| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಉದಾನ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Udāna-aṭṭhakathā |
೬. ಪಾಟಲಿಗಾಮಿಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
6. Pāṭaligāmiyasuttavaṇṇanā
೭೬. ಛಟ್ಠೇ ಮಗಧೇಸೂತಿ ಮಗಧರಟ್ಠೇ। ಮಹತಾತಿ ಇಧಾಪಿ ಗುಣಮಹತ್ತೇನಪಿ ಅಪರಿಚ್ಛಿನ್ನಸಙ್ಖ್ಯತ್ತಾ ಗಣನಮಹತ್ತೇನಪಿ ಮಹತಾ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೇನ। ಪಾಟಲಿಗಾಮೋತಿ ಏವಂನಾಮಕೋ ಮಗಧರಟ್ಠೇ ಏಕೋ ಗಾಮೋ। ತಸ್ಸ ಕಿರ ಗಾಮಸ್ಸ ಮಾಪನದಿವಸೇ ಗಾಮಗ್ಗಹಣಟ್ಠಾನೇ ದ್ವೇ ತಯೋ ಪಾಟಲಙ್ಕುರಾ ಪಥವಿತೋ ಉಬ್ಭಿಜ್ಜಿತ್ವಾ ನಿಕ್ಖಮಿಂಸು। ತೇನ ತಂ ‘‘ಪಾಟಲಿಗಾಮೋ’’ತ್ವೇವ ವೋಹರಿಂಸು। ತದವಸರೀತಿ ತಂ ಪಾಟಲಿಗಾಮಂ ಅವಸರಿ ಅನುಪಾಪುಣಿ। ಕದಾ ಪನ ಭಗವಾ ಪಾಟಲಿಗಾಮಂ ಅನುಪಾಪುಣಿ? ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯೇನ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ಧಮ್ಮಸೇನಾಪತಿನೋ ಚೇತಿಯಂ ಕಾರಾಪೇತ್ವಾ ತತೋ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ರಾಜಗಹೇ ವಸನ್ತೋ ತತ್ಥ ಆಯಸ್ಮತೋ ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನಸ್ಸ ಚ ಚೇತಿಯಂ ಕಾರಾಪೇತ್ವಾ ತತೋ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಅಮ್ಬಲಟ್ಠಿಕಾಯಂ ವಸಿತ್ವಾ ಅತುರಿತಚಾರಿಕಾವಸೇನ ಜನಪದಚಾರಿಕಂ ಚರನ್ತೋ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಏಕರತ್ತಿವಾಸೇನ ವಸಿತ್ವಾ ಲೋಕಂ ಅನುಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೋ ಅನುಕ್ಕಮೇನ ಪಾಟಲಿಗಾಮಂ ಅನುಪಾಪುಣಿ।
76. Chaṭṭhe magadhesūti magadharaṭṭhe. Mahatāti idhāpi guṇamahattenapi aparicchinnasaṅkhyattā gaṇanamahattenapi mahatā bhikkhusaṅghena. Pāṭaligāmoti evaṃnāmako magadharaṭṭhe eko gāmo. Tassa kira gāmassa māpanadivase gāmaggahaṇaṭṭhāne dve tayo pāṭalaṅkurā pathavito ubbhijjitvā nikkhamiṃsu. Tena taṃ ‘‘pāṭaligāmo’’tveva vohariṃsu. Tadavasarīti taṃ pāṭaligāmaṃ avasari anupāpuṇi. Kadā pana bhagavā pāṭaligāmaṃ anupāpuṇi? Heṭṭhā vuttanayena sāvatthiyaṃ dhammasenāpatino cetiyaṃ kārāpetvā tato nikkhamitvā rājagahe vasanto tattha āyasmato mahāmoggallānassa ca cetiyaṃ kārāpetvā tato nikkhamitvā ambalaṭṭhikāyaṃ vasitvā aturitacārikāvasena janapadacārikaṃ caranto tattha tattha ekarattivāsena vasitvā lokaṃ anuggaṇhanto anukkamena pāṭaligāmaṃ anupāpuṇi.
ಪಾಟಲಿಗಾಮಿಯಾತಿ ಪಾಟಲಿಗಾಮವಾಸಿನೋ ಉಪಾಸಕಾ। ತೇ ಕಿರ ಭಗವತೋ ಪಠಮದಸ್ಸನೇನ ಕೇಚಿ ಸರಣೇಸು, ಕೇಚಿ ಸೀಲೇಸು, ಕೇಚಿ ಸರಣೇಸು ಚ ಸೀಲೇಸು ಚ ಪತಿಟ್ಠಿತಾ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಉಪಾಸಕಾ’’ತಿ। ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಂಸೂತಿ ಪಾಟಲಿಗಾಮೇ ಕಿರ ಅಜಾತಸತ್ತುನೋ ಲಿಚ್ಛವಿರಾಜೂನಞ್ಚ ಮನುಸ್ಸಾ ಕಾಲೇನ ಕಾಲಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಗೇಹಸಾಮಿಕೇ ಗೇಹತೋ ನೀಹರಿತ್ವಾ ಮಾಸಮ್ಪಿ ಅಡ್ಢಮಾಸಮ್ಪಿ ವಸನ್ತಿ। ತೇನ ಪಾಟಲಿಗಾಮವಾಸಿನೋ ಮನುಸ್ಸಾ ನಿಚ್ಚುಪದ್ದುತಾ ‘‘ಏತೇಸಞ್ಚೇವ ಆಗತಕಾಲೇ ವಸನಟ್ಠಾನಂ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಏಕಪಸ್ಸೇ ಇಸ್ಸರಾನಂ ಭಣ್ಡಪ್ಪಟಿಸಾಮನಟ್ಠಾನಂ, ಏಕಪಸ್ಸೇ ವಸನಟ್ಠಾನಂ, ಏಕಪಸ್ಸೇ ಆಗನ್ತುಕಾನಂ ಅದ್ಧಿಕಮನುಸ್ಸಾನಂ, ಏಕಪಸ್ಸೇ ದಲಿದ್ದಾನಂ ಕಪಣಮನುಸ್ಸಾನಂ, ಏಕಪಸ್ಸೇ ಗಿಲಾನಾನಂ ವಸನಟ್ಠಾನಂ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ ಸಬ್ಬೇಸಂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಅಘಟ್ಟೇತ್ವಾ ವಸನಪ್ಪಹೋನಕಂ ನಗರಮಜ್ಝೇ ಮಹಾಸಾಲಂ ಕಾರೇಸುಂ, ತಸ್ಸಾ ನಾಮಂ ಆವಸಥಾಗಾರನ್ತಿ। ತಂ ದಿವಸಞ್ಚ ನಿಟ್ಠಾನಂ ಅಗಮಾಸಿ। ತೇ ತತ್ಥ ಗನ್ತ್ವಾ ಹತ್ಥಕಮ್ಮಸುಧಾಕಮ್ಮಚಿತ್ತಕಮ್ಮಾದಿವಸೇನ ಸುಪರಿನಿಟ್ಠಿತಂ ಸುಸಜ್ಜಿತಂ ದೇವವಿಮಾನಸದಿಸಂ ತಂ ದ್ವಾರಕೋಟ್ಠಕತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ ‘‘ಇದಂ ಆವಸಥಾಗಾರಂ ಅತಿವಿಯ ಮನೋರಮಂ ಸಸ್ಸಿರಿಕಂ, ಕೇನ ನು ಖೋ ಪಠಮಂ ಪರಿಭುತ್ತಂ ಅಮ್ಹಾಕಂ ದೀಘರತ್ತಂ ಹಿತಾಯ ಸುಖಾಯ ಅಸ್ಸಾ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇಸುಂ, ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಚ ಖಣೇ ‘‘ಭಗವಾ ತಂ ಗಾಮಂ ಅನುಪ್ಪತ್ತೋ’’ತಿ ಅಸ್ಸೋಸುಂ। ತೇನ ತೇ ಉಪ್ಪನ್ನಪೀತಿಸೋಮನಸ್ಸಾ ‘‘ಅಮ್ಹೇಹಿ ಭಗವಾ ಗನ್ತ್ವಾಪಿ ಆನೇತಬ್ಬೋ ಸಿಯಾ, ಸೋ ಪನ ಸಯಮೇವ ಅಮ್ಹಾಕಂ ವಸನಟ್ಠಾನಂ ಸಮ್ಪತ್ತೋ, ಅಜ್ಜ ಮಯಂ ಭಗವನ್ತಂ ಇಧ ವಸಾಪೇತ್ವಾ ಪಠಮಂ ಪರಿಭುಞ್ಜಾಪೇಸ್ಸಾಮ ತಥಾ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಂ, ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೇ ಆಗತೇ ತೇಪಿಟಕಂ ಬುದ್ಧವಚನಂ ಆಗತಮೇವ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಸತ್ಥಾರಂ ಮಙ್ಗಲಂ ವದಾಪೇಸ್ಸಾಮ, ಧಮ್ಮಂ ಕಥಾಪೇಸ್ಸಾಮ। ಇತಿ ತೀಹಿ ರತನೇಹಿ ಪರಿಭುತ್ತೇ ಪಚ್ಛಾ ಅಮ್ಹಾಕಞ್ಚ ಪರೇಸಞ್ಚ ಪರಿಭೋಗೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಏವಂ ನೋ ದೀಘರತ್ತಂ ಹಿತಾಯ ಸುಖಾಯ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಸನ್ನಿಟ್ಠಾನಂ ಕತ್ವಾ ಏತದತ್ಥಮೇವ ಭಗವನ್ತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿಂಸು। ತಸ್ಮಾ ಏವಮಾಹಂಸು – ‘‘ಅಧಿವಾಸೇತು ನೋ, ಭನ್ತೇ ಭಗವಾ, ಆವಸಥಾಗಾರ’’ನ್ತಿ।
Pāṭaligāmiyāti pāṭaligāmavāsino upāsakā. Te kira bhagavato paṭhamadassanena keci saraṇesu, keci sīlesu, keci saraṇesu ca sīlesu ca patiṭṭhitā. Tena vuttaṃ ‘‘upāsakā’’ti. Yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsūti pāṭaligāme kira ajātasattuno licchavirājūnañca manussā kālena kālaṃ gantvā gehasāmike gehato nīharitvā māsampi aḍḍhamāsampi vasanti. Tena pāṭaligāmavāsino manussā niccupaddutā ‘‘etesañceva āgatakāle vasanaṭṭhānaṃ bhavissatī’’ti ekapasse issarānaṃ bhaṇḍappaṭisāmanaṭṭhānaṃ, ekapasse vasanaṭṭhānaṃ, ekapasse āgantukānaṃ addhikamanussānaṃ, ekapasse daliddānaṃ kapaṇamanussānaṃ, ekapasse gilānānaṃ vasanaṭṭhānaṃ bhavissatīti sabbesaṃ aññamaññaṃ aghaṭṭetvā vasanappahonakaṃ nagaramajjhe mahāsālaṃ kāresuṃ, tassā nāmaṃ āvasathāgāranti. Taṃ divasañca niṭṭhānaṃ agamāsi. Te tattha gantvā hatthakammasudhākammacittakammādivasena supariniṭṭhitaṃ susajjitaṃ devavimānasadisaṃ taṃ dvārakoṭṭhakato paṭṭhāya oloketvā ‘‘idaṃ āvasathāgāraṃ ativiya manoramaṃ sassirikaṃ, kena nu kho paṭhamaṃ paribhuttaṃ amhākaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya assā’’ti cintesuṃ, tasmiṃyeva ca khaṇe ‘‘bhagavā taṃ gāmaṃ anuppatto’’ti assosuṃ. Tena te uppannapītisomanassā ‘‘amhehi bhagavā gantvāpi ānetabbo siyā, so pana sayameva amhākaṃ vasanaṭṭhānaṃ sampatto, ajja mayaṃ bhagavantaṃ idha vasāpetvā paṭhamaṃ paribhuñjāpessāma tathā bhikkhusaṅghaṃ, bhikkhusaṅghe āgate tepiṭakaṃ buddhavacanaṃ āgatameva bhavissati, satthāraṃ maṅgalaṃ vadāpessāma, dhammaṃ kathāpessāma. Iti tīhi ratanehi paribhutte pacchā amhākañca paresañca paribhogo bhavissati, evaṃ no dīgharattaṃ hitāya sukhāya bhavissatī’’ti sanniṭṭhānaṃ katvā etadatthameva bhagavantaṃ upasaṅkamiṃsu. Tasmā evamāhaṃsu – ‘‘adhivāsetu no, bhante bhagavā, āvasathāgāra’’nti.
