨਿਰੁਸ੍ਸਾਹਂ વਿਯ ਮਾਰਬਲਂ વਿਧਮਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਪਥવੀ ਨ ਕਮ੍ਪਿਤ੍ਥ, ਪਠਮਯਾਮੇ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਨ ਕਮ੍ਪਿਤ੍ਥ, ਮਜ੍ਝਿਮਯਾਮੇ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਂ ਸੋਧੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਨ ਕਮ੍ਪਿਤ੍ਥ, ਪਚ੍ਛਿਮਯਾਮੇ ਪਨ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਂ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਨ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਮੇ ਦਸਸਹਸ੍ਸਿਲੋਕਧਾਤੁ ਕਮ੍ਪਿਤ੍ਥ। ਇਤਿ ਮਾਦਿਸੇਨਾਪਿ ਤਿਕ੍ਖਞਾਣੇਨ ਕਿਚ੍ਛੇਨੇવਾਯਂ ਧਮ੍ਮੋ ਪਟਿવਿਦ੍ਧੋ, ਤਂ ਲੋਕਿਯਮਹਾਜਨਾ ਕਥਂ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਧਮ੍ਮਗਮ੍ਭੀਰਤਾਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣਾਨੁਭਾવੇਨਾਪਿ ਏવਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਮੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
‘‘Ayañca dhammo pathavīsandhārakaudakakkhandho viya gambhīro, pabbatena paṭicchādetvā ṭhapito sāsapo viya duddaso, satadhā bhinnassa vālassa koṭiyā koṭipaṭipādanaṃ viya duranubodho. Nanu mayā hi imaṃ dhammaṃ paṭivijjhituṃ vāyamantena adinnaṃ dānaṃ nāma natthi, arakkhitaṃ sīlaṃ nāma natthi, aparipūritā kāci pāramī nāma natthi? Tassa me nirussāhaṃ viya mārabalaṃ vidhamantassāpi pathavī na kampittha, paṭhamayāme pubbenivāsaṃ anussarantassāpi na kampittha, majjhimayāme dibbacakkhuṃ sodhentassāpi na kampittha, pacchimayāme pana paṭiccasamuppādaṃ paṭivijjhantasseva me dasasahassilokadhātu kampittha. Iti mādisenāpi tikkhañāṇena kicchenevāyaṃ dhammo paṭividdho, taṃ lokiyamahājanā kathaṃ paṭivijjhissantī’’ti dhammagambhīratāpaccavekkhaṇānubhāvenāpi evaṃ cittaṃ namīti veditabbaṃ.
ਅਪਿਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨਾ ਯਾਚਿਤੇ ਦੇਸੇਤੁਕਾਮਤਾਯਪਿਸ੍ਸ ਏવਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਮਿ। ਜਾਨਾਤਿ ਹਿ ਭਗવਾ – ‘‘ਮਮ ਅਪ੍ਪੋਸ੍ਸੁਕ੍ਕਤਾਯ ਚਿਤ੍ਤੇ ਨਮਮਾਨੇ ਮਂ ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਯਾਚਿਸ੍ਸਤਿ, ਇਮੇ ਚ ਸਤ੍ਤਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਗਰੁਕਾ, ਤੇ ‘ਸਤ੍ਥਾ ਕਿਰ ਧਮ੍ਮਂ ਨ ਦੇਸੇਤੁਕਾਮੋ ਅਹੋਸਿ, ਅਥ ਨਂ ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਯਾਚਿਤ੍વਾ ਦੇਸਾਪੇਸਿ, ਸਨ੍ਤੋ વਤ, ਭੋ, ਧਮ੍ਮੋ ਪਣੀਤੋ વਤ, ਭੋ, ਧਮ੍ਮੋ’ਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨਾ ਸੁਸ੍ਸੂਸਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਇਦਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਅਪ੍ਪੋਸ੍ਸੁਕ੍ਕਤਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਮਿ, ਨੋ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
Apica brahmunā yācite desetukāmatāyapissa evaṃ cittaṃ nami. Jānāti hi bhagavā – ‘‘mama appossukkatāya citte namamāne maṃ mahābrahmā dhammadesanaṃ yācissati, ime ca sattā brahmagarukā, te ‘satthā kira dhammaṃ na desetukāmo ahosi, atha naṃ mahābrahmā yācitvā desāpesi, santo vata, bho, dhammo paṇīto vata, bho, dhammo’ti maññamānā sussūsissantī’’ti. Idampissa kāraṇaṃ paṭicca appossukkatāya cittaṃ nami, no dhammadesanāyāti veditabbaṃ.
ਸਹਮ੍ਪਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ਸੋ ਕਿਰ ਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਸਾਸਨੇ ਸਹਕੋ ਨਾਮ ਥੇਰੋ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਭੂਮਿਯਂ ਕਪ੍ਪਾਯੁਕਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ। ਤਤ੍ਰ ਨਂ ਸਹਮ੍ਪਤਿਬ੍ਰਹ੍ਮਾਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ – ‘‘ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਸਹਮ੍ਪਤਿਸ੍ਸਾ’’ਤਿ। ਨਸ੍ਸਤਿ વਤ, ਭੋਤਿ ਸੋ ਕਿਰ ਇਮਂ ਸਦ੍ਦਂ ਤਥਾ ਨਿਚ੍ਛਾਰੇਸਿ, ਯਥਾ ਦਸਸਹਸ੍ਸਿਲੋਕਧਾਤੁਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨੋ ਸੁਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬੇ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਂਸੁ। ਯਤ੍ਰ ਹਿ ਨਾਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਨਾਮ ਲੋਕੇ। ਪੁਰਤੋ ਪਾਤੁਰਹੋਸੀਤਿ ਤੇਹਿ ਦਸਹਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਸਹਸ੍ਸੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਾਤੁਰਹੋਸਿ। ਅਪ੍ਪਰਜਕ੍ਖਜਾਤਿਕਾਤਿ ਪਞ੍ਞਾਮਯੇ ਅਕ੍ਖਿਮ੍ਹਿ ਅਪ੍ਪਂ ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਰਜਂ ਏਤੇਸਂ, ਏવਂਸਭਾવਾਤਿ ਅਪ੍ਪਰਜਕ੍ਖਜਾਤਿਕਾ। ਅਸ੍ਸવਨਤਾਤਿ ਅਸ੍ਸવਨਤਾਯ। ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਦਸਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯવਸੇਨ ਕਤਾਧਿਕਾਰਾ ਪਰਿਪਾਕਗਤਪਦੁਮਾਨਿ વਿਯ ਸੂਰਿਯਰਸ੍ਮਿਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ, ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂਯੇવ ਆਕਙ੍ਖਮਾਨਾ ਚਤੁਪ੍ਪਦਿਕਗਾਥਾવਸਾਨੇ ਅਰਿਯਭੂਮਿਂ ਓਕ੍ਕਮਨਾਰਹਾ ਨ ਏਕੋ, ਨ ਦ੍વੇ, ਅਨੇਕਸਤਸਹਸ੍ਸਾ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਾਤਾਰੋ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
Sahampatissāti so kira kassapassa bhagavato sāsane sahako nāma thero paṭhamajjhānaṃ nibbattetvā paṭhamajjhānabhūmiyaṃ kappāyukabrahmā hutvā nibbatto. Tatra naṃ sahampatibrahmāti paṭisañjānanti, taṃ sandhāyāha – ‘‘brahmuno sahampatissā’’ti. Nassati vata, bhoti so kira imaṃ saddaṃ tathā nicchāresi, yathā dasasahassilokadhātubrahmāno sutvā sabbe sannipatiṃsu. Yatra hi nāmāti yasmiṃ nāma loke. Purato pāturahosīti tehi dasahi brahmasahassehi saddhiṃ pāturahosi. Apparajakkhajātikāti paññāmaye akkhimhi appaṃ parittaṃ rāgadosamoharajaṃ etesaṃ, evaṃsabhāvāti apparajakkhajātikā. Assavanatāti assavanatāya. Bhavissantīti purimabuddhesu dasapuññakiriyavasena katādhikārā paripākagatapadumāni viya sūriyarasmisamphassaṃ, dhammadesanaṃyeva ākaṅkhamānā catuppadikagāthāvasāne ariyabhūmiṃ okkamanārahā na eko, na dve, anekasatasahassā dhammassa aññātāro bhavissantīti dasseti.
ਪਾਤੁਰਹੋਸੀਤਿ ਪਾਤੁਭવਿ। ਸਮਲੇਹਿ ਚਿਨ੍ਤਿਤੋਤਿ ਸਮਲੇਹਿ ਛਹਿ ਸਤ੍ਥਾਰੇਹਿ ਚਿਨ੍ਤਿਤੋ। ਤੇ ਹਿ ਪੁਰੇਤਰਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਸਕਲਜਮ੍ਬੁਦੀਪੇ ਕਣ੍ਟਕੇ ਪਤ੍ਥਰਮਾਨਾ વਿਯ, વਿਸਂ ਸਿਞ੍ਚਮਾਨਾ વਿਯ ਚ ਸਮਲਂ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਯਿਂਸੁ। ਅਪਾਪੁਰੇਤਨ੍ਤਿ વਿવਰ ਏਤਂ। ਅਮਤਸ੍ਸ ਦ੍વਾਰਨ੍ਤਿ ਅਮਤਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਦ੍વਾਰਭੂਤਂ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਂ। ਸੁਣਨ੍ਤੁ ਧਮ੍ਮਂ વਿਮਲੇਨਾਨੁਬੁਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਇਮੇ ਸਤ੍ਤਾ ਰਾਗਾਦਿਮਲਾਨਂ ਅਭਾવਤੋ વਿਮਲੇਨ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਅਨੁਬੁਦ੍ਧਂ ਚਤੁਸਚ੍ਚਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਨ੍ਤੁ ਤਾવ ਭਗવਾਤਿ ਯਾਚਤਿ।
Pāturahosīti pātubhavi. Samalehi cintitoti samalehi chahi satthārehi cintito. Te hi puretaraṃ uppajjitvā sakalajambudīpe kaṇṭake pattharamānā viya, visaṃ siñcamānā viya ca samalaṃ micchādiṭṭhidhammaṃ desayiṃsu. Apāpuretanti vivara etaṃ. Amatassa dvāranti amatassa nibbānassa dvārabhūtaṃ ariyamaggaṃ. Suṇantu dhammaṃ vimalenānubuddhanti ime sattā rāgādimalānaṃ abhāvato vimalena sammāsambuddhena anubuddhaṃ catusaccadhammaṃ suṇantu tāva bhagavāti yācati.
ਸੇਲੇ ਯਥਾ ਪਬ੍ਬਤਮੁਦ੍ਧਨਿਟ੍ਠਿਤੋਤਿ ਸੇਲਮਯੇ ਏਕਗ੍ਘਨੇ ਪਬ੍ਬਤਮੁਦ੍ਧਨਿ ਯਥਾ ਠਿਤੋવ। ਨ ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਠਿਤਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਗੀવੁਕ੍ਖਿਪਨਪਸਾਰਣਾਦਿਕਿਚ੍ਚਂ ਅਤ੍ਥਿ। ਤਥੂਪਮਨ੍ਤਿ ਤਪ੍ਪਟਿਭਾਗਂ ਸੇਲਪਬ੍ਬਤੂਪਮਂ। ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪਤ੍ਥੋ – ਯਥਾ ਸੇਲਪਬ੍ਬਤਮੁਦ੍ਧਨਿ ਠਿਤੋવ ਚਕ੍ਖੁਮਾ ਪੁਰਿਸੋ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਜਨਤਂ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ, ਤਥਾ ਤ੍વਮ੍ਪਿ, ਸੁਮੇਧ, ਸੁਨ੍ਦਰਪਞ੍ਞ-ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣੇਨ ਸਮਨ੍ਤਚਕ੍ਖੁ ਭਗવਾ ਧਮ੍ਮਮਯਂ ਪਾਸਾਦਮਾਰੁਯ੍ਹ ਸਯਂ ਅਪੇਤਸੋਕੋ ਸੋਕਾવਤਿਣ੍ਣਂ ਜਾਤਿਜਰਾਭਿਭੂਤਂ ਜਨਤਂ ਅવੇਕ੍ਖਸ੍ਸੁ ਉਪਧਾਰਯ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖ। ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਯਥਾ ਹਿ ਪਬ੍ਬਤਪਾਦੇ ਸਮਨ੍ਤਾ ਮਹਨ੍ਤਂ ਖੇਤ੍ਤਂ ਕਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਕੇਦਾਰਪਾਲ਼ੀਸੁ ਕੁਟਿਕਾਯੋ ਕਤ੍વਾ ਰਤ੍ਤਿਂ ਅਗ੍ਗਿਂ ਜਾਲੇਯ੍ਯੁਂ। ਚਤੁਰਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤਞ੍ਚ ਅਨ੍ਧਕਾਰਂ ਅਸ੍ਸ, ਅਥ ਤਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਤਸ੍ਸ ਮਤ੍ਥਕੇ ਠਤ੍વਾ ਚਕ੍ਖੁਮਤੋ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਭੂਮਿਂ ਓਲੋਕਯਤੋ ਨੇવ ਖੇਤ੍ਤਂ, ਨ ਕੇਦਾਰਪਾਲ਼ਿਯੋ, ਨ ਕੁਟਿਯੋ, ਨ ਤਤ੍ਥ ਸਯਿਤਮਨੁਸ੍ਸਾ ਪਞ੍ਞਾਯੇਯ੍ਯੁਂ। ਕੁਟਿਕਾਸੁ ਪਨ ਅਗ੍ਗਿਜਾਲਾਮਤ੍ਤਕਮੇવ ਪਞ੍ਞਾਯੇਯ੍ਯ। ਏવਂ ਧਮ੍ਮਪਾਸਾਦਂ ਆਰੁਯ੍ਹ ਸਤ੍ਤਨਿਕਾਯਂ ਓਲੋਕਯਤੋ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ, ਯੇ ਤੇ ਅਕਤਕਲ੍ਯਾਣਾ ਸਤ੍ਤਾ, ਤੇ ਏਕવਿਹਾਰੇ ਦਕ੍ਖਿਣਜਾਣੁਪਸ੍ਸੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾਪਿ ਬੁਦ੍ਧਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਆਪਾਥਂ ਨਾਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਰਤ੍ਤਿਂ ਖਿਤ੍ਤਾ ਸਰਾ વਿਯ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਯੇ ਪਨ ਕਤਕਲ੍ਯਾਣਾ વੇਨੇਯ੍ਯਪੁਗ੍ਗਲਾ, ਤੇ ਏવਸ੍ਸ ਦੂਰੇਪਿ ਠਿਤਾ ਆਪਾਥਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਅਗ੍ਗਿ વਿਯ ਹਿਮવਨ੍ਤਪਬ੍ਬਤੋ વਿਯ ਚ। વੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ –
Sele yathā pabbatamuddhaniṭṭhitoti selamaye ekagghane pabbatamuddhani yathā ṭhitova. Na hi tassa ṭhitassa dassanatthaṃ gīvukkhipanapasāraṇādikiccaṃ atthi. Tathūpamanti tappaṭibhāgaṃ selapabbatūpamaṃ. Ayaṃ panettha saṅkhepattho – yathā selapabbatamuddhani ṭhitova cakkhumā puriso samantato janataṃ passeyya, tathā tvampi, sumedha, sundarapañña-sabbaññutaññāṇena samantacakkhu bhagavā dhammamayaṃ pāsādamāruyha sayaṃ apetasoko sokāvatiṇṇaṃ jātijarābhibhūtaṃ janataṃ avekkhassu upadhāraya upaparikkha. Ayaṃ panettha adhippāyo – yathā hi pabbatapāde samantā mahantaṃ khettaṃ katvā tattha kedārapāḷīsu kuṭikāyo katvā rattiṃ aggiṃ jāleyyuṃ. Caturaṅgasamannāgatañca andhakāraṃ assa, atha tassa pabbatassa matthake ṭhatvā cakkhumato purisassa bhūmiṃ olokayato neva khettaṃ, na kedārapāḷiyo, na kuṭiyo, na tattha sayitamanussā paññāyeyyuṃ. Kuṭikāsu pana aggijālāmattakameva paññāyeyya. Evaṃ dhammapāsādaṃ āruyha sattanikāyaṃ olokayato tathāgatassa, ye te akatakalyāṇā sattā, te ekavihāre dakkhiṇajāṇupasse nisinnāpi buddhacakkhussa āpāthaṃ nāgacchanti, rattiṃ khittā sarā viya honti. Ye pana katakalyāṇā veneyyapuggalā, te evassa dūrepi ṭhitā āpāthaṃ āgacchanti, so aggi viya himavantapabbato viya ca. Vuttampi cetaṃ –
‘‘ਦੂਰੇ ਸਨ੍ਤੋ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤਿ, ਹਿਮવਨ੍ਤੋવ ਪਬ੍ਬਤੋ।
‘‘Dūre santo pakāsenti, himavantova pabbato;
ਅਸਨ੍ਤੇਤ੍ਥ ਨ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਰਤ੍ਤਿਂ ਖਿਤ੍ਤਾ ਯਥਾ ਸਰਾ’’ਤਿ॥ (ਧ॰ ਪ॰ ੩੦੪)।
Asantettha na dissanti, rattiṃ khittā yathā sarā’’ti. (dha. pa. 304);
ਉਟ੍ਠੇਹੀਤਿ ਭਗવਤੋ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਤ੍ਥਂ ਚਾਰਿਕਚਰਣਂ ਯਾਚਨ੍ਤੋ ਭਣਤਿ। વੀਰਾਤਿਆਦੀਸੁ ਭਗવਾ વੀਰਿਯવਨ੍ਤਤਾਯ વੀਰੋ। ਦੇવਪੁਤ੍ਤਮਚ੍ਚੁਕਿਲੇਸਮਾਰਾਨਂ વਿਜਿਤਤ੍ਤਾ વਿਜਿਤਸਙ੍ਗਾਮੋ। ਜਾਤਿਕਨ੍ਤਾਰਾਦਿਨਿਤ੍ਥਰਣਤ੍ਥਾਯ વੇਨੇਯ੍ਯਸਤ੍ਥવਾਹਨਸਮਤ੍ਥਤਾਯ ਸਤ੍ਥવਾਹੋ। ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਇਣਸ੍ਸ ਅਭਾવਤੋ ਅਣਣੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
Uṭṭhehīti bhagavato dhammadesanatthaṃ cārikacaraṇaṃ yācanto bhaṇati. Vīrātiādīsu bhagavā vīriyavantatāya vīro. Devaputtamaccukilesamārānaṃ vijitattā vijitasaṅgāmo. Jātikantārādinittharaṇatthāya veneyyasatthavāhanasamatthatāya satthavāho. Kāmacchandaiṇassa abhāvato aṇaṇoti veditabbo.
