| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
๔. ปาตาลสุตฺตวณฺณนา
4. Pātālasuttavaṇṇanā
๒๕๒. ยตฺถ ปติฎฺฐา นตฺถิ เอกนฺติกาติ เอกนฺติกสฺส มหโต ปาตสฺส อลนฺติ อยเมตฺถ อโตฺถ อธิเปฺปโตติ อาห ‘‘นตฺถิ เอตฺถ ปติฎฺฐา’’ติฯ อสมฺภูตตฺถนฺติ น สมฺภูตตฺถํ, มุสาติ อโตฺถฯ โสติ อสฺสุตวา ปุถุชฺชโนฯ ยํ ตํ อุทกํ ปตตีติ โยชนาฯ ยสฺมา สมุทฺทปิเฎฺฐ อนฺตรนฺตรา เวรมฺภวาตสทิโส มหาวาโต อุฎฺฐหิตฺวา มหาสมุเทฺท อุทกํ อุคฺคจฺฉาเปติ, ตํ กทาจิ จกฺกวาฬาภิมุขํ, กทาจิ สิเนรุปาทาภิมุขํ คนฺตฺวา ตํ ปติหนติ, ตสฺมา วุตฺตํ ‘‘พลวามุขํ มหาสมุทฺทสฺสา’’ติอาทิฯ เวเคน ปกฺขนฺทิตฺวาติ มหตา วาตเวเคน สมุทฺธตํ เตเนว เวเคน ปกฺขนฺทนฺตญฺจ หุตฺวาฯ มหานรกปปาโต วิยาติ โยชนายามวิตฺถารคมฺภีรโสพฺภปปาโต วิย โหติฯ ตถารูปานนฺติ ตตฺถ วสิตุํ สมตฺถานํฯ อสนฺตนฺติ อภูตํฯ อตฺถวเสน หิ วาจา อภูตํ นามฯ
252. Yattha patiṭṭhā natthi ekantikāti ekantikassa mahato pātassa alanti ayamettha attho adhippetoti āha ‘‘natthi ettha patiṭṭhā’’ti. Asambhūtatthanti na sambhūtatthaṃ, musāti attho. Soti assutavā puthujjano. Yaṃ taṃ udakaṃ patatīti yojanā. Yasmā samuddapiṭṭhe antarantarā verambhavātasadiso mahāvāto uṭṭhahitvā mahāsamudde udakaṃ uggacchāpeti, taṃ kadāci cakkavāḷābhimukhaṃ, kadāci sinerupādābhimukhaṃ gantvā taṃ patihanati, tasmā vuttaṃ ‘‘balavāmukhaṃ mahāsamuddassā’’tiādi. Vegena pakkhanditvāti mahatā vātavegena samuddhataṃ teneva vegena pakkhandantañca hutvā. Mahānarakapapāto viyāti yojanāyāmavitthāragambhīrasobbhapapāto viya hoti. Tathārūpānanti tattha vasituṃ samatthānaṃ. Asantanti abhūtaṃ. Atthavasena hi vācā abhūtaṃ nāma.
น ปติฎฺฐาสีติ ปติฎฺฐํ น ลภิฯ อนิพทฺธนฺติ อนิพนฺธนตฺถํ ยํกิญฺจิฯ ทุพฺพลญาโณติ ญาณพลรหิโตฯ ‘‘อสฺสุตวา ปุถุชฺชโน’’ติ วตฺวา ‘‘สุตวา อริยสาวโก’’ติ วุตฺตตฺตา ‘‘โสตาปโนฺน ธุร’’นฺติ วุตฺตํฯ อิตเรสุ อริยสาวเกสุ วตฺตพฺพเมว นตฺถิฯ เตสญฺหิ เวทนา สุปริญฺญาตาฯ พลววิปสฺสโก…เป.… โยคาวจโรปิ วฎฺฎติ มตฺตโส เวทนานํ ปริญฺญาตตฺตาฯ
Na patiṭṭhāsīti patiṭṭhaṃ na labhi. Anibaddhanti anibandhanatthaṃ yaṃkiñci. Dubbalañāṇoti ñāṇabalarahito. ‘‘Assutavā puthujjano’’ti vatvā ‘‘sutavā ariyasāvako’’ti vuttattā ‘‘sotāpanno dhura’’nti vuttaṃ. Itaresu ariyasāvakesu vattabbameva natthi. Tesañhi vedanā supariññātā. Balavavipassako…pe… yogāvacaropi vaṭṭati mattaso vedanānaṃ pariññātattā.
ปาตาลสุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Pātālasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya / ๔. ปาตาลสุตฺตํ • 4. Pātālasuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ๔. ปาตาลสุตฺตวณฺณนา • 4. Pātālasuttavaṇṇanā