ಯೇನ ಆವಸಥಾಗಾರಂ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಂಸೂತಿ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ತಂ ತಂ ದಿವಸಮೇವ ಪರಿನಿಟ್ಠಿತತ್ತಾ ದೇವವಿಮಾನಂ ವಿಯ ಸುಸಜ್ಜಿತಂ ಸುಪಟಿಜಗ್ಗಿತಂ, ಬುದ್ಧಾರಹಂ ಪನ ಕತ್ವಾ ನ ಪಞ್ಞತ್ತಂ, ‘‘ಬುದ್ಧಾ ನಾಮ ಅರಞ್ಞಜ್ಝಾಸಯಾ ಅರಞ್ಞಾರಾಮಾ, ಅನ್ತೋಗಾಮೇ ವಸೇಯ್ಯುಂ ವಾ ನೋ ವಾ, ತಸ್ಮಾ ಭಗವತೋ ರುಚಿಂ ಜಾನಿತ್ವಾವ ಪಞ್ಞಾಪೇಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ತೇ ಭಗವನ್ತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿಂಸು, ಇದಾನಿ ಭಗವತೋ ರುಚಿಂ ಜಾನಿತ್ವಾ ತಥಾ ಪಞ್ಞಾಪೇತುಕಾಮಾ ಯೇನ ಆವಸಥಾಗಾರಂ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಂಸು। ಸಬ್ಬಸನ್ಥರಿಂ ಆವಸಥಾಗಾರಂ ಸನ್ಥರಿತ್ವಾತಿ ಯಥಾ ಸಬ್ಬಮೇವ ಸನ್ಥತಂ ಹೋತಿ, ಏವಂ ತಂ ಸನ್ಥರಿತ್ವಾ ಸಬ್ಬಪಠಮಂ ತಾವ ‘‘ಗೋಮಯಂ ನಾಮ ಸಬ್ಬಮಙ್ಗಲೇಸು ವತ್ತತೀ’’ತಿ ಸುಧಾಪರಿಕಮ್ಮಕತಮ್ಪಿ ಭೂಮಿಂ ಅಲ್ಲಗೋಮಯೇನ ಓಪುಞ್ಜಾಪೇತ್ವಾ ಪರಿಸುಕ್ಖಭಾವಂ ಞತ್ವಾ ಯಥಾ ಅಕ್ಕನ್ತಟ್ಠಾನೇ ಪದಂ ನ ಪಞ್ಞಾಯತಿ, ಏವಂ ಚತುಜ್ಜಾತಿಯಗನ್ಧೇಹಿ ಲಿಮ್ಪೇತ್ವಾ ಉಪರಿ ನಾನಾವಣ್ಣಕಟಸಾರಕೇ ಸನ್ಥರಿತ್ವಾ ತೇಸಂ ಉಪರಿ ಮಹಾಪಿಟ್ಠಿಕಕೋಜವಾದಿಂ ಕತ್ವಾ ಹತ್ಥತ್ಥರಣಾದೀಹಿ ನಾನಾವಣ್ಣೇಹಿ ಅತ್ಥರಣೇಹಿ ಸನ್ಥರಿತಬ್ಬಯುತ್ತಕಂ ಸಬ್ಬೋಕಾಸಂ ಸನ್ಥರಾಪೇಸುಂ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಸಬ್ಬಸನ್ಥರಿಂ ಆವಸಥಾಗಾರಂ ಸನ್ಥರಿತ್ವಾ’’ತಿ।
Yena āvasathāgāraṃ tenupasaṅkamiṃsūti kiñcāpi taṃ taṃ divasameva pariniṭṭhitattā devavimānaṃ viya susajjitaṃ supaṭijaggitaṃ, buddhārahaṃ pana katvā na paññattaṃ, ‘‘buddhā nāma araññajjhāsayā araññārāmā, antogāme vaseyyuṃ vā no vā, tasmā bhagavato ruciṃ jānitvāva paññāpessāmā’’ti cintetvā te bhagavantaṃ upasaṅkamiṃsu, idāni bhagavato ruciṃ jānitvā tathā paññāpetukāmā yena āvasathāgāraṃ tenupasaṅkamiṃsu. Sabbasanthariṃ āvasathāgāraṃ santharitvāti yathā sabbameva santhataṃ hoti, evaṃ taṃ santharitvā sabbapaṭhamaṃ tāva ‘‘gomayaṃ nāma sabbamaṅgalesu vattatī’’ti sudhāparikammakatampi bhūmiṃ allagomayena opuñjāpetvā parisukkhabhāvaṃ ñatvā yathā akkantaṭṭhāne padaṃ na paññāyati, evaṃ catujjātiyagandhehi limpetvā upari nānāvaṇṇakaṭasārake santharitvā tesaṃ upari mahāpiṭṭhikakojavādiṃ katvā hatthattharaṇādīhi nānāvaṇṇehi attharaṇehi santharitabbayuttakaṃ sabbokāsaṃ santharāpesuṃ. Tena vuttaṃ – ‘‘sabbasanthariṃ āvasathāgāraṃ santharitvā’’ti.
ಆಸನಾನಞ್ಹಿ ಮಜ್ಝಟ್ಠಾನೇ ತಾವ ಮಙ್ಗಲಥಮ್ಭಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಮಹಾರಹಂ ಬುದ್ಧಾಸನಂ ಪಞ್ಞಾಪೇತ್ವಾ ತತ್ಥ ಯಂ ಯಂ ಮುದುಕಞ್ಚ ಮನೋರಮಞ್ಚ ಪಚ್ಚತ್ಥರಣಂ, ತಂ ತಂ ಪಚ್ಚತ್ಥರಿತ್ವಾ ಉಭತೋಲೋಹಿತಕಂ ಮನುಞ್ಞದಸ್ಸನಂ ಉಪಧಾನಂ ಉಪದಹಿತ್ವಾ ಉಪರಿ ಸುವಣ್ಣರಜತತಾರಕಾವಿಚಿತ್ತಂ ವಿತಾನಂ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಗನ್ಧದಾಮಪುಪ್ಫದಾಮಾದೀಹಿ ಅಲಙ್ಕರಿತ್ವಾ ಸಮನ್ತಾ ದ್ವಾದಸಹತ್ಥೇ ಠಾನೇ ಪುಪ್ಫಜಾಲಂ ಕಾರೇತ್ವಾ ತಿಂಸಹತ್ಥಮತ್ತಟ್ಠಾನಂ ಪಟಸಾಣಿಯಾ ಪರಿಕ್ಖಿಪಾಪೇತ್ವಾ ಪಚ್ಛಿಮಭಿತ್ತಿಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಪಲ್ಲಙ್ಕಅಪಸ್ಸಯಮಞ್ಚಪೀಠಾದೀನಿ ಪಞ್ಞಾಪೇತ್ವಾ ಉಪರಿ ಸೇತಪಚ್ಚತ್ಥರಣೇಹಿ ಪಚ್ಚತ್ಥರಾಪೇತ್ವಾ ಸಾಲಾಯ ಪಾಚೀನಪಸ್ಸಂ ಅತ್ತನೋ ನಿಸಜ್ಜಾಯೋಗ್ಗಂ ಕಾರೇಸುಂ। ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ ‘‘ಆಸನಾನಿ ಪಞ್ಞಾಪೇತ್ವಾ’’ತಿ।
Āsanānañhi majjhaṭṭhāne tāva maṅgalathambhaṃ nissāya mahārahaṃ buddhāsanaṃ paññāpetvā tattha yaṃ yaṃ mudukañca manoramañca paccattharaṇaṃ, taṃ taṃ paccattharitvā ubhatolohitakaṃ manuññadassanaṃ upadhānaṃ upadahitvā upari suvaṇṇarajatatārakāvicittaṃ vitānaṃ bandhitvā gandhadāmapupphadāmādīhi alaṅkaritvā samantā dvādasahatthe ṭhāne pupphajālaṃ kāretvā tiṃsahatthamattaṭṭhānaṃ paṭasāṇiyā parikkhipāpetvā pacchimabhittiṃ nissāya bhikkhusaṅghassa pallaṅkaapassayamañcapīṭhādīni paññāpetvā upari setapaccattharaṇehi paccattharāpetvā sālāya pācīnapassaṃ attano nisajjāyoggaṃ kāresuṃ. Taṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘āsanāni paññāpetvā’’ti.
