| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಹಾನಿದ್ದೇಸಪಾಳಿ • Mahāniddesapāḷi |
೮. ಪಸೂರಸುತ್ತನಿದ್ದೇಸೋ
8. Pasūrasuttaniddeso
ಅಥ ಪಸೂರಸುತ್ತನಿದ್ದೇಸಂ ವಕ್ಖತಿ –
Atha pasūrasuttaniddesaṃ vakkhati –
೫೯.
59.
ಇಧೇವ ಸುದ್ಧಿಂ ಇತಿ ವಾದಯನ್ತಿ, ನಾಞ್ಞೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ವಿಸುದ್ಧಿಮಾಹು।
Idhevasuddhiṃ iti vādayanti, nāññesu dhammesu visuddhimāhu;
ಯಂ ನಿಸ್ಸಿತಾ ತತ್ಥ ಸುಭಂ ವದಾನಾ, ಪಚ್ಚೇಕಸಚ್ಚೇಸು ಪುಥೂ ನಿವಿಟ್ಠಾ॥
Yaṃ nissitā tattha subhaṃ vadānā, paccekasaccesu puthū niviṭṭhā.
ಇಧೇವ ಸುದ್ಧಿಂ ಇತಿ ವಾದಯನ್ತೀತಿ। ಇಧೇವ ಸುದ್ಧಿಂ ವಿಸುದ್ಧಿಂ ಪರಿಸುದ್ಧಿಂ ಮುತ್ತಿಂ ವಿಮುತ್ತಿಂ ಪರಿಮುತ್ತಿಂ ವದನ್ತಿ ಕಥೇನ್ತಿ ಭಣನ್ತಿ ದೀಪಯನ್ತಿ ವೋಹರನ್ತಿ। ‘‘ಸಸ್ಸತೋ ಲೋಕೋ, ಇದಮೇವ ಸಚ್ಚಂ ಮೋಘಮಞ್ಞ’’ನ್ತಿ ಸುದ್ಧಿಂ ವಿಸುದ್ಧಿಂ ಪರಿಸುದ್ಧಿಂ ಮುತ್ತಿಂ ವಿಮುತ್ತಿಂ ಪರಿಮುತ್ತಿಂ ವದನ್ತಿ ಕಥೇನ್ತಿ ಭಣನ್ತಿ ದೀಪಯನ್ತಿ ವೋಹರನ್ತಿ। ‘‘ಅಸಸ್ಸತೋ ಲೋಕೋ … ಅನ್ತವಾ ಲೋಕೋ… ಅನನ್ತವಾ ಲೋಕೋ… ತಂ ಜೀವಂ ತಂ ಸರೀರಂ… ಅಞ್ಞಂ ಜೀವಂ ಅಞ್ಞಂ ಸರೀರಂ… ಹೋತಿ ತಥಾಗತೋ ಪರಂ ಮರಣಾ… ನ ಹೋತಿ ತಥಾಗತೋ ಪರಂ ಮರಣಾ… ಹೋತಿ ಚ ನ ಚ ಹೋತಿ ತಥಾಗತೋ ಪರಂ ಮರಣಾ… ನೇವ ಹೋತಿ ನ ನ ಹೋತಿ ತಥಾಗತೋ ಪರಂ ಮರಣಾ, ಇದಮೇವ ಸಚ್ಚಂ ಮೋಘಮಞ್ಞ’’ನ್ತಿ ಸುದ್ಧಿಂ ವಿಸುದ್ಧಿಂ ಪರಿಸುದ್ಧಿಂ ಮುತ್ತಿಂ ವಿಮುತ್ತಿಂ ಪರಿಮುತ್ತಿಂ ವದನ್ತಿ ಕಥೇನ್ತಿ ಭಣನ್ತಿ ದೀಪಯನ್ತಿ ವೋಹರನ್ತೀತಿ – ಇಧೇವ ಸುದ್ಧಿಂ ಇತಿ ವಾದಯನ್ತಿ।
Idheva suddhiṃ iti vādayantīti. Idheva suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ vadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharanti. ‘‘Sassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’’nti suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ vadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharanti. ‘‘Asassato loko … antavā loko… anantavā loko… taṃ jīvaṃ taṃ sarīraṃ… aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīraṃ… hoti tathāgato paraṃ maraṇā… na hoti tathāgato paraṃ maraṇā… hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā… neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’’nti suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ vadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharantīti – idheva suddhiṃ iti vādayanti.
ನಾಞ್ಞೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ವಿಸುದ್ಧಿಮಾಹೂತಿ। ಅತ್ತನೋ ಸತ್ಥಾರಂ ಧಮ್ಮಕ್ಖಾನಂ ಗಣಂ ದಿಟ್ಠಿಂ ಪಟಿಪದಂ ಮಗ್ಗಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಸಬ್ಬೇ ಪರವಾದೇ ಖಿಪನ್ತಿ ಉಕ್ಖಿಪನ್ತಿ ಪರಿಕ್ಖಿಪನ್ತಿ। ‘‘ಸೋ ಸತ್ಥಾ ನ ಸಬ್ಬಞ್ಞೂ, ಧಮ್ಮೋ ನ ಸ್ವಾಕ್ಖಾತೋ , ಗಣೋ ನ ಸುಪ್ಪಟಿಪನ್ನೋ, ದಿಟ್ಠಿ ನ ಭದ್ದಿಕಾ, ಪಟಿಪದಾ ನ ಸುಪಞ್ಞತ್ತಾ , ಮಗ್ಗೋ ನ ನಿಯ್ಯಾನಿಕೋ, ನತ್ಥೇತ್ಥ ಸುದ್ಧಿ ವಾ ವಿಸುದ್ಧಿ ವಾ ಪರಿಸುದ್ಧಿ ವಾ ಮುತ್ತಿ ವಾ ವಿಮುತ್ತಿ ವಾ ಪರಿಮುತ್ತಿ ವಾ, ನ ತತ್ಥ ಸುಜ್ಝನ್ತಿ ವಾ ವಿಸುಜ್ಝನ್ತಿ ವಾ ಪರಿಸುಜ್ಝನ್ತಿ ವಾ ಮುಚ್ಚನ್ತಿ ವಾ ವಿಮುಚ್ಚನ್ತಿ ವಾ ಪರಿಮುಚ್ಚನ್ತಿ ವಾ, ಹೀನಾ ನಿಹೀನಾ ಓಮಕಾ ಲಾಮಕಾ ಛತುಕ್ಕಾ ಪರಿತ್ತಾ’’ತಿ – ಏವಮಾಹಂಸು ಏವಂ ವದನ್ತಿ ಏವಂ ಕಥೇನ್ತಿ ಏವಂ ಭಣನ್ತಿ ಏವಂ ದೀಪಯನ್ತಿ ಏವಂ ವೋಹರನ್ತೀತಿ – ನಾಞ್ಞೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ವಿಸುದ್ಧಿಮಾಹು।
Nāññesu dhammesu visuddhimāhūti. Attano satthāraṃ dhammakkhānaṃ gaṇaṃ diṭṭhiṃ paṭipadaṃ maggaṃ ṭhapetvā sabbe paravāde khipanti ukkhipanti parikkhipanti. ‘‘So satthā na sabbaññū, dhammo na svākkhāto , gaṇo na suppaṭipanno, diṭṭhi na bhaddikā, paṭipadā na supaññattā , maggo na niyyāniko, natthettha suddhi vā visuddhi vā parisuddhi vā mutti vā vimutti vā parimutti vā, na tattha sujjhanti vā visujjhanti vā parisujjhanti vā muccanti vā vimuccanti vā parimuccanti vā, hīnā nihīnā omakā lāmakā chatukkā parittā’’ti – evamāhaṃsu evaṃ vadanti evaṃ kathenti evaṃ bhaṇanti evaṃ dīpayanti evaṃ voharantīti – nāññesu dhammesu visuddhimāhu.
ಯಂ ನಿಸ್ಸಿತಾ ತತ್ಥ ಸುಭಂ ವದಾನಾತಿ। ಯಂ ನಿಸ್ಸಿತಾತಿ ಯಂ ಸತ್ಥಾರಂ ಧಮ್ಮಕ್ಖಾನಂ ಗಣಂ ದಿಟ್ಠಿಂ ಪಟಿಪದಂ ಮಗ್ಗಂ ನಿಸ್ಸಿತಾ ಆನಿಸ್ಸಿತಾ 1 ಅಲ್ಲೀನಾ ಉಪಗತಾ ಅಜ್ಝೋಸಿತಾ ಅಧಿಮುತ್ತಾ। ತತ್ಥಾತಿ ಸಕಾಯ ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಸಕಾಯ ಖನ್ತಿಯಾ ಸಕಾಯ ರುಚಿಯಾ ಸಕಾಯ ಲದ್ಧಿಯಾ। ಸುಭಂ ವದಾನಾತಿ ಸುಭವಾದಾ ಸೋಭನವಾದಾ ಪಣ್ಡಿತವಾದಾ ಥಿರವಾದಾ 2 ಞಾಯವಾದಾ ಹೇತುವಾದಾ ಲಕ್ಖಣವಾದಾ ಕಾರಣವಾದಾ ಠಾನವಾದಾ ಸಕಾಯ ಲದ್ಧಿಯಾತಿ – ಯಂ ನಿಸ್ಸಿತಾ ತತ್ಥ ಸುಭಂ ವದಾನಾ।
Yaṃ nissitā tattha subhaṃ vadānāti. Yaṃ nissitāti yaṃ satthāraṃ dhammakkhānaṃ gaṇaṃ diṭṭhiṃ paṭipadaṃ maggaṃ nissitā ānissitā 3 allīnā upagatā ajjhositā adhimuttā. Tatthāti sakāya diṭṭhiyā sakāya khantiyā sakāya ruciyā sakāya laddhiyā. Subhaṃ vadānāti subhavādā sobhanavādā paṇḍitavādā thiravādā 4 ñāyavādā hetuvādā lakkhaṇavādā kāraṇavādā ṭhānavādā sakāya laddhiyāti – yaṃ nissitā tattha subhaṃ vadānā.
ಪಚ್ಚೇಕಸಚ್ಚೇಸು ಪುಥೂ ನಿವಿಟ್ಠಾತಿ। ಪುಥೂ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಪುಥೂ ಪಚ್ಚೇಕಸಚ್ಚೇಸು ನಿವಿಟ್ಠಾ ಪತಿಟ್ಠಿತಾ ಅಲ್ಲೀನಾ ಉಪಗತಾ ಅಜ್ಝೋಸಿತಾ ಅಧಿಮುತ್ತಾ। ‘‘ಸಸ್ಸತೋ ಲೋಕೋ, ಇದಮೇವ ಸಚ್ಚಂ ಮೋಘಮಞ್ಞ’’ನ್ತಿ ನಿವಿಟ್ಠಾ ಪತಿಟ್ಠಿತಾ ಅಲ್ಲೀನಾ ಉಪಗತಾ ಅಜ್ಝೋಸಿತಾ ಅಧಿಮುತ್ತಾ। ‘‘ಅಸಸ್ಸತೋ ಲೋಕೋ…ಪೇ॰… ನೇವ ಹೋತಿ ನ ನ ಹೋತಿ ತಥಾಗತೋ ಪರಂ ಮರಣಾ, ಇದಮೇವ ಸಚ್ಚಂ ಮೋಘಮಞ್ಞ’’ನ್ತಿ ನಿವಿಟ್ಠಾ ಪತಿಟ್ಠಿತಾ ಅಲ್ಲೀನಾ ಉಪಗತಾ ಅಜ್ಝೋಸಿತಾ ಅಧಿಮುತ್ತಾತಿ – ಪಚ್ಚೇಕಸಚ್ಚೇಸು ಪುಥೂ ನಿವಿಟ್ಠಾ।
Paccekasaccesu puthū niviṭṭhāti. Puthū samaṇabrāhmaṇā puthū paccekasaccesu niviṭṭhā patiṭṭhitā allīnā upagatā ajjhositā adhimuttā. ‘‘Sassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’’nti niviṭṭhā patiṭṭhitā allīnā upagatā ajjhositā adhimuttā. ‘‘Asassato loko…pe… neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’’nti niviṭṭhā patiṭṭhitā allīnā upagatā ajjhositā adhimuttāti – paccekasaccesu puthū niviṭṭhā.
ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –
Tenāha bhagavā –
‘‘ಇಧೇವ ಸುದ್ಧಿಂ ಇತಿ ವಾದಯನ್ತಿ, ನಾಞ್ಞೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ವಿಸುದ್ಧಿಮಾಹು।
‘‘Idheva suddhiṃ iti vādayanti, nāññesu dhammesu visuddhimāhu;
ಯಂ ನಿಸ್ಸಿತಾ ತತ್ಥ ಸುಭಂ ವದಾನಾ, ಪಚ್ಚೇಕಸಚ್ಚೇಸು ಪುಥೂ ನಿವಿಟ್ಠಾ’’ತಿ॥
Yaṃ nissitā tattha subhaṃ vadānā, paccekasaccesu puthū niviṭṭhā’’ti.
೬೦.
60.
ತೇ ವಾದಕಾಮಾ ಪರಿಸಂ ವಿಗಯ್ಹ, ಬಾಲಂ ದಹನ್ತೀ ಮಿಥು ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ।
Tevādakāmā parisaṃ vigayha, bālaṃ dahantī mithu aññamaññaṃ;
ವದನ್ತಿ ತೇ ಅಞ್ಞಸಿತಾ ಕಥೋಜ್ಜಂ, ಪಸಂಸಕಾಮಾ ಕುಸಲಾವದಾನಾ॥
Vadanti te aññasitā kathojjaṃ, pasaṃsakāmā kusalāvadānā.
ತೇ ವಾದಕಾಮಾ ಪರಿಸಂ ವಿಗಯ್ಹಾತಿ। ತೇ ವಾದಕಾಮಾತಿ ತೇ ವಾದಕಾಮಾ ವಾದತ್ಥಿಕಾ ವಾದಾಧಿಪ್ಪಾಯಾ ವಾದಪುರೇಕ್ಖಾರಾ ವಾದಪರಿಯೇಸನಂ ಚರನ್ತಾ। ಪರಿಸಂ ವಿಗಯ್ಹಾತಿ ಖತ್ತಿಯಪರಿಸಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಪರಿಸಂ ಗಹಪತಿಪರಿಸಂ ಸಮಣಪರಿಸಂ ವಿಗಯ್ಹ ಓಗಯ್ಹ ಅಜ್ಝೋಗಾಹೇತ್ವಾ ಪವಿಸಿತ್ವಾತಿ – ತೇ ವಾದಕಾಮಾ ಪರಿಸಂ ವಿಗಯ್ಹ।
Te vādakāmā parisaṃ vigayhāti. Te vādakāmāti te vādakāmā vādatthikā vādādhippāyā vādapurekkhārā vādapariyesanaṃ carantā. Parisaṃ vigayhāti khattiyaparisaṃ brāhmaṇaparisaṃ gahapatiparisaṃ samaṇaparisaṃ vigayha ogayha ajjhogāhetvā pavisitvāti – te vādakāmā parisaṃ vigayha.
ಬಾಲಂ ದಹನ್ತೀ ಮಿಥು ಅಞ್ಞಮಞ್ಞನ್ತಿ। ಮಿಥೂತಿ ದ್ವೇ ಜನಾ ದ್ವೇ ಕಲಹಕಾರಕಾ ದ್ವೇ ಭಣ್ಡನಕಾರಕಾ ದ್ವೇ ಭಸ್ಸಕಾರಕಾ ದ್ವೇ ವಿವಾದಕಾರಕಾ ದ್ವೇ ಅಧಿಕರಣಕಾರಕಾ ದ್ವೇ ವಾದಿನೋ ದ್ವೇ ಸಲ್ಲಾಪಕಾ; ತೇ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಬಾಲತೋ ಹೀನತೋ ನಿಹೀನತೋ ಓಮಕತೋ ಲಾಮಕತೋ ಛತುಕ್ಕತೋ ಪರಿತ್ತತೋ ದಹನ್ತಿ ಪಸ್ಸನ್ತಿ ದಕ್ಖನ್ತಿ ಓಲೋಕೇನ್ತಿ ನಿಜ್ಝಾಯನ್ತಿ ಉಪಪರಿಕ್ಖನ್ತೀತಿ – ಬಾಲಂ ದಹನ್ತೀ ಮಿಥು ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ।
Bālaṃ dahantī mithu aññamaññanti. Mithūti dve janā dve kalahakārakā dve bhaṇḍanakārakā dve bhassakārakā dve vivādakārakā dve adhikaraṇakārakā dve vādino dve sallāpakā; te aññamaññaṃ bālato hīnato nihīnato omakato lāmakato chatukkato parittato dahanti passanti dakkhanti olokenti nijjhāyanti upaparikkhantīti – bālaṃ dahantī mithu aññamaññaṃ.
