| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ธมฺมสงฺคณิ-อฎฺฐกถา • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā |
ปสฺสทฺธาทิยุคลวณฺณนา
Passaddhādiyugalavaṇṇanā
กายสฺส ปสฺสมฺภนํ กายปสฺสทฺธิฯ จิตฺตสฺส ปสฺสมฺภนํ จิตฺตปสฺสทฺธิฯ กาโยติ เจตฺถ เวทนาทโย ตโย ขนฺธาฯ อุโภปิ ปเนตา เอกโต กตฺวา กายจิตฺตทรถวูปสมลกฺขณา กายจิตฺตปสฺสทฺธิโย, กายจิตฺตทรถนิมฺมทฺทนรสา, กายจิตฺตานํ อปริปฺผนฺทสีติภาวปจฺจุปฎฺฐานา, กายจิตฺตปทฎฺฐานาฯ กายจิตฺตานํ อวูปสมกรอุทฺธจฺจาทิกิเลสปฎิปกฺขภูตาติ ทฎฺฐพฺพาฯ
Kāyassa passambhanaṃ kāyapassaddhi. Cittassa passambhanaṃ cittapassaddhi. Kāyoti cettha vedanādayo tayo khandhā. Ubhopi panetā ekato katvā kāyacittadarathavūpasamalakkhaṇā kāyacittapassaddhiyo, kāyacittadarathanimmaddanarasā, kāyacittānaṃ aparipphandasītibhāvapaccupaṭṭhānā, kāyacittapadaṭṭhānā. Kāyacittānaṃ avūpasamakarauddhaccādikilesapaṭipakkhabhūtāti daṭṭhabbā.
กายสฺส ลหุภาโว กายลหุตาฯ จิตฺตสฺส ลหุภาโว จิตฺตลหุตาฯ ตา กายจิตฺตครุภาววูปสมลกฺขณา, กายจิตฺตครุภาวนิมฺมทฺทนรสา, กายจิตฺตานํ อทนฺธตาปจฺจุปฎฺฐานา, กายจิตฺตปทฎฺฐานาฯ กายจิตฺตานํ ครุภาวกรถินมิทฺธาทิกิเลสปฎิปกฺขภูตาติ ทฎฺฐพฺพาฯ
Kāyassa lahubhāvo kāyalahutā. Cittassa lahubhāvo cittalahutā. Tā kāyacittagarubhāvavūpasamalakkhaṇā, kāyacittagarubhāvanimmaddanarasā, kāyacittānaṃ adandhatāpaccupaṭṭhānā, kāyacittapadaṭṭhānā. Kāyacittānaṃ garubhāvakarathinamiddhādikilesapaṭipakkhabhūtāti daṭṭhabbā.
กายสฺส มุทุภาโว กายมุทุตาฯ จิตฺตสฺส มุทุภาโว จิตฺตมุทุตาฯ ตา กายจิตฺตถทฺธภาววูปสมลกฺขณา, กายจิตฺตถทฺธภาวนิมฺมทฺทนรสา, อปฺปฎิฆาตปจฺจุปฎฺฐานา, กายจิตฺตปทฎฺฐานาฯ กายจิตฺตานํ ถทฺธภาวกรทิฎฺฐิมานาทิกิเลสปฎิปกฺขภูตาติ ทฎฺฐพฺพาฯ
Kāyassa mudubhāvo kāyamudutā. Cittassa mudubhāvo cittamudutā. Tā kāyacittathaddhabhāvavūpasamalakkhaṇā, kāyacittathaddhabhāvanimmaddanarasā, appaṭighātapaccupaṭṭhānā, kāyacittapadaṭṭhānā. Kāyacittānaṃ thaddhabhāvakaradiṭṭhimānādikilesapaṭipakkhabhūtāti daṭṭhabbā.
กายสฺส กมฺมญฺญภาโว กายกมฺมญฺญตาฯ จิตฺตสฺส กมฺมญฺญภาโว จิตฺตกมฺมญฺญตาฯ ตา กายจิตฺตอกมฺมญฺญภาววูปสมลกฺขณา, กายจิตฺตานํ อกมฺมญฺญภาวนิมฺมทฺทนรสา, กายจิตฺตานํ อารมฺมณกรณสมฺปตฺติปจฺจุปฎฺฐานา, กายจิตฺตปทฎฺฐานาฯ กายจิตฺตานํ อกมฺมญฺญภาวกราวเสสนีวรณปฎิปกฺขภูตาติ ทฎฺฐพฺพาฯ ตา ปสาทนียวตฺถูสุ ปสาทาวหา, หิตกิริยาสุ วินิโยคเกฺขมภาวาวหา สุวณฺณวิสุทฺธิ วิยาติ ทฎฺฐพฺพาฯ
Kāyassa kammaññabhāvo kāyakammaññatā. Cittassa kammaññabhāvo cittakammaññatā. Tā kāyacittaakammaññabhāvavūpasamalakkhaṇā, kāyacittānaṃ akammaññabhāvanimmaddanarasā, kāyacittānaṃ ārammaṇakaraṇasampattipaccupaṭṭhānā, kāyacittapadaṭṭhānā. Kāyacittānaṃ akammaññabhāvakarāvasesanīvaraṇapaṭipakkhabhūtāti daṭṭhabbā. Tā pasādanīyavatthūsu pasādāvahā, hitakiriyāsu viniyogakkhemabhāvāvahā suvaṇṇavisuddhi viyāti daṭṭhabbā.