੨੮੩. ਅਜ੍ਝੇਸਨਨ੍ਤਿ ਯਾਚਨਂ। ਬੁਦ੍ਧਚਕ੍ਖੁਨਾਤਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਰੋਪਰਿਯਤ੍ਤਞਾਣੇਨ ਚ ਆਸਯਾਨੁਸਯਞਾਣੇਨ ਚ। ਇਮੇਸਞ੍ਹਿ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਞਾਣਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧਚਕ੍ਖੂਤਿ ਨਾਮਂ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਸਮਨ੍ਤਚਕ੍ਖੂਤਿ, ਤਿਣ੍ਣਂ ਮਗ੍ਗਞਾਣਾਨਂ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਖੂਤਿ। ਅਪ੍ਪਰਜਕ੍ਖੇਤਿਆਦੀਸੁ ਯੇਸਂ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਪਞ੍ਞਾਚਕ੍ਖੁਮ੍ਹਿ ਰਾਗਾਦਿਰਜਂ ਅਪ੍ਪਂ, ਤੇ ਅਪ੍ਪਰਜਕ੍ਖਾ। ਯੇਸਂ ਤਂ ਮਹਨ੍ਤਂ, ਤੇ ਮਹਾਰਜਕ੍ਖਾ। ਯੇਸਂ ਸਦ੍ਧਾਦੀਨਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਤਿਕ੍ਖਾਨਿ, ਤੇ ਤਿਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾ। ਯੇਸਂ ਤਾਨਿ ਮੁਦੂਨਿ, ਤੇ ਮੁਦਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾ। ਯੇਸਂ ਤੇਯੇવ ਸਦ੍ਧਾਦਯੋ ਆਕਾਰਾ ਸੁਨ੍ਦਰਾ, ਤੇ ਸ੍વਾਕਾਰਾ। ਯੇ ਕਥਿਤਕਾਰਣਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਨ੍ਤਿ, ਸੁਖੇਨ ਸਕ੍ਕਾ ਹੋਨ੍ਤਿ વਿਞ੍ਞਾਪੇਤੁਂ, ਤੇ ਸੁવਿਞ੍ਞਾਪਯਾ। ਯੇ ਪਰਲੋਕਞ੍ਚੇવ વਜ੍ਜਞ੍ਚ ਭਯਤੋ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਪਰਲੋਕવਜ੍ਜਭਯਦਸ੍ਸਾવਿਨੋ ਨਾਮ।
283.Ajjhesananti yācanaṃ. Buddhacakkhunāti indriyaparopariyattañāṇena ca āsayānusayañāṇena ca. Imesañhi dvinnaṃ ñāṇānaṃ buddhacakkhūti nāmaṃ, sabbaññutaññāṇassa samantacakkhūti, tiṇṇaṃ maggañāṇānaṃ dhammacakkhūti. Apparajakkhetiādīsu yesaṃ vuttanayeneva paññācakkhumhi rāgādirajaṃ appaṃ, te apparajakkhā. Yesaṃ taṃ mahantaṃ, te mahārajakkhā. Yesaṃ saddhādīni indriyāni tikkhāni, te tikkhindriyā. Yesaṃ tāni mudūni, te mudindriyā. Yesaṃ teyeva saddhādayo ākārā sundarā, te svākārā. Ye kathitakāraṇaṃ sallakkhenti, sukhena sakkā honti viññāpetuṃ, te suviññāpayā. Ye paralokañceva vajjañca bhayato passanti, te paralokavajjabhayadassāvino nāma.
ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਪਾਲ਼ਿ – ‘‘ਸਦ੍ਧੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਪ੍ਪਰਜਕ੍ਖੋ, ਅਸ੍ਸਦ੍ਧੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਮਹਾਰਜਕ੍ਖੋ। ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯੋ…, ਕੁਸਿਤੋ…, ਉਪਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸਤਿ…, ਮੁਟ੍ਠਸ੍ਸਤਿ…, ਸਮਾਹਿਤੋ…, ਅਸਮਾਹਿਤੋ…, ਪਞ੍ਞવਾ…, ਦੁਪ੍ਪਞ੍ਞੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਮਹਾਰਜਕ੍ਖੋ। ਤਥਾ ਸਦ੍ਧੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਤਿਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ…ਪੇ॰… ਪਞ੍ਞવਾ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਰਲੋਕવਜ੍ਜਭਯਦਸ੍ਸਾવੀ, ਦੁਪ੍ਪਞ੍ਞੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨ ਪਰਲੋਕવਜ੍ਜਭਯਦਸ੍ਸਾવੀ। ਲੋਕੋਤਿ ਖਨ੍ਧਲੋਕੋ, ਆਯਤਨਲੋਕੋ, ਧਾਤੁਲੋਕੋ, ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਭવਲੋਕੋ, ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਸਮ੍ਭવਲੋਕੋ, વਿਪਤ੍ਤਿਭવਲੋਕੋ, વਿਪਤ੍ਤਿਸਮ੍ਭવਲੋਕੋ, ਏਕੋ ਲੋਕੋ ਸਬ੍ਬੇ ਸਤ੍ਤਾ ਆਹਾਰਟ੍ਠਿਤਿਕਾ। ਦ੍વੇ ਲੋਕਾ – ਨਾਮਞ੍ਚ ਰੂਪਞ੍ਚ। ਤਯੋ ਲੋਕਾ – ਤਿਸ੍ਸੋ વੇਦਨਾ। ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਲੋਕਾ – ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਆਹਾਰਾ। ਪਞ੍ਚ ਲੋਕਾ – ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ। ਛ ਲੋਕਾ – ਛ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਨਿ ਆਯਤਨਾਨਿ। ਸਤ੍ਤ ਲੋਕਾ – ਸਤ੍ਤ વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਯੋ। ਅਟ੍ਠ ਲੋਕਾ – ਅਟ੍ਠ ਲੋਕਧਮ੍ਮਾ। ਨવ ਲੋਕਾ – ਨવ ਸਤ੍ਤਾવਾਸਾ। ਦਸ ਲੋਕਾ – ਦਸਾਯਤਨਾਨਿ। ਦ੍વਾਦਸ ਲੋਕਾ – ਦ੍વਾਦਸਾਯਤਨਾਨਿ। ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਲੋਕਾ – ਅਟ੍ਠਾਰਸ੍ਸ ਧਾਤੁਯੋ। વਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬੇ ਕਿਲੇਸਾ વਜ੍ਜਾ, ਸਬ੍ਬੇ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾ વਜ੍ਜਾ, ਸਬ੍ਬੇ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾ વਜ੍ਜਾ, ਸਬ੍ਬੇ ਭવਗਾਮਿਕਮ੍ਮਾ વਜ੍ਜਾ। ਇਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਲੋਕੇ ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚ વਜ੍ਜੇ ਤਿਬ੍ਬਾ ਭਯਸਞ੍ਞਾ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤਾ ਹੋਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਸਿਕੇ વਧਕੇ। ਇਮੇਹਿ ਪਞ੍ਞਾਸਾਯ ਆਕਾਰੇਹਿ ਇਮਾਨਿ ਪਞ੍ਚਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਜਾਨਾਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਅਞ੍ਞਾਸਿ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਿ। ਇਦਂ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਰੋਪਰਿਯਤ੍ਤੇ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਟਿ॰ ਮ॰ ੧.੧੧੨)।
Ayaṃ panettha pāḷi – ‘‘saddho puggalo apparajakkho, assaddho puggalo mahārajakkho. Āraddhavīriyo…, kusito…, upaṭṭhitassati…, muṭṭhassati…, samāhito…, asamāhito…, paññavā…, duppañño puggalo mahārajakkho. Tathā saddho puggalo tikkhindriyo…pe… paññavā puggalo paralokavajjabhayadassāvī, duppañño puggalo na paralokavajjabhayadassāvī. Lokoti khandhaloko, āyatanaloko, dhātuloko, sampattibhavaloko, sampattisambhavaloko, vipattibhavaloko, vipattisambhavaloko, eko loko sabbe sattā āhāraṭṭhitikā. Dve lokā – nāmañca rūpañca. Tayo lokā – tisso vedanā. Cattāro lokā – cattāro āhārā. Pañca lokā – pañcupādānakkhandhā. Cha lokā – cha ajjhattikāni āyatanāni. Satta lokā – satta viññāṇaṭṭhitiyo. Aṭṭha lokā – aṭṭha lokadhammā. Nava lokā – nava sattāvāsā. Dasa lokā – dasāyatanāni. Dvādasa lokā – dvādasāyatanāni. Aṭṭhārasa lokā – aṭṭhārassa dhātuyo. Vajjanti sabbe kilesā vajjā, sabbe duccaritā vajjā, sabbe abhisaṅkhārā vajjā, sabbe bhavagāmikammā vajjā. Iti imasmiñca loke imasmiñca vajje tibbā bhayasaññā paccupaṭṭhitā hoti, seyyathāpi ukkhittāsike vadhake. Imehi paññāsāya ākārehi imāni pañcindriyāni jānāti passati aññāsi paṭivijjhi. Idaṃ tathāgatassa indriyaparopariyatte ñāṇa’’nti (paṭi. ma. 1.112).
ਉਪ੍ਪਲਿਨਿਯਨ੍ਤਿ ਉਪ੍ਪਲવਨੇ। ਇਤਰੇਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਅਨ੍ਤੋਨਿਮੁਗ੍ਗਪੋਸੀਨੀਤਿ ਯਾਨਿ ਅਨ੍ਤੋ ਨਿਮੁਗ੍ਗਾਨੇવ ਪੋਸਿਯਨ੍ਤਿ। ਉਦਕਂ ਅਚ੍ਚੁਗ੍ਗਮ੍ਮ ਠਿਤਾਨੀਤਿ ਉਦਕਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਠਿਤਾਨਿ। ਤਤ੍ਥ ਯਾਨਿ ਅਚ੍ਚੁਗ੍ਗਮ੍ਮ ਠਿਤਾਨਿ, ਤਾਨਿ ਸੂਰਿਯਰਸ੍ਮਿਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ ਆਗਮਯਮਾਨਾਨਿ ਠਿਤਾਨਿ ਅਜ੍ਜ ਪੁਪ੍ਫਨਕਾਨਿ। ਯਾਨਿ ਸਮੋਦਕਂ ਠਿਤਾਨਿ, ਤਾਨਿ ਸ੍વੇ ਪੁਪ੍ਫਨਕਾਨਿ। ਯਾਨਿ ਉਦਕਾਨੁਗ੍ਗਤਾਨਿ ਅਨ੍ਤੋਨਿਮੁਗ੍ਗਪੋਸੀਨਿ, ਤਾਨਿ ਤਤਿਯਦਿવਸੇ ਪੁਪ੍ਫਨਕਾਨਿ। ਉਦਕਾ ਪਨ ਅਨੁਗ੍ਗਤਾਨਿ ਅਞ੍ਞਾਨਿਪਿ ਸਰੋਗਉਪ੍ਪਲਾਦੀਨਿ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ, ਯਾਨਿ ਨੇવ ਪੁਪ੍ਫਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਮਚ੍ਛਕਚ੍ਛਪਭਕ੍ਖਾਨੇવ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਤਾਨਿ ਪਾਲ਼ਿਂ ਨਾਰੁਲ਼੍ਹਾਨਿ। ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਪਨ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬਾਨੀਤਿ ਦੀਪਿਤਾਨਿ।
Uppaliniyanti uppalavane. Itaresupi eseva nayo. Antonimuggaposīnīti yāni anto nimuggāneva posiyanti. Udakaṃ accuggamma ṭhitānīti udakaṃ atikkamitvā ṭhitāni. Tattha yāni accuggamma ṭhitāni, tāni sūriyarasmisamphassaṃ āgamayamānāni ṭhitāni ajja pupphanakāni. Yāni samodakaṃ ṭhitāni, tāni sve pupphanakāni. Yāni udakānuggatāni antonimuggaposīni, tāni tatiyadivase pupphanakāni. Udakā pana anuggatāni aññānipi sarogauppalādīni nāma atthi, yāni neva pupphissanti, macchakacchapabhakkhāneva bhavissanti. Tāni pāḷiṃ nāruḷhāni. Āharitvā pana dīpetabbānīti dīpitāni.
ਯਥੇવ ਹਿ ਤਾਨਿ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਾਨਿ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ, ਏવਮੇવ ਉਗ੍ਘਟਿਤਞ੍ਞੂ વਿਪਞ੍ਚਿਤਞ੍ਞੂ ਨੇਯ੍ਯੋ ਪਦਪਰਮੋਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪੁਗ੍ਗਲਾ। ਤਤ੍ਥ ‘‘ਯਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਸਹ ਉਦਾਹਟવੇਲਾਯ ਧਮ੍ਮਾਭਿਸਮਯੋ ਹੋਤਿ, ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਉਗ੍ਘਟਿਤਞ੍ਞੂ। ਯਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥੇ વਿਭਜਿਯਮਾਨੇ ਧਮ੍ਮਾਭਿਸਮਯੋ ਹੋਤਿ, ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ વਿਪਞ੍ਚਿਤਞ੍ਞੂ। ਯਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦੇਸਤੋ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਤੋ ਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿਕਰੋਤੋ ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤੇ ਸੇવਤੋ ਭਜਤੋ ਪਯਿਰੁਪਾਸਤੋ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਧਮ੍ਮਾਭਿਸਮਯੋ ਹੋਤਿ, ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨੇਯ੍ਯੋ। ਯਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਬਹੁਮ੍ਪਿ ਸੁਣਤੋ ਬਹੁਮ੍ਪਿ ਭਣਤੋ ਬਹੁਮ੍ਪਿ ਧਾਰਯਤੋ ਬਹੁਮ੍ਪਿ વਾਚਯਤੋ ਨ ਤਾਯ ਜਾਤਿਯਾ ਧਮ੍ਮਾਭਿਸਮਯੋ ਹੋਤਿ, ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਦਪਰਮੋ’’ (ਪੁ॰ ਪ॰ ੧੫੧)। ਤਤ੍ਥ ਭਗવਾ ਉਪ੍ਪਲવਨਾਦਿਸਦਿਸਂ ਦਸਸਹਸ੍ਸਿਲੋਕਧਾਤੁਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਜ੍ਜ ਪੁਪ੍ਫਨਕਾਨਿ વਿਯ ਉਗ੍ਘਟਿਤਞ੍ਞੂ, ਸ੍વੇ ਪੁਪ੍ਫਨਕਾਨਿ વਿਯ વਿਪਞ੍ਚਿਤਞ੍ਞੂ, ਤਤਿਯਦਿવਸੇ ਪੁਪ੍ਫਨਕਾਨਿ વਿਯ ਨੇਯ੍ਯੋ, ਮਚ੍ਛਕਚ੍ਛਪਭਕ੍ਖਾਨਿ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ વਿਯ ਪਦਪਰਮੋ’’ਤਿ ਅਦ੍ਦਸ। ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਚ ‘‘ਏਤ੍ਤਕਾ ਅਪ੍ਪਰਜਕ੍ਖਾ, ਏਤ੍ਤਕਾ ਮਹਾਰਜਕ੍ਖਾ, ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਏਤ੍ਤਕਾ ਉਗ੍ਘਟਿਤਞ੍ਞੂ’’ਤਿ ਏવਂ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰਤੋવ ਅਦ੍ਦਸ।
Yatheva hi tāni catubbidhāni pupphāni, evameva ugghaṭitaññū vipañcitaññū neyyo padaparamoti cattāro puggalā. Tattha ‘‘yassa puggalassa saha udāhaṭavelāya dhammābhisamayo hoti, ayaṃ vuccati puggalo ugghaṭitaññū. Yassa puggalassa saṃkhittena bhāsitassa vitthārena atthe vibhajiyamāne dhammābhisamayo hoti, ayaṃ vuccati puggalo vipañcitaññū. Yassa puggalassa uddesato paripucchato yoniso manasikaroto kalyāṇamitte sevato bhajato payirupāsato anupubbena dhammābhisamayo hoti, ayaṃ vuccati puggalo neyyo. Yassa puggalassa bahumpi suṇato bahumpi bhaṇato bahumpi dhārayato bahumpi vācayato na tāya jātiyā dhammābhisamayo hoti, ayaṃ vuccati puggalo padaparamo’’ (pu. pa. 151). Tattha bhagavā uppalavanādisadisaṃ dasasahassilokadhātuṃ olokento ‘‘ajja pupphanakāni viya ugghaṭitaññū, sve pupphanakāni viya vipañcitaññū, tatiyadivase pupphanakāni viya neyyo, macchakacchapabhakkhāni pupphāni viya padaparamo’’ti addasa. Passanto ca ‘‘ettakā apparajakkhā, ettakā mahārajakkhā, tatrāpi ettakā ugghaṭitaññū’’ti evaṃ sabbākāratova addasa.