ಉದಕಮಣಿಕನ್ತಿ ಮಹಾಕುಚ್ಛಿಕಂ ಉದಕಚಾಟಿಂ। ಏವಂ ಭಗವಾ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೋ ಚ ಯಥಾರುಚಿಯಾ ಹತ್ಥಪಾದೇ ಧೋವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮುಖಂ ವಿಕ್ಖಾಲೇಸ್ಸನ್ತೀತಿ ತೇಸು ತೇಸು ಠಾನೇಸು ಮಣಿವಣ್ಣಸ್ಸ ಉದಕಸ್ಸ ಪೂರೇತ್ವಾ ವಾಸತ್ಥಾಯ ನಾನಾಪುಪ್ಫಾನಿ ಚೇವ ಉದಕವಾಸಚುಣ್ಣಾನಿ ಚ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಕದಲಿಪಣ್ಣೇಹಿ ಪಿದಹಿತ್ವಾ ಪತಿಟ್ಠಪೇಸುಂ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಉದಕಮಣಿಕಂ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ’’ತಿ।
Udakamaṇikanti mahākucchikaṃ udakacāṭiṃ. Evaṃ bhagavā bhikkhusaṅgho ca yathāruciyā hatthapāde dhovissanti, mukhaṃ vikkhālessantīti tesu tesu ṭhānesu maṇivaṇṇassa udakassa pūretvā vāsatthāya nānāpupphāni ceva udakavāsacuṇṇāni ca pakkhipitvā kadalipaṇṇehi pidahitvā patiṭṭhapesuṃ. Tena vuttaṃ ‘‘udakamaṇikaṃ patiṭṭhāpetvā’’ti.
ತೇಲಪ್ಪದೀಪಂ ಆರೋಪೇತ್ವಾತಿ ರಜತಸುವಣ್ಣಾದಿಮಯದಣ್ಡದೀಪಿಕಾಸು ಯೋಧಕರೂಪವಿಲಾಸಖಚಿತರೂಪಕಾದೀನಂ ಹತ್ಥೇ ಠಪಿತಸುವಣ್ಣರಜತಾದಿಮಯಕಪಲ್ಲಿಕಾಸು ತೇಲಪ್ಪದೀಪಂ ಜಾಲಯಿತ್ವಾ। ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಂಸೂತಿ ಏತ್ಥ ಪನ ತೇ ಪಾಟಲಿಗಾಮಿಯಾ ಉಪಾಸಕಾ ನ ಕೇವಲಂ ಆವಸಥಾಗಾರಮೇವ, ಅಥ ಖೋ ಸಕಲಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ಗಾಮೇ ವೀಥಿಯೋ ಸಜ್ಜಾಪೇತ್ವಾ ಧಜೇ ಉಸ್ಸಾಪೇತ್ವಾ ಗೇಹದ್ವಾರೇಸು ಪುಣ್ಣಘಟೇ ಕದಲಿಯೋ ಚ ಠಪಾಪೇತ್ವಾ ಸಕಲಗಾಮಂ ದೀಪಮಾಲಾಹಿ ವಿಪ್ಪಕಿಣ್ಣತಾರಕಂ ವಿಯ ಕತ್ವಾ ‘‘ಖೀರಪಕೇ ದಾರಕೇ ಖೀರಂ ಪಾಯೇಥ, ದಹರಕುಮಾರೇ ಲಹುಂ ಲಹುಂ ಭೋಜೇತ್ವಾ ಸಯಾಪೇಥ, ಉಚ್ಚಾಸದ್ದಂ ಮಾ ಕರಿತ್ಥ, ಅಜ್ಜ ಏಕರತ್ತಿಂ ಸತ್ಥಾ ಅನ್ತೋಗಾಮೇ ವಸಿಸ್ಸತಿ, ಬುದ್ಧಾ ನಾಮ ಅಪ್ಪಸದ್ದಕಾಮಾ ಹೋನ್ತೀ’’ತಿ ಭೇರಿಂ ಚರಾಪೇತ್ವಾ ಸಯಂ ದಣ್ಡದೀಪಿಕಾ ಆದಾಯ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಂಸು।
Telappadīpaṃāropetvāti rajatasuvaṇṇādimayadaṇḍadīpikāsu yodhakarūpavilāsakhacitarūpakādīnaṃ hatthe ṭhapitasuvaṇṇarajatādimayakapallikāsu telappadīpaṃ jālayitvā. Yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsūti ettha pana te pāṭaligāmiyā upāsakā na kevalaṃ āvasathāgārameva, atha kho sakalasmimpi gāme vīthiyo sajjāpetvā dhaje ussāpetvā gehadvāresu puṇṇaghaṭe kadaliyo ca ṭhapāpetvā sakalagāmaṃ dīpamālāhi vippakiṇṇatārakaṃ viya katvā ‘‘khīrapake dārake khīraṃ pāyetha, daharakumāre lahuṃ lahuṃ bhojetvā sayāpetha, uccāsaddaṃ mā karittha, ajja ekarattiṃ satthā antogāme vasissati, buddhā nāma appasaddakāmā hontī’’ti bheriṃ carāpetvā sayaṃ daṇḍadīpikā ādāya yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu.
ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ ಸದ್ಧಿಂ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೇನ ಯೇನ ಆವಸಥಾಗಾರಂ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮೀತಿ ‘‘ಯಸ್ಸ ದಾನಿ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವಾ ಕಾಲಂ ಮಞ್ಞತೀ’’ತಿ ಏವಂ ಕಿರ ತೇಹಿ ಕಾಲೇ ಆರೋಚಿತೇ ಭಗವಾ ಲಾಖಾರಸೇನ ತಿನ್ತರತ್ತಕೋವಿಳಾರಪುಪ್ಫವಣ್ಣಂ ರತ್ತದುಪಟ್ಟಂ ಕತ್ತರಿಯಾ ಪದುಮಂ ಕನ್ತೇನ್ತೋ ವಿಯ, ಸಂವಿಧಾಯ ತಿಮಣ್ಡಲಂ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇನ್ತೋ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಸುವಣ್ಣಪಾಮಙ್ಗೇನ ಪದುಮಕಲಾಪಂ ಪರಿಕ್ಖಿಪನ್ತೋ ವಿಯ, ವಿಜ್ಜುಲತಾಸಸ್ಸಿರಿಕಂ ಕಾಯಬನ್ಧನಂ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ರತ್ತಕಮ್ಬಲೇನ ಗಜಕುಮ್ಭಂ ಪರಿಯೋನನ್ಧನ್ತೋ ವಿಯ, ರತನಸತುಬ್ಬೇಧೇ ಸುವಣ್ಣಗ್ಘಿಕೇ ಪವಾಳಜಾಲಂ ಖಿಪಮಾನೋ ವಿಯ, ಮಹತಿ ಸುವಣ್ಣಚೇತಿಯೇ ರತ್ತಕಮ್ಬಲಕಞ್ಚುಕಂ ಪಟಿಮುಞ್ಚನ್ತೋ ವಿಯ, ಗಚ್ಛನ್ತಂ ಪುಣ್ಣಚನ್ದಂ ರತ್ತವಲಾಹಕೇನ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇನ್ತೋ ವಿಯ, ಕಞ್ಚನಗಿರಿಮತ್ಥಕೇ ಸುಪಕ್ಕಲಾಖಾರಸಂ ಪರಿಸಿಞ್ಚನ್ತೋ ವಿಯ, ಚಿತ್ತಕೂಟಪಬ್ಬತಮತ್ಥಕಂ ವಿಜ್ಜುಲತಾಜಾಲೇನ ಪರಿಕ್ಖಿಪನ್ತೋ ವಿಯ, ಸಕಲಚಕ್ಕವಾಳಸಿನೇರುಯುಗನ್ಧರಮಹಾಪಥವಿಂ ಚಾಲೇತ್ವಾ ಗಹಿತನಿಗ್ರೋಧಪಲ್ಲವಸಮಾನವಣ್ಣಂ ಸುರತ್ತವರಪಂಸುಕೂಲಂ ಪಾರುಪಿತ್ವಾ ವನಗಹನತೋ ನಿಕ್ಖನ್ತಕೇಸರಸೀಹೋ ವಿಯ, ಸಮನ್ತತೋ ಉದಯಪಬ್ಬತಕೂಟತೋ ಪುಣ್ಣಚನ್ದೋ ವಿಯ, ಬಾಲಸೂರಿಯೋ ವಿಯ ಚ ಅತ್ತನಾ ನಿಸಿನ್ನಚಾರುಮಣ್ಡಪತೋ ನಿಕ್ಖಮಿ।
Atha kho bhagavā nivāsetvā pattacīvaramādāya saddhiṃ bhikkhusaṅghena yena āvasathāgāraṃ tenupasaṅkamīti ‘‘yassa dāni, bhante, bhagavā kālaṃ maññatī’’ti evaṃ kira tehi kāle ārocite bhagavā lākhārasena tintarattakoviḷārapupphavaṇṇaṃ rattadupaṭṭaṃ kattariyā padumaṃ kantento viya, saṃvidhāya timaṇḍalaṃ paṭicchādento nivāsetvā suvaṇṇapāmaṅgena padumakalāpaṃ parikkhipanto viya, vijjulatāsassirikaṃ kāyabandhanaṃ bandhitvā rattakambalena gajakumbhaṃ pariyonandhanto viya, ratanasatubbedhe suvaṇṇagghike pavāḷajālaṃ khipamāno viya, mahati suvaṇṇacetiye rattakambalakañcukaṃ paṭimuñcanto viya, gacchantaṃ puṇṇacandaṃ rattavalāhakena paṭicchādento viya, kañcanagirimatthake supakkalākhārasaṃ parisiñcanto viya, cittakūṭapabbatamatthakaṃ vijjulatājālena parikkhipanto viya, sakalacakkavāḷasineruyugandharamahāpathaviṃ cāletvā gahitanigrodhapallavasamānavaṇṇaṃ surattavarapaṃsukūlaṃ pārupitvā vanagahanato nikkhantakesarasīho viya, samantato udayapabbatakūṭato puṇṇacando viya, bālasūriyo viya ca attanā nisinnacārumaṇḍapato nikkhami.
