| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / धम्मसङ्गणी-अनुटीका • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā |
पस्सद्धादियुगलवण्णना
Passaddhādiyugalavaṇṇanā
समन्ति सम्मा। चेतियवन्दनादिअत्थन्ति चेतियवन्दनादिहेतु। समथचतुसच्चकम्मट्ठानवसेन तब्भेदवसेन च सब्बकम्मट्ठानभावनाभियुत्तानं मुदुमज्झिमतिक्खिन्द्रियतादिभेदवसेन सब्बयोगीनं चित्तस्स लीनुद्धच्चादिकालवसेन सब्बदा हिताहितधम्मूपलक्खणभावतो यथासभावं पटिवेधभावतो च सतिसम्पजञ्ञानं पारिबन्धकहरणभावनावड्ढनानि अविसेसतो दट्ठब्बानि। यथा अप्पनाकोसल्लेन विना समथो समथमन्तरेन यथाभूतावबोधो च नत्थीति नानाक्खणिका समाधिपञ्ञा अञ्ञमञ्ञस्स विसेसकारणं, एवं पटिवेधे एकक्खणिकापीति दस्सेन्तो आह ‘‘अञ्ञमञ्ञं निमित्तभावेना’’ति। पञ्ञाय हि सातिसयं अवभासियमाने विसये समाधि एकत्तवसेन अप्पेतुं सक्कोति, समाधिम्हि च मज्झिमं समथनिमित्तं पटिपन्ने पञ्ञा आरम्मणेसु विसदा वहतीति। समं पवत्ताति अञ्ञमञ्ञानतिवत्तनेन समं अविसमं एकरसभावेन पवत्ता। अञ्ञमञ्ञसहायभावूपगमनेन योगिनो मनोरथधुराकड्ढने रथधुराकड्ढने विय आजानेय्ययुगो युगलको हुत्वा अञ्ञमञ्ञानतिवत्तमानेन नद्धा बद्धा वियाति वा युगनद्धा। अधिचित्तमनुयुत्तेहि वीरियसमाधयो समं योजेतब्बाति इमस्स विसेसस्स दस्सनत्थं पुब्बे गहितापि ते पुन गहिताति दस्सेतुं वीरियसमाधियोजनत्थायाति अट्ठकथायं वुत्तं। तं पन समाधिवीरिययोगस्स विभावनं होतीति ‘‘योगवचनत्थायाति अत्थो’’ति आह।
Samanti sammā. Cetiyavandanādiatthanti cetiyavandanādihetu. Samathacatusaccakammaṭṭhānavasena tabbhedavasena ca sabbakammaṭṭhānabhāvanābhiyuttānaṃ mudumajjhimatikkhindriyatādibhedavasena sabbayogīnaṃ cittassa līnuddhaccādikālavasena sabbadā hitāhitadhammūpalakkhaṇabhāvato yathāsabhāvaṃ paṭivedhabhāvato ca satisampajaññānaṃ pāribandhakaharaṇabhāvanāvaḍḍhanāni avisesato daṭṭhabbāni. Yathā appanākosallena vinā samatho samathamantarena yathābhūtāvabodho ca natthīti nānākkhaṇikā samādhipaññā aññamaññassa visesakāraṇaṃ, evaṃ paṭivedhe ekakkhaṇikāpīti dassento āha ‘‘aññamaññaṃ nimittabhāvenā’’ti. Paññāya hi sātisayaṃ avabhāsiyamāne visaye samādhi ekattavasena appetuṃ sakkoti, samādhimhi ca majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipanne paññā ārammaṇesu visadā vahatīti. Samaṃ pavattāti aññamaññānativattanena samaṃ avisamaṃ ekarasabhāvena pavattā. Aññamaññasahāyabhāvūpagamanena yogino manorathadhurākaḍḍhane rathadhurākaḍḍhane viya ājāneyyayugo yugalako hutvā aññamaññānativattamānena naddhā baddhā viyāti vā yuganaddhā. Adhicittamanuyuttehi vīriyasamādhayo samaṃ yojetabbāti imassa visesassa dassanatthaṃ pubbe gahitāpi te puna gahitāti dassetuṃ vīriyasamādhiyojanatthāyāti aṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ. Taṃ pana samādhivīriyayogassa vibhāvanaṃ hotīti ‘‘yogavacanatthāyāti attho’’ti āha.
Related texts:
टीका • Tīkā / अभिधम्मपिटक (टीका) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / धम्मसङ्गणी-मूलटीका • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / पस्सद्धादियुगलवण्णना • Passaddhādiyugalavaṇṇanā