ವದನ್ತಿ ತೇ ಅಞ್ಞಸಿತಾ ಕಥೋಜ್ಜನ್ತಿ। ಅಞ್ಞಂ ಸತ್ಥಾರಂ ಧಮ್ಮಕ್ಖಾನಂ ಗಣಂ ದಿಟ್ಠಿಂ ಪಟಿಪದಂ ಮಗ್ಗಂ ನಿಸ್ಸಿತಾ ಆನಿಸ್ಸಿತಾ ಅಲ್ಲೀನಾ ಉಪಗತಾ ಅಜ್ಝೋಸಿತಾ ಅಧಿಮುತ್ತಾ। ಕಥೋಜ್ಜಂ ವುಚ್ಚತಿ ಕಲಹೋ ಭಣ್ಡನಂ ವಿಗ್ಗಹೋ ವಿವಾದೋ ಮೇಧಗಂ। ಅಥ ವಾ ಕಥೋಜ್ಜನ್ತಿ ಅನೋಜವನ್ತೀ ನಿಸಾಕಥಾ ಕಥೋಜ್ಜಂ ವದನ್ತಿ, ಕಲಹಂ ವದನ್ತಿ, ಭಣ್ಡನಂ ವದನ್ತಿ, ವಿಗ್ಗಹಂ ವದನ್ತಿ, ವಿವಾದಂ ವದನ್ತಿ, ಮೇಧಗಂ ವದನ್ತಿ ಕಥೇನ್ತಿ ಭಣನ್ತಿ ದೀಪಯನ್ತಿ ವೋಹರನ್ತೀತಿ – ವದನ್ತಿ ತೇ ಅಞ್ಞಸಿತಾ ಕಥೋಜ್ಜಂ।
Vadantite aññasitā kathojjanti. Aññaṃ satthāraṃ dhammakkhānaṃ gaṇaṃ diṭṭhiṃ paṭipadaṃ maggaṃ nissitā ānissitā allīnā upagatā ajjhositā adhimuttā. Kathojjaṃ vuccati kalaho bhaṇḍanaṃ viggaho vivādo medhagaṃ. Atha vā kathojjanti anojavantī nisākathā kathojjaṃ vadanti, kalahaṃ vadanti, bhaṇḍanaṃ vadanti, viggahaṃ vadanti, vivādaṃ vadanti, medhagaṃ vadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharantīti – vadanti te aññasitā kathojjaṃ.
ಪಸಂಸಕಾಮಾ ಕುಸಲಾವದಾನಾತಿ। ಪಸಂಸಕಾಮಾತಿ ಪಸಂಸಕಾಮಾ ಪಸಂಸತ್ಥಿಕಾ ಪಸಂಸಾಧಿಪ್ಪಾಯಾ ಪಸಂಸಪುರೇಕ್ಖಾರಾ ಪಸಂಸಪರಿಯೇಸನಂ ಚರನ್ತಾ। ಕುಸಲಾವದಾನಾತಿ ಕುಸಲವಾದಾ ಪಣ್ಡಿತವಾದಾ ಥಿರವಾದಾ ಞಾಯವಾದಾ ಹೇತುವಾದಾ ಲಕ್ಖಣವಾದಾ ಕಾರಣವಾದಾ ಠಾನವಾದಾ ಸಕಾಯ ಲದ್ಧಿಯಾತಿ – ಪಸಂಸಕಾಮಾ ಕುಸಲಾವದಾನಾ।
Pasaṃsakāmā kusalāvadānāti. Pasaṃsakāmāti pasaṃsakāmā pasaṃsatthikā pasaṃsādhippāyā pasaṃsapurekkhārā pasaṃsapariyesanaṃ carantā. Kusalāvadānāti kusalavādā paṇḍitavādā thiravādā ñāyavādā hetuvādā lakkhaṇavādā kāraṇavādā ṭhānavādā sakāya laddhiyāti – pasaṃsakāmā kusalāvadānā.
ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –
Tenāha bhagavā –
‘‘ತೇ ವಾದಕಾಮಾ ಪರಿಸಂ ವಿಗಯ್ಹ, ಬಾಲಂ ದಹನ್ತೀ ಮಿಥು ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ।
‘‘Te vādakāmā parisaṃ vigayha, bālaṃ dahantī mithu aññamaññaṃ;
ವದನ್ತಿ ತೇ ಅಞ್ಞಸಿತಾ ಕಥೋಜ್ಜಂ, ಪಸಂಸಕಾಮಾ ಕುಸಲಾವದಾನಾ’’ತಿ॥
Vadanti te aññasitā kathojjaṃ, pasaṃsakāmā kusalāvadānā’’ti.
೬೧.
61.
ಯುತ್ತೋ ಕಥಾಯಂ ಪರಿಸಾಯ ಮಜ್ಝೇ, ಪಸಂಸಮಿಚ್ಛಂ ವಿನಿಘಾತಿ ಹೋತಿ।
Yutto kathāyaṃ parisāya majjhe, pasaṃsamicchaṃ vinighāti hoti;
ಅಪಾಹತಸ್ಮಿಂ ಪನ ಮಙ್ಕು ಹೋತಿ, ನಿನ್ದಾಯ ಸೋ ಕುಪ್ಪತಿ ರನ್ಧಮೇಸೀ॥
Apāhatasmiṃ pana maṅku hoti, nindāya so kuppati randhamesī.
ಯುತ್ತೋ ಕಥಾಯಂ ಪರಿಸಾಯ ಮಜ್ಝೇತಿ। ಖತ್ತಿಯಪರಿಸಾಯ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಪರಿಸಾಯ ವಾ ಗಹಪತಿಪರಿಸಾಯ ವಾ ಸಮಣಪರಿಸಾಯ ವಾ ಮಜ್ಝೇ ಅತ್ತನೋ ಕಥಾಯಂ ಯುತ್ತೋ ಪಯುತ್ತೋ ಆಯುತ್ತೋ ಸಮಾಯುತ್ತೋ ಸಮ್ಪಯುತ್ತೋ ಕಥೇತುನ್ತಿ – ಯುತ್ತೋ ಕಥಾಯಂ ಪರಿಸಾಯ ಮಜ್ಝೇ।
Yuttokathāyaṃ parisāya majjheti. Khattiyaparisāya vā brāhmaṇaparisāya vā gahapatiparisāya vā samaṇaparisāya vā majjhe attano kathāyaṃ yutto payutto āyutto samāyutto sampayutto kathetunti – yutto kathāyaṃ parisāya majjhe.
ಪಸಂಸಮಿಚ್ಛಂ ವಿನಿಘಾತಿ ಹೋತೀತಿ। ಪಸಂಸಮಿಚ್ಛನ್ತಿ ಪಸಂಸಂ ಥೋಮನಂ ಕಿತ್ತಿಂ ವಣ್ಣಹಾರಿಯಂ ಇಚ್ಛನ್ತೋ ಸಾದಿಯನ್ತೋ ಪತ್ಥಯನ್ತೋ ಪಿಹಯನ್ತೋ ಅಭಿಜಪ್ಪನ್ತೋ। ವಿನಿಘಾತಿ ಹೋತೀತಿ ಪುಬ್ಬೇವ ಸಲ್ಲಾಪಾ ಕಥಂಕಥೀ ವಿನಿಘಾತೀ ಹೋತಿ। ‘‘ಜಯೋ ನು ಖೋ ಮೇ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಪರಾಜಯೋ ನು ಖೋ ಮೇ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಕಥಂ ನಿಗ್ಗಹಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಿ, ಕಥಂ ಪಟಿಕಮ್ಮಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಿ, ಕಥಂ ವಿಸೇಸಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಿ, ಕಥಂ ಪಟಿವಿಸೇಸಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಿ, ಕಥಂ ಆವೇಠಿಯಂ 5 ಕರಿಸ್ಸಾಮಿ, ಕಥಂ ನಿಬ್ಬೇಠಿಯಂ 6 ಕರಿಸ್ಸಾಮಿ, ಕಥಂ ಛೇದಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಿ, ಕಥಂ ಮಣ್ಡಲಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ, ಏವಂ ಪುಬ್ಬೇವ ಸಲ್ಲಾಪಾ ಕಥಂಕಥೀ ವಿನಿಘಾತಿ ಹೋತೀತಿ – ಪಸಂಸಮಿಚ್ಛಂ ವಿನಿಘಾತಿ ಹೋತಿ।
Pasaṃsamicchaṃ vinighāti hotīti. Pasaṃsamicchanti pasaṃsaṃ thomanaṃ kittiṃ vaṇṇahāriyaṃ icchanto sādiyanto patthayanto pihayanto abhijappanto. Vinighāti hotīti pubbeva sallāpā kathaṃkathī vinighātī hoti. ‘‘Jayo nu kho me bhavissati, parājayo nu kho me bhavissati, kathaṃ niggahaṃ karissāmi, kathaṃ paṭikammaṃ karissāmi, kathaṃ visesaṃ karissāmi, kathaṃ paṭivisesaṃ karissāmi, kathaṃ āveṭhiyaṃ 7 karissāmi, kathaṃ nibbeṭhiyaṃ 8 karissāmi, kathaṃ chedaṃ karissāmi, kathaṃ maṇḍalaṃ karissāmī’’ti, evaṃ pubbeva sallāpā kathaṃkathī vinighāti hotīti – pasaṃsamicchaṃ vinighāti hoti.
ಅಪಾಹತಸ್ಮಿಂ ಪನ ಮಙ್ಕು ಹೋತೀತಿ। ಯೇ ತೇ ಪಞ್ಹವೀಮಂಸಕಾ ಪರಿಸಾ ಪಾರಿಸಜ್ಜಾ ಪಾಸಾರಿಕಾ 9, ತೇ ಅಪಹರನ್ತಿ। ‘‘ಅತ್ಥಾಪಗತಂ ಭಣಿತ’’ನ್ತಿ ಅತ್ಥತೋ ಅಪಹರನ್ತಿ, ‘‘ಬ್ಯಞ್ಜನಾಪಗತಂ ಭಣಿತ’’ನ್ತಿ ಬ್ಯಞ್ಜನತೋ ಅಪಹರನ್ತಿ, ‘‘ಅತ್ಥಬ್ಯಞ್ಜನಾಪಗತಂ ಭಣಿತ’’ನ್ತಿ ಅತ್ಥಬ್ಯಞ್ಜನತೋ ಅಪಹರನ್ತಿ, ‘‘ಅತ್ಥೋ ತೇ ದುನ್ನೀತೋ, ಬ್ಯಞ್ಜನಂ ತೇ ದುರೋಪಿತಂ, ಅತ್ಥಬ್ಯಞ್ಜನಂ ತೇ ದುನ್ನೀತಂ ದುರೋಪಿತಂ, ನಿಗ್ಗಹೋ ತೇ ಅಕತೋ, ಪಟಿಕಮ್ಮಂ ತೇ ದುಕ್ಕಟಂ, ವಿಸೇಸೋ ತೇ ಅಕತೋ, ಪಟಿವಿಸೇಸೋ ತೇ ದುಕ್ಕಟೋ, ಆವೇಠಿಯಾ ತೇ ಅಕತಾ, ನಿಬ್ಬೇಠಿಯಾ ತೇ ದುಕ್ಕಟಾ , ಛೇದೋ ತೇ ಅಕತೋ, ಮಣ್ಡಲಂ ತೇ ದುಕ್ಕಟಂ ವಿಸಮಕಥಂ ದುಕ್ಕಥಿತಂ ದುಬ್ಭಣಿತಂ ದುಲ್ಲಪಿತಂ ದುರುತ್ತಂ ದುಬ್ಭಾಸಿತ’’ನ್ತಿ ಅಪಹರನ್ತಿ। ಅಪಾಹತಸ್ಮಿಂ ಪನ ಮಙ್ಕು ಹೋತೀತಿ । ಅಪಾಹತಸ್ಮಿಂ ಮಙ್ಕು ಹೋತಿ ಪೀಳಿತೋ ಘಟ್ಟಿತೋ ಬ್ಯಾಧಿತೋ ದೋಮನಸ್ಸಿತೋ ಹೋತೀತಿ – ಅಪಾಹತಸ್ಮಿಂ ಪನ ಮಙ್ಕು ಹೋತಿ।
Apāhatasmiṃpana maṅku hotīti. Ye te pañhavīmaṃsakā parisā pārisajjā pāsārikā 10, te apaharanti. ‘‘Atthāpagataṃ bhaṇita’’nti atthato apaharanti, ‘‘byañjanāpagataṃ bhaṇita’’nti byañjanato apaharanti, ‘‘atthabyañjanāpagataṃ bhaṇita’’nti atthabyañjanato apaharanti, ‘‘attho te dunnīto, byañjanaṃ te duropitaṃ, atthabyañjanaṃ te dunnītaṃ duropitaṃ, niggaho te akato, paṭikammaṃ te dukkaṭaṃ, viseso te akato, paṭiviseso te dukkaṭo, āveṭhiyā te akatā, nibbeṭhiyā te dukkaṭā , chedo te akato, maṇḍalaṃ te dukkaṭaṃ visamakathaṃ dukkathitaṃ dubbhaṇitaṃ dullapitaṃ duruttaṃ dubbhāsita’’nti apaharanti. Apāhatasmiṃ pana maṅku hotīti . Apāhatasmiṃ maṅku hoti pīḷito ghaṭṭito byādhito domanassito hotīti – apāhatasmiṃ pana maṅku hoti.
ನಿನ್ದಾಯ ಸೋ ಕುಪ್ಪತಿ ರನ್ಧಮೇಸೀತಿ। ನಿನ್ದಾಯ ಗರಹಾಯ ಅಕಿತ್ತಿಯಾ ಅವಣ್ಣಹಾರಿಕಾಯ ಕುಪ್ಪತಿ ಬ್ಯಾಪಜ್ಜತಿ ಪತಿಟ್ಠೀಯತಿ, ಕೋಪಞ್ಚ ದೋಸಞ್ಚ ಅಪ್ಪಚ್ಚಯಞ್ಚ ಪಾತುಕರೋತೀತಿ – ನಿನ್ದಾಯ ಸೋ ಕುಪ್ಪತಿ। ರನ್ಧಮೇಸೀತಿ ವಿರನ್ಧಮೇಸೀ ಅಪರದ್ಧಮೇಸೀ ಖಲಿತಮೇಸೀ ಗಳಿತಮೇಸೀ ವಿವರಮೇಸೀತಿ – ನಿನ್ದಾಯ ಸೋ ಕುಪ್ಪತಿ ರನ್ಧಮೇಸೀ।
Nindāya so kuppati randhamesīti. Nindāya garahāya akittiyā avaṇṇahārikāya kuppati byāpajjati patiṭṭhīyati, kopañca dosañca appaccayañca pātukarotīti – nindāya so kuppati. Randhamesīti virandhamesī aparaddhamesī khalitamesī gaḷitamesī vivaramesīti – nindāya so kuppati randhamesī.
ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –
Tenāha bhagavā –
‘‘ಯುತ್ತೋ ಕಥಾಯಂ ಪರಿಸಾಯ ಮಜ್ಝೇ, ಪಸಂಸಮಿಚ್ಛಂ ವಿನಿಘಾತಿ ಹೋತಿ।
‘‘Yutto kathāyaṃ parisāya majjhe, pasaṃsamicchaṃ vinighāti hoti;
ಅಪಾಹತಸ್ಮಿಂ ಪನ ಮಙ್ಕು ಹೋತಿ, ನಿನ್ದಾಯ ಸೋ ಕುಪ್ಪತಿ ರನ್ಧಮೇಸೀ’’ತಿ॥
Apāhatasmiṃ pana maṅku hoti, nindāya so kuppati randhamesī’’ti.
೬೨.
62.
ಯಮಸ್ಸ ವಾದಂ ಪರಿಹೀನಮಾಹು, ಅಪಾಹತಂ ಪಞ್ಹವಿಮಂಸಕಾಸೇ 11 ।
Yamassavādaṃ parihīnamāhu, apāhataṃ pañhavimaṃsakāse12;
ಪರಿದೇವತಿ ಸೋಚತಿ ಹೀನವಾದೋ, ಉಪಚ್ಚಗಾ ಮನ್ತಿ ಅನುತ್ಥುನಾತಿ॥
Paridevati socati hīnavādo, upaccagā manti anutthunāti.
ಯಮಸ್ಸ ವಾದಂ ಪರಿಹೀನಮಾಹೂತಿ ಯಂ ತಸ್ಸ ವಾದಂ ಹೀನಂ ನಿಹೀನಂ ಪರಿಹೀನಂ ಪರಿಹಾಪಿತಂ ನ ಪರಿಪೂರಿತಂ, ಏವಮಾಹಂಸು ಏವಂ ಕಥೇನ್ತಿ ಏವಂ ಭಣನ್ತಿ ಏವಂ ದೀಪಯನ್ತಿ ಏವಂ ವೋಹರನ್ತೀತಿ – ಯಮಸ್ಸ ವಾದಂ ಪರಿಹೀನಮಾಹು।
Yamassa vādaṃ parihīnamāhūti yaṃ tassa vādaṃ hīnaṃ nihīnaṃ parihīnaṃ parihāpitaṃ na paripūritaṃ, evamāhaṃsu evaṃ kathenti evaṃ bhaṇanti evaṃ dīpayanti evaṃ voharantīti – yamassa vādaṃ parihīnamāhu.