ਤਤ੍ਥ ਤਿਣ੍ਣਂ ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਅਤ੍ਤਭਾવੇ ਭਗવਤੋ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ ਅਤ੍ਥਂ ਸਾਧੇਤਿ। ਪਦਪਰਮਾਨਂ ਅਨਾਗਤੇ વਾਸਨਤ੍ਥਾਯ ਹੋਤਿ। ਅਥ ਭਗવਾ ਇਮੇਸਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਅਤ੍ਥਾવਹਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ વਿਦਿਤ੍વਾ ਦੇਸੇਤੁਕਮ੍ਯਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਪੁਨ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਤੀਸੁ ਭવੇਸੁ ਸਤ੍ਤੇ ਭਬ੍ਬਾਭਬ੍ਬવਸੇਨ ਦ੍વੇ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਅਕਾਸਿ। ਯੇ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਕਤਮੇ ਤੇ ਸਤ੍ਤਾ ਅਭਬ੍ਬਾ, ਯੇ ਤੇ ਸਤ੍ਤਾ ਕਮ੍ਮਾવਰਣੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਕਿਲੇਸਾવਰਣੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ વਿਪਾਕਾવਰਣੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਾ ਅਚ੍ਛਨ੍ਦਿਕਾ ਦੁਪ੍ਪਞ੍ਞਾ ਅਭਬ੍ਬਾ ਨਿਯਾਮਂ ਓਕ੍ਕਮਿਤੁਂ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਮ੍ਮਤ੍ਤਂ, ਇਮੇ ਤੇ ਸਤ੍ਤਾ ਅਭਬ੍ਬਾ। ਕਤਮੇ ਤੇ ਸਤ੍ਤਾ ਭਬ੍ਬਾ? ਯੇ ਤੇ ਸਤ੍ਤਾ ਨ ਕਮ੍ਮਾવਰਣੇਨ…ਪੇ॰… ਇਮੇ ਤੇ ਸਤ੍ਤਾ ਭਬ੍ਬਾ’’ਤਿ (વਿਭ॰ ੮੨੭; ਪਟਿ॰ ਮ॰ ੧.੧੧੫)। ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਅਭਬ੍ਬਪੁਗ੍ਗਲੇ ਪਹਾਯ ਭਬ੍ਬਪੁਗ੍ਗਲੇਯੇવ ਞਾਣੇਨ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ‘‘ਏਤ੍ਤਕਾ ਰਾਗਚਰਿਤਾ, ਏਤ੍ਤਕਾ ਦੋਸਮੋਹਚਰਿਤਾ વਿਤਕ੍ਕਸਦ੍ਧਾਬੁਦ੍ਧਿਚਰਿਤਾ’’ਤਿ ਛ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਅਕਾਸਿ; ਏવਂ ਕਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ।
Tattha tiṇṇaṃ puggalānaṃ imasmiṃyeva attabhāve bhagavato dhammadesanā atthaṃ sādheti. Padaparamānaṃ anāgate vāsanatthāya hoti. Atha bhagavā imesaṃ catunnaṃ puggalānaṃ atthāvahaṃ dhammadesanaṃ viditvā desetukamyataṃ uppādetvā puna sabbepi tīsu bhavesu satte bhabbābhabbavasena dve koṭṭhāse akāsi. Ye sandhāya vuttaṃ – ‘‘katame te sattā abhabbā, ye te sattā kammāvaraṇena samannāgatā kilesāvaraṇena samannāgatā vipākāvaraṇena samannāgatā assaddhā acchandikā duppaññā abhabbā niyāmaṃ okkamituṃ kusalesu dhammesu sammattaṃ, ime te sattā abhabbā. Katame te sattā bhabbā? Ye te sattā na kammāvaraṇena…pe… ime te sattā bhabbā’’ti (vibha. 827; paṭi. ma. 1.115). Tattha sabbepi abhabbapuggale pahāya bhabbapuggaleyeva ñāṇena pariggahetvā ‘‘ettakā rāgacaritā, ettakā dosamohacaritā vitakkasaddhābuddhicaritā’’ti cha koṭṭhāse akāsi; evaṃ katvā dhammaṃ desissāmīti cintesi.
ਪਚ੍ਚਭਾਸਿਨ੍ਤਿ ਪਤਿਅਭਾਸਿਂ। ਅਪਾਰੁਤਾਤਿ વਿવਟਾ। ਅਮਤਸ੍ਸ ਦ੍વਾਰਾਤਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋ। ਸੋ ਹਿ ਅਮਤਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਦ੍વਾਰਂ, ਸੋ ਮਯਾ વਿવਰਿਤ੍વਾ ਠਪਿਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਪਮੁਞ੍ਚਨ੍ਤੁ ਸਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਦ੍ਧਂ ਪਮੁਞ੍ਚਨ੍ਤੁ, વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਨ੍ਤੁ। ਪਚ੍ਛਿਮਪਦਦ੍વਯੇ ਅਯਮਤ੍ਥੋ, ਅਹਞ੍ਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਗੁਣਂ ਸੁਪ੍ਪવਤ੍ਤਿਤਮ੍ਪਿ ਇਮਂ ਪਣੀਤਂ ਉਤ੍ਤਮਂ ਧਮ੍ਮਂ ਕਾਯવਾਚਾਕਿਲਮਥਸਞ੍ਞੀ ਹੁਤ੍વਾ ਨ ਭਾਸਿਂ । ਇਦਾਨਿ ਪਨ ਸਬ੍ਬੋ ਜਨੋ ਸਦ੍ਧਾਭਾਜਨਂ ਉਪਨੇਤੁ, ਪੂਰੇਸ੍ਸਾਮਿ ਨੇਸਂ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਨ੍ਤਿ।
Paccabhāsinti patiabhāsiṃ. Apārutāti vivaṭā. Amatassa dvārāti ariyamaggo. So hi amatasaṅkhātassa nibbānassa dvāraṃ, so mayā vivaritvā ṭhapitoti dasseti. Pamuñcantu saddhanti sabbe attano saddhaṃ pamuñcantu, vissajjentu. Pacchimapadadvaye ayamattho, ahañhi attano paguṇaṃ suppavattitampi imaṃ paṇītaṃ uttamaṃ dhammaṃ kāyavācākilamathasaññī hutvā na bhāsiṃ . Idāni pana sabbo jano saddhābhājanaṃ upanetu, pūressāmi nesaṃ saṅkappanti.
੨੮੪. ਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਤਦਹੋਸੀਤਿ ਏਤਂ ਅਹੋਸਿ – ਕਸ੍ਸ ਨੁ ਖੋ ਅਹਂ ਪਠਮਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ વਿਤਕ੍ਕੋ ਉਦਪਾਦੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕਦਾ ਪਨੇਸ ਉਦਪਾਦੀਤਿ? ਬੁਦ੍ਧਭੂਤਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠਮੇ ਸਤ੍ਤਾਹੇ।
284.Tassa mayhaṃ, bhikkhave, etadahosīti etaṃ ahosi – kassa nu kho ahaṃ paṭhamaṃ dhammaṃ deseyyanti ayaṃ dhammadesanāpaṭisaṃyutto vitakko udapādīti attho. Kadā panesa udapādīti? Buddhabhūtassa aṭṭhame sattāhe.
ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਾ – ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਕਿਰ ਮਹਾਭਿਨਿਕ੍ਖਮਨਦਿવਸੇ વਿવਟਂ ਇਤ੍ਥਾਗਾਰਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸਂવਿਗ੍ਗਹਦਯੋ, ‘‘ਕਣ੍ਡਕਂ ਆਹਰਾ’’ਤਿ ਛਨ੍ਨਂ ਆਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਛਨ੍ਨਸਹਾਯੋ ਅਸ੍ਸਰਾਜਪਿਟ੍ਠਿਗਤੋ ਨਗਰਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਕਣ੍ਡਕਨਿવਤ੍ਤਨਚੇਤਿਯਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਤੀਣਿ ਰਜ੍ਜਾਨਿ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਅਨੋਮਾਨਦੀਤੀਰੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਮਾਨੋ ਰਾਜਗਹੇ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤ੍વਾ ਪਣ੍ਡવਪਬ੍ਬਤੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਮਗਧਿਸ੍ਸਰੇਨ ਰਞ੍ਞਾ ਨਾਮਗੋਤ੍ਤਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ, ‘‘ਇਮਂ ਰਜ੍ਜਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਹੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ, ‘‘ਅਲਂ ਮਹਾਰਾਜ, ਨ ਮਯ੍ਹਂ ਰਜ੍ਜੇਨ ਅਤ੍ਥੋ, ਅਹਂ ਰਜ੍ਜਂ ਪਹਾਯ ਲੋਕਹਿਤਤ੍ਥਾਯ ਪਧਾਨਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਲੋਕੇ વਿવਟਚ੍ਛਦੋ ਭવਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ’’ਤਿ વਤ੍વਾ, ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਬੁਦ੍ਧੋ ਹੁਤ੍વਾ ਪਠਮਂ ਮਯ੍ਹਂ વਿਜਿਤਂ ਓਸਰੇਯ੍ਯਾਸੀ’’ਤਿ ਪਟਿਞ੍ਞਂ ਗਹਿਤੋ ਕਾਲਾਮਞ੍ਚ ਉਦਕਞ੍ਚ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ ਸਾਰਂ ਅવਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਤਤੋ ਪਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਉਰੁવੇਲ਼ਾਯ ਛਬ੍ਬਸ੍ਸਾਨਿ ਦੁਕ੍ਕਰਕਾਰਿਕਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋਪਿ ਅਮਤਂ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾਹਾਰਪਟਿਸੇવਨੇਨ ਕਾਯਂ ਸਨ੍ਤਪ੍ਪੇਸਿ।
Tatrāyaṃ anupubbikathā – bodhisatto kira mahābhinikkhamanadivase vivaṭaṃ itthāgāraṃ disvā saṃviggahadayo, ‘‘kaṇḍakaṃ āharā’’ti channaṃ āmantetvā channasahāyo assarājapiṭṭhigato nagarato nikkhamitvā kaṇḍakanivattanacetiyaṭṭhānaṃ nāma dassetvā tīṇi rajjāni atikkamma anomānadītīre pabbajitvā anupubbena cārikaṃ caramāno rājagahe piṇḍāya caritvā paṇḍavapabbate nisinno magadhissarena raññā nāmagottaṃ pucchitvā, ‘‘imaṃ rajjaṃ sampaṭicchāhī’’ti vutto, ‘‘alaṃ mahārāja, na mayhaṃ rajjena attho, ahaṃ rajjaṃ pahāya lokahitatthāya padhānaṃ anuyuñjitvā loke vivaṭacchado bhavissāmīti nikkhanto’’ti vatvā, ‘‘tena hi buddho hutvā paṭhamaṃ mayhaṃ vijitaṃ osareyyāsī’’ti paṭiññaṃ gahito kālāmañca udakañca upasaṅkamitvā tesaṃ dhammadesanāya sāraṃ avindanto tato pakkamitvā uruveḷāya chabbassāni dukkarakārikaṃ karontopi amataṃ paṭivijjhituṃ asakkonto oḷārikāhārapaṭisevanena kāyaṃ santappesi.
ਤਦਾ ਚ ਉਰੁવੇਲਗਾਮੇ ਸੁਜਾਤਾ ਨਾਮ ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਯਧੀਤਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਨਿਗ੍ਰੋਧਰੁਕ੍ਖੇ ਪਤ੍ਥਨਮਕਾਸਿ – ‘‘ਸਚਾਹਂ ਸਮਾਨਜਾਤਿਕਂ ਕੁਲਘਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਠਮਗਬ੍ਭੇ ਪੁਤ੍ਤਂ ਲਭਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਬਲਿਕਮ੍ਮਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਤਸ੍ਸਾ ਸਾ ਪਤ੍ਥਨਾ ਸਮਿਜ੍ਝਿ। ਸਾ વਿਸਾਖਪੁਣ੍ਣਮਦਿવਸੇ ਪਾਤੋવ ਬਲਿਕਮ੍ਮਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚੂਸਸਮਯੇ ਏવ ਪਾਯਸਂ ਪਟਿਯਾਦੇਸਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਾਯਸੇ ਪਚ੍ਚਮਾਨੇ ਮਹਨ੍ਤਮਹਨ੍ਤਾ ਪੁਪ੍ਫੁਲ਼ਾ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਦਕ੍ਖਿਣਾવਟ੍ਟਾ ਹੁਤ੍વਾ ਸਞ੍ਚਰਨ੍ਤਿ। ਏਕਫੁਸਿਤਮ੍ਪਿ ਬਹਿ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਛਤ੍ਤਂ ਧਾਰੇਸਿ। ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਲੋਕਪਾਲਾ ਖਗ੍ਗਹਤ੍ਥਾ ਆਰਕ੍ਖਂ ਗਣ੍ਹਿਂਸੁ। ਸਕ੍ਕੋ ਅਲਾਤਾਨਿ ਸਮਾਨੇਨ੍ਤੋ ਅਗ੍ਗਿਂ ਜਾਲੇਸਿ। ਦੇવਤਾ ਚਤੂਸੁ ਦੀਪੇਸੁ ਓਜਂ ਸਂਹਰਿਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਪਕ੍ਖਿਪਿਂਸੁ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰਕਾਲਂ ਆਗਮਯਮਾਨੋ ਪਾਤੋવ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਨਿਸੀਦਿ। ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਸੋਧਨਤ੍ਥਾਯ ਗਤਾ ਧਾਤੀ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸੁਜਾਤਾਯ ਆਰੋਚੇਸਿ – ‘‘ਦੇવਤਾ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ’’ਤਿ। ਸੁਜਾਤਾ, ਸਬ੍ਬਂ ਪਸਾਧਨਂ ਪਸਾਧੇਤ੍વਾ ਸਤਸਹਸ੍ਸਗ੍ਘਨਿਕੇ ਸੁવਣ੍ਣਥਾਲੇ ਪਾਯਸਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਅਪਰਾਯ ਸੁવਣ੍ਣਪਾਤਿਯਾ ਪਿਦਹਿਤ੍વਾ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਗਤਾ ਮਹਾਪੁਰਿਸਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸਹੇવ ਪਾਤਿਯਾ ਹਤ੍ਥੇ ਠਪੇਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ‘‘ਯਥਾ ਮਯ੍ਹਂ ਮਨੋਰਥੋ ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨੋ, ਏવਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਮ੍ਪਿ ਨਿਪ੍ਫਜ੍ਜਤੂ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ।
Tadā ca uruvelagāme sujātā nāma kuṭumbiyadhītā ekasmiṃ nigrodharukkhe patthanamakāsi – ‘‘sacāhaṃ samānajātikaṃ kulagharaṃ gantvā paṭhamagabbhe puttaṃ labhissāmi, balikammaṃ karissāmī’’ti. Tassā sā patthanā samijjhi. Sā visākhapuṇṇamadivase pātova balikammaṃ karissāmīti rattiyā paccūsasamaye eva pāyasaṃ paṭiyādesi. Tasmiṃ pāyase paccamāne mahantamahantā pupphuḷā uṭṭhahitvā dakkhiṇāvaṭṭā hutvā sañcaranti. Ekaphusitampi bahi na gacchati. Mahābrahmā chattaṃ dhāresi. Cattāro lokapālā khaggahatthā ārakkhaṃ gaṇhiṃsu. Sakko alātāni samānento aggiṃ jālesi. Devatā catūsu dīpesu ojaṃ saṃharitvā tattha pakkhipiṃsu. Bodhisatto bhikkhācārakālaṃ āgamayamāno pātova gantvā rukkhamūle nisīdi. Rukkhamūle sodhanatthāya gatā dhātī āgantvā sujātāya ārocesi – ‘‘devatā rukkhamūle nisinnā’’ti. Sujātā, sabbaṃ pasādhanaṃ pasādhetvā satasahassagghanike suvaṇṇathāle pāyasaṃ vaḍḍhetvā aparāya suvaṇṇapātiyā pidahitvā ukkhipitvā gatā mahāpurisaṃ disvā saheva pātiyā hatthe ṭhapetvā vanditvā ‘‘yathā mayhaṃ manoratho nipphanno, evaṃ tumhākampi nipphajjatū’’ti vatvā pakkāmi.
ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਨੇਰਞ੍ਜਰਾਯ ਤੀਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸੁવਣ੍ਣਥਾਲਂ ਤੀਰੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਨ੍ਹਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚੁਤ੍ਤਰਿਤ੍વਾ ਏਕੂਨਪਣ੍ਣਾਸਪਿਣ੍ਡੇ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਪਾਯਸਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ‘‘ਸਚਾਹਂ ਅਜ੍ਜ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭવਾਮਿ, ਥਾਲਂ ਪਟਿਸੋਤਂ ਗਚ੍ਛਤੂ’’ਤਿ ਖਿਪਿ। ਥਾਲਂ ਪਟਿਸੋਤਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਥੋਕਂ ਠਤ੍વਾ ਕਾਲਨਾਗਰਾਜਸ੍ਸ ਭવਨਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਤਿਣ੍ਣਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਥਾਲਾਨਿ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਾਸਿ।
Bodhisatto nerañjarāya tīraṃ gantvā suvaṇṇathālaṃ tīre ṭhapetvā nhatvā paccuttaritvā ekūnapaṇṇāsapiṇḍe karonto pāyasaṃ paribhuñjitvā ‘‘sacāhaṃ ajja buddho bhavāmi, thālaṃ paṭisotaṃ gacchatū’’ti khipi. Thālaṃ paṭisotaṃ gantvā thokaṃ ṭhatvā kālanāgarājassa bhavanaṃ pavisitvā tiṇṇaṃ buddhānaṃ thālāni ukkhipitvā aṭṭhāsi.
ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ વਨਸਣ੍ਡੇ ਦਿવਾવਿਹਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯੇ ਸੋਤ੍ਤਿਯੇਨ ਦਿਨ੍ਨਾ ਅਟ੍ਠ ਤਿਣਮੁਟ੍ਠਿਯੋ ਗਹੇਤ੍વਾ ਬੋਧਿਮਣ੍ਡਂ ਆਰੁਯ੍ਹ ਦਕ੍ਖਿਣਦਿਸਾਭਾਗੇ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਸੋ ਪਦੇਸੋ ਪਦੁਮਿਨਿਪਤ੍ਤੇ ਉਦਕਬਿਨ੍ਦੁ વਿਯ ਅਕਮ੍ਪਿਤ੍ਥ। ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ, ‘‘ਅਯਂ ਮਮ ਗੁਣਂ ਧਾਰੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤੀ’’ਤਿ ਪਚ੍ਛਿਮਦਿਸਾਭਾਗਂ ਅਗਮਾਸਿ, ਸੋਪਿ ਤਥੇવ ਅਕਮ੍ਪਿਤ੍ਥ। ਉਤ੍ਤਰਦਿਸਾਭਾਗਂ ਅਗਮਾਸਿ, ਸੋਪਿ ਤਥੇવ ਅਕਮ੍ਪਿਤ੍ਥ। ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਦਿਸਾਭਾਗਂ ਅਗਮਾਸਿ, ਤਤ੍ਥ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਪ੍ਪਮਾਣਂ ਠਾਨਂ ਸੁਨਿਖਾਤਇਨ੍ਦਖਿਲੋ વਿਯ ਨਿਚ੍ਚਲਮਹੋਸਿ। ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ‘‘ਇਦਂ ਠਾਨਂ ਸਬ੍ਬਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਕਿਲੇਸਭਞ੍ਜਨવਿਦ੍ਧਂਸਨਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਤਾਨਿ ਤਿਣਾਨਿ ਅਗ੍ਗੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਚਾਲੇਸਿ। ਤਾਨਿ ਚਿਤ੍ਤਕਾਰੇਨ ਤੂਲਿਕਗ੍ਗੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾਨਿ વਿਯ ਅਹੇਸੁਂ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ , ‘‘ਬੋਧਿਂ ਅਪ੍ਪਤ੍વਾ ਇਮਂ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਂ ਨ ਭਿਨ੍ਦਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਤੁਰਙ੍ਗવੀਰਿਯਂ ਅਧਿਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਂ ਆਭੁਜਿਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਿ।
Mahāsatto vanasaṇḍe divāvihāraṃ katvā sāyanhasamaye sottiyena dinnā aṭṭha tiṇamuṭṭhiyo gahetvā bodhimaṇḍaṃ āruyha dakkhiṇadisābhāge aṭṭhāsi. So padeso paduminipatte udakabindu viya akampittha. Mahāsatto, ‘‘ayaṃ mama guṇaṃ dhāretuṃ na sakkotī’’ti pacchimadisābhāgaṃ agamāsi, sopi tatheva akampittha. Uttaradisābhāgaṃ agamāsi, sopi tatheva akampittha. Puratthimadisābhāgaṃ agamāsi, tattha pallaṅkappamāṇaṃ ṭhānaṃ sunikhātaindakhilo viya niccalamahosi. Mahāsatto ‘‘idaṃ ṭhānaṃ sabbabuddhānaṃ kilesabhañjanaviddhaṃsanaṭṭhāna’’nti tāni tiṇāni agge gahetvā cālesi. Tāni cittakārena tūlikaggena paricchinnāni viya ahesuṃ. Bodhisatto , ‘‘bodhiṃ appatvā imaṃ pallaṅkaṃ na bhindissāmī’’ti caturaṅgavīriyaṃ adhiṭṭhahitvā pallaṅkaṃ ābhujitvā nisīdi.
ਤਙ੍ਖਣਞ੍ਞੇવ ਮਾਰੋ ਬਾਹੁਸਹਸ੍ਸਂ ਮਾਪੇਤ੍વਾ ਦਿਯਡ੍ਢਯੋਜਨਸਤਿਕਂ ਗਿਰਿਮੇਖਲਂ ਨਾਮ ਹਤ੍ਥਿਂ ਆਰੁਯ੍ਹ ਨવਯੋਜਨਂ ਮਾਰਬਲਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਦ੍ਧਕ੍ਖਿਕੇਨ ਓਲੋਕਯਮਾਨੋ ਪਬ੍ਬਤੋ વਿਯ ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਰਨ੍ਤੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿ। ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ, ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਦਸ ਪਾਰਮਿਯੋ ਪੂਰੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞੋ ਸਮਣੋ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ વਾ ਦੇવੋ વਾ ਮਾਰੋ વਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ વਾ ਸਕ੍ਖਿ ਨਤ੍ਥਿ, વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਤ੍ਤਭਾવੇ ਪਨ ਮਯ੍ਹਂ ਸਤ੍ਤਸੁ વਾਰੇਸੁ ਮਹਾਪਥવੀ ਸਕ੍ਖਿ ਅਹੋਸਿ; ਇਦਾਨਿਪਿ ਮੇ ਅਯਮੇવ ਅਚੇਤਨਾ ਕਟ੍ਠਕਲਿਙ੍ਗਰੂਪਮਾ ਮਹਾਪਥવੀ ਸਕ੍ਖੀ’’ਤਿ ਹਤ੍ਥਂ ਪਸਾਰੇਤਿ। ਮਹਾਪਥવੀ ਤਾવਦੇવ ਅਯਦਣ੍ਡੇਨ ਪਹਤਂ ਕਂਸਥਾਲਂ વਿਯ ਰવਸਤਂ ਰવਸਹਸ੍ਸਂ ਮੁਞ੍ਚਮਾਨਾ વਿਰવਿਤ੍વਾ ਪਰਿવਤ੍ਤਮਾਨਾ ਮਾਰਬਲਂ ਚਕ੍ਕવਾਲ਼ਮੁਖવਟ੍ਟਿਯਂ ਮੁਞ੍ਚਨਮਕਾਸਿ। ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਸੂਰਿਯੇ ਧਰਮਾਨੇਯੇવ ਮਾਰਬਲਂ વਿਧਮਿਤ੍વਾ ਪਠਮਯਾਮੇ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਞਾਣਂ, ਮਜ੍ਝਿਮਯਾਮੇ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਂ વਿਸੋਧੇਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਿਮਯਾਮੇ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੇ ਞਾਣਂ ਓਤਾਰੇਤ੍વਾ વਟ੍ਟવਿવਟ੍ਟਂ ਸਮ੍ਮਸਿਤ੍વਾ ਅਰੁਣੋਦਯੇ ਬੁਦ੍ਧੋ ਹੁਤ੍વਾ , ‘‘ਮਯਾ ਅਨੇਕਕਪ੍ਪਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਅਦ੍ਧਾਨਂ ਇਮਸ੍ਸ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਾਯ વਾਯਾਮੋ ਕਤੋ’’ਤਿ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਏਕਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਨ ਨਿਸੀਦਿ। ਅਥੇਕਚ੍ਚਾਨਂ ਦੇવਤਾਨਂ, ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਬੁਦ੍ਧਤ੍ਤਕਰਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਕਙ੍ਖਾ ਉਦਪਾਦਿ।
Taṅkhaṇaññeva māro bāhusahassaṃ māpetvā diyaḍḍhayojanasatikaṃ girimekhalaṃ nāma hatthiṃ āruyha navayojanaṃ mārabalaṃ gahetvā addhakkhikena olokayamāno pabbato viya ajjhottharanto upasaṅkami. Mahāsatto, ‘‘mayhaṃ dasa pāramiyo pūrentassa añño samaṇo vā brāhmaṇo vā devo vā māro vā brahmā vā sakkhi natthi, vessantarattabhāve pana mayhaṃ sattasu vāresu mahāpathavī sakkhi ahosi; idānipi me ayameva acetanā kaṭṭhakaliṅgarūpamā mahāpathavī sakkhī’’ti hatthaṃ pasāreti. Mahāpathavī tāvadeva ayadaṇḍena pahataṃ kaṃsathālaṃ viya ravasataṃ ravasahassaṃ muñcamānā viravitvā parivattamānā mārabalaṃ cakkavāḷamukhavaṭṭiyaṃ muñcanamakāsi. Mahāsatto sūriye dharamāneyeva mārabalaṃ vidhamitvā paṭhamayāme pubbenivāsañāṇaṃ, majjhimayāme dibbacakkhuṃ visodhetvā pacchimayāme paṭiccasamuppāde ñāṇaṃ otāretvā vaṭṭavivaṭṭaṃ sammasitvā aruṇodaye buddho hutvā , ‘‘mayā anekakappakoṭisatasahassaṃ addhānaṃ imassa pallaṅkassa atthāya vāyāmo kato’’ti sattāhaṃ ekapallaṅkena nisīdi. Athekaccānaṃ devatānaṃ, ‘‘kiṃ nu kho aññepi buddhattakarā dhammā atthī’’ti kaṅkhā udapādi.
ਅਥ ਭਗવਾ ਅਟ੍ਠਮੇ ਦਿવਸੇ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਤੋ વੁਟ੍ਠਾਯ ਦੇવਤਾਨਂ ਕਙ੍ਖਂ ਞਤ੍વਾ ਕਙ੍ਖਾવਿਧਮਨਤ੍ਥਂ ਆਕਾਸੇ ਉਪ੍ਪਤਿਤ੍વਾ ਯਮਕਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਤਾਸਂ ਕਙ੍ਖਂ વਿਧਮਿਤ੍વਾ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਤੋ ਈਸਕਂ ਪਾਚੀਨਨਿਸ੍ਸਿਤੇ ਉਤ੍ਤਰਦਿਸਾਭਾਗੇ ਠਤ੍વਾ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਾਨਿ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਞ੍ਚ ਪੂਰਿਤਾਨਂ ਪਾਰਮੀਨਂ ਫਲਾਧਿਗਮਟ੍ਠਾਨਂ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਞ੍ਚੇવ ਬੋਧਿਰੁਕ੍ਖਞ੍ਚ ਅਨਿਮਿਸੇਹਿ ਅਕ੍ਖੀਹਿ ਓਲੋਕਯਮਾਨੋ ਸਤ੍ਤਾਹਂ વੀਤਿਨਾਮੇਸਿ, ਤਂ ਠਾਨਂ ਅਨਿਮਿਸਚੇਤਿਯਂ ਨਾਮ ਜਾਤਂ।
Atha bhagavā aṭṭhame divase samāpattito vuṭṭhāya devatānaṃ kaṅkhaṃ ñatvā kaṅkhāvidhamanatthaṃ ākāse uppatitvā yamakapāṭihāriyaṃ dassetvā tāsaṃ kaṅkhaṃ vidhamitvā pallaṅkato īsakaṃ pācīnanissite uttaradisābhāge ṭhatvā cattāri asaṅkhyeyyāni kappasatasahassañca pūritānaṃ pāramīnaṃ phalādhigamaṭṭhānaṃ pallaṅkañceva bodhirukkhañca animisehi akkhīhi olokayamāno sattāhaṃ vītināmesi, taṃ ṭhānaṃ animisacetiyaṃ nāma jātaṃ.
ਅਥ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਸ੍ਸ ਚ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਚ ਅਨ੍ਤਰਾ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਪਚ੍ਛਿਮਤੋ ਆਯਤੇ ਰਤਨਚਙ੍ਕਮੇ ਚਙ੍ਕਮਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਤਾਹਂ વੀਤਿਨਾਮੇਸਿ, ਤਂ ਠਾਨਂ ਰਤਨਚਙ੍ਕਮਚੇਤਿਯਂ ਨਾਮ ਜਾਤਂ। ਤਤੋ ਪਚ੍ਛਿਮਦਿਸਾਭਾਗੇ ਦੇવਤਾ ਰਤਨਘਰਂ ਮਾਪਯਿਂਸੁ, ਤਤ੍ਥ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਨ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕਂ વਿਸੇਸਤੋ ਚੇਤ੍ਥ ਅਨਨ੍ਤਨਯਸਮਨ੍ਤਪਟ੍ਠਾਨਂ વਿਚਿਨਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਤਾਹਂ વੀਤਿਨਾਮੇਸਿ, ਤਂ ਠਾਨਂ ਰਤਨਘਰਚੇਤਿਯਂ ਨਾਮ ਜਾਤਂ। ਏવਂ ਬੋਧਿਸਮੀਪੇਯੇવ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਤ੍ਤਾਹਾਨਿ વੀਤਿਨਾਮੇਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚਮੇ ਸਤ੍ਤਾਹੇ ਬੋਧਿਰੁਕ੍ਖਮੂਲਾ ਯੇਨ ਅਜਪਾਲਨਿਗ੍ਰੋਧੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ, ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਧਮ੍ਮਂ વਿਚਿਨਨ੍ਤੋਯੇવ વਿਮੁਤ੍ਤਿਸੁਖਞ੍ਚ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਨ੍ਤੋ ਨਿਸੀਦਿ, ਧਮ੍ਮਂ વਿਚਿਨਨ੍ਤੋ ਚੇਤ੍ਥ ਏવਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਨਯਮਗ੍ਗਂ ਸਮ੍ਮਸਿ – ਪਠਮਂ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣੀਪਕਰਣਂ ਨਾਮ, ਤਤੋ વਿਭਙ੍ਗਪਕਰਣਂ, ਧਾਤੁਕਥਾਪਕਰਣਂ, ਪੁਗ੍ਗਲਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਪਕਰਣਂ, ਕਥਾવਤ੍ਥੁ ਨਾਮ ਪਕਰਣਂ, ਯਮਕਂ ਨਾਮ ਪਕਰਣਂ, ਤਤੋ ਮਹਾਪਕਰਣਂ ਪਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮਾਤਿ।
Atha pallaṅkassa ca ṭhitaṭṭhānassa ca antarā puratthimapacchimato āyate ratanacaṅkame caṅkamanto sattāhaṃ vītināmesi, taṃ ṭhānaṃ ratanacaṅkamacetiyaṃ nāma jātaṃ. Tato pacchimadisābhāge devatā ratanagharaṃ māpayiṃsu, tattha pallaṅkena nisīditvā abhidhammapiṭakaṃ visesato cettha anantanayasamantapaṭṭhānaṃ vicinanto sattāhaṃ vītināmesi, taṃ ṭhānaṃ ratanagharacetiyaṃ nāma jātaṃ. Evaṃ bodhisamīpeyeva cattāri sattāhāni vītināmetvā pañcame sattāhe bodhirukkhamūlā yena ajapālanigrodho tenupasaṅkami, tatrāpi dhammaṃ vicinantoyeva vimuttisukhañca paṭisaṃvedento nisīdi, dhammaṃ vicinanto cettha evaṃ abhidhamme nayamaggaṃ sammasi – paṭhamaṃ dhammasaṅgaṇīpakaraṇaṃ nāma, tato vibhaṅgapakaraṇaṃ, dhātukathāpakaraṇaṃ, puggalapaññattipakaraṇaṃ, kathāvatthu nāma pakaraṇaṃ, yamakaṃ nāma pakaraṇaṃ, tato mahāpakaraṇaṃ paṭṭhānaṃ nāmāti.
ਤਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਣ੍ਹਸੁਖੁਮਪਟ੍ਠਾਨਮ੍ਹਿ ਚਿਤ੍ਤੇ ਓਤਿਣ੍ਣੇ ਪੀਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ; ਪੀਤਿਯਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯ ਲੋਹਿਤਂ ਪਸੀਦਿ, ਲੋਹਿਤੇ ਪਸਨ੍ਨੇ ਛવਿ ਪਸੀਦਿ। ਛવਿਯਾ ਪਸਨ੍ਨਾਯ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਕਾਯਤੋ ਕੂਟਾਗਾਰਾਦਿਪ੍ਪਮਾਣਾ ਰਸ੍ਮਿਯੋ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਆਕਾਸੇ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਛਦ੍ਦਨ੍ਤਨਾਗਕੁਲਂ વਿਯ ਪਾਚੀਨਦਿਸਾਯ ਅਨਨ੍ਤਾਨਿ ਚਕ੍ਕવਾਲ਼ਾਨਿ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਾ, ਪਚ੍ਛਿਮਕਾਯਤੋ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਿਮਦਿਸਾਯ, ਦਕ੍ਖਿਣਂਸਕੂਟਤੋ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਦਕ੍ਖਿਣਦਿਸਾਯ, વਾਮਂਸਕੂਟਤੋ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਉਤ੍ਤਰਦਿਸਾਯ ਅਨਨ੍ਤਾਨਿ ਚਕ੍ਕવਾਲ਼ਾਨਿ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਾ, ਪਾਦਤਲੇਹਿ ਪવਾਲ਼ਙ੍ਕੁਰવਣ੍ਣਾ ਰਸ੍ਮਿਯੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਮਹਾਪਥવਿਂ વਿਨਿવਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਉਦਕਂ ਦ੍વਿਧਾ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ વਾਤਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਪਦਾਲੇਤ੍વਾ ਅਜਟਾਕਾਸਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਾ, ਸੀਸਤੋ ਸਮ੍ਪਰਿવਤ੍ਤਿਯਮਾਨਂ ਮਣਿਦਾਮਂ વਿਯ ਨੀਲવਣ੍ਣਾ ਰਸ੍ਮਿવਟ੍ਟਿ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਛ ਦੇવਲੋਕੇ વਿਨਿવਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਨવ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ વੇਹਪ੍ਫਲੇ ਪਞ੍ਚ ਸੁਦ੍ਧਾવਾਸੇ ਚ વਿਨਿવਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਆਰੁਪ੍ਪੇ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਅਜਟਾਕਾਸਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਾ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਦਿવਸੇ ਅਪਰਿਮਾਣੇਸੁ ਚਕ੍ਕવਾਲ਼ੇਸੁ ਅਪਰਿਮਾਣਾ ਸਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬੇ ਸੁવਣ੍ਣવਣ੍ਣਾવ ਅਹੇਸੁਂ। ਤਂ ਦਿવਸਞ੍ਚ ਪਨ ਭਗવਤੋ ਸਰੀਰਾ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਾ ਯਾવਜ੍ਜਦਿવਸਾਪਿ ਤਾ ਰਸ੍ਮਿਯੋ ਅਨਨ੍ਤਾ ਲੋਕਧਾਤੁਯੋ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿਯੇવ।
Tatthassa saṇhasukhumapaṭṭhānamhi citte otiṇṇe pīti uppajji; pītiyā uppannāya lohitaṃ pasīdi, lohite pasanne chavi pasīdi. Chaviyā pasannāya puratthimakāyato kūṭāgārādippamāṇā rasmiyo uṭṭhahitvā ākāse pakkhandachaddantanāgakulaṃ viya pācīnadisāya anantāni cakkavāḷāni pakkhandā, pacchimakāyato uṭṭhahitvā pacchimadisāya, dakkhiṇaṃsakūṭato uṭṭhahitvā dakkhiṇadisāya, vāmaṃsakūṭato uṭṭhahitvā uttaradisāya anantāni cakkavāḷāni pakkhandā, pādatalehi pavāḷaṅkuravaṇṇā rasmiyo nikkhamitvā mahāpathaviṃ vinivijjhitvā udakaṃ dvidhā bhinditvā vātakkhandhaṃ padāletvā ajaṭākāsaṃ pakkhandā, sīsato samparivattiyamānaṃ maṇidāmaṃ viya nīlavaṇṇā rasmivaṭṭi uṭṭhahitvā cha devaloke vinivijjhitvā nava brahmaloke vehapphale pañca suddhāvāse ca vinivijjhitvā cattāro āruppe atikkamma ajaṭākāsaṃ pakkhandā. Tasmiṃ divase aparimāṇesu cakkavāḷesu aparimāṇā sattā sabbe suvaṇṇavaṇṇāva ahesuṃ. Taṃ divasañca pana bhagavato sarīrā nikkhantā yāvajjadivasāpi tā rasmiyo anantā lokadhātuyo gacchantiyeva.
