| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
४. पातालसुत्तवण्णना
4. Pātālasuttavaṇṇanā
२५२. चतुत्थे पातालोति पातस्स अलं परियत्तो, नत्थि एत्थ पतिट्ठाति पातालो। असन्तं अविज्जमानन्ति असम्भूतत्तं अपञ्ञायमानत्तं। एवं वाचं भासतीति अत्थि महासमुद्दे पातालोति एवं वाचं। सो हि यं तं बलवामुखं महासमुद्दस्स उदकं वेगेन पक्खन्दित्वा चक्कवाळं वा सिनेरुं वा आहच्च योजनद्वियोजनदसयोजनप्पमाणम्पि उग्गन्त्वा पुन महासमुद्दे पतति, यस्स पतितट्ठाने महानरकपपातो विय होति, यं लोके बलवामुखन्ति वुच्चति। तं सन्धाय एवं वदति।
252. Catutthe pātāloti pātassa alaṃ pariyatto, natthi ettha patiṭṭhāti pātālo. Asantaṃ avijjamānanti asambhūtattaṃ apaññāyamānattaṃ. Evaṃ vācaṃ bhāsatīti atthi mahāsamudde pātāloti evaṃ vācaṃ. So hi yaṃ taṃ balavāmukhaṃ mahāsamuddassa udakaṃ vegena pakkhanditvā cakkavāḷaṃ vā sineruṃ vā āhacca yojanadviyojanadasayojanappamāṇampi uggantvā puna mahāsamudde patati, yassa patitaṭṭhāne mahānarakapapāto viya hoti, yaṃ loke balavāmukhanti vuccati. Taṃ sandhāya evaṃ vadati.
यस्मा पन तत्थ तथारूपानं मच्छकच्छपदेवदानवानं पतिट्ठापि होति सुखनिवासोपि, तस्मा असन्तं असंविज्जमानं तं तं वाचं भासति नाम। यस्मा पन सब्बपुथुज्जना सारीरिकाय दुक्खवेदनाय पतिट्ठातुं न सक्कोन्ति, तस्मा पातस्स अलन्ति अत्थेन अयमेव पातालोति दस्सेन्तो सारीरिकानं खो एतं भिक्खवेतिआदिमाह।
Yasmā pana tattha tathārūpānaṃ macchakacchapadevadānavānaṃ patiṭṭhāpi hoti sukhanivāsopi, tasmā asantaṃ asaṃvijjamānaṃ taṃ taṃ vācaṃ bhāsati nāma. Yasmā pana sabbaputhujjanā sārīrikāya dukkhavedanāya patiṭṭhātuṃ na sakkonti, tasmā pātassa alanti atthena ayameva pātāloti dassento sārīrikānaṃ kho etaṃ bhikkhavetiādimāha.
पाताले न पच्चुट्ठासीति पातालस्मिं न पतिट्ठासि। गाधन्ति पतिट्ठं। अक्कन्दतीति अनिबद्धं विप्पलापं विलपन्तो कन्दति। दुब्बलोति दुब्बलञाणो। अप्पथामकोति ञाणथामस्स परित्तताय परित्तथामको। इमस्मिं सुत्ते अरियसावकोति सोतापन्नो। सोतापन्नो हि एत्थ धुरं, बलवविपस्सको न तिक्खबुद्धि उप्पन्नं वेदनं अननुवत्तित्वा पतिट्ठातुं समत्थो योगावचरोपि वट्टति।
Pātālena paccuṭṭhāsīti pātālasmiṃ na patiṭṭhāsi. Gādhanti patiṭṭhaṃ. Akkandatīti anibaddhaṃ vippalāpaṃ vilapanto kandati. Dubbaloti dubbalañāṇo. Appathāmakoti ñāṇathāmassa parittatāya parittathāmako. Imasmiṃ sutte ariyasāvakoti sotāpanno. Sotāpanno hi ettha dhuraṃ, balavavipassako na tikkhabuddhi uppannaṃ vedanaṃ ananuvattitvā patiṭṭhātuṃ samattho yogāvacaropi vaṭṭati.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya / ४. पातालसुत्तं • 4. Pātālasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ४. पातालसुत्तवण्णना • 4. Pātālasuttavaṇṇanā