ಅಪಾಹತಂ ಪಞ್ಹವಿಮಂಸಕಾಸೇತಿ। ಯೇ ತೇ ಪಞ್ಹವೀಮಂಸಕಾ ಪರಿಸಾ ಪಾರಿಸಜ್ಜಾ ಪಾಸಾರಿಕಾ, ತೇ ಅಪಹರನ್ತಿ। ‘‘ಅತ್ಥಾಪಗತಂ ಭಣಿತ’’ನ್ತಿ ಅತ್ಥತೋ ಅಪಹರನ್ತಿ, ‘‘ಬ್ಯಞ್ಜನಾಪಗತಂ ಭಣಿತ’’ನ್ತಿ ಬ್ಯಞ್ಜನತೋ ಅಪಹರನ್ತಿ, ‘‘ಅತ್ಥಬ್ಯಞ್ಜನಾಪಗತಂ ಭಣಿತ’’ನ್ತಿ ಅತ್ಥಬ್ಯಞ್ಜನತೋ ಅಪಹರನ್ತಿ, ‘‘ಅತ್ಥೋ ತೇ ದುನ್ನೀತೋ, ಬ್ಯಞ್ಜನಂ ತೇ ದುರೋಪಿತಂ, ಅತ್ಥಬ್ಯಞ್ಜನಂ ತೇ ದುನ್ನೀತಂ ದುರೋಪಿತಂ, ನಿಗ್ಗಹೋ ತೇ ಅಕತೋ, ಪಟಿಕಮ್ಮಂ ತೇ ದುಕ್ಕಟಂ, ವಿಸೇಸೋ ತೇ ಅಕತೋ, ಪಟಿವಿಸೇಸೋ ತೇ ದುಕ್ಕಟೋ, ಆವೇಠಿಯಾ ತೇ ಅಕತಾ, ನಿಬ್ಬೇಠಿಯಾ ತೇ ದುಕ್ಕಟಾ, ಛೇದೋ ತೇ ಅಕತೋ, ಮಣ್ಡಲಂ ತೇ ದುಕ್ಕಟಂ ವಿಸಮಕಥಂ ದುಕ್ಕಥಿತಂ ದುಬ್ಭಣಿತಂ ದುಲ್ಲಪಿತಂ ದುರುತ್ತಂ ದುಬ್ಭಾಸಿತ’’ನ್ತಿ, ಅಪಹರನ್ತೀತಿ – ಅಪಾಹತಂ ಪಞ್ಹವಿಮಂಸಕಾಸೇ।
Apāhataṃ pañhavimaṃsakāseti. Ye te pañhavīmaṃsakā parisā pārisajjā pāsārikā, te apaharanti. ‘‘Atthāpagataṃ bhaṇita’’nti atthato apaharanti, ‘‘byañjanāpagataṃ bhaṇita’’nti byañjanato apaharanti, ‘‘atthabyañjanāpagataṃ bhaṇita’’nti atthabyañjanato apaharanti, ‘‘attho te dunnīto, byañjanaṃ te duropitaṃ, atthabyañjanaṃ te dunnītaṃ duropitaṃ, niggaho te akato, paṭikammaṃ te dukkaṭaṃ, viseso te akato, paṭiviseso te dukkaṭo, āveṭhiyā te akatā, nibbeṭhiyā te dukkaṭā, chedo te akato, maṇḍalaṃ te dukkaṭaṃ visamakathaṃ dukkathitaṃ dubbhaṇitaṃ dullapitaṃ duruttaṃ dubbhāsita’’nti, apaharantīti – apāhataṃ pañhavimaṃsakāse.
ಪರಿದೇವತಿ ಸೋಚತಿ ಹೀನವಾದೋತಿ। ಪರಿದೇವತೀತಿ ‘‘ಅಞ್ಞಂ ಮಯಾ ಆವಜ್ಜಿತಂ ಅಞ್ಞಂ ಚಿನ್ತಿತಂ ಅಞ್ಞಂ ಉಪಧಾರಿತಂ, ಅಞ್ಞಂ ಉಪಲಕ್ಖಿತಂ ಸೋ ಮಹಾಪಕ್ಖೋ ಮಹಾಪರಿಸೋ ಮಹಾಪರಿವಾರೋ; ಪರಿಸಾ ಚಾಯಂ ವಗ್ಗಾ, ನ ಸಮಗ್ಗಾ; ಸಮಗ್ಗಾಯ ಪರಿಸಾಯ ಹೇತು ಕಥಾಸಲ್ಲಾಪೋ ಪುನ ಭಞ್ಜಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ, ಯಾ ಏವರೂಪಾ 13 ವಾಚಾ ಪಲಾಪೋ ವಿಪ್ಪಲಾಪೋ ಲಾಲಪ್ಪೋ ಲಾಲಪ್ಪಾಯನಾ ಲಾಲಪ್ಪಾಯಿತತ್ತನ್ತಿ – ಪರಿದೇವತಿ। ಸೋಚತೀತಿ ‘‘ತಸ್ಸ ಜಯೋ’’ತಿ ಸೋಚತಿ ‘‘ಮಯ್ಹಂ ಪರಾಜಯೋ’’ತಿ ಸೋಚತಿ, ‘‘ತಸ್ಸ ಲಾಭೋ’’ತಿ ಸೋಚತಿ, ‘‘ಮಯ್ಹಂ ಅಲಾಭೋ’’ತಿ ಸೋಚತಿ, ‘‘ತಸ್ಸ ಯಸೋ’’ತಿ ಸೋಚತಿ, ‘‘ಮಯ್ಹಂ ಅಯಸೋ’’ತಿ ಸೋಚತಿ, ‘‘ತಸ್ಸ ಪಸಂಸಾ’’ತಿ ಸೋಚತಿ, ‘‘ಮಯ್ಹಂ ನಿನ್ದಾ’’ತಿ ಸೋಚತಿ, ‘‘ತಸ್ಸ ಸುಖ’’ನ್ತಿ ಸೋಚತಿ, ‘‘ಮಯ್ಹಂ ದುಕ್ಖ’’ನ್ತಿ ಸೋಚತಿ, ‘‘ಸೋ ಸಕ್ಕತೋ ಗರುಕತೋ ಮಾನಿತೋ ಪೂಜಿತೋ ಅಪಚಿತೋ ಲಾಭೀ ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಾನಂ, ಅಹಮಸ್ಮಿ ಅಸಕ್ಕತೋ ಅಗರುಕತೋ ಅಮಾನಿತೋ ಅಪೂಜಿತೋ ಅನಪಚಿತೋ ನ ಲಾಭೀ ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಾನ’’ನ್ತಿ ಸೋಚತಿ ಕಿಲಮತಿ ಪರಿದೇವತಿ ಉರತ್ತಾಳಿಂ ಕನ್ದತಿ ಸಮ್ಮೋಹಂ ಆಪಜ್ಜತೀತಿ – ಪರಿದೇವತಿ ಸೋಚತಿ। ಹೀನವಾದೋತಿ ಹೀನವಾದೋ ನಿಹೀನವಾದೋ ಪರಿಹೀನವಾದೋ ಪರಿಹಾಪಿತವಾದೋ ನ ಪರಿಪೂರವಾದೋತಿ – ಪರಿದೇವತಿ ಸೋಚತಿ ಹೀನವಾದೋ।
Paridevatisocati hīnavādoti. Paridevatīti ‘‘aññaṃ mayā āvajjitaṃ aññaṃ cintitaṃ aññaṃ upadhāritaṃ, aññaṃ upalakkhitaṃ so mahāpakkho mahāpariso mahāparivāro; parisā cāyaṃ vaggā, na samaggā; samaggāya parisāya hetu kathāsallāpo puna bhañjissāmī’’ti, yā evarūpā 14 vācā palāpo vippalāpo lālappo lālappāyanā lālappāyitattanti – paridevati. Socatīti ‘‘tassa jayo’’ti socati ‘‘mayhaṃ parājayo’’ti socati, ‘‘tassa lābho’’ti socati, ‘‘mayhaṃ alābho’’ti socati, ‘‘tassa yaso’’ti socati, ‘‘mayhaṃ ayaso’’ti socati, ‘‘tassa pasaṃsā’’ti socati, ‘‘mayhaṃ nindā’’ti socati, ‘‘tassa sukha’’nti socati, ‘‘mayhaṃ dukkha’’nti socati, ‘‘so sakkato garukato mānito pūjito apacito lābhī cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ, ahamasmi asakkato agarukato amānito apūjito anapacito na lābhī cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārāna’’nti socati kilamati paridevati urattāḷiṃ kandati sammohaṃ āpajjatīti – paridevati socati. Hīnavādoti hīnavādo nihīnavādo parihīnavādo parihāpitavādo na paripūravādoti – paridevati socati hīnavādo.
ಉಪಚ್ಚಗಾ ಮನ್ತಿ ಅನುತ್ಥುನಾತೀತಿ। ಸೋ ಮಂ ವಾದೇನ ವಾದಂ ಅಚ್ಚಗಾ ಉಪಚ್ಚಗಾ ಅತಿಕ್ಕನ್ತೋ ಸಮತಿಕ್ಕನ್ತೋ ವೀತಿವತ್ತೋತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ಉಪಚ್ಚಗಾ ಮನ್ತಿ। ಅಥ ವಾ ಮಂ ವಾದೇನ ವಾದಂ ಅಭಿಭವಿತ್ವಾ ಅಜ್ಝೋತ್ಥರಿತ್ವಾ ಪರಿಯಾದಿಯಿತ್ವಾ ಮದ್ದಯಿತ್ವಾ ಚರತಿ ವಿಹರತಿ ಇರಿಯತಿ ವತ್ತತಿ ಪಾಲೇತಿ ಯಪೇತಿ ಯಾಪೇತೀತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ಉಪಚ್ಚಗಾ ಮನ್ತಿ। ಅನುತ್ಥುನಾ ವುಚ್ಚತಿ ವಾಚಾ ಪಲಾಪೋ ವಿಪ್ಪಲಾಪೋ ಲಾಲಪ್ಪೋ ಲಾಲಪ್ಪಾಯನಾ ಲಾಲಪ್ಪಾಯಿತತ್ತನ್ತಿ – ಉಪಚ್ಚಗಾ ಮನ್ತಿ ಅನುತ್ಥುನಾತಿ।
Upaccagā manti anutthunātīti. So maṃ vādena vādaṃ accagā upaccagā atikkanto samatikkanto vītivattoti. Evampi upaccagā manti. Atha vā maṃ vādena vādaṃ abhibhavitvā ajjhottharitvā pariyādiyitvā maddayitvā carati viharati iriyati vattati pāleti yapeti yāpetīti. Evampi upaccagā manti. Anutthunā vuccati vācā palāpo vippalāpo lālappo lālappāyanā lālappāyitattanti – upaccagā manti anutthunāti.
ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –
Tenāha bhagavā –
‘‘ಯಮಸ್ಸ ವಾದಂ ಪರಿಹೀನಮಾಹು, ಅಪಾಹತಂ ಪಞ್ಹವಿಮಂಸಕಾಸೇ।
‘‘Yamassa vādaṃ parihīnamāhu, apāhataṃ pañhavimaṃsakāse;
ಪರಿದೇವತಿ ಸೋಚತಿ ಹೀನವಾದೋ, ಉಪಚ್ಚಗಾ ಮನ್ತಿ ಅನುತ್ಥುನಾತೀ’’ತಿ॥
Paridevati socati hīnavādo, upaccagā manti anutthunātī’’ti.
೬೩.
63.
ಏತೇ ವಿವಾದಾ ಸಮಣೇಸು ಜಾತಾ, ಏತೇಸು ಉಗ್ಘಾತಿನಿಘಾತಿ ಹೋತಿ।
Etevivādā samaṇesu jātā, etesu ugghātinighāti hoti;
ಏತಮ್ಪಿ ದಿಸ್ವಾ ವಿರಮೇ ಕಥೋಜ್ಜಂ, ನ ಹಞ್ಞದತ್ಥತ್ಥಿ ಪಸಂಸಲಾಭಾ॥
Etampidisvā virame kathojjaṃ, na haññadatthatthi pasaṃsalābhā.
ಏತೇ ವಿವಾದಾ ಸಮಣೇಸು ಜಾತಾತಿ। ಸಮಣಾತಿ ಯೇ ಕೇಚಿ ಇತೋ ಬಹಿದ್ಧಾ ಪರಿಬ್ಬಜೂಪಗತಾ ಪರಿಬ್ಬಜಸಮಾಪನ್ನಾ। ಏತೇ ದಿಟ್ಠಿಕಲಹಾ ದಿಟ್ಠಿಭಣ್ಡನಾ ದಿಟ್ಠಿವಿಗ್ಗಹಾ ದಿಟ್ಠಿವಿವಾದಾ ದಿಟ್ಠಿಮೇಧಗಾ ಸಮಣೇಸು ಜಾತಾ ಸಞ್ಜಾತಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಾ ಅಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಾ ಪಾತುಭೂತಾತಿ – ಏತೇ ವಿವಾದಾ ಸಮಣೇಸು ಜಾತಾ।
Etevivādā samaṇesu jātāti. Samaṇāti ye keci ito bahiddhā paribbajūpagatā paribbajasamāpannā. Ete diṭṭhikalahā diṭṭhibhaṇḍanā diṭṭhiviggahā diṭṭhivivādā diṭṭhimedhagā samaṇesu jātā sañjātā nibbattā abhinibbattā pātubhūtāti – ete vivādā samaṇesu jātā.
ಏತೇಸು ಉಗ್ಘಾತಿನಿಘಾತಿ ಹೋತೀತಿ। ಜಯಪರಾಜಯೋ ಹೋತಿ, ಲಾಭಾಲಾಭೋ ಹೋತಿ, ಯಸಾಯಸೋ ಹೋತಿ, ನಿನ್ದಾಪಸಂಸಾ ಹೋತಿ, ಸುಖದುಕ್ಖಂ ಹೋತಿ, ಸೋಮನಸ್ಸದೋಮನಸ್ಸಂ ಹೋತಿ, ಇಟ್ಠಾನಿಟ್ಠಂ ಹೋತಿ, ಅನುನಯಪಟಿಘಂ ಹೋತಿ, ಉಗ್ಘಾತಿತನಿಗ್ಘಾತಿತಂ ಹೋತಿ, ಅನುರೋಧವಿರೋಧೋ ಹೋತಿ, ಜಯೇನ ಚಿತ್ತಂ ಉಗ್ಘಾತಿತಂ ಹೋತಿ ಪರಾಜಯೇನ ಚಿತ್ತಂ ನಿಗ್ಘಾತಿತಂ ಹೋತಿ, ಲಾಭೇನ ಚಿತ್ತಂ ಉಗ್ಘಾತಿತಂ ಹೋತಿ ಅಲಾಭೇನ ಚಿತ್ತಂ ನಿಗ್ಘಾತಿತಂ ಹೋತಿ, ಯಸೇನ ಚಿತ್ತಂ ಉಗ್ಘಾತಿತಂ ಹೋತಿ ಅಯಸೇನ ಚಿತ್ತಂ ನಿಗ್ಘಾತಿತಂ ಹೋತಿ, ಪಸಂಸಾಯ ಚಿತ್ತಂ ಉಗ್ಘಾತಿತಂ ಹೋತಿ ನಿನ್ದಾಯ ಚಿತ್ತಂ ನಿಗ್ಘಾತಿತಂ ಹೋತಿ, ಸುಖೇನ ಚಿತ್ತಂ ಉಗ್ಘಾತಿತಂ ಹೋತಿ ದುಕ್ಖೇನ ಚಿತ್ತಂ ನಿಗ್ಘಾತಿತಂ ಹೋತಿ, ಸೋಮನಸ್ಸೇನ ಚಿತ್ತಂ ಉಗ್ಘಾತಿತಂ ಹೋತಿ ದೋಮನಸ್ಸೇನ ಚಿತ್ತಂ ನಿಗ್ಘಾತಿತಂ ಹೋತಿ, ಉನ್ನತಿಯಾ 15 ಚಿತ್ತಂ ಉಗ್ಘಾತಿತಂ ಹೋತಿ ಓನತಿಯಾ 16 ಚಿತ್ತಂ ನಿಗ್ಘಾತಿತಂ ಹೋತೀತಿ – ಏತೇಸು ಉಗ್ಘಾತಿನಿಘಾತಿ ಹೋತಿ।
Etesu ugghātinighāti hotīti. Jayaparājayo hoti, lābhālābho hoti, yasāyaso hoti, nindāpasaṃsā hoti, sukhadukkhaṃ hoti, somanassadomanassaṃ hoti, iṭṭhāniṭṭhaṃ hoti, anunayapaṭighaṃ hoti, ugghātitanigghātitaṃ hoti, anurodhavirodho hoti, jayena cittaṃ ugghātitaṃ hoti parājayena cittaṃ nigghātitaṃ hoti, lābhena cittaṃ ugghātitaṃ hoti alābhena cittaṃ nigghātitaṃ hoti, yasena cittaṃ ugghātitaṃ hoti ayasena cittaṃ nigghātitaṃ hoti, pasaṃsāya cittaṃ ugghātitaṃ hoti nindāya cittaṃ nigghātitaṃ hoti, sukhena cittaṃ ugghātitaṃ hoti dukkhena cittaṃ nigghātitaṃ hoti, somanassena cittaṃ ugghātitaṃ hoti domanassena cittaṃ nigghātitaṃ hoti, unnatiyā 17 cittaṃ ugghātitaṃ hoti onatiyā 18 cittaṃ nigghātitaṃ hotīti – etesu ugghātinighāti hoti.