ਏવਂ ਭਗવਾ ਅਜਪਾਲਨਿਗ੍ਰੋਧੇ ਸਤ੍ਤਾਹਂ વੀਤਿਨਾਮੇਤ੍વਾ ਤਤੋ ਅਪਰਂ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਮੁਚਲਿਨ੍ਦੇ ਨਿਸੀਦਿ, ਨਿਸਿਨ੍ਨਮਤ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਚਸ੍ਸ ਸਕਲਂ ਚਕ੍ਕવਾਲ਼ਗਬ੍ਭਂ ਪੂਰੇਨ੍ਤੋ ਮਹਾਅਕਾਲਮੇਘੋ ਉਦਪਾਦਿ। ਏવਰੂਪੋ ਕਿਰ ਮਹਾਮੇਘੋ ਦ੍વੀਸੁਯੇવ ਕਾਲੇਸੁ વਸ੍ਸਤਿ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਮ੍ਹਿ વਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਬੁਦ੍ਧੇ વਾ। ਇਧ ਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਉਦਪਾਦਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਮੁਚਲਿਨ੍ਦੋ ਨਾਗਰਾਜਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਯਂ ਮੇਘੋ ਸਤ੍ਥਰਿ ਮਯ੍ਹਂ ਭવਨਂ ਪવਿਟ੍ਠਮਤ੍ਤੇવ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ, વਾਸਾਗਾਰਮਸ੍ਸ ਲਦ੍ਧੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਸਤ੍ਤਰਤਨਮਯਂ ਪਾਸਾਦਂ ਨਿਮ੍ਮਿਨਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋਪਿ ਏવਂ ਕਤੇ ਮਯ੍ਹਂ ਮਹਪ੍ਫਲਂ ਨ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਕਾਯવੇਯ੍ਯਾવਚ੍ਚਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਮਹਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਭਾવਂ ਕਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਸਤ੍ਤਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਭੋਗੇਹਿ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਉਪਰਿ ਫਣਂ ਧਾਰੇਸਿ। ਪਰਿਕ੍ਖੇਪਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋ ਓਕਾਸੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਲੋਹਪਾਸਾਦਪ੍ਪਮਾਣੋ ਅਹੋਸਿ। ਇਚ੍ਛਿਤਿਚ੍ਛਿਤੇਨ ਇਰਿਯਾਪਥੇਨ ਸਤ੍ਥਾ વਿਹਰਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਨਾਗਰਾਜਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝਾਸਯੋ ਅਹੋਸਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਏવਂ ਮਹਨ੍ਤਂ ਓਕਾਸਂ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿ। ਮਜ੍ਝੇ ਰਤਨਪਲ੍ਲਙ੍ਕੋ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਉਪਰਿ ਸੁવਣ੍ਣਤਾਰਕવਿਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮੋਸਰਿਤਗਨ੍ਧਦਾਮਕੁਸੁਮਦਾਮਚੇਲવਿਤਾਨਂ ਅਹੋਸਿ। ਚਤੂਸੁ ਕੋਣੇਸੁ ਗਨ੍ਧਤੇਲੇਨ ਦੀਪਾ ਜਲਿਤਾ, ਚਤੂਸੁ ਦਿਸਾਸੁ વਿવਰਿਤ੍વਾ ਚਨ੍ਦਨਕਰਣ੍ਡਕਾ ਠਪਿਤਾ। ਏવਂ ਭਗવਾ ਤਂ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਤਤ੍ਥ વੀਤਿਨਾਮੇਤ੍વਾ ਤਤੋ ਅਪਰਂ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਰਾਜਾਯਤਨੇ ਨਿਸੀਦਿ।
Evaṃ bhagavā ajapālanigrodhe sattāhaṃ vītināmetvā tato aparaṃ sattāhaṃ mucalinde nisīdi, nisinnamattasseva cassa sakalaṃ cakkavāḷagabbhaṃ pūrento mahāakālamegho udapādi. Evarūpo kira mahāmegho dvīsuyeva kālesu vassati cakkavattimhi vā uppanne buddhe vā. Idha buddhakāle udapādi. Tasmiṃ pana uppanne mucalindo nāgarājā cintesi – ‘‘ayaṃ megho satthari mayhaṃ bhavanaṃ paviṭṭhamatteva uppanno, vāsāgāramassa laddhuṃ vaṭṭatī’’ti. So sattaratanamayaṃ pāsādaṃ nimminituṃ sakkontopi evaṃ kate mayhaṃ mahapphalaṃ na bhavissati, dasabalassa kāyaveyyāvaccaṃ karissāmīti mahantaṃ attabhāvaṃ katvā satthāraṃ sattakkhattuṃ bhogehi parikkhipitvā upari phaṇaṃ dhāresi. Parikkhepassa anto okāso heṭṭhā lohapāsādappamāṇo ahosi. Icchiticchitena iriyāpathena satthā viharissatīti nāgarājassa ajjhāsayo ahosi. Tasmā evaṃ mahantaṃ okāsaṃ parikkhipi. Majjhe ratanapallaṅko paññatto hoti, upari suvaṇṇatārakavicittaṃ samosaritagandhadāmakusumadāmacelavitānaṃ ahosi. Catūsu koṇesu gandhatelena dīpā jalitā, catūsu disāsu vivaritvā candanakaraṇḍakā ṭhapitā. Evaṃ bhagavā taṃ sattāhaṃ tattha vītināmetvā tato aparaṃ sattāhaṃ rājāyatane nisīdi.
ਅਟ੍ਠਮੇ ਸਤ੍ਤਾਹੇ ਸਕ੍ਕੇਨ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੇਨ ਆਭਤਂ ਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਞ੍ਚ ਓਸਧਹਰੀਤਕਞ੍ਚ ਖਾਦਿਤ੍વਾ ਮੁਖਂ ਧੋવਿਤ੍વਾ ਚਤੂਹਿ ਲੋਕਪਾਲੇਹਿ ਉਪਨੀਤੇ ਪਚ੍ਚਗ੍ਘੇ ਸੇਲਮਯੇ ਪਤ੍ਤੇ ਤਪੁਸ੍ਸਭਲ੍ਲਿਕਾਨਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਪੁਨ ਪਚ੍ਚਾਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਜਪਾਲਨਿਗ੍ਰੋਧੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਆਚਿਣ੍ਣੋ ਅਯਂ વਿਤਕ੍ਕੋ ਉਦਪਾਦਿ।
Aṭṭhame sattāhe sakkena devānamindena ābhataṃ dantakaṭṭhañca osadhaharītakañca khāditvā mukhaṃ dhovitvā catūhi lokapālehi upanīte paccagghe selamaye patte tapussabhallikānaṃ piṇḍapātaṃ paribhuñjitvā puna paccāgantvā ajapālanigrodhe nisinnassa sabbabuddhānaṃ āciṇṇo ayaṃ vitakko udapādi.
ਤਤ੍ਥ ਪਣ੍ਡਿਤੋਤਿ ਪਣ੍ਡਿਚ੍ਚੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। વਿਯਤ੍ਤੋਤਿ વੇਯ੍ਯਤ੍ਤਿਯੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। ਮੇਧਾવੀਤਿ ਠਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। ਅਪ੍ਪਰਜਕ੍ਖਜਾਤਿਕੋਤਿ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ વਿਕ੍ਖਮ੍ਭਿਤਤ੍ਤਾ ਨਿਕ੍ਕਿਲੇਸਜਾਤਿਕੋ વਿਸੁਦ੍ਧਸਤ੍ਤੋ। ਆਜਾਨਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਸ੍ਸਤਿ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਿਸ੍ਸਤਿ। ਞਾਣਞ੍ਚ ਪਨ ਮੇਤਿ ਮਯ੍ਹਮ੍ਪਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ। ਭਗવਾ ਕਿਰ ਦੇવਤਾਯ ਕਥਿਤੇਨੇવ ਨਿਟ੍ਠਂ ਅਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਯਮ੍ਪਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣੇਨ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਇਤੋ ਸਤ੍ਤਮਦਿવਸਮਤ੍ਥਕੇ ਕਾਲਂ ਕਤ੍વਾ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋਤਿ ਅਦ੍ਦਸ। ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ – ‘‘ਞਾਣਞ੍ਚ ਪਨ ਮੇ ਦਸ੍ਸਨਂ ਉਦਪਾਦੀ’’ਤਿ। ਮਹਾਜਾਨਿਯੋਤਿ ਸਤ੍ਤਦਿવਸਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਮਗ੍ਗਫਲਤੋ ਪਰਿਹੀਨਤ੍ਤਾ ਮਹਤੀ ਜਾਨਿ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਮਹਾਜਾਨਿਯੋ। ਅਕ੍ਖਣੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਦੇਸਿਯਮਾਨਂ ਧਮ੍ਮਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਸੋਤੁਂ ਸੋਤਪ੍ਪਸਾਦੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਇਧ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਆਗਮਨਪਾਦਾਪਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਏવਂ ਮਹਾਜਾਨਿਯੋ ਜਾਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਅਭਿਦੋਸਕਾਲਙ੍ਕਤੋਤਿ ਅਡ੍ਢਰਤ੍ਤੇ ਕਾਲਙ੍ਕਤੋ। ਞਾਣਞ੍ਚ ਪਨ ਮੇਤਿ ਮਯ੍ਹਮ੍ਪਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਉਦਪਾਦਿ। ਇਧਾਪਿ ਕਿਰ ਭਗવਾ ਦੇવਤਾਯ વਚਨੇਨ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ ਅਕਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣੇਨ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਹਿਯ੍ਯੋ ਅਡ੍ਢਰਤ੍ਤੇ ਕਾਲਙ੍ਕਤ੍વਾ ਉਦਕੋ ਰਾਮਪੁਤ੍ਤੋ ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਅਦ੍ਦਸ। ਤਸ੍ਮਾ ਏવਮਾਹ। ਸੇਸਂ ਪੁਰਿਮਨਯਸਦਿਸਮੇવ। ਬਹੁਕਾਰਾਤਿ ਬਹੂਪਕਾਰਾ। ਪਧਾਨਪਹਿਤਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਹਿਂਸੂਤਿ ਪਧਾਨਤ੍ਥਾਯ ਪੇਸਿਤਤ੍ਤਭਾવਂ વਸਨਟ੍ਠਾਨੇ ਪਰਿવੇਣਸਮ੍ਮਜ੍ਜਨੇਨ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਨੁਬਨ੍ਧਨੇਨ ਮੁਖੋਦਕਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਦਾਨਾਦਿਨਾ ਚ ਉਪਟ੍ਠਹਿਂਸੁ। ਕੇ ਪਨ ਤੇ ਪਞ੍ਚવਗ੍ਗਿਯਾ ਨਾਮ? ਯੇਤੇ –
Tattha paṇḍitoti paṇḍiccena samannāgato. Viyattoti veyyattiyena samannāgato. Medhāvīti ṭhānuppattiyā paññāya samannāgato. Apparajakkhajātikoti samāpattiyā vikkhambhitattā nikkilesajātiko visuddhasatto. Ājānissatīti sallakkhessati paṭivijjhissati. Ñāṇañca pana meti mayhampi sabbaññutaññāṇaṃ uppajji. Bhagavā kira devatāya kathiteneva niṭṭhaṃ agantvā sayampi sabbaññutaññāṇena olokento ito sattamadivasamatthake kālaṃ katvā ākiñcaññāyatane nibbattoti addasa. Taṃ sandhāyāha – ‘‘ñāṇañca pana me dassanaṃ udapādī’’ti. Mahājāniyoti sattadivasabbhantare pattabbamaggaphalato parihīnattā mahatī jāni assāti mahājāniyo. Akkhaṇe nibbattattā gantvā desiyamānaṃ dhammampissa sotuṃ sotappasādo natthi, idha dhammadesanaṭṭhānaṃ āgamanapādāpi natthi, evaṃ mahājāniyo jātoti dasseti. Abhidosakālaṅkatoti aḍḍharatte kālaṅkato. Ñāṇañca pana meti mayhampi sabbaññutaññāṇaṃ udapādi. Idhāpi kira bhagavā devatāya vacanena sanniṭṭhānaṃ akatvā sabbaññutaññāṇena olokento ‘‘hiyyo aḍḍharatte kālaṅkatvā udako rāmaputto nevasaññānāsaññāyatane nibbatto’’ti addasa. Tasmā evamāha. Sesaṃ purimanayasadisameva. Bahukārāti bahūpakārā. Padhānapahitattaṃ upaṭṭhahiṃsūti padhānatthāya pesitattabhāvaṃ vasanaṭṭhāne pariveṇasammajjanena pattacīvaraṃ gahetvā anubandhanena mukhodakadantakaṭṭhadānādinā ca upaṭṭhahiṃsu. Ke pana te pañcavaggiyā nāma? Yete –
ਰਾਮੋ ਧਜੋ ਲਕ੍ਖਣੋ ਜੋਤਿਮਨ੍ਤਿ,
Rāmo dhajo lakkhaṇo jotimanti,
ਯਞ੍ਞੋ ਸੁਭੋਜੋ ਸੁਯਾਮੋ ਸੁਦਤ੍ਤੋ।
Yañño subhojo suyāmo sudatto;
ਏਤੇ ਤਦਾ ਅਟ੍ਠ ਅਹੇਸੁਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ,
Ete tadā aṭṭha ahesuṃ brāhmaṇā,
ਛਲ਼ਙ੍ਗવਾ ਮਨ੍ਤਂ વਿਯਾਕਰਿਂਸੂਤਿ॥
Chaḷaṅgavā mantaṃ viyākariṃsūti.
ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਜਾਤਕਾਲੇ ਸੁਪਿਨਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਾ ਚੇવ ਲਕ੍ਖਣਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਾ ਚ ਅਟ੍ਠ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ। ਤੇਸੁ ਤਯੋ ਦ੍વੇਧਾ ਬ੍ਯਾਕਰਿਂਸੁ – ‘‘ਇਮੇਹਿ ਲਕ੍ਖਣੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਅਗਾਰਂ ਅਜ੍ਝਾવਸਮਾਨੋ ਰਾਜਾ ਹੋਤਿ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ, ਪਬ੍ਬਜਮਾਨੋ ਬੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿ। ਪਞ੍ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏਕਂਸਬ੍ਯਾਕਰਣਾ ਅਹੇਸੁਂ – ‘‘ਇਮੇਹਿ ਲਕ੍ਖਣੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਅਗਾਰੇ ਨ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਬੁਦ੍ਧੋવ ਹੋਤੀ’’ਤਿ। ਤੇਸੁ ਪੁਰਿਮਾ ਤਯੋ ਯਥਾਮਨ੍ਤਪਦਂ ਗਤਾ, ਇਮੇ ਪਨ ਪਞ੍ਚ ਮਨ੍ਤਪਦਂ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾ। ਤੇ ਅਤ੍ਤਨਾ ਲਦ੍ਧਂ ਪੁਣ੍ਣਪਤ੍ਤਂ ਞਾਤਕਾਨਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ਅਗਾਰਂ ਨ ਅਜ੍ਝਾવਸਿਸ੍ਸਤਿ, ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਨਿਬ੍ਬਿਤਕ੍ਕਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਸਮਣਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ। ਤੇਸਂ ਪੁਤ੍ਤਾਤਿਪਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ।
Bodhisattassa jātakāle supinapaṭiggāhakā ceva lakkhaṇapaṭiggāhakā ca aṭṭha brāhmaṇā. Tesu tayo dvedhā byākariṃsu – ‘‘imehi lakkhaṇehi samannāgato agāraṃ ajjhāvasamāno rājā hoti cakkavattī, pabbajamāno buddho’’ti. Pañca brāhmaṇā ekaṃsabyākaraṇā ahesuṃ – ‘‘imehi lakkhaṇehi samannāgato agāre na tiṭṭhati, buddhova hotī’’ti. Tesu purimā tayo yathāmantapadaṃ gatā, ime pana pañca mantapadaṃ atikkantā. Te attanā laddhaṃ puṇṇapattaṃ ñātakānaṃ vissajjetvā ‘‘ayaṃ mahāpuriso agāraṃ na ajjhāvasissati, ekantena buddho bhavissatī’’ti nibbitakkā bodhisattaṃ uddissa samaṇapabbajjaṃ pabbajitā. Tesaṃ puttātipi vadanti. Taṃ aṭṭhakathāya paṭikkhittaṃ.