ಅಥಸ್ಸ ಕಾಯತೋ ಮೇಘಮುಖತೋ ವಿಜ್ಜುಕಲಾಪಾ ವಿಯ ರಸ್ಮಿಯೋ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಸುವಣ್ಣರಸಧಾರಾಪರಿಸೇಕಪಿಞ್ಜರಪತ್ತಪುಪ್ಫಫಲಸಾಖಾವಿಟಪೇ ವಿಯ ಸಮನ್ತತೋ ರುಕ್ಖೇ ಕರಿಂಸು। ತಾವದೇವ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ತನೋ ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ ಮಹಾಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೋ ಭಗವನ್ತಂ ಪರಿವಾರೇಸಿ। ತೇ ಚ ನಂ ಪರಿವಾರೇತ್ವಾ ಠಿತಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಏವರೂಪಾ ಅಹೇಸುಂ ಅಪ್ಪಿಚ್ಛಾ ಸನ್ತುಟ್ಠಾ ಪವಿವಿತ್ತಾ ಅಸಂಸಟ್ಠಾ ಆರದ್ಧವೀರಿಯಾ ವತ್ತಾರೋ ವಚನಕ್ಖಮಾ ಚೋದಕಾ ಪಾಪಗರಹಿನೋ ಸೀಲಸಮ್ಪನ್ನಾ ಸಮಾಧಿಸಮ್ಪನ್ನಾ ಪಞ್ಞಾಸಮ್ಪನ್ನಾ ವಿಮುತ್ತಿಸಮ್ಪನ್ನಾ ವಿಮುತ್ತಿಞಾಣದಸ್ಸನಸಮ್ಪನ್ನಾ। ತೇಹಿ ಪರಿವುತೋ ಭಗವಾ ರತ್ತಕಮ್ಬಲಪರಿಕ್ಖಿತ್ತೋ ವಿಯ ಸುವಣ್ಣಕ್ಖನ್ಧೋ, ನಕ್ಖತ್ತಪರಿವಾರಿತೋ ವಿಯ ಪುಣ್ಣಚನ್ದೋ, ರತ್ತಪದುಮವನಸಣ್ಡಮಜ್ಝಗತಾ ವಿಯ ಸುವಣ್ಣನಾವಾ, ಪವಾಳವೇದಿಕಪರಿಕ್ಖಿತ್ತೋ ವಿಯ ಸುವಣ್ಣಪಾಸಾದೋ ವಿರೋಚಿತ್ಥ। ಮಹಾಕಸ್ಸಪಪ್ಪಮುಖಾ ಪನ ಮಹಾಥೇರಾ ಮೇಘವಣ್ಣಂ ಪಂಸುಕೂಲಚೀವರಂ ಪಾರುಪಿತ್ವಾ ಮಣಿವಮ್ಮವಮ್ಮಿತಾ ವಿಯ ಮಹಾನಾಗಾ ಪರಿವಾರಯಿಂಸು ವನ್ತರಾಗಾ ಭಿನ್ನಕಿಲೇಸಾ ವಿಜಟಿತಜಟಾ ಛಿನ್ನಬನ್ಧನಾ ಕುಲೇ ವಾ ಗಣೇ ವಾ ಅಲಗ್ಗಾ।
Athassa kāyato meghamukhato vijjukalāpā viya rasmiyo nikkhamitvā suvaṇṇarasadhārāparisekapiñjarapattapupphaphalasākhāviṭape viya samantato rukkhe kariṃsu. Tāvadeva attano attano pattacīvaramādāya mahābhikkhusaṅgho bhagavantaṃ parivāresi. Te ca naṃ parivāretvā ṭhitā bhikkhū evarūpā ahesuṃ appicchā santuṭṭhā pavivittā asaṃsaṭṭhā āraddhavīriyā vattāro vacanakkhamā codakā pāpagarahino sīlasampannā samādhisampannā paññāsampannā vimuttisampannā vimuttiñāṇadassanasampannā. Tehi parivuto bhagavā rattakambalaparikkhitto viya suvaṇṇakkhandho, nakkhattaparivārito viya puṇṇacando, rattapadumavanasaṇḍamajjhagatā viya suvaṇṇanāvā, pavāḷavedikaparikkhitto viya suvaṇṇapāsādo virocittha. Mahākassapappamukhā pana mahātherā meghavaṇṇaṃ paṃsukūlacīvaraṃ pārupitvā maṇivammavammitā viya mahānāgā parivārayiṃsu vantarāgā bhinnakilesā vijaṭitajaṭā chinnabandhanā kule vā gaṇe vā alaggā.
ಇತಿ ಭಗವಾ ಸಯಂ ವೀತರಾಗೋ ವೀತರಾಗೇಹಿ, ವೀತದೋಸೋ ವೀತದೋಸೇಹಿ, ವೀತಮೋಹೋ ವೀತಮೋಹೇಹಿ, ನಿತ್ತಣ್ಹೋ ನಿತ್ತಣ್ಹೇಹಿ, ನಿಕ್ಕಿಲೇಸೋ ನಿಕ್ಕಿಲೇಸೇಹಿ, ಸಯಂ ಬುದ್ಧೋ ಅನುಬುದ್ಧೇಹಿ ಪರಿವಾರಿತೋ ಪತ್ತಪರಿವಾರಿತಂ ವಿಯ ಕೇಸರಂ, ಕೇಸರಪರಿವಾರಿತಾ ವಿಯ ಕಣ್ಣಿಕಾ, ಅಟ್ಠನಾಗಸಹಸ್ಸಪರಿವಾರಿತೋ ವಿಯ ಛದ್ದನ್ತೋ ನಾಗರಾಜಾ, ನವುತಿಹಂಸಸಹಸ್ಸಪರಿವಾರಿತೋ ವಿಯ ಧತರಟ್ಠೋ ಹಂಸರಾಜಾ, ಸೇನಙ್ಗಪರಿವಾರಿತೋ ವಿಯ ಚಕ್ಕವತ್ತಿರಾಜಾ, ಮರುಗಣಪರಿವಾರಿತೋ ವಿಯ ಸಕ್ಕೋ ದೇವರಾಜಾ, ಬ್ರಹ್ಮಗಣಪರಿವಾರಿತೋ ವಿಯ ಹಾರಿತಮಹಾಬ್ರಹ್ಮಾ, ತಾರಾಗಣಪರಿವಾರಿತೋ ವಿಯ ಪುಣ್ಣಚನ್ದೋ, ಅನುಪಮೇನ ಬುದ್ಧವೇಸೇನ ಅಪರಿಮಾಣೇನ ಬುದ್ಧವಿಲಾಸೇನ ಪಾಟಲಿಗಾಮಿನಂ ಮಗ್ಗಂ ಪಟಿಪಜ್ಜಿ।
Iti bhagavā sayaṃ vītarāgo vītarāgehi, vītadoso vītadosehi, vītamoho vītamohehi, nittaṇho nittaṇhehi, nikkileso nikkilesehi, sayaṃ buddho anubuddhehi parivārito pattaparivāritaṃ viya kesaraṃ, kesaraparivāritā viya kaṇṇikā, aṭṭhanāgasahassaparivārito viya chaddanto nāgarājā, navutihaṃsasahassaparivārito viya dhataraṭṭho haṃsarājā, senaṅgaparivārito viya cakkavattirājā, marugaṇaparivārito viya sakko devarājā, brahmagaṇaparivārito viya hāritamahābrahmā, tārāgaṇaparivārito viya puṇṇacando, anupamena buddhavesena aparimāṇena buddhavilāsena pāṭaligāminaṃ maggaṃ paṭipajji.