ಏತಮ್ಪಿ ದಿಸ್ವಾ ವಿರಮೇ ಕಥೋಜ್ಜನ್ತಿ। ಏತಮ್ಪಿ ದಿಸ್ವಾತಿ ಏತಂ ಆದೀನವಂ ದಿಸ್ವಾ ಪಸ್ಸಿತ್ವಾ ತುಲಯಿತ್ವಾ ತೀರಯಿತ್ವಾ ವಿಭಾವಯಿತ್ವಾ ವಿಭೂತಂ ಕತ್ವಾ ದಿಟ್ಠಿಕಲಹೇಸು ದಿಟ್ಠಿಭಣ್ಡನೇಸು ದಿಟ್ಠಿವಿಗ್ಗಹೇಸು ದಿಟ್ಠಿವಿವಾದೇಸು ದಿಟ್ಠಿಮೇಧಗೇಸೂತಿ – ಏತಮ್ಪಿ ದಿಸ್ವಾ ವಿರಮೇ ಕಥೋಜ್ಜನ್ತಿ। ಕಥೋಜ್ಜಂ ವುಚ್ಚತಿ ಕಲಹೋ ಭಣ್ಡನಂ ವಿಗ್ಗಹೋ ವಿವಾದೋ ಮೇಧಗಂ। ಅಥ ವಾ ಕಥೋಜ್ಜನ್ತಿ ಅನೋಜವನ್ತೀ ನಿಸಾಕಥಾ ಕಥೋಜ್ಜಂ ನ ಕರೇಯ್ಯ, ಕಲಹಂ ನ ಕರೇಯ್ಯ, ಭಣ್ಡನಂ ನ ಕರೇಯ್ಯ, ವಿಗ್ಗಹಂ ನ ಕರೇಯ್ಯ, ವಿವಾದಂ ನ ಕರೇಯ್ಯ, ಮೇಧಗಂ ನ ಕರೇಯ್ಯ, ಕಲಹಭಣ್ಡನವಿಗ್ಗಹವಿವಾದಮೇಧಗಂ ಪಜಹೇಯ್ಯ ವಿನೋದೇಯ್ಯ ಬ್ಯನ್ತಿಂ ಕರೇಯ್ಯ ಅನಭಾವಂ ಗಮೇಯ್ಯ, ಕಲಹಭಣ್ಡನವಿಗ್ಗಹವಿವಾದಮೇಧಗಾ ಆರತೋ ಅಸ್ಸ ವಿರತೋ ಪಟಿವಿರತೋ ನಿಕ್ಖನ್ತೋ ನಿಸ್ಸಟೋ ವಿಪ್ಪಯುತ್ತೋ ವಿಸಞ್ಞುತ್ತೋ ವಿಮರಿಯಾದಿಕತೇನ ಚೇತಸಾ ವಿಹರೇಯ್ಯಾತಿ – ಏತಮ್ಪಿ ದಿಸ್ವಾ ವಿರಮೇ ಕಥೋಜ್ಜಂ।
Etampi disvā virame kathojjanti. Etampi disvāti etaṃ ādīnavaṃ disvā passitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā diṭṭhikalahesu diṭṭhibhaṇḍanesu diṭṭhiviggahesu diṭṭhivivādesu diṭṭhimedhagesūti – etampi disvā virame kathojjanti. Kathojjaṃ vuccati kalaho bhaṇḍanaṃ viggaho vivādo medhagaṃ. Atha vā kathojjanti anojavantī nisākathā kathojjaṃ na kareyya, kalahaṃ na kareyya, bhaṇḍanaṃ na kareyya, viggahaṃ na kareyya, vivādaṃ na kareyya, medhagaṃ na kareyya, kalahabhaṇḍanaviggahavivādamedhagaṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya, kalahabhaṇḍanaviggahavivādamedhagā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippayutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti – etampi disvā virame kathojjaṃ.
ನ ಹಞ್ಞದತ್ಥತ್ಥಿ ಪಸಂಸಲಾಭಾತಿ। ಪಸಂಸಲಾಭಾ ಅಞ್ಞೋ ಅತ್ಥೋ ನತ್ಥಿ ಅತ್ತತ್ಥೋ ವಾ ಪರತ್ಥೋ ವಾ ಉಭಯತ್ಥೋ ವಾ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕೋ ವಾ ಅತ್ಥೋ, ಸಮ್ಪರಾಯಿಕೋ ವಾ ಅತ್ಥೋ, ಉತ್ತಾನೋ ವಾ ಅತ್ಥೋ , ಗಮ್ಭೀರೋ ವಾ ಅತ್ಥೋ, ಗೂಳ್ಹೋ ವಾ ಅತ್ಥೋ, ಪಟಿಚ್ಛನ್ನೋ ವಾ ಅತ್ಥೋ, ನೇಯ್ಯೋ ವಾ ಅತ್ಥೋ, ನೀತೋ ವಾ ಅತ್ಥೋ, ಅನವಜ್ಜೋ ವಾ ಅತ್ಥೋ, ನಿಕ್ಕಿಲೇಸೋ ವಾ ಅತ್ಥೋ, ವೋದಾನೋ ವಾ ಅತ್ಥೋ, ಪರಮತ್ಥೋ ವಾ ಅತ್ಥೋ ನತ್ಥಿ ನ ಸನ್ತಿ ನ ಸಂವಿಜ್ಜನ್ತಿ ನುಪಲಬ್ಭನ್ತೀತಿ – ನ ಹಞ್ಞದತ್ಥತ್ಥಿ ಪಸಂಸಲಾಭಾ।
Na haññadatthatthi pasaṃsalābhāti. Pasaṃsalābhā añño attho natthi attattho vā parattho vā ubhayattho vā diṭṭhadhammiko vā attho, samparāyiko vā attho, uttāno vā attho , gambhīro vā attho, gūḷho vā attho, paṭicchanno vā attho, neyyo vā attho, nīto vā attho, anavajjo vā attho, nikkileso vā attho, vodāno vā attho, paramattho vā attho natthi na santi na saṃvijjanti nupalabbhantīti – na haññadatthatthi pasaṃsalābhā.
ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –
Tenāha bhagavā –
‘‘ಏತೇ ವಿವಾದಾ ಸಮಣೇಸು ಜಾತಾ, ಏತೇಸು ಉಗ್ಘಾತಿನಿಘಾತಿ ಹೋತಿ।
‘‘Ete vivādā samaṇesu jātā, etesu ugghātinighāti hoti;
ಏತಮ್ಪಿ ದಿಸ್ವಾ ವಿರಮೇ ಕಥೋಜ್ಜಂ, ನ ಹಞ್ಞದತ್ಥತ್ಥಿ ಪಸಂಸಲಾಭಾ’’ತಿ॥
Etampi disvā virame kathojjaṃ, na haññadatthatthi pasaṃsalābhā’’ti.
೬೪.
64.
ಪಸಂಸಿತೋ ವಾ ಪನ ತತ್ಥ ಹೋತಿ, ಅಕ್ಖಾಯ ವಾದಂ ಪರಿಸಾಯ ಮಜ್ಝೇ।
Pasaṃsito vā pana tattha hoti, akkhāya vādaṃ parisāya majjhe;
ಪಸಂಸಿತೋ ವಾ ಪನ ತತ್ಥ ಹೋತೀತಿ। ತತ್ಥಾತಿ ಸಕಾಯ ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಸಕಾಯ ಖನ್ತಿಯಾ ಸಕಾಯ ರುಚಿಯಾ ಸಕಾಯ ಲದ್ಧಿಯಾ ಪಸಂಸಿತೋ ಥೋಮಿತೋ ಕಿತ್ತಿತೋ ವಣ್ಣಿತೋ ಹೋತೀತಿ – ಪಸಂಸಿತೋ ವಾ ಪನ ತತ್ಥ ಹೋತಿ।
Pasaṃsito vā pana tattha hotīti. Tatthāti sakāya diṭṭhiyā sakāya khantiyā sakāya ruciyā sakāya laddhiyā pasaṃsito thomito kittito vaṇṇito hotīti – pasaṃsito vā pana tattha hoti.
ಅಕ್ಖಾಯ ವಾದಂ ಪರಿಸಾಯ ಮಜ್ಝೇತಿ। ಖತ್ತಿಯಪರಿಸಾಯ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಪರಿಸಾಯ ವಾ ಗಹಪತಿಪರಿಸಾಯ ವಾ ಸಮಣಪರಿಸಾಯ ವಾ ಮಜ್ಝೇ ಅತ್ತನೋ ವಾದಂ ಅಕ್ಖಾಯ ಆಚಿಕ್ಖಿತ್ವಾ ಅನುವಾದಂ ಅಕ್ಖಾಯ ಆಚಿಕ್ಖಿತ್ವಾ ಥಮ್ಭಯಿತ್ವಾ ಬ್ರೂಹಯಿತ್ವಾ ದೀಪಯಿತ್ವಾ ಜೋತಯಿತ್ವಾ ವೋಹರಿತ್ವಾ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹಿತ್ವಾತಿ – ಅಕ್ಖಾಯ ವಾದಂ ಪರಿಸಾಯ ಮಜ್ಝೇ।
Akkhāya vādaṃ parisāya majjheti. Khattiyaparisāya vā brāhmaṇaparisāya vā gahapatiparisāya vā samaṇaparisāya vā majjhe attano vādaṃ akkhāya ācikkhitvā anuvādaṃ akkhāya ācikkhitvā thambhayitvā brūhayitvā dīpayitvā jotayitvā voharitvā pariggaṇhitvāti – akkhāya vādaṃ parisāya majjhe.
ಸೋ ಹಸ್ಸತೀ ಉನ್ನಮತೀ ಚ ತೇನಾತಿ। ಸೋ ತೇನ ಜಯತ್ಥೇನ ತುಟ್ಠೋ ಹೋತಿ ಹಟ್ಠೋ ಪಹಟ್ಠೋ ಅತ್ತಮನೋ ಪರಿಪುಣ್ಣಸಙ್ಕಪ್ಪೋ। ಅಥ ವಾ ದನ್ತವಿದಂಸಕಂ ಹಸಮಾನೋ। ಸೋ ಹಸ್ಸತೀ ಉನ್ನಮತೀ ಚ ತೇನಾತಿ ಸೋ ತೇನ ಜಯತ್ಥೇನ ಉನ್ನತೋ ಹೋತಿ ಉನ್ನಮೋ ಧಜೋ ಸಮ್ಪಗ್ಗಾಹೋ ಕೇತುಕಮ್ಯತಾ ಚಿತ್ತಸ್ಸಾತಿ – ಸೋ ಹಸ್ಸತೀ ಉನ್ನಮತೀ ಚ ತೇನ।
So hassatī unnamatī ca tenāti. So tena jayatthena tuṭṭho hoti haṭṭho pahaṭṭho attamano paripuṇṇasaṅkappo. Atha vā dantavidaṃsakaṃ hasamāno. So hassatī unnamatī ca tenāti so tena jayatthena unnato hoti unnamo dhajo sampaggāho ketukamyatā cittassāti – so hassatī unnamatī ca tena.
ಪಪ್ಪುಯ್ಯ ತಮತ್ಥಂ ಯಥಾ ಮನೋ ಅಹೂತಿ। ತಂ ಜಯತ್ಥಂ ಪಪ್ಪುಯ್ಯ ಪಾಪುಣಿತ್ವಾ ಅಧಿಗನ್ತ್ವಾ ವಿನ್ದಿತ್ವಾ ಪಟಿಲಭಿತ್ವಾ। ಯಥಾ ಮನೋ ಅಹೂತಿ ಯಥಾ ಮನೋ ಅಹು, ಯಥಾ ಚಿತ್ತೋ ಅಹು, ಯಥಾ ಸಙ್ಕಪ್ಪೋ ಅಹು, ಯಥಾ ವಿಞ್ಞಾಣೋ ಅಹೂತಿ – ಪಪ್ಪುಯ್ಯ ತಮತ್ಥಂ ಯಥಾ ಮನೋ ಅಹು।
Pappuyyatamatthaṃ yathā mano ahūti. Taṃ jayatthaṃ pappuyya pāpuṇitvā adhigantvā vinditvā paṭilabhitvā. Yathā mano ahūti yathā mano ahu, yathā citto ahu, yathā saṅkappo ahu, yathā viññāṇo ahūti – pappuyya tamatthaṃ yathā mano ahu.
ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –
Tenāha bhagavā –
‘‘ಪಸಂಸಿತೋ ವಾ ಪನ ತತ್ಥ ಹೋತಿ, ಅಕ್ಖಾಯ ವಾದಂ ಪರಿಸಾಯ ಮಜ್ಝೇ।
‘‘Pasaṃsito vā pana tattha hoti, akkhāya vādaṃ parisāya majjhe;
ಸೋ ಹಸ್ಸತೀ ಉನ್ನಮತೀ ಚ ತೇನ, ಪಪ್ಪುಯ್ಯ ತಮತ್ಥಂ ಯಥಾ ಮನೋ ಅಹೂ’’ತಿ॥
So hassatī unnamatī ca tena, pappuyya tamatthaṃ yathā mano ahū’’ti.
೬೫.
65.
ಯಾ ಉನ್ನತೀ ಸಾಸ್ಸ ವಿಘಾತಭೂಮಿ, ಮಾನಾತಿಮಾನಂ ವದತೇ ಪನೇಸೋ।
Yāunnatī sāssa vighātabhūmi, mānātimānaṃ vadate paneso;
ಏತಮ್ಪಿ ದಿಸ್ವಾ ನ ವಿವಾದಯೇಥ, ನ ಹಿ ತೇನ ಸುದ್ಧಿಂ ಕುಸಲಾ ವದನ್ತಿ॥
Etampi disvā na vivādayetha, na hi tena suddhiṃ kusalā vadanti.
ಯಾ ಉನ್ನತೀ ಸಾಸ್ಸ ವಿಘಾತಭೂಮೀತಿ। ಯಾ ಉನ್ನತಿ ಉನ್ನಮೋ ಧಜೋ ಸಮ್ಪಗ್ಗಾಹೋ ಕೇತುಕಮ್ಯತಾ ಚಿತ್ತಸ್ಸಾತಿ – ಯಾ ಉನ್ನತಿ। ಸಾಸ್ಸ ವಿಘಾತಭೂಮೀತಿ ಸಾ ತಸ್ಸ ವಿಘಾತಭೂಮಿ ಉಪಘಾತಭೂಮಿ ಪೀಳನಭೂಮಿ ಘಟ್ಟನಭೂಮಿ ಉಪದ್ದವಭೂಮಿ ಉಪಸಗ್ಗಭೂಮೀತಿ – ಯಾ ಉನ್ನತೀ ಸಾಸ್ಸ ವಿಘಾತಭೂಮಿ।
Yā unnatī sāssa vighātabhūmīti. Yā unnati unnamo dhajo sampaggāho ketukamyatā cittassāti – yā unnati. Sāssa vighātabhūmīti sā tassa vighātabhūmi upaghātabhūmi pīḷanabhūmi ghaṭṭanabhūmi upaddavabhūmi upasaggabhūmīti – yā unnatī sāssa vighātabhūmi.
ಮಾನಾತಿಮಾನಂ ವದತೇ ಪನೇಸೋತಿ। ಸೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಮಾನಞ್ಚ ವದತಿ ಅತಿಮಾನಞ್ಚ ವದತೀತಿ – ಮಾನಾತಿಮಾನಂ ವದತೇ ಪನೇಸೋ।
Mānātimānaṃ vadate panesoti. So puggalo mānañca vadati atimānañca vadatīti – mānātimānaṃ vadate paneso.