ਏਤੇ ਕਿਰ ਦਹਰਕਾਲੇਯੇવ ਬਹੂ ਮਨ੍ਤੇ ਜਾਨਿਂਸੁ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਆਚਰਿਯਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪਯਿਂਸੁ। ਤੇ ਪਚ੍ਛਾ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਜਟਂ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤੁਨ੍ਤਿ ਦਹਰਕਾਲੇਯੇવ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਰਮਣੀਯਾਨਿ ਸੇਨਾਸਨਾਨਿ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਾ વਿਚਰਿਂਸੁ। ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ਪਨ ‘‘ਕਿਂ, ਭੋ, ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ਮਹਾਭਿਨਿਕ੍ਖਮਨਂ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਮਨੁਸ੍ਸਾ, ‘‘ਕੁਹਿਂ ਤੁਮ੍ਹੇ ਮਹਾਪੁਰਿਸਂ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਥ, ਤੀਸੁ ਪਾਸਾਦੇਸੁ ਤਿવਿਧਨਾਟਕਮਜ੍ਝੇ ਦੇવੋ વਿਯ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਭੋਤੀ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਤੇ ਸੁਤ੍વਾ, ‘‘ਨ ਤਾવ ਮਹਾਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਞਾਣਂ ਪਰਿਪਾਕਂ ਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ ਅਪ੍ਪੋਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾ વਿਹਰਿਂਸੁਯੇવ। ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਭਗવਾ, ‘‘ਬਹੁਕਾਰਾ ਖੋ ਇਮੇ ਪਞ੍ਚવਗ੍ਗਿਯਾ’’ਤਿ ਆਹ? ਕਿਂ ਉਪਕਾਰਕਾਨਂਯੇવ ਏਸ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ, ਅਨੁਪਕਾਰਕਾਨਂ ਨ ਦੇਸੇਤੀਤਿ? ਨੋ ਨ ਦੇਸੇਤਿ। ਪਰਿਚਯવਸੇਨ ਹੇਸ ਆਲ਼ਾਰਞ੍ਚੇવ ਕਾਲਾਮਂ ਉਦਕਞ੍ਚ ਰਾਮਪੁਤ੍ਤਂ ਓਲੋਕੇਸਿ। ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਬੁਦ੍ਧਕ੍ਖੇਤ੍ਤੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਾਸਿਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞਂ ਪਠਮਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ। ਕਸ੍ਮਾ? ਤਥਾવਿਧਉਪਨਿਸ੍ਸਯਤ੍ਤਾ।
Ete kira daharakāleyeva bahū mante jāniṃsu, tasmā te brāhmaṇā ācariyaṭṭhāne ṭhapayiṃsu. Te pacchā amhehi puttadārajaṭaṃ chaḍḍetvā na sakkā bhavissati pabbajitunti daharakāleyeva pabbajitvā ramaṇīyāni senāsanāni paribhuñjantā vicariṃsu. Kālena kālaṃ pana ‘‘kiṃ, bho, mahāpuriso mahābhinikkhamanaṃ nikkhanto’’ti pucchanti. Manussā, ‘‘kuhiṃ tumhe mahāpurisaṃ passissatha, tīsu pāsādesu tividhanāṭakamajjhe devo viya sampattiṃ anubhotī’’ti vadanti. Te sutvā, ‘‘na tāva mahāpurisassa ñāṇaṃ paripākaṃ gacchatī’’ti appossukkā vihariṃsuyeva. Kasmā panettha bhagavā, ‘‘bahukārā kho ime pañcavaggiyā’’ti āha? Kiṃ upakārakānaṃyeva esa dhammaṃ deseti, anupakārakānaṃ na desetīti? No na deseti. Paricayavasena hesa āḷārañceva kālāmaṃ udakañca rāmaputtaṃ olokesi. Etasmiṃ pana buddhakkhette ṭhapetvā aññāsikoṇḍaññaṃ paṭhamaṃ dhammaṃ sacchikātuṃ samattho nāma natthi. Kasmā? Tathāvidhaupanissayattā.
ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਿਰ ਪੁਞ੍ਞਕਰਣਕਾਲੇ ਦ੍વੇ ਭਾਤਰੋ ਅਹੇਸੁਂ। ਤੇ ਏਕਤੋવ ਸਸ੍ਸਂ ਅਕਂਸੁ। ਤਤ੍ਥ ਜੇਟ੍ਠਕਸ੍ਸ ‘‘ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਸਸ੍ਸੇ ਨવવਾਰੇ ਅਗ੍ਗਸਸ੍ਸਦਾਨਂ ਮਯਾ ਦਾਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਅਹੋਸਿ। ਸੋ વਪ੍ਪਕਾਲੇ ਬੀਜਗ੍ਗਂ ਨਾਮ ਦਤ੍વਾ ਗਬ੍ਭਕਾਲੇ ਕਨਿਟ੍ਠੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਗਬ੍ਭਕਾਲੇ ਗਬ੍ਭਂ ਫਾਲੇਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ। ਕਨਿਟ੍ਠੋ ‘‘ਤਰੁਣਸਸ੍ਸਂ ਨਾਸੇਤੁਕਾਮੋਸੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਜੇਟ੍ਠੋ ਕਨਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਅਨਨੁવਤ੍ਤਨਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਖੇਤ੍ਤਂ વਿਭਜਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸਤੋ ਗਬ੍ਭਂ ਫਾਲੇਤ੍વਾ ਖੀਰਂ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਸਪ੍ਪਿਫਾਣਿਤੇਹਿ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਅਦਾਸਿ, ਪੁਥੁਕਕਾਲੇ ਪੁਥੁਕਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਅਦਾਸਿ, ਲਾਯਨੇ ਲਾਯਨਗ੍ਗਂ વੇਣਿਕਰਣੇ વੇਣਗ੍ਗਂ ਕਲਾਪਾਦੀਸੁ ਕਲਾਪਗ੍ਗਂ ਖਲ਼ਗ੍ਗਂ ਭਣ੍ਡਗ੍ਗਂ ਕੋਟ੍ਠਗ੍ਗਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਏਕਸਸ੍ਸੇ ਨવવਾਰੇ ਅਗ੍ਗਦਾਨਂ ਅਦਾਸਿ। ਕਨਿਟ੍ਠੋ ਪਨਸ੍ਸ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ ਅਦਾਸਿ, ਤੇਸੁ ਜੇਟ੍ਠੋ ਅਞ੍ਞਾਸਿਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞਤ੍ਥੇਰੋ ਜਾਤੋ, ਕਨਿਟ੍ਠੋ ਸੁਭਦ੍ਦਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ। ਇਤਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਸਸ੍ਸੇ ਨવਨ੍ਨਂ ਅਗ੍ਗਦਾਨਾਨਂ ਦਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਠਪੇਤ੍વਾ ਥੇਰਂ ਅਞ੍ਞੋ ਪਠਮਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ। ‘‘ਬਹੁਕਾਰਾ ਖੋ ਇਮੇ ਪਞ੍ਚવਗ੍ਗਿਯਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਪਨ ਉਪਕਾਰਾਨੁਸ੍ਸਰਣਮਤ੍ਤਕੇਨੇવ વੁਤ੍ਤਂ।
Pubbe kira puññakaraṇakāle dve bhātaro ahesuṃ. Te ekatova sassaṃ akaṃsu. Tattha jeṭṭhakassa ‘‘ekasmiṃ sasse navavāre aggasassadānaṃ mayā dātabba’’nti ahosi. So vappakāle bījaggaṃ nāma datvā gabbhakāle kaniṭṭhena saddhiṃ mantesi – ‘‘gabbhakāle gabbhaṃ phāletvā dassāmā’’ti. Kaniṭṭho ‘‘taruṇasassaṃ nāsetukāmosī’’ti āha. Jeṭṭho kaniṭṭhassa ananuvattanabhāvaṃ ñatvā khettaṃ vibhajitvā attano koṭṭhāsato gabbhaṃ phāletvā khīraṃ nīharitvā sappiphāṇitehi yojetvā adāsi, puthukakāle puthukaṃ kāretvā adāsi, lāyane lāyanaggaṃ veṇikaraṇe veṇaggaṃ kalāpādīsu kalāpaggaṃ khaḷaggaṃ bhaṇḍaggaṃ koṭṭhagganti evaṃ ekasasse navavāre aggadānaṃ adāsi. Kaniṭṭho panassa uddharitvā adāsi, tesu jeṭṭho aññāsikoṇḍaññatthero jāto, kaniṭṭho subhaddaparibbājako. Iti ekasmiṃ sasse navannaṃ aggadānānaṃ dinnattā ṭhapetvā theraṃ añño paṭhamaṃ dhammaṃ sacchikātuṃ samattho nāma natthi. ‘‘Bahukārā kho ime pañcavaggiyā’’ti idaṃ pana upakārānussaraṇamattakeneva vuttaṃ.
ਇਸਿਪਤਨੇ ਮਿਗਦਾਯੇਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਿਰ ਪਦੇਸੇ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਬੁਦ੍ਧੇ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਪਬ੍ਬਤੇ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ વੀਤਿਨਾਮੇਤ੍વਾ ਨਿਰੋਧਾ વੁਟ੍ਠਾਯ ਨਾਗਲਤਾਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਂ ਖਾਦਿਤ੍વਾ ਅਨੋਤਤ੍ਤਦਹੇ ਮੁਖਂ ਧੋવਿਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਮਾਦਾਯ ਆਕਾਸੇਨ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਨਿਪਤਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਚੀવਰਂ ਪਾਰੁਪਿਤ੍વਾ ਨਗਰੇ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤ੍વਾ ਕਤਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਾ ਗਮਨਕਾਲੇਪਿ ਤਤੋਯੇવ ਉਪ੍ਪਤਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਇਤਿ ਇਸਯੋ ਏਤ੍ਥ ਨਿਪਤਨ੍ਤਿ ਉਪ੍ਪਤਨ੍ਤਿ ਚਾਤਿ ਤਂ ਠਾਨਂ ਇਸਿਪਤਨਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਖਂ ਗਤਂ। ਮਿਗਾਨਂ ਪਨ ਅਭਯਤ੍ਥਾਯ ਦਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਮਿਗਦਾਯੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਇਸਿਪਤਨੇ ਮਿਗਦਾਯੇ’’ਤਿ।
Isipatane migadāyeti tasmiṃ kira padese anuppanne buddhe paccekasambuddhā gandhamādanapabbate sattāhaṃ nirodhasamāpattiyā vītināmetvā nirodhā vuṭṭhāya nāgalatādantakaṭṭhaṃ khāditvā anotattadahe mukhaṃ dhovitvā pattacīvaramādāya ākāsena āgantvā nipatanti. Tattha cīvaraṃ pārupitvā nagare piṇḍāya caritvā katabhattakiccā gamanakālepi tatoyeva uppatitvā gacchanti. Iti isayo ettha nipatanti uppatanti cāti taṃ ṭhānaṃ isipatananti saṅkhaṃ gataṃ. Migānaṃ pana abhayatthāya dinnattā migadāyoti vuccati. Tena vuttaṃ ‘‘isipatane migadāye’’ti.
੨੮੫. ਅਨ੍ਤਰਾ ਚ ਗਯਂ ਅਨ੍ਤਰਾ ਚ ਬੋਧਿਨ੍ਤਿ ਗਯਾਯ ਚ ਬੋਧਿਸ੍ਸ ਚ વਿવਰੇ ਤਿਗਾવੁਤਨ੍ਤਰੇ ਠਾਨੇ। ਬੋਧਿਮਣ੍ਡਤੋ ਹਿ ਗਯਾ ਤੀਣਿ ਗਾવੁਤਾਨਿ। ਬਾਰਾਣਸੀ ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਯੋਜਨਾਨਿ। ਉਪਕੋ ਬੋਧਿਮਣ੍ਡਸ੍ਸ ਚ ਗਯਾਯ ਚ ਅਨ੍ਤਰੇ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਦ੍ਦਸ। ਅਨ੍ਤਰਾਸਦ੍ਦੇਨ ਪਨ ਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਉਪਯੋਗવਚਨਂ ਕਤਂ। ਈਦਿਸੇਸੁ ਚ ਠਾਨੇਸੁ ਅਕ੍ਖਰਚਿਨ੍ਤਕਾ ‘‘ਅਨ੍ਤਰਾ ਗਾਮਞ੍ਚ ਨਦਿਞ੍ਚ ਯਾਤੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਏਕਮੇવ ਅਨ੍ਤਰਾਸਦ੍ਦਂ ਪਯੁਜ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਦੁਤਿਯਪਦੇਨਪਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ ਹੋਤਿ । ਅਯੋਜਿਯਮਾਨੇ ਉਪਯੋਗવਚਨਂ ਨ ਪਾਪੁਣਾਤਿ। ਇਧ ਪਨ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਏવ વੁਤ੍ਤੋਤਿ। ਅਦ੍ਧਾਨਮਗ੍ਗਪਟਿਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਅਦ੍ਧਾਨਸਙ੍ਖਾਤਂ ਮਗ੍ਗਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨਂ, ਦੀਘਮਗ੍ਗਪਟਿਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਦ੍ਧਾਨਮਗ੍ਗਗਮਨਸਮਯਸ੍ਸ ਹਿ વਿਭਙ੍ਗੇ ‘‘ਅਦ੍ਧਯੋਜਨਂ ਗਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿવਚਨਤੋ (ਪਾਚਿ॰ ੨੧੮) ਅਦ੍ਧਯੋਜਨਮ੍ਪਿ ਅਦ੍ਧਾਨਮਗ੍ਗੋ ਹੋਤਿ। ਬੋਧਿਮਣ੍ਡਤੋ ਪਨ ਗਯਾ ਤਿਗਾવੁਤਂ।
285.Antarā ca gayaṃ antarā ca bodhinti gayāya ca bodhissa ca vivare tigāvutantare ṭhāne. Bodhimaṇḍato hi gayā tīṇi gāvutāni. Bārāṇasī aṭṭhārasa yojanāni. Upako bodhimaṇḍassa ca gayāya ca antare bhagavantaṃ addasa. Antarāsaddena pana yuttattā upayogavacanaṃ kataṃ. Īdisesu ca ṭhānesu akkharacintakā ‘‘antarā gāmañca nadiñca yātī’’ti evaṃ ekameva antarāsaddaṃ payujjanti. So dutiyapadenapi yojetabbo hoti . Ayojiyamāne upayogavacanaṃ na pāpuṇāti. Idha pana yojetvā eva vuttoti. Addhānamaggapaṭipannanti addhānasaṅkhātaṃ maggaṃ paṭipannaṃ, dīghamaggapaṭipannanti attho. Addhānamaggagamanasamayassa hi vibhaṅge ‘‘addhayojanaṃ gacchissāmīti bhuñjitabba’’ntiādivacanato (pāci. 218) addhayojanampi addhānamaggo hoti. Bodhimaṇḍato pana gayā tigāvutaṃ.
ਸਬ੍ਬਾਭਿਭੂਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਤੇਭੂਮਕਧਮ੍ਮਂ ਅਭਿਭવਿਤ੍વਾ ਠਿਤੋ। ਸਬ੍ਬવਿਦੂਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਚਤੁਭੂਮਕਧਮ੍ਮਂ ਅવੇਦਿਂ ਅਞ੍ਞਾਸਿਂ। ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਨੁਪਲਿਤ੍ਤੋਤਿ ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਤੇਭੂਮਕਧਮ੍ਮੇਸੁ ਕਿਲੇਸਲੇਪਨੇਨ ਅਨੁਪਲਿਤ੍ਤੋ। ਸਬ੍ਬਂ ਜਹੋਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਤੇਭੂਮਕਧਮ੍ਮਂ ਜਹਿਤ੍વਾ ਠਿਤੋ। ਤਣ੍ਹਾਕ੍ਖਯੇ વਿਮੁਤ੍ਤੋਤਿ ਤਣ੍ਹਾਕ੍ਖਯੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਆਰਮ੍ਮਣਤੋ વਿਮੁਤ੍ਤੋ। ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਚਤੁਭੂਮਕਧਮ੍ਮਂ ਅਤ੍ਤਨਾવ ਜਾਨਿਤ੍વਾ। ਕਮੁਦ੍ਦਿਸੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਕਂ ਅਞ੍ਞਂ ‘‘ਅਯਂ ਮੇ ਆਚਰਿਯੋ’’ਤਿ ਉਦ੍ਦਿਸੇਯ੍ਯਂ।
Sabbābhibhūti sabbaṃ tebhūmakadhammaṃ abhibhavitvā ṭhito. Sabbavidūti sabbaṃ catubhūmakadhammaṃ avediṃ aññāsiṃ. Sabbesu dhammesu anupalittoti sabbesu tebhūmakadhammesu kilesalepanena anupalitto. Sabbaṃ jahoti sabbaṃ tebhūmakadhammaṃ jahitvā ṭhito. Taṇhākkhaye vimuttoti taṇhākkhaye nibbāne ārammaṇato vimutto. Sayaṃ abhiññāyāti sabbaṃ catubhūmakadhammaṃ attanāva jānitvā. Kamuddiseyyanti kaṃ aññaṃ ‘‘ayaṃ me ācariyo’’ti uddiseyyaṃ.
ਨ ਮੇ ਆਚਰਿਯੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮੇ ਮਯ੍ਹਂ ਆਚਰਿਯੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ। ਨਤ੍ਥਿ ਮੇ ਪਟਿਪੁਗ੍ਗਲੋਤਿ ਮਯ੍ਹਂ ਪਟਿਭਾਗਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ। ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ ਸਹੇਤੁਨਾ ਨਯੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਸਯਂ ਬੁਦ੍ਧੋ। ਸੀਤਿਭੂਤੋਤਿ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸਗ੍ਗਿਨਿਬ੍ਬਾਪਨੇਨ ਸੀਤਿਭੂਤੋ। ਕਿਲੇਸਾਨਂਯੇવ ਨਿਬ੍ਬੁਤਤ੍ਤਾ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ। ਕਾਸਿਨਂ ਪੁਰਨ੍ਤਿ ਕਾਸਿਰਟ੍ਠੇ ਨਗਰਂ। ਆਹਞ੍ਛਂ ਅਮਤਦੁਨ੍ਦੁਭਿਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਪਟਿਲਾਭਾਯ ਅਮਤਭੇਰਿਂ ਪਹਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਗਚ੍ਛਾਮਿ। ਅਰਹਸਿ ਅਨਨ੍ਤਜਿਨੋਤਿ ਅਨਨ੍ਤਜਿਨੋਤਿ ਭવਿਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤੋ। ਹੁਪੇਯ੍ਯ ਪਾવੁਸੋਤਿ, ਆવੁਸੋ, ਏવਮ੍ਪਿ ਨਾਮ ਭવੇਯ੍ਯ। ਪਕ੍ਕਾਮੀਤਿ વਙ੍ਕਹਾਰਜਨਪਦਂ ਨਾਮ ਅਗਮਾਸਿ।
Na me ācariyo atthīti lokuttaradhamme mayhaṃ ācariyo nāma natthi. Natthi me paṭipuggaloti mayhaṃ paṭibhāgapuggalo nāma natthi. Sammāsambuddhoti sahetunā nayena cattāri saccāni sayaṃ buddho. Sītibhūtoti sabbakilesagginibbāpanena sītibhūto. Kilesānaṃyeva nibbutattā nibbuto. Kāsinaṃ puranti kāsiraṭṭhe nagaraṃ. Āhañchaṃ amatadundubhinti dhammacakkapaṭilābhāya amatabheriṃ paharissāmīti gacchāmi. Arahasi anantajinoti anantajinoti bhavituṃ yutto. Hupeyya pāvusoti, āvuso, evampi nāma bhaveyya. Pakkāmīti vaṅkahārajanapadaṃ nāma agamāsi.