กายสฺส ปาคุญฺญภาโว กายปาคุญฺญตาฯ จิตฺตสฺส ปาคุญฺญภาโว จิตฺตปาคุญฺญตาฯ ตา กายจิตฺตานํ อเคลญฺญภาวลกฺขณา, กายจิตฺตเคลญฺญนิมฺมทฺทนรสา, นิราทีนวปจฺจุปฎฺฐานา, กายจิตฺตปทฎฺฐานาฯ กายจิตฺตเคลญฺญกรอสฺสทฺธิยาทิกิเลสปฎิปกฺขภูตาติ ทฎฺฐพฺพาฯ
Kāyassa pāguññabhāvo kāyapāguññatā. Cittassa pāguññabhāvo cittapāguññatā. Tā kāyacittānaṃ agelaññabhāvalakkhaṇā, kāyacittagelaññanimmaddanarasā, nirādīnavapaccupaṭṭhānā, kāyacittapadaṭṭhānā. Kāyacittagelaññakaraassaddhiyādikilesapaṭipakkhabhūtāti daṭṭhabbā.
กายสฺส อุชุกภาโว กายุชุกตาฯ จิตฺตสฺส อุชุกภาโว จิตฺตุชุกตาฯ ตา กายจิตฺตานํ อชฺชวลกฺขณา, กายจิตฺตกุฎิลภาวนิมฺมทฺทนรสา, อชิมฺหตาปจฺจุปฎฺฐานา, กายจิตฺตปทฎฺฐานาฯ กายจิตฺตานํ กุฎิลภาวกรมายาสาเฐยฺยาทิกิเลสปฎิปกฺขภูตาติ ทฎฺฐพฺพาฯ
Kāyassa ujukabhāvo kāyujukatā. Cittassa ujukabhāvo cittujukatā. Tā kāyacittānaṃ ajjavalakkhaṇā, kāyacittakuṭilabhāvanimmaddanarasā, ajimhatāpaccupaṭṭhānā, kāyacittapadaṭṭhānā. Kāyacittānaṃ kuṭilabhāvakaramāyāsāṭheyyādikilesapaṭipakkhabhūtāti daṭṭhabbā.
สรตีติ สติฯ สมฺปชานาตีติ สมฺปชญฺญํ; สมนฺตโต ปกาเรหิ ชานาตีติ อโตฺถฯ สาตฺถกสมฺปชญฺญํ สปฺปายสมฺปชญฺญํ โคจรสมฺปชญฺญํ อสโมฺมหสมฺปชญฺญนฺติ อิเมสํ จตุนฺนํ ปนสฺส วเสน เภโท เวทิตโพฺพฯ ลกฺขณาทีนิ จ เตสํ สตินฺทฺริยปญฺญินฺทฺริเยสุ วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพานิฯ อิติ เหฎฺฐา วุตฺตเมเวตํ ธมฺมทฺวยํ ปุน อิมสฺมิํ ฐาเน อุปการวเสน คหิตํฯ
Saratīti sati. Sampajānātīti sampajaññaṃ; samantato pakārehi jānātīti attho. Sātthakasampajaññaṃ sappāyasampajaññaṃ gocarasampajaññaṃ asammohasampajaññanti imesaṃ catunnaṃ panassa vasena bhedo veditabbo. Lakkhaṇādīni ca tesaṃ satindriyapaññindriyesu vuttanayeneva veditabbāni. Iti heṭṭhā vuttamevetaṃ dhammadvayaṃ puna imasmiṃ ṭhāne upakāravasena gahitaṃ.
กามจฺฉนฺทาทโย ปจฺจนีกธเมฺม สเมตีติ สมโถฯ อนิจฺจาทิวเสน วิวิเธหิ อากาเรหิ ธเมฺม ปสฺสตีติ วิปสฺสนาฯ ปญฺญาเวสา อตฺถโตฯ อิเมสมฺปิ ทฺวินฺนํ ลกฺขณาทีนิ เหฎฺฐา วุตฺตาเนวฯ อิธ ปเนเต ยุคนทฺธวเสน คหิตาฯ
Kāmacchandādayo paccanīkadhamme sametīti samatho. Aniccādivasena vividhehi ākārehi dhamme passatīti vipassanā. Paññāvesā atthato. Imesampi dvinnaṃ lakkhaṇādīni heṭṭhā vuttāneva. Idha panete yuganaddhavasena gahitā.
สหชาตธเมฺม ปคฺคณฺหาตีติ ปคฺคาโหฯ อุทฺธจฺจสงฺขาตสฺส วิเกฺขปสฺส ปฎิปกฺขภาวโต น วิเกฺขโปติ อวิเกฺขโปฯ เอเตสมฺปิ ลกฺขณาทีนิ เหฎฺฐา วุตฺตาเนวฯ อิธ ปเนตํ ทฺวยํ วีริยสมาธิโยชนตฺถาย คหิตนฺติ เวทิตพฺพํฯ
Sahajātadhamme paggaṇhātīti paggāho. Uddhaccasaṅkhātassa vikkhepassa paṭipakkhabhāvato na vikkhepoti avikkhepo. Etesampi lakkhaṇādīni heṭṭhā vuttāneva. Idha panetaṃ dvayaṃ vīriyasamādhiyojanatthāya gahitanti veditabbaṃ.