ಏತಮ್ಪಿ ದಿಸ್ವಾ ನ ವಿವಾದಯೇಥಾತಿ। ಏತಂ ಆದೀನವಂ ದಿಸ್ವಾ ಪಸ್ಸಿತ್ವಾ ತುಲಯಿತ್ವಾ ತೀರಯಿತ್ವಾ ವಿಭಾವಯಿತ್ವಾ ವಿಭೂತಂ ಕತ್ವಾ ದಿಟ್ಠಿಕಲಹೇಸು ದಿಟ್ಠಿಭಣ್ಡನೇಸು ದಿಟ್ಠಿವಿಗ್ಗಹೇಸು ದಿಟ್ಠಿವಿವಾದೇಸು ದಿಟ್ಠಿಮೇಧಗೇಸೂತಿ – ಏತಮ್ಪಿ ದಿಸ್ವಾ। ನ ವಿವಾದಯೇಥಾತಿ ನ ಕಲಹಂ ಕರೇಯ್ಯ ನ ಭಣ್ಡನಂ ಕರೇಯ್ಯ ನ ವಿಗ್ಗಹಂ ಕರೇಯ್ಯ ನ ವಿವಾದಂ ಕರೇಯ್ಯ, ನ ಮೇಧಗಂ ಕರೇಯ್ಯ, ಕಲಹಭಣ್ಡನವಿಗ್ಗಹವಿವಾದಮೇಧಗಂ ಪಜಹೇಯ್ಯ ವಿನೋದೇಯ್ಯ ಬ್ಯನ್ತಿಂ ಕರೇಯ್ಯ ಅನಭಾವಂ ಗಮೇಯ್ಯ, ಕಲಹಭಣ್ಡನವಿಗ್ಗಹವಿವಾದಮೇಧಗಾ ಆರತೋ ಅಸ್ಸ ವಿರತೋ ಪಟಿವಿರತೋ ನಿಕ್ಖನ್ತೋ ನಿಸ್ಸಟೋ ವಿಪ್ಪಯುತ್ತೋ ವಿಸಞ್ಞುತ್ತೋ ವಿಮರಿಯಾದಿಕತೇನ ಚೇತಸಾ ವಿಹರೇಯ್ಯಾತಿ – ಏತಮ್ಪಿ ದಿಸ್ವಾ ನ ವಿವಾದಯೇಥ।
Etampi disvā na vivādayethāti. Etaṃ ādīnavaṃ disvā passitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā diṭṭhikalahesu diṭṭhibhaṇḍanesu diṭṭhiviggahesu diṭṭhivivādesu diṭṭhimedhagesūti – etampi disvā. Na vivādayethāti na kalahaṃ kareyya na bhaṇḍanaṃ kareyya na viggahaṃ kareyya na vivādaṃ kareyya, na medhagaṃ kareyya, kalahabhaṇḍanaviggahavivādamedhagaṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya, kalahabhaṇḍanaviggahavivādamedhagā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippayutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti – etampi disvā na vivādayetha.
ನ ಹಿ ತೇನ ಸುದ್ಧಿಂ ಕುಸಲಾ ವದನ್ತೀತಿ। ಕುಸಲಾತಿ ಯೇ ತೇ ಖನ್ಧಕುಸಲಾ ಧಾತುಕುಸಲಾ ಆಯತನಕುಸಲಾ ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪಾದಕುಸಲಾ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಕುಸಲಾ ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಕುಸಲಾ ಇದ್ಧಿಪಾದಕುಸಲಾ ಇನ್ದ್ರಿಯಕುಸಲಾ ಬಲಕುಸಲಾ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಕುಸಲಾ ಮಗ್ಗಕುಸಲಾ ಫಲಕುಸಲಾ ನಿಬ್ಬಾನಕುಸಲಾ, ತೇ ಕುಸಲಾ ದಿಟ್ಠಿಕಲಹೇನ ದಿಟ್ಠಿಭಣ್ಡನೇನ ದಿಟ್ಠಿವಿಗ್ಗಹೇನ ದಿಟ್ಠಿವಿವಾದೇನ ದಿಟ್ಠಿಮೇಧಗೇನ ಸುದ್ಧಿಂ ವಿಸುದ್ಧಿಂ ಪರಿಸುದ್ಧಿಂ, ಮುತ್ತಿಂ ವಿಮುತ್ತಿಂ ಪರಿಮುತ್ತಿಂ ನ ವದನ್ತಿ ನ ಕಥೇನ್ತಿ ನ ಭಣನ್ತಿ ನ ದೀಪಯನ್ತಿ ನ ವೋಹರನ್ತೀತಿ – ನ ಹಿ ತೇನ ಸುದ್ಧಿಂ ಕುಸಲಾ ವದನ್ತಿ।
Nahi tena suddhiṃ kusalā vadantīti. Kusalāti ye te khandhakusalā dhātukusalā āyatanakusalā paṭiccasamuppādakusalā satipaṭṭhānakusalā sammappadhānakusalā iddhipādakusalā indriyakusalā balakusalā bojjhaṅgakusalā maggakusalā phalakusalā nibbānakusalā, te kusalā diṭṭhikalahena diṭṭhibhaṇḍanena diṭṭhiviggahena diṭṭhivivādena diṭṭhimedhagena suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ, muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ na vadanti na kathenti na bhaṇanti na dīpayanti na voharantīti – na hi tena suddhiṃ kusalā vadanti.
ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –
Tenāha bhagavā –
‘‘ಯಾ ಉನ್ನತೀ ಸಾಸ್ಸ ವಿಘಾತಭೂಮಿ, ಮಾನಾತಿಮಾನಂ ವದತೇ ಪನೇಸೋ।
‘‘Yā unnatī sāssa vighātabhūmi, mānātimānaṃ vadate paneso;
ಏತಮ್ಪಿ ದಿಸ್ವಾ ನ ವಿವಾದಯೇಥ, ನ ಹಿ ತೇನ ಸುದ್ಧಿಂ ಕುಸಲಾ ವದನ್ತೀ’’ತಿ॥
Etampi disvā na vivādayetha, na hi tena suddhiṃ kusalā vadantī’’ti.
೬೬.
66.
ಸೂರೋ ಯಥಾ ರಾಜಖಾದಾಯ ಪುಟ್ಠೋ, ಅಭಿಗಜ್ಜಮೇತಿ ಪಟಿಸೂರಮಿಚ್ಛಂ।
Sūroyathā rājakhādāya puṭṭho, abhigajjameti paṭisūramicchaṃ;
ಯೇನೇವ ಸೋ ತೇನ ಪಲೇಹಿ ಸೂರ, ಪುಬ್ಬೇವ ನತ್ಥಿ ಯದಿದಂ ಯುಧಾಯ॥
Yeneva so tena palehi sūra, pubbeva natthi yadidaṃ yudhāya.
ಸೂರೋ ಯಥಾ ರಾಜಖಾದಾಯ ಪುಟ್ಠೋತಿ। ಸೂರೋತಿ ಸೂರೋ ವೀರೋ ವಿಕ್ಕನ್ತೋ ಅಭೀರೂ ಅಛಮ್ಭೀ ಅನುತ್ರಾಸೀ ಅಪಲಾಯೀ। ರಾಜಖಾದಾಯ ಪುಟ್ಠೋತಿ ರಾಜಖಾದನೀಯೇನ ರಾಜಭೋಜನೀಯೇನ ಪುಟ್ಠೋ ಪೋಸಿತೋ ಅಪಾದಿತೋ ವಡ್ಢಿತೋತಿ – ಸೂರೋ ಯಥಾ ರಾಜಖಾದಾಯ ಪುಟ್ಠೋ।
Sūro yathā rājakhādāya puṭṭhoti. Sūroti sūro vīro vikkanto abhīrū achambhī anutrāsī apalāyī. Rājakhādāya puṭṭhoti rājakhādanīyena rājabhojanīyena puṭṭho posito apādito vaḍḍhitoti – sūro yathā rājakhādāya puṭṭho.
ಅಭಿಗಜ್ಜಮೇತಿ ಪಟಿಸೂರಮಿಚ್ಛನ್ತಿ। ಸೋ ಗಜ್ಜನ್ತೋ ಉಗ್ಗಜ್ಜನ್ತೋ ಅಭಿಗಜ್ಜನ್ತೋ ಏತಿ ಉಪೇತಿ ಉಪಗಚ್ಛತಿ ಪಟಿಸೂರಂ ಪಟಿಪುರಿಸಂ ಪಟಿಸತ್ತುಂ ಪಟಿಮಲ್ಲಂ ಇಚ್ಛನ್ತೋ ಸಾದಿಯನ್ತೋ ಪತ್ಥಯನ್ತೋ ಪಿಹಯನ್ತೋ ಅಭಿಜಪ್ಪನ್ತೋತಿ – ಅಭಿಗಜ್ಜಮೇತಿ ಪಟಿಸೂರಮಿಚ್ಛಂ।
Abhigajjameti paṭisūramicchanti. So gajjanto uggajjanto abhigajjanto eti upeti upagacchati paṭisūraṃ paṭipurisaṃ paṭisattuṃ paṭimallaṃ icchanto sādiyanto patthayanto pihayanto abhijappantoti – abhigajjameti paṭisūramicchaṃ.
ಯೇನೇವ ಸೋ ತೇನ ಪಲೇಹಿ ಸೂರಾತಿ। ಯೇನೇವ ಸೋ ದಿಟ್ಠಿಗತಿಕೋ ತೇನ ಪಲೇಹಿ, ತೇನ ವಜ, ತೇನ ಗಚ್ಛ, ತೇನ ಅತಿಕ್ಕಮ, ಸೋ ತುಯ್ಹಂ ಪಟಿಸೂರೋ ಪಟಿಪುರಿಸೋ ಪಟಿಸತ್ತು ಪಟಿಮಲ್ಲೋತಿ – ಯೇನೇವ ಸೋ ತೇನ ಪಲೇಹಿ ಸೂರ।
Yeneva so tena palehi sūrāti. Yeneva so diṭṭhigatiko tena palehi, tena vaja, tena gaccha, tena atikkama, so tuyhaṃ paṭisūro paṭipuriso paṭisattu paṭimalloti – yeneva so tena palehi sūra.
ಪುಬ್ಬೇವ ನತ್ಥಿ ಯದಿದಂ ಯುಧಾಯಾತಿ। ಪುಬ್ಬೇವ ಬೋಧಿಯಾ ಮೂಲೇ ಯೇ ಪಟಿಸೇನಿಕರಾ ಕಿಲೇಸಾ ಪಟಿಲೋಮಕರಾ ಪಟಿಕಣ್ಡಕಕರಾ ಪಟಿಪಕ್ಖಕರಾ ತೇ ನತ್ಥಿ ನ ಸನ್ತಿ ನ ಸಂವಿಜ್ಜನ್ತಿ ನುಪಲಬ್ಭನ್ತಿ, ಪಹೀನಾ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಾ ವೂಪಸನ್ತಾ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧಾ ಅಭಬ್ಬುಪ್ಪತ್ತಿಕಾ ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢಾ। ಯದಿದಂ ಯುಧಾಯಾತಿ ಯದಿದಂ ಯುದ್ಧತ್ಥಾಯ ಕಲಹತ್ಥಾಯ ಭಣ್ಡನತ್ಥಾಯ ವಿಗ್ಗಹತ್ಥಾಯ ವಿವಾದತ್ಥಾಯ ಮೇಧಗತ್ಥಾಯಾತಿ – ಪುಬ್ಬೇವ ನತ್ಥಿ ಯದಿದಂ ಯುಧಾಯ।
Pubbeva natthi yadidaṃ yudhāyāti. Pubbeva bodhiyā mūle ye paṭisenikarā kilesā paṭilomakarā paṭikaṇḍakakarā paṭipakkhakarā te natthi na santi na saṃvijjanti nupalabbhanti, pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭipassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhā. Yadidaṃyudhāyāti yadidaṃ yuddhatthāya kalahatthāya bhaṇḍanatthāya viggahatthāya vivādatthāya medhagatthāyāti – pubbeva natthi yadidaṃ yudhāya.
ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –
Tenāha bhagavā –
‘‘ಸೂರೋ ಯಥಾ ರಾಜಖಾದಾಯ ಪುಟ್ಠೋ, ಅಭಿಗಜ್ಜಮೇತಿ ಪಟಿಸೂರಮಿಚ್ಛಂ।
‘‘Sūro yathā rājakhādāya puṭṭho, abhigajjameti paṭisūramicchaṃ;
ಯೇನೇವ ಸೋ ತೇನ ಪಲೇಹಿ ಸೂರ, ಪುಬ್ಬೇವ ನತ್ಥಿ ಯದಿದಂ ಯುಧಾಯಾ’’ತಿ॥
Yeneva so tena palehi sūra, pubbeva natthi yadidaṃ yudhāyā’’ti.
೬೭.
67.
ಯೇ ದಿಟ್ಠಿಮುಗ್ಗಯ್ಹ ವಿವಾದಯನ್ತಿ, ಇದಮೇವ ಸಚ್ಚನ್ತಿ ಚ ವಾದಯನ್ತಿ।
Ye diṭṭhimuggayha vivādayanti, idameva saccanti ca vādayanti;
ತೇ ತ್ವಂ ವದಸ್ಸೂ ನ ಹಿ ತೇಧ ಅತ್ಥಿ, ವಾದಮ್ಹಿ ಜಾತೇ ಪಟಿಸೇನಿಕತ್ತಾ॥
Te tvaṃ vadassū na hi tedha atthi, vādamhi jāte paṭisenikattā.
ಯೇ ದಿಟ್ಠಿಮುಗ್ಗಯ್ಹ ವಿವಾದಯನ್ತೀತಿ ಯೇ ದ್ವಾಸಟ್ಠಿದಿಟ್ಠಿಗತಾನಂ ಅಞ್ಞತರಞ್ಞತರಂ ದಿಟ್ಠಿಗತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಗಣ್ಹಿತ್ವಾ ಉಗ್ಗಣ್ಹಿತ್ವಾ ಪರಾಮಸಿತ್ವಾ ಅಭಿನಿವಿಸಿತ್ವಾ ವಿವಾದಯನ್ತಿ ಕಲಹಂ ಕರೋನ್ತಿ ಭಣ್ಡನಂ ಕರೋನ್ತಿ ‘ವಿಗ್ಗಹಂ ಕರೋನ್ತಿ ವಿವಾದಂ ಕರೋನ್ತಿ, ಮೇಧಗಂ ಕರೋನ್ತಿ – ‘‘ನ ತ್ವಂ ಇಮಂ ಧಮ್ಮವಿನಯಂ ಆಜಾನಾಸಿ, ಅಹಂ ಇಮಂ ಧಮ್ಮವಿನಯಂ ಆಜಾನಾಮಿ, ಕಿಂ ತ್ವಂ ಇಮಂ ಧಮ್ಮವಿನಯಂ ಆಜಾನಿಸ್ಸಸಿ, ಮಿಚ್ಛಾಪಟಿಪನ್ನೋ ತ್ವಮಸಿ, ಅಹಮಸ್ಮಿ ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪನ್ನೋ, ಸಹಿತಂ ಮೇ, ಅಸಹಿತಂ ತೇ, ಪುರೇ ವಚನೀಯಂ ಪಚ್ಛಾ ಅವಚ, ಪಚ್ಛಾ ವಚನೀಯಂ ಪುರೇ ಅವಚ, ಅಧಿಚಿಣ್ಣಂ ತೇ ವಿಪರಾವತ್ತಂ, ಆರೋಪಿತೋ ತೇ ವಾದೋ, ನಿಗ್ಗಹಿತೋ ತ್ವಮಸಿ, ಚರ ವಾದಪ್ಪಮೋಕ್ಖಾಯ, ನಿಬ್ಬೇಠೇಹಿ ವಾ ಸಚೇ ಪಹೋಸೀ’’ತಿ – ಯೇ ದಿಟ್ಠಿಮುಗ್ಗಯ್ಹ ವಿವಾದಯನ್ತಿ।
Yediṭṭhimuggayha vivādayantīti ye dvāsaṭṭhidiṭṭhigatānaṃ aññataraññataraṃ diṭṭhigataṃ gahetvā gaṇhitvā uggaṇhitvā parāmasitvā abhinivisitvā vivādayanti kalahaṃ karonti bhaṇḍanaṃ karonti ‘viggahaṃ karonti vivādaṃ karonti, medhagaṃ karonti – ‘‘na tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāsi, ahaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāmi, kiṃ tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānissasi, micchāpaṭipanno tvamasi, ahamasmi sammāpaṭipanno, sahitaṃ me, asahitaṃ te, pure vacanīyaṃ pacchā avaca, pacchā vacanīyaṃ pure avaca, adhiciṇṇaṃ te viparāvattaṃ, āropito te vādo, niggahito tvamasi, cara vādappamokkhāya, nibbeṭhehi vā sace pahosī’’ti – ye diṭṭhimuggayha vivādayanti.
ಇದಮೇವ ಸಚ್ಚನ್ತಿ ಚ ವಾದಯನ್ತೀತಿ। ‘‘ಸಸ್ಸತೋ ಲೋಕೋ, ಇದಮೇವ ಸಚ್ಚಂ ಮೋಘಮಞ್ಞ’’ನ್ತಿ ವಾದಯನ್ತಿ ಕಥೇನ್ತಿ ಭಣನ್ತಿ ದೀಪಯನ್ತಿ ವೋಹರನ್ತಿ। ‘‘ಅಸಸ್ಸತೋ ಲೋಕೋ…ಪೇ॰… ನೇವ ಹೋತಿ ನ ನ ಹೋತಿ ತಥಾಗತೋ ಪರಂ ಮರಣಾ, ಇದಮೇವ ಸಚ್ಚಂ ಮೋಘಮಞ್ಞ’’ನ್ತಿ ವಾದಯನ್ತಿ ಕಥೇನ್ತಿ ಭಣನ್ತಿ ದೀಪಯನ್ತಿ ವೋಹರನ್ತೀತಿ – ಇದಮೇವ ಸಚ್ಚನ್ತಿ ಚ ವಾದಯನ್ತಿ।
Idameva saccanti ca vādayantīti. ‘‘Sassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’’nti vādayanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharanti. ‘‘Asassato loko…pe… neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’’nti vādayanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharantīti – idameva saccanti ca vādayanti.