ਤਤ੍ਥੇਕਂ ਮਿਗਲੁਦ੍ਦਕਗਾਮਕਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ વਾਸਂ ਕਪ੍ਪੇਸਿ। ਜੇਟ੍ਠਕਲੁਦ੍ਦਕੋ ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਾਸਿ। ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਜਨਪਦੇ ਚਣ੍ਡਾ ਮਕ੍ਖਿਕਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਨਂ ਏਕਾਯ ਚਾਟਿਯਾ વਸਾਪੇਸੁਂ, ਮਿਗਲੁਦ੍ਦਕੋ ਦੂਰੇ ਮਿਗવਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਅਰਹਨ੍ਤੇ ਮਾ ਪਮਜ੍ਜੀ’’ਤਿ ਛਾવਂ ਨਾਮ ਧੀਤਰਂ ਆਣਾਪੇਤ੍વਾ ਅਗਮਾਸਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪੁਤ੍ਤਭਾਤੁਕੇਹਿ। ਸਾ ਚਸ੍ਸ ਧੀਤਾ ਦਸ੍ਸਨੀਯਾ ਹੋਤਿ ਕੋਟ੍ਠਾਸਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ। ਦੁਤਿਯਦਿવਸੇ ਉਪਕੋ ਘਰਂ ਆਗਤੋ ਤਂ ਦਾਰਿਕਂ ਸਬ੍ਬਂ ਉਪਚਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ਪਰਿવਿਸਿਤੁਂ ਉਪਗਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਰਾਗੇਨ ਅਭਿਭੂਤੋ ਭੁਞ੍ਜਿਤੁਮ੍ਪਿ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਭਾਜਨੇਨ ਭਤ੍ਤਂ ਆਦਾਯ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਭਤ੍ਤਂ ਏਕਮਨ੍ਤੇ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਸਚੇ ਛਾવਂ ਲਭਾਮਿ, ਜੀવਾਮਿ, ਨੋ ਚੇ, ਮਰਾਮੀਤਿ ਨਿਰਾਹਾਰੋ ਸਯਿ। ਸਤ੍ਤਮੇ ਦਿવਸੇ ਮਾਗવਿਕੋ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਧੀਤਰਂ ਉਪਕਸ੍ਸ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਸਾ ‘‘ਏਕਦਿવਸਮੇવ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪੁਨ ਨਾਗਤਪੁਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਆਹ। ਮਾਗવਿਕੋ ਆਗਤવੇਸੇਨੇવ ਨਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਤਂਖਣਂਯੇવ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਪ੍ਫਾਸੁਕ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਦੇ ਪਰਾਮਸਨ੍ਤੋ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਉਪਕੋ ਨਿਤ੍ਥੁਨਨ੍ਤੋ ਪਰਿવਤ੍ਤਤਿਯੇવ। ਸੋ ‘‘વਦਥ ਭਨ੍ਤੇ, ਯਂ ਮਯਾ ਸਕ੍ਕਾ ਕਾਤੁਂ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਉਪਕੋ, ‘‘ਸਚੇ ਛਾવਂ ਲਭਾਮਿ, ਜੀવਾਮਿ, ਨੋ ਚੇ, ਇਧੇવ ਮਰਣਂ ਸੇਯ੍ਯੋ’’ਤਿ ਆਹ। ਜਾਨਾਸਿ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਿਪ੍ਪਨ੍ਤਿ। ਨ ਜਾਨਾਮੀਤਿ। ਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਿਪ੍ਪਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤੇਨ ਸਕ੍ਕਾ ਘਰਾવਾਸਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤੁਨ੍ਤਿ।
Tatthekaṃ migaluddakagāmakaṃ nissāya vāsaṃ kappesi. Jeṭṭhakaluddako taṃ upaṭṭhāsi. Tasmiñca janapade caṇḍā makkhikā honti. Atha naṃ ekāya cāṭiyā vasāpesuṃ, migaluddako dūre migavaṃ gacchanto ‘‘amhākaṃ arahante mā pamajjī’’ti chāvaṃ nāma dhītaraṃ āṇāpetvā agamāsi saddhiṃ puttabhātukehi. Sā cassa dhītā dassanīyā hoti koṭṭhāsasampannā. Dutiyadivase upako gharaṃ āgato taṃ dārikaṃ sabbaṃ upacāraṃ katvā parivisituṃ upagataṃ disvā rāgena abhibhūto bhuñjitumpi asakkonto bhājanena bhattaṃ ādāya vasanaṭṭhānaṃ gantvā bhattaṃ ekamante nikkhipitvā sace chāvaṃ labhāmi, jīvāmi, no ce, marāmīti nirāhāro sayi. Sattame divase māgaviko āgantvā dhītaraṃ upakassa pavattiṃ pucchi. Sā ‘‘ekadivasameva āgantvā puna nāgatapubbo’’ti āha. Māgaviko āgataveseneva naṃ upasaṅkamitvā pucchissāmīti taṃkhaṇaṃyeva gantvā ‘‘kiṃ, bhante, apphāsuka’’nti pāde parāmasanto pucchi. Upako nitthunanto parivattatiyeva. So ‘‘vadatha bhante, yaṃ mayā sakkā kātuṃ, taṃ sabbaṃ karissāmī’’ti āha. Upako, ‘‘sace chāvaṃ labhāmi, jīvāmi, no ce, idheva maraṇaṃ seyyo’’ti āha. Jānāsi pana, bhante, kiñci sippanti. Na jānāmīti. Na, bhante, kiñci sippaṃ ajānantena sakkā gharāvāsaṃ adhiṭṭhātunti.
ਸੋ ਆਹ – ‘‘ਨਾਹਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਿਪ੍ਪਂ ਜਾਨਾਮਿ, ਅਪਿਚ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਮਂਸਹਾਰਕੋ ਭવਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਮਂਸਞ੍ਚ વਿਕ੍ਕੀਣਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਮਾਗવਿਕੋ, ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਮ੍ਪਿ ਏਤਦੇવ ਰੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ ਉਤ੍ਤਰਸਾਟਕਂ ਦਤ੍વਾ ਘਰਂ ਆਨੇਤ੍વਾ ਧੀਤਰਂ ਅਦਾਸਿ। ਤੇਸਂ ਸਂવਾਸਮਨ੍વਾਯ ਪੁਤ੍ਤੋ વਿਜਾਯਿ। ਸੁਭਦ੍ਦੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ। ਛਾવਾ ਤਸ੍ਸ ਰੋਦਨਕਾਲੇ ‘‘ਮਂਸਹਾਰਕਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤ, ਮਿਗਲੁਦ੍ਦਕਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤ ਮਾ ਰੋਦੀ’’ਤਿਆਦੀਨਿ વਦਮਾਨਾ ਪੁਤ੍ਤਤੋਸਨਗੀਤੇਨ ਉਪਕਂ ਉਪ੍ਪਣ੍ਡੇਸਿ। ਭਦ੍ਦੇ ਤ੍વਂ ਮਂ ਅਨਾਥੋਤਿ ਮਞ੍ਞਸਿ। ਅਤ੍ਥਿ ਮੇ ਅਨਨ੍ਤਜਿਨੋ ਨਾਮ ਸਹਾਯੋ। ਤਸ੍ਸਾਹਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਆਹ। ਛਾવਾ ਏવਮਯਂ ਅਟ੍ਟੀਯਤੀਤਿ ਞਤ੍વਾ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਕਥੇਤਿ। ਸੋ ਏਕਦਿવਸਂ ਅਨਾਰੋਚੇਤ੍વਾવ ਮਜ੍ਝਿਮਦੇਸਾਭਿਮੁਖੋ ਪਕ੍ਕਾਮਿ।
So āha – ‘‘nāhaṃ kiñci sippaṃ jānāmi, apica tumhākaṃ maṃsahārako bhavissāmi, maṃsañca vikkīṇissāmī’’ti. Māgaviko, ‘‘amhākampi etadeva ruccatī’’ti uttarasāṭakaṃ datvā gharaṃ ānetvā dhītaraṃ adāsi. Tesaṃ saṃvāsamanvāya putto vijāyi. Subhaddotissa nāmaṃ akaṃsu. Chāvā tassa rodanakāle ‘‘maṃsahārakassa putta, migaluddakassa putta mā rodī’’tiādīni vadamānā puttatosanagītena upakaṃ uppaṇḍesi. Bhadde tvaṃ maṃ anāthoti maññasi. Atthi me anantajino nāma sahāyo. Tassāhaṃ santike gamissāmīti āha. Chāvā evamayaṃ aṭṭīyatīti ñatvā punappunaṃ katheti. So ekadivasaṃ anārocetvāva majjhimadesābhimukho pakkāmi.
ਭਗવਾ ਚ ਤੇਨ ਸਮਯੇਨ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ વਿਹਰਤਿ ਜੇਤવਨੇ ਮਹਾવਿਹਾਰੇ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਪਟਿਕਚ੍ਚੇવ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਣਾਪੇਸਿ – ‘‘ਯੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ‘ਅਨਨ੍ਤਜਿਨੋ’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਮਾਨੋ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਮਂ ਦਸ੍ਸੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ। ਉਪਕੋਪਿ ਖੋ ‘‘ਕੁਹਿਂ ਅਨਨ੍ਤਜਿਨੋ વਸਤੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਸਾવਤ੍ਥਿਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ વਿਹਾਰਮਜ੍ਝੇ ਠਤ੍વਾ ਕੁਹਿਂ ਅਨਨ੍ਤਜਿਨੋਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗવਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਨਯਿਂਸੁ। ਸੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ – ‘‘ਸਞ੍ਜਾਨਾਥ ਮਂ ਭਗવਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਆਮ, ਉਪਕ, ਸਞ੍ਜਾਨਾਮਿ, ਕੁਹਿਂ ਪਨ ਤ੍વਂ વਸਿਤ੍ਥਾਤਿ। વਙ੍ਕਹਾਰਜਨਪਦੇ, ਭਨ੍ਤੇਤਿ। ਉਪਕ, ਮਹਲ੍ਲਕੋਸਿ ਜਾਤੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤੁਂ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਸੀਤਿ। ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਭਨ੍ਤੇਤਿ। ਭਗવਾ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਅਦਾਸਿ। ਸੋ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨੇ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਅਨਾਗਾਮਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਕਾਲਂ ਕਤ੍વਾ ਅવਿਹੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ। ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇਯੇવ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣੀਤਿ। ਅવਿਹੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਮਤ੍ਤਾ ਹਿ ਸਤ੍ਤ ਜਨਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿਂਸੁ, ਤੇਸਂ ਸੋ ਅਞ੍ਞਤਰੋ।
Bhagavā ca tena samayena sāvatthiyaṃ viharati jetavane mahāvihāre. Atha kho bhagavā paṭikacceva bhikkhū āṇāpesi – ‘‘yo, bhikkhave, ‘anantajino’ti pucchamāno āgacchati, tassa maṃ dasseyyāthā’’ti. Upakopi kho ‘‘kuhiṃ anantajino vasatī’’ti pucchanto anupubbena sāvatthiṃ āgantvā vihāramajjhe ṭhatvā kuhiṃ anantajinoti pucchi. Taṃ bhikkhū bhagavato santikaṃ nayiṃsu. So bhagavantaṃ disvā – ‘‘sañjānātha maṃ bhagavā’’ti āha. Āma, upaka, sañjānāmi, kuhiṃ pana tvaṃ vasitthāti. Vaṅkahārajanapade, bhanteti. Upaka, mahallakosi jāto pabbajituṃ sakkhissasīti. Pabbajissāmi, bhanteti. Bhagavā pabbājetvā tassa kammaṭṭhānaṃ adāsi. So kammaṭṭhāne kammaṃ karonto anāgāmiphale patiṭṭhāya kālaṃ katvā avihesu nibbatto. Nibbattakkhaṇeyeva arahattaṃ pāpuṇīti. Avihesu nibbattamattā hi satta janā arahattaṃ pāpuṇiṃsu, tesaṃ so aññataro.
વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ –
Vuttañhetaṃ –
‘‘ਅવਿਹਂ ਉਪਪਨ੍ਨਾਸੇ, વਿਮੁਤ੍ਤਾ ਸਤ੍ਤ ਭਿਕ੍ਖવੋ।
‘‘Avihaṃ upapannāse, vimuttā satta bhikkhavo;
ਰਾਗਦੋਸਪਰਿਕ੍ਖੀਣਾ, ਤਿਣ੍ਣਾ ਲੋਕੇ વਿਸਤ੍ਤਿਕਂ॥
Rāgadosaparikkhīṇā, tiṇṇā loke visattikaṃ.