ಅಥಸ್ಸ ಪುರತ್ಥಿಮಕಾಯತೋ ಸುವಣ್ಣವಣ್ಣಾ ಘನಬುದ್ಧರಸ್ಮಿಯೋ ಉಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಅಸೀತಿಹತ್ಥಟ್ಠಾನಂ ಅಗ್ಗಹೇಸುಂ, ತಥಾ ಪಚ್ಛಿಮಕಾಯತೋ ದಕ್ಖಿಣಪಸ್ಸತೋ ವಾಮಪಸ್ಸತೋ ಸುವಣ್ಣವಣ್ಣಾ ಘನಬುದ್ಧರಸ್ಮಿಯೋ ಉಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಅಸೀತಿಹತ್ಥಟ್ಠಾನಂ ಅಗ್ಗಹೇಸುಂ, ಉಪರಿಕೇಸನ್ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಸಬ್ಬಕೇಸಾವಟ್ಟೇಹಿ ಮೋರಗೀವರಾಜವಣ್ಣಾ ಅಸಿತಾ ಘನಬುದ್ಧರಸ್ಮಿಯೋ ಉಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಗಗನತಲೇ ಅಸೀತಿಹತ್ಥಟ್ಠಾನಂ ಅಗ್ಗಹೇಸುಂ, ಹೇಟ್ಠಾಪಾದತಲೇಹಿ ಪವಾಳವಣ್ಣಾ ರಸ್ಮಿಯೋ ಉಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಘನಪಥವಿಯಂ ಅಸೀತಿಹತ್ಥಟ್ಠಾನಂ ಅಗ್ಗಹೇಸುಂ, ದನ್ತತೋ ಅಕ್ಖೀನಂ ಸೇತಟ್ಠಾನತೋ, ನಖಾನಂ ಮಂಸವಿಮುತ್ತಟ್ಠಾನತೋ ಓದಾತಾ ಘನಬುದ್ಧರಸ್ಮಿಯೋ ಉಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಅಸೀತಿಹತ್ಥಟ್ಠಾನಂ ಅಗ್ಗಹೇಸುಂ, ರತ್ತಪೀತವಣ್ಣಾನಂ ಸಮ್ಭಿನ್ನಟ್ಠಾನತೋ ಮಞ್ಜೇಟ್ಠವಣ್ಣಾ ರಸ್ಮಿಯೋ ಉಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಅಸೀತಿಹತ್ಥಟ್ಠಾನಂ ಅಗ್ಗಹೇಸುಂ, ಸಬ್ಬತ್ಥಕಮೇವ ಪಭಸ್ಸರಾ ರಸ್ಮಿಯೋ ಉಟ್ಠಹಿಂಸು। ಏವಂ ಸಮನ್ತಾ ಅಸೀತಿಹತ್ಥಟ್ಠಾನಂ ಛಬ್ಬಣ್ಣಾ ಬುದ್ಧರಸ್ಮಿಯೋ ವಿಜ್ಜೋತಮಾನಾ ವಿಪ್ಫನ್ದಮಾನಾ ವಿಧಾವಮಾನಾ ಕಞ್ಚನದಣ್ಡದೀಪಿಕಾದೀಹಿ ನಿಚ್ಛರಿತ್ವಾ ಆಕಾಸಂ ಪಕ್ಖನ್ದಮಾನಾ ಮಹಾಪದೀಪಜಾಲಾ ವಿಯ, ಚಾತುದ್ದೀಪಿಕಮಹಾಮೇಘತೋ ನಿಕ್ಖನ್ತವಿಜ್ಜುಲತಾ ವಿಯ ಚ ದಿಸೋದಿಸಂ ಪಕ್ಖನ್ದಿಂಸು। ಯಾಹಿ ಸಬ್ಬೇ ದಿಸಾಭಾಗಾ ಸುವಣ್ಣಚಮ್ಪಕಪುಪ್ಫೇಹಿ ವಿಕಿರಿಯಮಾನಾ ವಿಯ, ಸುವಣ್ಣಘಟತೋ ಸುವಣ್ಣರಸಧಾರಾಹಿ ಆಸಿಞ್ಚಿಯಮಾನಾ ವಿಯ, ಪಸಾರಿತಸುವಣ್ಣಪಟಪರಿಕ್ಖಿತ್ತಾ ವಿಯ, ವೇರಮ್ಭವಾತೇನ ಸಮುದ್ಧತಕಿಂಸುಕಕಣಿಕಾರಕೋವಿಳಾರಪುಪ್ಫಚುಣ್ಣಸಮೋಕಿಣ್ಣಾ ವಿಯ, ಚೀನಪಿಟ್ಠಚುಣ್ಣಸಮ್ಪರಿರಞ್ಜಿತಾ ವಿಯ ಚ ವಿರೋಚಿಂಸು।
Athassa puratthimakāyato suvaṇṇavaṇṇā ghanabuddharasmiyo uṭṭhahitvā asītihatthaṭṭhānaṃ aggahesuṃ, tathā pacchimakāyato dakkhiṇapassato vāmapassato suvaṇṇavaṇṇā ghanabuddharasmiyo uṭṭhahitvā asītihatthaṭṭhānaṃ aggahesuṃ, uparikesantato paṭṭhāya sabbakesāvaṭṭehi moragīvarājavaṇṇā asitā ghanabuddharasmiyo uṭṭhahitvā gaganatale asītihatthaṭṭhānaṃ aggahesuṃ, heṭṭhāpādatalehi pavāḷavaṇṇā rasmiyo uṭṭhahitvā ghanapathaviyaṃ asītihatthaṭṭhānaṃ aggahesuṃ, dantato akkhīnaṃ setaṭṭhānato, nakhānaṃ maṃsavimuttaṭṭhānato odātā ghanabuddharasmiyo uṭṭhahitvā asītihatthaṭṭhānaṃ aggahesuṃ, rattapītavaṇṇānaṃ sambhinnaṭṭhānato mañjeṭṭhavaṇṇā rasmiyo uṭṭhahitvā asītihatthaṭṭhānaṃ aggahesuṃ, sabbatthakameva pabhassarā rasmiyo uṭṭhahiṃsu. Evaṃ samantā asītihatthaṭṭhānaṃ chabbaṇṇā buddharasmiyo vijjotamānā vipphandamānā vidhāvamānā kañcanadaṇḍadīpikādīhi niccharitvā ākāsaṃ pakkhandamānā mahāpadīpajālā viya, cātuddīpikamahāmeghato nikkhantavijjulatā viya ca disodisaṃ pakkhandiṃsu. Yāhi sabbe disābhāgā suvaṇṇacampakapupphehi vikiriyamānā viya, suvaṇṇaghaṭato suvaṇṇarasadhārāhi āsiñciyamānā viya, pasāritasuvaṇṇapaṭaparikkhittā viya, verambhavātena samuddhatakiṃsukakaṇikārakoviḷārapupphacuṇṇasamokiṇṇā viya, cīnapiṭṭhacuṇṇasamparirañjitā viya ca virociṃsu.