ತೇ ತ್ವಂ ವದಸ್ಸೂ ನ ಹಿ ತೇಧ ಅತ್ಥಿ, ವಾದಮ್ಹಿ ಜಾತೇ ಪಟಿಸೇನಿಕತ್ತಾತಿ। ತೇ ತ್ವಂ ದಿಟ್ಠಿಗತಿಕೇ ವದಸ್ಸು ವಾದೇನ ವಾದಂ, ನಿಗ್ಗಹೇನ ನಿಗ್ಗಹಂ, ಪಟಿಕಮ್ಮೇನ ಪಟಿಕಮ್ಮಂ, ವಿಸೇಸೇನ ವಿಸೇಸಂ, ಪಟಿವಿಸೇಸೇನ ಪಟಿವಿಸೇಸಂ, ಆವೇಠಿಯಾಯ ಆವೇಠಿಯಂ, ನಿಬ್ಬೇಠಿಯಾಯ ನಿಬ್ಬೇಠಿಯಂ, ಛೇದೇನ ಛೇದಂ, ಮಣ್ಡಲೇನ ಮಣ್ಡಲಂ, ತೇ ತುಯ್ಹಂ ಪಟಿಸೂರಾ ಪಟಿಪುರಿಸಾ ಪಟಿಸತ್ತೂ ಪಟಿಮಲ್ಲಾತಿ – ತೇ ತ್ವಂ ವದಸ್ಸೂ ನ ಹಿ ತೇಧ ಅತ್ಥಿ। ವಾದಮ್ಹಿ ಜಾತೇ ಪಟಿಸೇನಿಕತ್ತಾತಿ। ವಾದೇ ಜಾತೇ ಸಞ್ಜಾತೇ ನಿಬ್ಬತ್ತೇ ಅಭಿನಿಬ್ಬತ್ತೇ ಪಾತುಭೂತೇಯೇವ ಪಟಿಸೇನಿಕತ್ತಾ 23 ಪಟಿಲೋಮಕತ್ತಾ ಪಟಿಭಣ್ಡಕತ್ತಾ ಪಟಿಪಕ್ಖಕತ್ತಾ ಕಲಹಂ ಕರೇಯ್ಯುಂ ಭಣ್ಡನಂ ಕರೇಯ್ಯುಂ ವಿಗ್ಗಹಂ ಕರೇಯ್ಯುಂ ವಿವಾದಂ ಕರೇಯ್ಯುಂ ಮೇಧಗಂ ಕರೇಯ್ಯುಂ, ತೇ ನತ್ಥಿ ನ ಸನ್ತಿ ನ ಸಂವಿಜ್ಜನ್ತಿ ನುಪಲಬ್ಭನ್ತಿ, ಪಹೀನಾ…ಪೇ॰… ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢಾತಿ – ತೇ ತ್ವಂ ವದಸ್ಸೂ ನ ಹಿ ತೇಧ ಅತ್ಥಿ ವಾದಮ್ಹಿ ಜಾತೇ ಪಟಿಸೇನಿಕತ್ತಾ।
Te tvaṃ vadassū na hi tedha atthi, vādamhi jāte paṭisenikattāti. Te tvaṃ diṭṭhigatike vadassu vādena vādaṃ, niggahena niggahaṃ, paṭikammena paṭikammaṃ, visesena visesaṃ, paṭivisesena paṭivisesaṃ, āveṭhiyāya āveṭhiyaṃ, nibbeṭhiyāya nibbeṭhiyaṃ, chedena chedaṃ, maṇḍalena maṇḍalaṃ, te tuyhaṃ paṭisūrā paṭipurisā paṭisattū paṭimallāti – te tvaṃ vadassū na hi tedha atthi. Vādamhi jāte paṭisenikattāti. Vāde jāte sañjāte nibbatte abhinibbatte pātubhūteyeva paṭisenikattā 24 paṭilomakattā paṭibhaṇḍakattā paṭipakkhakattā kalahaṃ kareyyuṃ bhaṇḍanaṃ kareyyuṃ viggahaṃ kareyyuṃ vivādaṃ kareyyuṃ medhagaṃ kareyyuṃ, te natthi na santi na saṃvijjanti nupalabbhanti, pahīnā…pe… ñāṇagginā daḍḍhāti – te tvaṃ vadassū na hi tedha atthi vādamhi jāte paṭisenikattā.
ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –
Tenāha bhagavā –
‘‘ಯೇ ದಿಟ್ಠಿಮುಗ್ಗಯ್ಹ ವಿವಾದಯನ್ತಿ, ಇದಮೇವ ಸಚ್ಚನ್ತಿ ಚ ವಾದಯನ್ತಿ।
‘‘Ye diṭṭhimuggayha vivādayanti, idameva saccanti ca vādayanti;
ತೇ ತ್ವಂ ವದಸ್ಸೂ ನ ಹಿ ತೇಧ ಅತ್ಥಿ, ವಾದಮ್ಹಿ ಜಾತೇ ಪಟಿಸೇನಿಕತ್ತಾ’’ತಿ॥
Te tvaṃ vadassū na hi tedha atthi, vādamhi jāte paṭisenikattā’’ti.
೬೮.
68.
ವಿಸೇನಿಕತ್ವಾ ಪನ ಯೇ ಚರನ್ತಿ, ದಿಟ್ಠೀಹಿ ದಿಟ್ಠಿಂ ಅವಿರುಜ್ಝಮಾನಾ।
Visenikatvā pana ye caranti, diṭṭhīhi diṭṭhiṃ avirujjhamānā;
ತೇಸು ತ್ವಂ ಕಿಂ ಲಭೇಥ ಪಸೂರ, ಯೇಸೀಧ ನತ್ಥಿ ಪರಮುಗ್ಗಹೀತಂ॥
Tesu tvaṃ kiṃ labhetha pasūra, yesīdha natthi paramuggahītaṃ.
ವಿಸೇನಿಕತ್ವಾ ಪನ ಯೇ ಚರನ್ತೀತಿ। ಸೇನಾ ವುಚ್ಚತಿ ಮಾರಸೇನಾ। ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತಂ ಮಾರಸೇನಾ, ವಚೀದುಚ್ಚರಿತಂ ಮಾರಸೇನಾ, ಮನೋದುಚ್ಚರಿತಂ ಮಾರಸೇನಾ, ಲೋಭೋ ಮಾರಸೇನಾ, ದೋಸೋ ಮಾರಸೇನಾ, ಮೋಹೋ ಮಾರಸೇನಾ, ಕೋಧೋ… ಉಪನಾಹೋ… ಮಕ್ಖೋ… ಪಳಾಸೋ… ಇಸ್ಸಾ… ಮಚ್ಛರಿಯಂ… ಮಾಯಾ… ಸಾಠೇಯ್ಯಂ… ಥಮ್ಭೋ… ಸಾರಮ್ಭೋ… ಮಾನೋ… ಅತಿಮಾನೋ… ಮದೋ… ಪಮಾದೋ… ಸಬ್ಬೇ ಕಿಲೇಸಾ… ಸಬ್ಬೇ ದುಚ್ಚರಿತಾ… ಸಬ್ಬೇ ದರಥಾ… ಸಬ್ಬೇ ಪರಿಳಾಹಾ… ಸಬ್ಬೇ ಸನ್ತಾಪಾ… ಸಬ್ಬಾಕುಸಲಾಭಿಸಙ್ಖಾರಾ ಮಾರಸೇನಾ।
Visenikatvā pana ye carantīti. Senā vuccati mārasenā. Kāyaduccaritaṃ mārasenā, vacīduccaritaṃ mārasenā, manoduccaritaṃ mārasenā, lobho mārasenā, doso mārasenā, moho mārasenā, kodho… upanāho… makkho… paḷāso… issā… macchariyaṃ… māyā… sāṭheyyaṃ… thambho… sārambho… māno… atimāno… mado… pamādo… sabbe kilesā… sabbe duccaritā… sabbe darathā… sabbe pariḷāhā… sabbe santāpā… sabbākusalābhisaṅkhārā mārasenā.
ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ಭಗವತಾ –
Vuttañhetaṃ bhagavatā –
‘‘ಕಾಮಾ ತೇ ಪಠಮಾ ಸೇನಾ, ದುತಿಯಾ ಅರತಿ ವುಚ್ಚತಿ…ಪೇ॰…।
‘‘Kāmā te paṭhamā senā, dutiyā arati vuccati…pe…;
ನ ನಂ ಅಸುರೋ ಜಿನಾತಿ, ಜೇತ್ವಾವ ಲಭತೇ ಸುಖ’’ನ್ತಿ॥
Na naṃ asuro jināti, jetvāva labhate sukha’’nti.
ಯತೋ ಚತೂಹಿ ಅರಿಯಮಗ್ಗೇಹಿ ಸಬ್ಬಾ ಚ ಮಾರಸೇನಾ ಸಬ್ಬೇ ಚ ಪಟಿಸೇನಿಕರಾ ಕಿಲೇಸಾ ಜಿತಾ ಚ ಪರಾಜಿತಾ ಚ ಭಗ್ಗಾ ವಿಪ್ಪಲುಗ್ಗಾ ಪರಮ್ಮುಖಾ, ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ವಿಸೇನಿಕತ್ವಾತಿ। ಯೇತಿ ಅರಹನ್ತೋ ಖೀಣಾಸವಾ। ಚರನ್ತೀತಿ ಚರನ್ತಿ ವಿಹರನ್ತಿ ಇರಿಯನ್ತಿ ವತ್ತೇನ್ತಿ ಪಾಲೇನ್ತಿ ಯಪೇನ್ತಿ ಯಾಪೇನ್ತೀತಿ – ವಿಸೇನಿಕತ್ವಾ ಪನ ಯೇ ಚರನ್ತಿ।
Yato catūhi ariyamaggehi sabbā ca mārasenā sabbe ca paṭisenikarā kilesā jitā ca parājitā ca bhaggā vippaluggā parammukhā, tena vuccati visenikatvāti. Yeti arahanto khīṇāsavā. Carantīti caranti viharanti iriyanti vattenti pālenti yapenti yāpentīti – visenikatvā pana ye caranti.
ದಿಟ್ಠೀಹಿ ದಿಟ್ಠಿಂ ಅವಿರುಜ್ಝಮಾನಾತಿ। ಯೇಸಂ ದ್ವಾಸಟ್ಠಿ ದಿಟ್ಠಿಗತಾನಿ ಪಹೀನಾನಿ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಾನಿ ವೂಪಸನ್ತಾನಿ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧಾನಿ ಅಭಬ್ಬುಪ್ಪತ್ತಿಕಾನಿ ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢಾನಿ, ತೇ ದಿಟ್ಠೀಹಿ ದಿಟ್ಠಿಂ ಅವಿರುಜ್ಝಮಾನಾ ಅಪ್ಪಟಿವಿರುಜ್ಝಮಾನಾ ಅಪ್ಪಹೀಯಮಾನಾ ಅಪ್ಪಟಿಹಞ್ಞಮಾನಾ ಅಪ್ಪಟಿಹತಮಾನಾತಿ – ದಿಟ್ಠೀಹಿ ದಿಟ್ಠಿಂ ಅವಿರುಜ್ಝಮಾನಾ।
Diṭṭhīhi diṭṭhiṃ avirujjhamānāti. Yesaṃ dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni pahīnāni samucchinnāni vūpasantāni paṭipassaddhāni abhabbuppattikāni ñāṇagginā daḍḍhāni, te diṭṭhīhi diṭṭhiṃ avirujjhamānā appaṭivirujjhamānā appahīyamānā appaṭihaññamānā appaṭihatamānāti – diṭṭhīhi diṭṭhiṃ avirujjhamānā.
ತೇಸು ತ್ವಂ ಕಿಂ ಲಭೇಥ ಪಸೂರಾತಿ। ತೇಸು ಅರಹನ್ತೇಸು ಖೀಣಾಸವೇಸು ಕಿಂ ಲಭೇಥ ಪಟಿಸೂರಂ ಪಟಿಪುರಿಸಂ ಪಟಿಸತ್ತುಂ ಪಟಿಮಲ್ಲನ್ತಿ – ತೇಸು ತ್ವಂ ಕಿಂ ಲಭೇಥ ಪಸೂರ।
Tesu tvaṃ kiṃ labhetha pasūrāti. Tesu arahantesu khīṇāsavesu kiṃ labhetha paṭisūraṃ paṭipurisaṃ paṭisattuṃ paṭimallanti – tesu tvaṃ kiṃ labhetha pasūra.
ಯೇಸೀಧ ನತ್ಥಿ ಪರಮುಗ್ಗಹೀತನ್ತಿ। ಯೇಸಂ ಅರಹನ್ತಾನಂ ಖೀಣಾಸವಾನಂ ‘‘ಇದಂ ಪರಮಂ ಅಗ್ಗಂ ಸೇಟ್ಠಂ ವಿಸಿಟ್ಠಂ ಪಾಮೋಕ್ಖಂ ಉತ್ತಮಂ ಪವರ’’ನ್ತಿ ಗಹಿತಂ ಪರಾಮಟ್ಠಂ ಅಭಿನಿವಿಟ್ಠಂ ಅಜ್ಝೋಸಿತಂ ಅಧಿಮುತ್ತಂ, ನತ್ಥಿ ನ ಸನ್ತಿ ನ ಸಂವಿಜ್ಜನ್ತಿ ನುಪಲಬ್ಭನ್ತಿ, ಪಹೀನಂ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಂ ವೂಪಸನ್ತಂ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧಂ ಅಭಬ್ಬುಪ್ಪತ್ತಿಕಂ ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢನ್ತಿ – ಯೇಸೀಧ ನತ್ಥಿ ಪರಮುಗ್ಗಹೀತಂ।
Yesīdha natthi paramuggahītanti. Yesaṃ arahantānaṃ khīṇāsavānaṃ ‘‘idaṃ paramaṃ aggaṃ seṭṭhaṃ visiṭṭhaṃ pāmokkhaṃ uttamaṃ pavara’’nti gahitaṃ parāmaṭṭhaṃ abhiniviṭṭhaṃ ajjhositaṃ adhimuttaṃ, natthi na santi na saṃvijjanti nupalabbhanti, pahīnaṃ samucchinnaṃ vūpasantaṃ paṭipassaddhaṃ abhabbuppattikaṃ ñāṇagginā daḍḍhanti – yesīdha natthi paramuggahītaṃ.
ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –
Tenāha bhagavā –
‘‘ವಿಸೇನಿಕತ್ವಾ ಪನ ಯೇ ಚರನ್ತಿ, ದಿಟ್ಠೀಹಿ ದಿಟ್ಠಿಂ ಅವಿರುಜ್ಝಮಾನಾ।
‘‘Visenikatvā pana ye caranti, diṭṭhīhi diṭṭhiṃ avirujjhamānā;
ತೇಸು ತ್ವಂ ಕಿಂ ಲಭೇಥ ಪಸೂರ, ಯೇಸೀಧ ನತ್ಥಿ ಪರಮುಗ್ಗಹೀತ’’ನ್ತಿ॥
Tesu tvaṃ kiṃ labhetha pasūra, yesīdha natthi paramuggahīta’’nti.
೬೯.
69.
ಅಥ ತ್ವಂ ಪವಿತಕ್ಕಮಾಗಮಾ, 25 ಮನಸಾ ದಿಟ್ಠಿಗತಾನಿ ಚಿನ್ತಯನ್ತೋ।
Athatvaṃ pavitakkamāgamā,26manasā diṭṭhigatāni cintayanto;
ಧೋನೇನ ಯುಗಂ ಸಮಾಗಮಾ, ನ ಹಿ ತ್ವಂ ಸಕ್ಖಸಿ ಸಮ್ಪಯಾತವೇ॥
Dhonena yugaṃ samāgamā, na hi tvaṃ sakkhasi sampayātave.
