Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ധമ്മസങ്ഗണീ-അനുടീകാ • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā |
പസ്സദ്ധാദിയുഗലവണ്ണനാ
Passaddhādiyugalavaṇṇanā
സമന്തി സമ്മാ. ചേതിയവന്ദനാദിഅത്ഥന്തി ചേതിയവന്ദനാദിഹേതു. സമഥചതുസച്ചകമ്മട്ഠാനവസേന തബ്ഭേദവസേന ച സബ്ബകമ്മട്ഠാനഭാവനാഭിയുത്താനം മുദുമജ്ഝിമതിക്ഖിന്ദ്രിയതാദിഭേദവസേന സബ്ബയോഗീനം ചിത്തസ്സ ലീനുദ്ധച്ചാദികാലവസേന സബ്ബദാ ഹിതാഹിതധമ്മൂപലക്ഖണഭാവതോ യഥാസഭാവം പടിവേധഭാവതോ ച സതിസമ്പജഞ്ഞാനം പാരിബന്ധകഹരണഭാവനാവഡ്ഢനാനി അവിസേസതോ ദട്ഠബ്ബാനി. യഥാ അപ്പനാകോസല്ലേന വിനാ സമഥോ സമഥമന്തരേന യഥാഭൂതാവബോധോ ച നത്ഥീതി നാനാക്ഖണികാ സമാധിപഞ്ഞാ അഞ്ഞമഞ്ഞസ്സ വിസേസകാരണം, ഏവം പടിവേധേ ഏകക്ഖണികാപീതി ദസ്സേന്തോ ആഹ ‘‘അഞ്ഞമഞ്ഞം നിമിത്തഭാവേനാ’’തി. പഞ്ഞായ ഹി സാതിസയം അവഭാസിയമാനേ വിസയേ സമാധി ഏകത്തവസേന അപ്പേതും സക്കോതി, സമാധിമ്ഹി ച മജ്ഝിമം സമഥനിമിത്തം പടിപന്നേ പഞ്ഞാ ആരമ്മണേസു വിസദാ വഹതീതി. സമം പവത്താതി അഞ്ഞമഞ്ഞാനതിവത്തനേന സമം അവിസമം ഏകരസഭാവേന പവത്താ. അഞ്ഞമഞ്ഞസഹായഭാവൂപഗമനേന യോഗിനോ മനോരഥധുരാകഡ്ഢനേ രഥധുരാകഡ്ഢനേ വിയ ആജാനേയ്യയുഗോ യുഗലകോ ഹുത്വാ അഞ്ഞമഞ്ഞാനതിവത്തമാനേന നദ്ധാ ബദ്ധാ വിയാതി വാ യുഗനദ്ധാ. അധിചിത്തമനുയുത്തേഹി വീരിയസമാധയോ സമം യോജേതബ്ബാതി ഇമസ്സ വിസേസസ്സ ദസ്സനത്ഥം പുബ്ബേ ഗഹിതാപി തേ പുന ഗഹിതാതി ദസ്സേതും വീരിയസമാധിയോജനത്ഥായാതി അട്ഠകഥായം വുത്തം. തം പന സമാധിവീരിയയോഗസ്സ വിഭാവനം ഹോതീതി ‘‘യോഗവചനത്ഥായാതി അത്ഥോ’’തി ആഹ.
Samanti sammā. Cetiyavandanādiatthanti cetiyavandanādihetu. Samathacatusaccakammaṭṭhānavasena tabbhedavasena ca sabbakammaṭṭhānabhāvanābhiyuttānaṃ mudumajjhimatikkhindriyatādibhedavasena sabbayogīnaṃ cittassa līnuddhaccādikālavasena sabbadā hitāhitadhammūpalakkhaṇabhāvato yathāsabhāvaṃ paṭivedhabhāvato ca satisampajaññānaṃ pāribandhakaharaṇabhāvanāvaḍḍhanāni avisesato daṭṭhabbāni. Yathā appanākosallena vinā samatho samathamantarena yathābhūtāvabodho ca natthīti nānākkhaṇikā samādhipaññā aññamaññassa visesakāraṇaṃ, evaṃ paṭivedhe ekakkhaṇikāpīti dassento āha ‘‘aññamaññaṃ nimittabhāvenā’’ti. Paññāya hi sātisayaṃ avabhāsiyamāne visaye samādhi ekattavasena appetuṃ sakkoti, samādhimhi ca majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipanne paññā ārammaṇesu visadā vahatīti. Samaṃ pavattāti aññamaññānativattanena samaṃ avisamaṃ ekarasabhāvena pavattā. Aññamaññasahāyabhāvūpagamanena yogino manorathadhurākaḍḍhane rathadhurākaḍḍhane viya ājāneyyayugo yugalako hutvā aññamaññānativattamānena naddhā baddhā viyāti vā yuganaddhā. Adhicittamanuyuttehi vīriyasamādhayo samaṃ yojetabbāti imassa visesassa dassanatthaṃ pubbe gahitāpi te puna gahitāti dassetuṃ vīriyasamādhiyojanatthāyāti aṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ. Taṃ pana samādhivīriyayogassa vibhāvanaṃ hotīti ‘‘yogavacanatthāyāti attho’’ti āha.
Related texts:
ടീകാ • Tīkā / അഭിധമ്മപിടക (ടീകാ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ധമ്മസങ്ഗണീ-മൂലടീകാ • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / പസ്സദ്ധാദിയുഗലവണ്ണനാ • Passaddhādiyugalavaṇṇanā