ਉਪਕੋ ਪਲਗਣ੍ਡੋ ਚ, ਪੁਕ੍ਕੁਸਾਤਿ ਚ ਤੇ ਤਯੋ।
Upako palagaṇḍo ca, pukkusāti ca te tayo;
ਭਦ੍ਦਿਯੋ ਖਣ੍ਡਦੇવੋ ਚ, ਬਹੁਰਗ੍ਗਿ ਚ ਸਙ੍ਗਿਯੋ।
Bhaddiyo khaṇḍadevo ca, bahuraggi ca saṅgiyo;
ਤੇ ਹਿਤ੍વਾ ਮਾਨੁਸਂ ਦੇਹਂ, ਦਿਬ੍ਬਯੋਗਂ ਉਪਜ੍ਝਗੁ’’ਨ੍ਤਿ॥ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੦੫)।
Te hitvā mānusaṃ dehaṃ, dibbayogaṃ upajjhagu’’nti. (saṃ. ni. 1.105);
੨੮੬. ਸਣ੍ਠਪੇਸੁਨ੍ਤਿ ਕਤਿਕਂ ਅਕਂਸੁ। ਬਾਹੁਲ੍ਲਿਕੋਤਿ ਚੀવਰਬਾਹੁਲ੍ਲਾਦੀਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ। ਪਧਾਨવਿਬ੍ਭਨ੍ਤੋਤਿ ਪਧਾਨਤੋ વਿਬ੍ਭਨ੍ਤੋ ਭਟ੍ਠੋ ਪਰਿਹੀਨੋ। ਆવਤ੍ਤੋ ਬਾਹੁਲ੍ਲਾਯਾਤਿ ਚੀવਰਾਦੀਨਂ ਬਹੁਲਭਾવਤ੍ਥਾਯ ਆવਤ੍ਤੋ। ਅਪਿਚ ਖੋ ਆਸਨਂ ਠਪੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਪਿਚ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸ ਉਚ੍ਚਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਸਨਮਤ੍ਤਂ ਠਪੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ વਦਿਂਸੁ। ਨਾਸਕ੍ਖਿਂਸੂਤਿ ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਭਾવੇਨ ਬੁਦ੍ਧਤੇਜਸਾ ਅਭਿਭੂਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਤਿਕਾਯ ਠਾਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿਂਸੁ। ਨਾਮੇਨ ਚ ਆવੁਸੋવਾਦੇਨ ਚ ਸਮੁਦਾਚਰਨ੍ਤੀਤਿ ਗੋਤਮਾਤਿ, ਆવੁਸੋਤਿ ਚ વਦਨ੍ਤਿ। ਆવੁਸੋ ਗੋਤਮ, ਮਯਂ ਉਰੁવੇਲਾਯਂ ਪਧਾਨਕਾਲੇ ਤੁਯ੍ਹਂ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਂ ਗਹੇਤ੍વਾ વਿਚਰਿਮ੍ਹਾ, ਮੁਖੋਦਕਂ ਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਂ ਅਦਮ੍ਹਾ, વੁਤ੍ਥਪਰਿવੇਣਂ ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਿਮ੍ਹਾ, ਪਚ੍ਛਾ ਕੋ ਤੇ વਤ੍ਤਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਮਕਾਸਿ, ਕਚ੍ਚਿ ਅਮ੍ਹੇਸੁ ਪਕ੍ਕਨ੍ਤੇਸੁ ਨ ਚਿਨ੍ਤਯਿਤ੍ਥਾਤਿ ਏવਰੂਪਿਂ ਕਥਂ ਕਥੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਇਰਿਯਾਯਾਤਿ ਦੁਕ੍ਕਰਇਰਿਯਾਯ। ਪਟਿਪਦਾਯਾਤਿ ਦੁਕ੍ਕਰਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ। ਦੁਕ੍ਕਰਕਾਰਿਕਾਯਾਤਿ ਪਸਤਪਸਤ-ਮੁਗ੍ਗਯੂਸਾਦਿਆਹਰਕਰਣਾਦਿਨਾ ਦੁਕ੍ਕਰਕਰਣੇਨ। ਅਭਿਜਾਨਾਥ ਮੇ ਨੋਤਿ ਅਭਿਜਾਨਾਥ ਨੁ ਮਮ। ਏવਰੂਪਂ ਪਭਾવਿਤਮੇਤਨ੍ਤਿ ਏਤਂ ਏવਰੂਪਂ વਾਕ੍ਯਭੇਦਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਪਿ ਨੁ ਅਹਂ ਉਰੁવੇਲਾਯ ਪਧਾਨੇ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਨਤ੍ਥਂ ਅਨੁਕ੍ਕਣ੍ਠਨਤ੍ਥਂ ਰਤ੍ਤਿਂ વਾ ਦਿવਾ વਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ, – ‘‘ਆવੁਸੋ, ਮਾ વਿਤਕ੍ਕਯਿਤ੍ਥ, ਮਯ੍ਹਂ ਓਭਾਸੋ વਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ વਾ ਪਞ੍ਞਾਯਤੀ’’ਤਿ ਏવਰੂਪਂ ਕਞ੍ਚਿ વਚਨਭੇਦਂ ਅਕਾਸਿਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਤੇ ਏਕਪਦੇਨੇવ ਸਤਿਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਗਾਰવਾ, ‘‘ਹਨ੍ਦ ਅਦ੍ਧਾ ਏਸ ਬੁਦ੍ਧੋ ਜਾਤੋ’’ਤਿ ਸਦ੍ਦਹਿਤ੍વਾ ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇਤਿ ਆਹਂਸੁ। ਅਸਕ੍ਖਿਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਞ੍ਚવਗ੍ਗਿਯੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤੁਨ੍ਤਿ ਅਹਂ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਞ੍ਚવਗ੍ਗਿਯੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਅਹਨ੍ਤਿ ਜਾਨਾਪੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਖਿਂ। ਤਦਾ ਪਨ ਭਗવਾ ਉਪੋਸਥਦਿવਸੇਯੇવ ਆਗਚ੍ਛਿ। ਅਤ੍ਤਨੋ ਬੁਦ੍ਧਭਾવਂ ਜਾਨਾਪੇਤ੍વਾ ਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞਤ੍ਥੇਰਂ ਕਾਯਸਕ੍ਖਿਂ ਕਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਪ੍ਪવਤ੍ਤਨਸੁਤ੍ਤਂ ਕਥੇਸਿ। ਸੁਤ੍ਤਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਥੇਰੋ ਅਟ੍ਠਾਰਸਹਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਕੋਟੀਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਸਿ। ਸੂਰਿਯੇ ਧਰਮਾਨੇਯੇવ ਦੇਸਨਾ ਨਿਟ੍ਠਾਸਿ। ਭਗવਾ ਤਤ੍ਥੇવ વਸ੍ਸਂ ਉਪਗਚ੍ਛਿ।
286.Saṇṭhapesunti katikaṃ akaṃsu. Bāhullikoti cīvarabāhullādīnaṃ atthāya paṭipanno. Padhānavibbhantoti padhānato vibbhanto bhaṭṭho parihīno. Āvatto bāhullāyāti cīvarādīnaṃ bahulabhāvatthāya āvatto. Apica kho āsanaṃ ṭhapetabbanti apica kho panassa uccakule nibbattassa āsanamattaṃ ṭhapetabbanti vadiṃsu. Nāsakkhiṃsūti buddhānubhāvena buddhatejasā abhibhūtā attano katikāya ṭhātuṃ nāsakkhiṃsu. Nāmena ca āvusovādena ca samudācarantīti gotamāti, āvusoti ca vadanti. Āvuso gotama, mayaṃ uruvelāyaṃ padhānakāle tuyhaṃ pattacīvaraṃ gahetvā vicarimhā, mukhodakaṃ dantakaṭṭhaṃ adamhā, vutthapariveṇaṃ sammajjimhā, pacchā ko te vattappaṭipattimakāsi, kacci amhesu pakkantesu na cintayitthāti evarūpiṃ kathaṃ kathentīti attho. Iriyāyāti dukkarairiyāya. Paṭipadāyāti dukkarapaṭipattiyā. Dukkarakārikāyāti pasatapasata-muggayūsādiāharakaraṇādinā dukkarakaraṇena. Abhijānātha me noti abhijānātha nu mama. Evarūpaṃ pabhāvitametanti etaṃ evarūpaṃ vākyabhedanti attho. Api nu ahaṃ uruvelāya padhāne tumhākaṃ saṅgaṇhanatthaṃ anukkaṇṭhanatthaṃ rattiṃ vā divā vā āgantvā, – ‘‘āvuso, mā vitakkayittha, mayhaṃ obhāso vā nimittaṃ vā paññāyatī’’ti evarūpaṃ kañci vacanabhedaṃ akāsinti adhippāyo. Te ekapadeneva satiṃ labhitvā uppannagāravā, ‘‘handa addhā esa buddho jāto’’ti saddahitvā no hetaṃ, bhanteti āhaṃsu. Asakkhiṃ kho ahaṃ, bhikkhave, pañcavaggiye bhikkhū saññāpetunti ahaṃ , bhikkhave, pañcavaggiye bhikkhū buddho ahanti jānāpetuṃ asakkhiṃ. Tadā pana bhagavā uposathadivaseyeva āgacchi. Attano buddhabhāvaṃ jānāpetvā koṇḍaññattheraṃ kāyasakkhiṃ katvā dhammacakkappavattanasuttaṃ kathesi. Suttapariyosāne thero aṭṭhārasahi brahmakoṭīhi saddhiṃ sotāpattiphale patiṭṭhāsi. Sūriye dharamāneyeva desanā niṭṭhāsi. Bhagavā tattheva vassaṃ upagacchi.
ਦ੍વੇਪਿ ਸੁਦਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਓવਦਾਮੀਤਿਆਦਿ ਪਾਟਿਪਦਦਿવਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਤ੍ਥਾਯਪਿ ਗਾਮਂ ਅਪ੍ਪવਿਸਨਦੀਪਨਤ੍ਥਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਤੇਸਞ੍ਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਮਲવਿਸੋਧਨਤ੍ਥਂ ਭਗવਾ ਅਨ੍ਤੋવਿਹਾਰੇਯੇવ ਅਹੋਸਿ। ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਮਲੇ ਤੇਪਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗવਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਭਗવਾਪਿ ਤੇਸਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਮਲਂ વਿਨੋਦੇਤਿ। ਅਥ ਨੇਸਂ ਭਗવਤਾ ਏવਂ ਨੀਹਟਭਤ੍ਤੇਨ ਓવਦਿਯਮਾਨਾਨਂ વਪ੍ਪਤ੍ਥੇਰੋ ਪਾਟਿਪਦਦਿવਸੇ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋ ਅਹੋਸਿ। ਭਦ੍ਦਿਯਤ੍ਥੇਰੋ ਦੁਤਿਯਾਯਂ, ਮਹਾਨਾਮਤ੍ਥੇਰੋ ਤਤਿਯਾਯਂ, ਅਸ੍ਸਜਿਤ੍ਥੇਰੋ ਚਤੁਤ੍ਥਿਯਂ। ਪਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਨ ਪਞ੍ਚਮਿਯਂ ਸਬ੍ਬੇવ ਤੇ ਏਕਤੋ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇਤ੍વਾ ਅਨਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਸੁਤ੍ਤਂ ਕਥੇਸਿ, ਸੁਤ੍ਤਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿਂਸੁ। ਤੇਨਾਹ – ‘‘ਅਥ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਞ੍ਚવਗ੍ਗਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਮਯਾ ਏવਂ ਓવਦਿਯਮਾਨਾ…ਪੇ॰… ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਅਜ੍ਝਗਮਂਸੁ…ਪੇ॰… ਨਤ੍ਥਿ ਦਾਨਿ ਪੁਨਬ੍ਭવੋ’’ਤਿ। ਏਤ੍ਤਕਂ ਕਥਾਮਗ੍ਗਂ ਭਗવਾ ਯਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅવਚ – ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇਪਿ ਮਮਞ੍ਚੇવ ਪਞ੍ਚવਗ੍ਗਿਯਾਨਞ੍ਚ ਮਗ੍ਗਂ ਆਰੁਲ਼੍ਹਾ, ਅਰਿਯਪਰਿਯੇਸਨਾ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਪਰਿਯੇਸਨਾ’’ਤਿ ਇਮਂ ਏਕਮੇવ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹਰਿ।
Dvepi sudaṃ, bhikkhave, bhikkhū ovadāmītiādi pāṭipadadivasato paṭṭhāya piṇḍapātatthāyapi gāmaṃ appavisanadīpanatthaṃ vuttaṃ. Tesañhi bhikkhūnaṃ kammaṭṭhānesu uppannamalavisodhanatthaṃ bhagavā antovihāreyeva ahosi. Uppanne uppanne kammaṭṭhānamale tepi bhikkhū bhagavato santikaṃ gantvā pucchanti. Bhagavāpi tesaṃ nisinnaṭṭhānaṃ gantvā malaṃ vinodeti. Atha nesaṃ bhagavatā evaṃ nīhaṭabhattena ovadiyamānānaṃ vappatthero pāṭipadadivase sotāpanno ahosi. Bhaddiyatthero dutiyāyaṃ, mahānāmatthero tatiyāyaṃ, assajitthero catutthiyaṃ. Pakkhassa pana pañcamiyaṃ sabbeva te ekato sannipātetvā anattalakkhaṇasuttaṃ kathesi, suttapariyosāne sabbepi arahattaphale patiṭṭhahiṃsu. Tenāha – ‘‘atha kho, bhikkhave, pañcavaggiyā bhikkhū mayā evaṃ ovadiyamānā…pe… anuttaraṃ yogakkhemaṃ nibbānaṃ ajjhagamaṃsu…pe… natthi dāni punabbhavo’’ti. Ettakaṃ kathāmaggaṃ bhagavā yaṃ pubbe avaca – ‘‘tumhepi mamañceva pañcavaggiyānañca maggaṃ āruḷhā, ariyapariyesanā tumhākaṃ pariyesanā’’ti imaṃ ekameva anusandhiṃ dassento āhari.
੨੮੭. ਇਦਾਨਿ ਯਸ੍ਮਾ ਨ ਅਗਾਰਿਯਾਨਂਯੇવ ਪਞ੍ਚਕਾਮਗੁਣਪਰਿਯੇਸਨਾ ਹੋਤਿ, ਅਨਗਾਰਿਯਾਨਮ੍ਪਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਚ੍ਚਯੇ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਚਕਾਮਗੁਣવਸੇਨ ਅਨਰਿਯਪਰਿਯੇਸਨਾ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਪਞ੍ਚਿਮੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕਾਮਗੁਣਾਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਨવਰਤ੍ਤੇਸੁ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਾਦੀਸੁ ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰੂਪਾਤਿਆਦਯੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਕਾਮਗੁਣਾ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ। ਰਸੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ਪਰਿਭੋਗਰਸੋ ਹੋਤਿ। ਮਨੁਞ੍ਞੇ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੇ ਭੇਸਜ੍ਜੇ ਚ ਪਞ੍ਚਪਿ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ। ਸੇਨਾਸਨਮ੍ਹਿ ਚੀવਰੇ વਿਯ ਚਤ੍ਤਾਰੋ। ਰਸੋ ਪਨ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਪਰਿਭੋਗਰਸੋવ। ਯੇ ਹਿ ਕੇਚਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਆਰਭਿ? ਏવਂ ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣੇ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਯੇ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯੁਂ, ‘‘ਪਬ੍ਬਜਿਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਨਰਿਯਪਰਿਯੇਸਨਾ ਨਾਮ ਕੁਤੋ, ਅਰਿਯਪਰਿਯੇਸਨਾવ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਪਟਿਸੇਧਨਤ੍ਥਾਯ ‘‘ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨਮ੍ਪਿ ਚਤੂਸੁ ਪਚ੍ਚਯੇਸੁ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣਪਰਿਭੋਗੋ ਅਨਰਿਯਪਰਿਯੇਸਨਾ ਏવਾ’’ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਇਮਂ ਦੇਸਨਂ ਆਰਭਿ। ਤਤ੍ਥ ਗਧਿਤਾਤਿ ਤਣ੍ਹਾਗੇਧੇਨ ਗਧਿਤਾ। ਮੁਚ੍ਛਿਤਾਤਿ ਤਣ੍ਹਾਮੁਚ੍ਛਾਯ ਮੁਚ੍ਛਿਤਾ । ਅਜ੍ਝੋਪਨ੍ਨਾਤਿ ਤਣ੍ਹਾਯ ਅਜ੍ਝੋਗਾਲ਼੍ਹਾ। ਅਨਾਦੀਨવਦਸ੍ਸਾવਿਨੋਤਿ ਆਦੀਨવਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾ। ਅਨਿਸ੍ਸਰਣਪਞ੍ਞਾਤਿ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣਞਾਣਂ। ਤੇ ਤੇਨ વਿਰਹਿਤਾ।
287. Idāni yasmā na agāriyānaṃyeva pañcakāmaguṇapariyesanā hoti, anagāriyānampi cattāro paccaye appaccavekkhitvā paribhuñjantānaṃ pañcakāmaguṇavasena anariyapariyesanā hoti, tasmā taṃ dassetuṃ pañcime, bhikkhave, kāmaguṇātiādimāha. Tattha navarattesu pattacīvarādīsu cakkhuviññeyyā rūpātiādayo cattāro kāmaguṇā labbhanti. Raso panettha paribhogaraso hoti. Manuññe piṇḍapāte bhesajje ca pañcapi labbhanti. Senāsanamhi cīvare viya cattāro. Raso pana etthāpi paribhogarasova. Ye hi keci, bhikkhaveti kasmā ārabhi? Evaṃ pañca kāmaguṇe dassetvā idāni ye evaṃ vadeyyuṃ, ‘‘pabbajitakālato paṭṭhāya anariyapariyesanā nāma kuto, ariyapariyesanāva pabbajitāna’’nti, tesaṃ paṭisedhanatthāya ‘‘pabbajitānampi catūsu paccayesu appaccavekkhaṇaparibhogo anariyapariyesanā evā’’ti dassetuṃ imaṃ desanaṃ ārabhi. Tattha gadhitāti taṇhāgedhena gadhitā. Mucchitāti taṇhāmucchāya mucchitā . Ajjhopannāti taṇhāya ajjhogāḷhā. Anādīnavadassāvinoti ādīnavaṃ apassantā. Anissaraṇapaññāti nissaraṇaṃ vuccati paccavekkhaṇañāṇaṃ. Te tena virahitā.
ਇਦਾਨਿ ਤਸ੍ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਾਧਕਂ ਉਪਮਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਰੇવਂ ਓਪਮ੍ਮਸਂਸਨ੍ਦਨਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ – ਆਰਞ੍ਞਕਮਗੋ વਿਯ ਹਿ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ, ਲੁਦ੍ਦਕੇਨ ਅਰਞ੍ਞੇ ਠਪਿਤਪਾਸੋ વਿਯ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਚ੍ਚਯਾ, ਤਸ੍ਸ ਲੁਦ੍ਦਸ੍ਸ ਪਾਸਰਾਸਿਂ ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਰਿਤ੍વਾ ਸਯਨਕਾਲੋ વਿਯ ਤੇਸਂ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਚ੍ਚਯੇ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਪਰਿਭੋਗਕਾਲੋ। ਲੁਦ੍ਦਕੇ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਮਗਸ੍ਸ ਯੇਨ ਕਾਮਂ ਅਗਮਨਕਾਲੋ વਿਯ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਮਾਰਸ੍ਸ ਯਥਾਕਾਮਕਰਣੀਯਕਾਲੋ, ਮਾਰવਸਂ ਉਪਗਤਭਾવੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਮਗਸ੍ਸ ਪਨ ਅਬਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪਾਸਰਾਸਿਂ ਅਧਿਸਯਿਤਕਾਲੋ વਿਯ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਚਤੂਸੁ ਪਚ੍ਚਯੇਸੁ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣਪਰਿਭੋਗੋ, ਲੁਦ੍ਦਕੇ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਮਗਸ੍ਸ ਯੇਨ ਕਾਮਂ ਗਮਨਂ વਿਯ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਮਾਰવਸਂ ਅਨੁਪਗਮਨਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। વਿਸ੍ਸਤ੍ਥੋਤਿ ਨਿਬ੍ਭਯੋ ਨਿਰਾਸਙ੍ਕੋ। ਸੇਸਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥਮੇવਾਤਿ।
Idāni tassatthassa sādhakaṃ upamaṃ dassento seyyathāpi, bhikkhavetiādimāha. Tatrevaṃ opammasaṃsandanaṃ veditabbaṃ – āraññakamago viya hi samaṇabrāhmaṇā, luddakena araññe ṭhapitapāso viya cattāro paccayā, tassa luddassa pāsarāsiṃ ajjhottharitvā sayanakālo viya tesaṃ cattāro paccaye appaccavekkhitvā paribhogakālo. Luddake āgacchante magassa yena kāmaṃ agamanakālo viya samaṇabrāhmaṇānaṃ mārassa yathākāmakaraṇīyakālo, māravasaṃ upagatabhāvoti attho. Magassa pana abaddhassa pāsarāsiṃ adhisayitakālo viya samaṇabrāhmaṇānaṃ catūsu paccayesu paccavekkhaṇaparibhogo, luddake āgacchante magassa yena kāmaṃ gamanaṃ viya samaṇabrāhmaṇānaṃ māravasaṃ anupagamanaṃ veditabbaṃ. Vissatthoti nibbhayo nirāsaṅko. Sesaṃ sabbattha uttānatthamevāti.
ਪਪਞ੍ਚਸੂਦਨਿਯਾ ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯਟ੍ਠਕਥਾਯ
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
ਪਾਸਰਾਸਿਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Pāsarāsisuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
ਅਰਿਯਪਰਿਯੇਸਨਾਤਿਪਿ ਏਤਸ੍ਸੇવ ਨਾਮਂ।
Ariyapariyesanātipi etasseva nāmaṃ.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ • Majjhimanikāya / ੬. ਪਾਸਰਾਸਿਸੁਤ੍ਤਂ • 6. Pāsarāsisuttaṃ
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ੬. ਪਾਸਰਾਸਿਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 6. Pāsarāsisuttavaṇṇanā