ಅಥ ತ್ವಂ ಪವಿತಕ್ಕಮಾಗಮಾತಿ। ಅಥಾತಿ ಪದಸನ್ಧಿ ಪದಸಂಸಗ್ಗೋ ಪದಪಾರಿಪೂರೀ ಅಕ್ಖರಸಮವಾಯೋ ಬ್ಯಞ್ಜನಸಿಲಿಟ್ಠತಾ ಪದಾನುಪುಬ್ಬತಾಪೇತಂ – ಅಥಾತಿ। ಪವಿತಕ್ಕಮಾಗಮಾತಿ ತಕ್ಕೇನ್ತೋ ವಿತಕ್ಕೇನ್ತೋ ಸಙ್ಕಪ್ಪೇನ್ತೋ ‘‘ಜಯೋ ನು ಖೋ ಮೇ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಪರಾಜಯೋ ನು ಖೋ ಮೇ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಕಥಂ ನಿಗ್ಗಹಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಿ, ಕಥಂ ಪಟಿಕಮ್ಮಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಿ, ಕಥಂ ವಿಸೇಸಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಿ, ಕಥಂ ಪಟಿವಿಸೇಸಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಿ, ಕಥಂ ಆವೇಠಿಯಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಿ, ಕಥಂ ನಿಬ್ಬೇಠಿಯಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಿ , ಕಥಂ ಛೇದಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಿ, ಕಥಂ ಮಣ್ಡಲಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಿ’’ ಏವಂ ತಕ್ಕೇನ್ತೋ ವಿತಕ್ಕೇನ್ತೋ ಸಙ್ಕಪ್ಪೇನ್ತೋ ಆಗತೋಸಿ ಉಪಗತೋಸಿ ಸಮ್ಪತ್ತೋಸಿ ಮಯಾ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮಾಗತೋಸೀತಿ – ಅಥ ತ್ವಂ ಪವಿತಕ್ಕಮಾಗಮಾ।
Athatvaṃ pavitakkamāgamāti. Athāti padasandhi padasaṃsaggo padapāripūrī akkharasamavāyo byañjanasiliṭṭhatā padānupubbatāpetaṃ – athāti. Pavitakkamāgamāti takkento vitakkento saṅkappento ‘‘jayo nu kho me bhavissati, parājayo nu kho me bhavissati, kathaṃ niggahaṃ karissāmi, kathaṃ paṭikammaṃ karissāmi, kathaṃ visesaṃ karissāmi, kathaṃ paṭivisesaṃ karissāmi, kathaṃ āveṭhiyaṃ karissāmi, kathaṃ nibbeṭhiyaṃ karissāmi , kathaṃ chedaṃ karissāmi, kathaṃ maṇḍalaṃ karissāmi’’ evaṃ takkento vitakkento saṅkappento āgatosi upagatosi sampattosi mayā saddhiṃ samāgatosīti – atha tvaṃ pavitakkamāgamā.
ಮನಸಾ ದಿಟ್ಠಿಗತಾನಿ ಚಿನ್ತಯನ್ತೋತಿ। ಮನೋತಿ ಯಂ ಚಿತ್ತಂ ಮನೋ ಮಾನಸಂ ಹದಯಂ ಪಣ್ಡರಂ, ಮನೋ ಮನಾಯತನಂ ಮನಿನ್ದ್ರಿಯಂ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ವಿಞ್ಞಾಣಕ್ಖನ್ಧೋ ತಜ್ಜಾ ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತು। ಚಿತ್ತೇನ ದಿಟ್ಠಿಂ ಚಿನ್ತೇನ್ತೋ ವಿಚಿನ್ತೇನ್ತೋ ‘‘ಸಸ್ಸತೋ ಲೋಕೋ’’ತಿ ವಾ, ‘‘ಅಸಸ್ಸತೋ ಲೋಕೋ’’ತಿ ವಾ…ಪೇ॰… ‘‘ನೇವ ಹೋತಿ ನ ನ ಹೋತಿ ತಥಾಗತೋ ಪರಂ ಮರಣಾ’’ತಿ ವಾತಿ – ಮನಸಾ ದಿಟ್ಠಿಗತಾನಿ ಚಿನ್ತಯನ್ತೋ।
Manasā diṭṭhigatāni cintayantoti. Manoti yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ hadayaṃ paṇḍaraṃ, mano manāyatanaṃ manindriyaṃ viññāṇaṃ viññāṇakkhandho tajjā manoviññāṇadhātu. Cittena diṭṭhiṃ cintento vicintento ‘‘sassato loko’’ti vā, ‘‘asassato loko’’ti vā…pe… ‘‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti vāti – manasā diṭṭhigatāni cintayanto.
ಧೋನೇನ ಯುಗಂ ಸಮಾಗಮಾ, ನ ಹಿ ತ್ವಂ ಸಕ್ಖಸಿ ಸಮ್ಪಯಾತವೇತಿ। ಧೋನಾ ವುಚ್ಚತಿ ಪಞ್ಞಾ। ಯಾ ಪಞ್ಞಾ ಪಜಾನನಾ…ಪೇ॰… ಅಮೋಹೋ ಧಮ್ಮವಿಚಯೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ। ಕಿಂಕಾರಣಾ ಧೋನಾ ವುಚ್ಚತಿ ಪಞ್ಞಾ? ತಾಯ ಪಞ್ಞಾಯ ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತಂ ಧುತಞ್ಚ ಧೋತಞ್ಚ ಸನ್ಧೋತಞ್ಚ ನಿದ್ಧೋತಞ್ಚ, ವಚೀದುಚ್ಚರಿತಂ…ಪೇ॰… ಸಬ್ಬಾಕುಸಲಾಭಿಸಙ್ಖಾರಾ ಧುತಾ ಚ ಧೋತಾ ಚ ಸನ್ಧೋತಾ ಚ ನಿದ್ಧೋತಾ ಚ। ಅಥ ವಾ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಯಾ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿ… ಸಮ್ಮಾಸಙ್ಕಪ್ಪೇನ ಮಿಚ್ಛಾಸಙ್ಕಪ್ಪೋ…ಪೇ॰… ಸಮ್ಮಾವಿಮುತ್ತಿಯಾ ಮಿಚ್ಛಾವಿಮುತ್ತಿ ಧುತಾ ಚ ಧೋತಾ ಚ ಸನ್ಧೋತಾ ಚ ನಿದ್ಧೋತಾ ಚ। ಅಥ ವಾ ಅರಿಯೇನ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೇನ ಮಗ್ಗೇನ ಸಬ್ಬೇ ಕಿಲೇಸಾ… ಸಬ್ಬೇ ದುಚ್ಚರಿತಾ… ಸಬ್ಬೇ ದರಥಾ… ಸಬ್ಬೇ ಪರಿಳಾಹಾ… ಸಬ್ಬೇ ಸನ್ತಾಪಾ… ಸಬ್ಬಾಕುಸಲಾಭಿಸಙ್ಖಾರಾ ಧುತಾ ಚ ಧೋತಾ ಚ ಸನ್ಧೋತಾ ಚ ನಿದ್ಧೋತಾ ಚ। ಭಗವಾ ಇಮೇಹಿ ಧೋನೇಯ್ಯೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಉಪೇತೋ ಸಮುಪೇತೋ ಉಪಗತೋ ಸಮುಪಗತೋ ಉಪಪನ್ನೋ ಸಮುಪಪನ್ನೋ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ತಸ್ಮಾ ಭಗವಾ ಧೋನೋ। ಸೋ ಧುತರಾಗೋ ಧುತಪಾಪೋ ಧುತಕಿಲೇಸೋ ಧುತಪರಿಳಾಹೋತಿ – ಧೋನೋತಿ।
Dhonena yugaṃ samāgamā, na hi tvaṃ sakkhasi sampayātaveti. Dhonā vuccati paññā. Yā paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi. Kiṃkāraṇā dhonā vuccati paññā? Tāya paññāya kāyaduccaritaṃ dhutañca dhotañca sandhotañca niddhotañca, vacīduccaritaṃ…pe… sabbākusalābhisaṅkhārā dhutā ca dhotā ca sandhotā ca niddhotā ca. Atha vā sammādiṭṭhiyā micchādiṭṭhi… sammāsaṅkappena micchāsaṅkappo…pe… sammāvimuttiyā micchāvimutti dhutā ca dhotā ca sandhotā ca niddhotā ca. Atha vā ariyena aṭṭhaṅgikena maggena sabbe kilesā… sabbe duccaritā… sabbe darathā… sabbe pariḷāhā… sabbe santāpā… sabbākusalābhisaṅkhārā dhutā ca dhotā ca sandhotā ca niddhotā ca. Bhagavā imehi dhoneyyehi dhammehi upeto samupeto upagato samupagato upapanno samupapanno samannāgato, tasmā bhagavā dhono. So dhutarāgo dhutapāpo dhutakileso dhutapariḷāhoti – dhonoti.
ಧೋನೇನ ಯುಗಂ ಸಮಾಗಮಾ, ನ ಹಿ ತ್ವಂ ಸಕ್ಖಸಿ ಸಮ್ಪಯಾತವೇತಿ। ಪಸೂರೋ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೋ ನ ಪಟಿಬಲೋ ಧೋನೇನ ಬುದ್ಧೇನ ಭಗವತಾ ಸದ್ಧಿಂ ಯುಗಂ ಸಮಾಗಮಂ ಸಮಾಗನ್ತ್ವಾ ಯುಗಗ್ಗಾಹಂ ಗಣ್ಹಿತ್ವಾ ಸಾಕಚ್ಛೇತುಂ ಸಲ್ಲಪಿತುಂ ಸಾಕಚ್ಛಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತುಂ। ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಪಸೂರೋ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೋ ಹೀನೋ ನಿಹೀನೋ ಓಮಕೋ ಲಾಮಕೋ ಛತುಕ್ಕೋ ಪರಿತ್ತೋ। ಸೋ ಹಿ ಭಗವಾ ಅಗ್ಗೋ ಚ ಸೇಟ್ಠೋ ಚ ವಿಸಿಟ್ಠೋ ಚ ಪಾಮೋಕ್ಖೋ ಚ ಉತ್ತಮೋ ಚ ಪವರೋ ಚ। ಯಥಾ ಸಸೋ ನ ಪಟಿಬಲೋ ಮತ್ತೇನ ಮಾತಙ್ಗೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಯುಗಂ ಸಮಾಗಮಂ ಸಮಾಗನ್ತ್ವಾ ಯುಗಗ್ಗಾಹಂ ಗಣ್ಹಿತುಂ; ಯಥಾ ಕೋತ್ಥುಕೋ ನ ಪಟಿಬಲೋ ಸೀಹೇನ ಮಿಗರಞ್ಞಾ ಸದ್ಧಿಂ ಯುಗಂ ಸಮಾಗಮಂ ಸಮಾಗನ್ತ್ವಾ ಯುಗಗ್ಗಾಹಂ ಗಣ್ಹಿತುಂ; ಯಥಾ ವಚ್ಛಕೋ ತರುಣಕೋ ಧೇನುಪಕೋ ನ ಪಟಿಬಲೋ ಉಸಭೇನ ಚಲಕಕುನಾ 27 ಸದ್ಧಿಂ ಯುಗಂ ಸಮಾಗಮಂ ಸಮಾಗನ್ತ್ವಾ ಯುಗಗ್ಗಾಹಂ ಗಣ್ಹಿತುಂ; ಯಥಾ ಧಙ್ಕೋ ನ ಪಟಿಬಲೋ ಗರುಳೇನ ವೇನತೇಯ್ಯೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಯುಗಂ ಸಮಾಗಮಂ ಸಮಾಗನ್ತ್ವಾ ಯುಗಗ್ಗಾಹಂ ಗಣ್ಹಿತುಂ; ಯಥಾ ಚಣ್ಡಾಲೋ ನ ಪಟಿಬಲೋ ರಞ್ಞಾ ಚಕ್ಕವತ್ತಿನಾ ಸದ್ಧಿಂ ಯುಗಂ ಸಮಾಗಮಂ ಸಮಾಗನ್ತ್ವಾ ಯುಗಗ್ಗಾಹಂ ಗಣ್ಹಿತುಂ; ಯಥಾ ಪಂಸುಪಿಸಾಚಕೋ ನ ಪಟಿಬಲೋ ಇನ್ದೇನ ದೇವರಞ್ಞಾ ಸದ್ಧಿಂ ಯುಗಂ ಸಮಾಗಮಂ ಸಮಾಗನ್ತ್ವಾ ಯುಗಗ್ಗಾಹಂ ಗಣ್ಹಿತುಂ; ಏವಮೇವ ಪಸೂರೋ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೋ ನ ಪಟಿಬಲೋ ಧೋನೇನ ಬುದ್ಧೇನ ಭಗವತಾ ಸದ್ಧಿಂ ಯುಗಂ ಸಮಾಗಮಂ ಸಮಾಗನ್ತ್ವಾ ಯುಗಗ್ಗಾಹಂ ಗಣ್ಹಿತ್ವಾ ಸಾಕಚ್ಛೇತುಂ ಸಲ್ಲಪಿತುಂ ಸಾಕಚ್ಛಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತುಂ। ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಪಸೂರೋ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೋ ಹೀನಪಞ್ಞೋ ನಿಹೀನಪಞ್ಞೋ ಓಮಕಪಞ್ಞೋ ಲಾಮಕಪಞ್ಞೋ ಛತುಕ್ಕಪಞ್ಞೋ ಪರಿತ್ತಪಞ್ಞೋ। ಸೋ ಹಿ ಭಗವಾ ಮಹಾಪಞ್ಞೋ ಪುಥುಪಞ್ಞೋ ಹಾಸಪಞ್ಞೋ ಜವನಪಞ್ಞೋ ತಿಕ್ಖಪಞ್ಞೋ ನಿಬ್ಬೇಧಿಕಪಞ್ಞೋ, ಪಞ್ಞಾಪಭೇದಕುಸಲೋ ಪಭಿನ್ನಞಾಣೋ ಅಧಿಗತಪಟಿಸಮ್ಭಿದೋ, ಚತುವೇಸಾರಜ್ಜಪ್ಪತ್ತೋ ದಸಬಲಧಾರೀ, ಪುರಿಸಾಸಭೋ ಪುರಿಸಸೀಹೋ ಪುರಿಸನಾಗೋ ಪುರಿಸಾಜಞ್ಞೋ ಪುರಿಸಧೋರಯ್ಹೋ, ಅನನ್ತಞಾಣೋ ಅನನ್ತತೇಜೋ ಅನನ್ತಯಸೋ ಅಡ್ಢೋ ಮಹದ್ಧನೋ ಧನವಾ, ನೇತಾ ವಿನೇತಾ ಅನುನೇತಾ, ಪಞ್ಞಾಪೇತಾ ನಿಜ್ಝಾಪೇತಾ ಪೇಕ್ಖೇತಾ ಪಸಾದೇತಾ। ಸೋ ಹಿ ಭಗವಾ ಅನುಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಉಪ್ಪಾದೇತಾ, ಅಸಞ್ಜಾತಸ್ಸ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಸಞ್ಜನೇತಾ, ಅನಕ್ಖಾತಸ್ಸ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಅಕ್ಖಾತಾ, ಮಗ್ಗಞ್ಞೂ ಮಗ್ಗವಿದೂ ಮಗ್ಗಕೋವಿದೋ ಮಗ್ಗಾನುಗಾ ಚ ಪನಸ್ಸ ಏತರಹಿ ಸಾವಕಾ ವಿಹರನ್ತಿ ಪಚ್ಛಾ ಸಮನ್ನಾಗತಾ।
Dhonena yugaṃ samāgamā, na hi tvaṃ sakkhasi sampayātaveti. Pasūro paribbājako na paṭibalo dhonena buddhena bhagavatā saddhiṃ yugaṃ samāgamaṃ samāgantvā yugaggāhaṃ gaṇhitvā sākacchetuṃ sallapituṃ sākacchaṃ samāpajjituṃ. Taṃ kissa hetu? Pasūro paribbājako hīno nihīno omako lāmako chatukko paritto. So hi bhagavā aggo ca seṭṭho ca visiṭṭho ca pāmokkho ca uttamo ca pavaro ca. Yathā saso na paṭibalo mattena mātaṅgena saddhiṃ yugaṃ samāgamaṃ samāgantvā yugaggāhaṃ gaṇhituṃ; yathā kotthuko na paṭibalo sīhena migaraññā saddhiṃ yugaṃ samāgamaṃ samāgantvā yugaggāhaṃ gaṇhituṃ; yathā vacchako taruṇako dhenupako na paṭibalo usabhena calakakunā 28 saddhiṃ yugaṃ samāgamaṃ samāgantvā yugaggāhaṃ gaṇhituṃ; yathā dhaṅko na paṭibalo garuḷena venateyyena saddhiṃ yugaṃ samāgamaṃ samāgantvā yugaggāhaṃ gaṇhituṃ; yathā caṇḍālo na paṭibalo raññā cakkavattinā saddhiṃ yugaṃ samāgamaṃ samāgantvā yugaggāhaṃ gaṇhituṃ; yathā paṃsupisācako na paṭibalo indena devaraññā saddhiṃ yugaṃ samāgamaṃ samāgantvā yugaggāhaṃ gaṇhituṃ; evameva pasūro paribbājako na paṭibalo dhonena buddhena bhagavatā saddhiṃ yugaṃ samāgamaṃ samāgantvā yugaggāhaṃ gaṇhitvā sākacchetuṃ sallapituṃ sākacchaṃ samāpajjituṃ. Taṃ kissa hetu? Pasūro paribbājako hīnapañño nihīnapañño omakapañño lāmakapañño chatukkapañño parittapañño. So hi bhagavā mahāpañño puthupañño hāsapañño javanapañño tikkhapañño nibbedhikapañño, paññāpabhedakusalo pabhinnañāṇo adhigatapaṭisambhido, catuvesārajjappatto dasabaladhārī, purisāsabho purisasīho purisanāgo purisājañño purisadhorayho, anantañāṇo anantatejo anantayaso aḍḍho mahaddhano dhanavā, netā vinetā anunetā, paññāpetā nijjhāpetā pekkhetā pasādetā. So hi bhagavā anuppannassa maggassa uppādetā, asañjātassa maggassa sañjanetā, anakkhātassa maggassa akkhātā, maggaññū maggavidū maggakovido maggānugā ca panassa etarahi sāvakā viharanti pacchā samannāgatā.
ಸೋ ಹಿ ಭಗವಾ ಜಾನಂ ಜಾನಾತಿ ಪಸ್ಸಂ ಪಸ್ಸತಿ, ಚಕ್ಖುಭೂತೋ ಞಾಣಭೂತೋ ಧಮ್ಮಭೂತೋ ಬ್ರಹ್ಮಭೂತೋ, ವತ್ತಾ ಪವತ್ತಾ ಅತ್ಥಸ್ಸ ನಿನ್ನೇತಾ ಅಮತಸ್ಸ ದಾತಾ ಧಮ್ಮಸ್ಸಾಮೀ ತಥಾಗತೋ; ನತ್ಥಿ ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಅಞ್ಞಾತಂ ಅದಿಟ್ಠಂ ಅವಿದಿತಂ ಅಸಚ್ಛಿಕತಂ ಅಫಸ್ಸಿತಂ 29 ಪಞ್ಞಾಯ। ಅತೀತಂ ಅನಾಗತಂ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ ಉಪಾದಾಯ ಸಬ್ಬೇ ಧಮ್ಮಾ ಸಬ್ಬಾಕಾರೇನ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಞಾಣಮುಖೇ ಆಪಾಥಂ ಆಗಚ್ಛನ್ತಿ। ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ನೇಯ್ಯಂ ನಾಮ ಅತ್ಥಿ ಧಮ್ಮಂ ಜಾನಿತಬ್ಬಂ। ಅತ್ತತ್ಥೋ ವಾ ಪರತ್ಥೋ ವಾ ಉಭಯತ್ಥೋ ವಾ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕೋ ವಾ ಅತ್ಥೋ, ಸಮ್ಪರಾಯಿಕೋ ವಾ ಅತ್ಥೋ, ಉತ್ತಾನೋ ವಾ ಅತ್ಥೋ, ಗಮ್ಭೀರೋ ವಾ ಅತ್ಥೋ, ಗೂಳ್ಹೋ ವಾ ಅತ್ಥೋ, ಪಟಿಚ್ಛನ್ನೋ ವಾ ಅತ್ಥೋ, ನೇಯ್ಯೋ ವಾ ಅತ್ಥೋ, ನೀತೋ ವಾ ಅತ್ಥೋ, ಅನವಜ್ಜೋ ವಾ ಅತ್ಥೋ, ನಿಕ್ಕಿಲೇಸೋ ವಾ ಅತ್ಥೋ, ವೋದಾನೋ ವಾ ಅತ್ಥೋ, ಪರಮತ್ಥೋ ವಾ ಅತ್ಥೋ, ಸಬ್ಬಂ ತಂ ಅನ್ತೋಬುದ್ಧಞಾಣೇ ಪರಿವತ್ತತಿ।
So hi bhagavā jānaṃ jānāti passaṃ passati, cakkhubhūto ñāṇabhūto dhammabhūto brahmabhūto, vattā pavattā atthassa ninnetā amatassa dātā dhammassāmī tathāgato; natthi tassa bhagavato aññātaṃ adiṭṭhaṃ aviditaṃ asacchikataṃ aphassitaṃ 30 paññāya. Atītaṃ anāgataṃ paccuppannaṃ upādāya sabbe dhammā sabbākārena buddhassa bhagavato ñāṇamukhe āpāthaṃ āgacchanti. Yaṃ kiñci neyyaṃ nāma atthi dhammaṃ jānitabbaṃ. Attattho vā parattho vā ubhayattho vā diṭṭhadhammiko vā attho, samparāyiko vā attho, uttāno vā attho, gambhīro vā attho, gūḷho vā attho, paṭicchanno vā attho, neyyo vā attho, nīto vā attho, anavajjo vā attho, nikkileso vā attho, vodāno vā attho, paramattho vā attho, sabbaṃ taṃ antobuddhañāṇe parivattati.
ಸಬ್ಬಂ ಕಾಯಕಮ್ಮಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಞಾಣಾನುಪರಿವತ್ತಿ, ಸಬ್ಬಂ ವಚೀಕಮ್ಮಂ ಞಾಣಾನುಪರಿವತ್ತಿ , ಸಬ್ಬಂ ಮನೋಕಮ್ಮಂ ಞಾಣಾನುಪರಿವತ್ತಿ। ಅತೀತೇ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಅಪ್ಪಟಿಹತಂ ಞಾಣಂ, ಅನಾಗತೇ ಅಪ್ಪಟಿಹತಂ ಞಾಣಂ, ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೇ ಅಪ್ಪಟಿಹತಂ ಞಾಣಂ, ಯಾವತಕಂ ನೇಯ್ಯಂ ತಾವತಕಂ ಞಾಣಂ, ಯಾವತಕಂ ಞಾಣಂ ತಾವತಕಂ ನೇಯ್ಯಂ, ನೇಯ್ಯಪರಿಯನ್ತಿಕಂ ಞಾಣಂ, ಞಾಣಪರಿಯನ್ತಿಕಂ ನೇಯ್ಯಂ, ನೇಯ್ಯಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಞಾಣಂ ನಪ್ಪವತ್ತತಿ , ಞಾಣಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ನೇಯ್ಯಪಥೋ ನತ್ಥಿ। ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಪರಿಯನ್ತಟ್ಠಾಯಿನೋ ತೇ ಧಮ್ಮಾ। ಯಥಾ ದ್ವಿನ್ನಂ ಸಮುಗ್ಗಪಟಲಾನಂ ಸಮ್ಮಾ ಫುಸಿತಾನಂ ಹೇಟ್ಠಿಮಂ ಸಮುಗ್ಗಪಟಲಂ ಉಪರಿಮಂ ನಾತಿವತ್ತತಿ, ಉಪರಿಮಂ ಸಮುಗ್ಗಪಟಲಂ ಹೇಟ್ಠಿಮಂ ನಾತಿವತ್ತತಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಪರಿಯನ್ತಟ್ಠಾಯಿನೋ; ಏವಮೇವ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಭಗವತೋ ನೇಯ್ಯಞ್ಚ ಞಾಣಞ್ಚ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಪರಿಯನ್ತಟ್ಠಾಯಿನೋ; ಯಾವತಕಂ ನೇಯ್ಯಂ ತಾವತಕಂ ಞಾಣಂ, ಯಾವತಕಂ ಞಾಣಂ ತಾವತಕಂ ನೇಯ್ಯಂ, ನೇಯ್ಯಪರಿಯನ್ತಿಕಂ ಞಾಣಂ, ಞಾಣಪರಿಯನ್ತಿಕಂ ನೇಯ್ಯಂ, ನೇಯ್ಯಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಞಾಣಂ ನಪ್ಪವತ್ತತಿ, ಞಾಣಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ನೇಯ್ಯಪಥೋ ನತ್ಥಿ। ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಪರಿಯನ್ತಟ್ಠಾಯಿನೋ ತೇ ಧಮ್ಮಾ ಸಬ್ಬಧಮ್ಮೇಸು ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಞಾಣಂ ಪವತ್ತತಿ।
Sabbaṃ kāyakammaṃ buddhassa bhagavato ñāṇānuparivatti, sabbaṃ vacīkammaṃ ñāṇānuparivatti , sabbaṃ manokammaṃ ñāṇānuparivatti. Atīte buddhassa bhagavato appaṭihataṃ ñāṇaṃ, anāgate appaṭihataṃ ñāṇaṃ, paccuppanne appaṭihataṃ ñāṇaṃ, yāvatakaṃ neyyaṃ tāvatakaṃ ñāṇaṃ, yāvatakaṃ ñāṇaṃ tāvatakaṃ neyyaṃ, neyyapariyantikaṃ ñāṇaṃ, ñāṇapariyantikaṃ neyyaṃ, neyyaṃ atikkamitvā ñāṇaṃ nappavattati , ñāṇaṃ atikkamitvā neyyapatho natthi. Aññamaññapariyantaṭṭhāyino te dhammā. Yathā dvinnaṃ samuggapaṭalānaṃ sammā phusitānaṃ heṭṭhimaṃ samuggapaṭalaṃ uparimaṃ nātivattati, uparimaṃ samuggapaṭalaṃ heṭṭhimaṃ nātivattati aññamaññapariyantaṭṭhāyino; evameva buddhassa bhagavato neyyañca ñāṇañca aññamaññapariyantaṭṭhāyino; yāvatakaṃ neyyaṃ tāvatakaṃ ñāṇaṃ, yāvatakaṃ ñāṇaṃ tāvatakaṃ neyyaṃ, neyyapariyantikaṃ ñāṇaṃ, ñāṇapariyantikaṃ neyyaṃ, neyyaṃ atikkamitvā ñāṇaṃ nappavattati, ñāṇaṃ atikkamitvā neyyapatho natthi. Aññamaññapariyantaṭṭhāyino te dhammā sabbadhammesu buddhassa bhagavato ñāṇaṃ pavattati.
ಸಬ್ಬೇ ಧಮ್ಮಾ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಆವಜ್ಜನಪಟಿಬದ್ಧಾ ಆಕಙ್ಖಪಟಿಬದ್ಧಾ ಮನಸಿಕಾರಪಟಿಬದ್ಧಾ ಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದಪಟಿಬದ್ಧಾ। ಸಬ್ಬಸತ್ತೇಸು ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಞಾಣಂ ಪವತ್ತತಿ, ಸಬ್ಬೇಸಞ್ಚ ಸತ್ತಾನಂ ಭಗವಾ ಆಸಯಂ ಜಾನಾತಿ ಅನುಸಯಂ ಜಾನಾತಿ ಚರಿತಂ ಜಾನಾತಿ ಅಧಿಮುತ್ತಿಂ ಜಾನಾತಿ। ಅಪ್ಪರಜಕ್ಖೇ ಮಹಾರಜಕ್ಖೇ ತಿಕ್ಖಿನ್ದ್ರಿಯೇ ಮುದಿನ್ದ್ರಿಯೇ ಸ್ವಾಕಾರೇ ದ್ವಾಕಾರೇ ಸುವಿಞ್ಞಾಪಯೇ ದುವಿಞ್ಞಾಪಯೇ ಭಬ್ಬಾಭಬ್ಬೇ ಸತ್ತೇ ಪಜಾನಾತಿ। ಸದೇವಕೋ ಲೋಕೋ ಸಮಾರಕೋ ಸಬ್ರಹ್ಮಕೋ ಸಸ್ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣೀ ಪಜಾ ಸದೇವಮನುಸ್ಸಾ ಅನ್ತೋಬುದ್ಧಞಾಣೇ ಪರಿವತ್ತತಿ।
Sabbe dhammā buddhassa bhagavato āvajjanapaṭibaddhā ākaṅkhapaṭibaddhā manasikārapaṭibaddhā cittuppādapaṭibaddhā. Sabbasattesu buddhassa bhagavato ñāṇaṃ pavattati, sabbesañca sattānaṃ bhagavā āsayaṃ jānāti anusayaṃ jānāti caritaṃ jānāti adhimuttiṃ jānāti. Apparajakkhe mahārajakkhe tikkhindriye mudindriye svākāre dvākāre suviññāpaye duviññāpaye bhabbābhabbe satte pajānāti. Sadevako loko samārako sabrahmako sassamaṇabrāhmaṇī pajā sadevamanussā antobuddhañāṇe parivattati.
ಯಥಾ ಯೇ ಕೇಚಿ ಮಚ್ಛಕಚ್ಛಪಾ ಅನ್ತಮಸೋ ತಿಮಿತಿಮಿಙ್ಗಲಂ ಉಪಾದಾಯ ಅನ್ತೋಮಹಾಸಮುದ್ದೇ ಪರಿವತ್ತನ್ತಿ; ಏವಮೇವ ಸದೇವಕೋ ಲೋಕೋ ಸಮಾರಕೋ ಸಬ್ರಹ್ಮಕೋ ಸಸ್ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣೀ ಪಜಾ ಸದೇವಮನುಸ್ಸಾ ಅನ್ತೋಬುದ್ಧಞಾಣೇ ಪರಿವತ್ತತಿ। ಯಥಾ ಯೇ ಕೇಚಿ ಪಕ್ಖೀ ಅನ್ತಮಸೋ ಗರುಳಂ ವೇನತೇಯ್ಯಂ ಉಪಾದಾಯ ಆಕಾಸಸ್ಸ ಪದೇಸೇ ಪರಿವತ್ತನ್ತಿ; ಏವಮೇವ ಯೇಪಿ ತೇ ಸಾರಿಪುತ್ತಸಮಾ ಪಞ್ಞಾಯ ತೇಪಿ ಬುದ್ಧಞಾಣಸ್ಸ ಪದೇಸೇ ಪರಿವತ್ತನ್ತಿ । ಬುದ್ಧಞಾಣಂ ದೇವಮನುಸ್ಸಾನಂ ಪಞ್ಞಂ ಫರಿತ್ವಾ ಅಭಿಭವಿತ್ವಾ ತಿಟ್ಠತಿಯೇವ।
Yathā ye keci macchakacchapā antamaso timitimiṅgalaṃ upādāya antomahāsamudde parivattanti; evameva sadevako loko samārako sabrahmako sassamaṇabrāhmaṇī pajā sadevamanussā antobuddhañāṇe parivattati. Yathā ye keci pakkhī antamaso garuḷaṃ venateyyaṃ upādāya ākāsassa padese parivattanti; evameva yepi te sāriputtasamā paññāya tepi buddhañāṇassa padese parivattanti . Buddhañāṇaṃ devamanussānaṃ paññaṃ pharitvā abhibhavitvā tiṭṭhatiyeva.
ಯೇಪಿ ತೇ ಖತ್ತಿಯಪಣ್ಡಿತಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಪಣ್ಡಿತಾ ಗಹಪತಿಪಣ್ಡಿತಾ ಸಮಣಪಣ್ಡಿತಾ ನಿಪುಣಾ ಕತಪರಪ್ಪವಾದಾ ವಾಲವೇಧಿರೂಪಾ। ವೋಭಿನ್ದನ್ತಾ 31 ಮಞ್ಞೇ ಚರನ್ತಿ ಪಞ್ಞಾಗತೇನ ದಿಟ್ಠಿಗತಾನಿ । ತೇ ಪಞ್ಹೇ ಅಭಿಸಙ್ಖರಿತ್ವಾ ಅಭಿಸಙ್ಖರಿತ್ವಾ ತಥಾಗತೇ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪುಚ್ಛನ್ತಿ ಗೂಳ್ಹಾನಿ ಚ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾನಿ ಚ। ಕಥಿತಾ ವಿಸಜ್ಜಿತಾವ ತೇ ಪಞ್ಹಾ ಭಗವತಾ ಹೋನ್ತಿ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಕಾರಣಾ ಉಪಕ್ಖಿತ್ತಕಾ ಚ। ತೇ ಭಗವತೋ ಸಮ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾವ ತತ್ಥ ಅತಿರೋಚತಿ ಯದಿದಂ ಪಞ್ಞಾಯಾತಿ – ಧೋನೇನ ಯುಗಂ ಸಮಾಗಮಾ, ನ ಹಿ ತ್ವಂ ಸಕ್ಖಸಿ ಸಮ್ಪಯಾತವೇ।
Yepi te khattiyapaṇḍitā brāhmaṇapaṇḍitā gahapatipaṇḍitā samaṇapaṇḍitā nipuṇā kataparappavādā vālavedhirūpā. Vobhindantā 32 maññe caranti paññāgatena diṭṭhigatāni . Te pañhe abhisaṅkharitvā abhisaṅkharitvā tathāgate upasaṅkamitvā pucchanti gūḷhāni ca paṭicchannāni ca. Kathitā visajjitāva te pañhā bhagavatā honti niddiṭṭhakāraṇā upakkhittakā ca. Te bhagavato sampajjanti. Atha kho bhagavāva tattha atirocati yadidaṃ paññāyāti – dhonena yugaṃ samāgamā, na hi tvaṃ sakkhasi sampayātave.
ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –
Tenāha bhagavā –
‘‘ಅಥ ತ್ವಂ ಪವಿತಕ್ಕಮಾಗಮಾ, ಮನಸಾ ದಿಟ್ಠಿಗತಾನಿ ಚಿನ್ತಯನ್ತೋ।
‘‘Atha tvaṃ pavitakkamāgamā, manasā diṭṭhigatāni cintayanto;
ಧೋನೇನ ಯುಗಂ ಸಮಾಗಮಾ, ನ ಹಿ ತ್ವಂ ಸಕ್ಖಸಿ ಸಮ್ಪಯಾತವೇ’’ತಿ॥
Dhonena yugaṃ samāgamā, na hi tvaṃ sakkhasi sampayātave’’ti.
ಪಸೂರಸುತ್ತನಿದ್ದೇಸೋ ಅಟ್ಠಮೋ।
Pasūrasuttaniddeso aṭṭhamo.
Footnotes:
Related texts:
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ಮಹಾನಿದ್ದೇಸ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāniddesa-aṭṭhakathā / ೮. ಪಸೂರಸುತ್ತನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ • 8. Pasūrasuttaniddesavaṇṇanā