ಭಗವತೋಪಿ ಅಸೀತಿಅನುಬ್ಯಞ್ಜನಬ್ಯಾಮಪ್ಪಭಾಪರಿಕ್ಖೇಪಸಮುಜ್ಜಲಂ ದ್ವತ್ತಿಂಸಮಹಾಪುರಿಸಲಕ್ಖಣಪ್ಪಟಿಮಣ್ಡಿತಂ ಸರೀರಂ ಅಬ್ಭಮಹಿಕಾದಿಉಪಕ್ಕಿಲೇಸವಿಮುತ್ತಂ ಸಮುಜ್ಜಲನ್ತತಾರಕಾವಭಾಸಿತಂ ವಿಯ, ಗಗನತಲಂ ವಿಕಸಿತಂ ವಿಯ ಪದುಮವನಂ, ಸಬ್ಬಪಾಲಿಫುಲ್ಲೋ ವಿಯ ಯೋಜನಸತಿಕೋ ಪಾರಿಚ್ಛತ್ತಕೋ, ಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಠಪಿತಾನಂ ದ್ವತ್ತಿಂಸಸೂರಿಯಾನಂ ದ್ವತ್ತಿಂಸಚನ್ದಿಮಾನಂ ದ್ವತ್ತಿಂಸಚಕ್ಕವತ್ತೀನಂ ದ್ವತ್ತಿಂಸದೇವರಾಜಾನಂ ದ್ವತ್ತಿಂಸಮಹಾಬ್ರಹ್ಮಾನಂ ಸಿರಿಯಾ ಸಿರಿಂ ಅಭಿಭವಮಾನಂ ವಿಯ ವಿರೋಚಿತ್ಥ, ಯಥಾ ತಂ ದಸಹಿ ಪಾರಮೀಹಿ ದಸಹಿ ಉಪಪಾರಮೀಹಿ ದಸಹಿ ಪರಮತ್ಥಪಾರಮೀಹೀತಿ ಸಮ್ಮದೇವ ಪರಿಪೂರಿತಾಹಿ ಸಮತಿಂಸಪಾರಮಿತಾಹಿ ಅಲಙ್ಕತಂ ಕಪ್ಪಸತಸಹಸ್ಸಾಧಿಕಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಅಸಙ್ಖ್ಯೇಯ್ಯಾನಿ ದಿನ್ನೇನ ದಾನೇನ ರಕ್ಖಿತೇನ ಸೀಲೇನ ಕತೇನ ಕಲ್ಯಾಣಕಮ್ಮೇನ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಅತ್ತಭಾವೇ ಸಮೋಸರಿತ್ವಾ ವಿಪಾಕಂ ದಾತುಂ ಓಕಾಸಂ ಅಲಭಮಾನೇನ ಸಮ್ಬಾಧಪ್ಪತ್ತಂ ವಿಯ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತಂ ನಾವಾಸಹಸ್ಸಭಣ್ಡಂ ಏಕಂ ನಾವಂ ಆರೋಪನಕಾಲೋ ವಿಯ, ಸಕಟಸಹಸ್ಸಭಣ್ಡಂ ಏಕಂ ಸಕಟಂ ಆರೋಪನಕಾಲೋ ವಿಯ, ಪಞ್ಚವೀಸತಿಯಾ ಗಙ್ಗಾನಂ ಸಮ್ಭಿನ್ನಮುಖದ್ವಾರೇ ಏಕತೋ ರಾಸಿಭೂತಕಾಲೋ ವಿಯ ಅಹೋಸಿ।
Bhagavatopi asītianubyañjanabyāmappabhāparikkhepasamujjalaṃ dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇappaṭimaṇḍitaṃ sarīraṃ abbhamahikādiupakkilesavimuttaṃ samujjalantatārakāvabhāsitaṃ viya, gaganatalaṃ vikasitaṃ viya padumavanaṃ, sabbapāliphullo viya yojanasatiko pāricchattako, paṭipāṭiyā ṭhapitānaṃ dvattiṃsasūriyānaṃ dvattiṃsacandimānaṃ dvattiṃsacakkavattīnaṃ dvattiṃsadevarājānaṃ dvattiṃsamahābrahmānaṃ siriyā siriṃ abhibhavamānaṃ viya virocittha, yathā taṃ dasahi pāramīhi dasahi upapāramīhi dasahi paramatthapāramīhīti sammadeva paripūritāhi samatiṃsapāramitāhi alaṅkataṃ kappasatasahassādhikāni cattāri asaṅkhyeyyāni dinnena dānena rakkhitena sīlena katena kalyāṇakammena ekasmiṃ attabhāve samosaritvā vipākaṃ dātuṃ okāsaṃ alabhamānena sambādhappattaṃ viya nibbattitaṃ nāvāsahassabhaṇḍaṃ ekaṃ nāvaṃ āropanakālo viya, sakaṭasahassabhaṇḍaṃ ekaṃ sakaṭaṃ āropanakālo viya, pañcavīsatiyā gaṅgānaṃ sambhinnamukhadvāre ekato rāsibhūtakālo viya ahosi.
ಇಮಾಯ ಬುದ್ಧಸಿರಿಯಾ ಓಭಾಸಮಾನಸ್ಸಪಿ ಭಗವತೋ ಪುರತೋ ಅನೇಕಾನಿ ದಣ್ಡದೀಪಿಕಾಸಹಸ್ಸಾನಿ ಉಕ್ಖಿಪಿಂಸು। ತಥಾ ಪಚ್ಛತೋ ವಾಮಪಸ್ಸೇ ದಕ್ಖಿಣಪಸ್ಸೇ ಜಾತಿಕುಸುಮಚಮ್ಪಕವನಮಾಲಿಕಾರತ್ತುಪ್ಪಲನೀಲುಪ್ಪಲಬಕುಲಸಿನ್ದುವಾರಾದಿಪುಪ್ಫಾನಿ ಚೇವ ನೀಲಪೀತಾದಿವಣ್ಣಸುಗನ್ಧಚುಣ್ಣಾನಿ ಚ ಚಾತುದ್ದೀಪಿಕಮಹಾಮೇಘವಿಸ್ಸಟ್ಠಾ ಸಲಿಲವುಟ್ಠಿಯೋ ವಿಯ ವಿಪ್ಪಕಿರಿಂಸು । ಪಞ್ಚಙ್ಗಿಕತೂರಿಯನಿಗ್ಘೋಸಾ ಚ ಬುದ್ಧಧಮ್ಮಸಙ್ಘಗುಣಾಸಂಯುತ್ತಾ ಥುತಿಘೋಸಾ ಚ ಸಬ್ಬಾ ದಿಸಾ ಪೂರಯಮಾನಾ ಮುಖಸಮ್ಭಾಸಾ ವಿಯ ಅಹೇಸುಂ। ದೇವಸುಪಣ್ಣನಾಗಯಕ್ಖಗನ್ಧಬ್ಬಮನುಸ್ಸಾನಂ ಅಕ್ಖೀನಿ ಅಮತಪಾನಂ ವಿಯ ಲಭಿಂಸು। ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪನ ಠಾನೇ ಠತ್ವಾ ಪದಸಹಸ್ಸೇಹಿ ಗಮನವಣ್ಣನಂ ವತ್ತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ತತ್ರಿಯಂ ಮುಖಮತ್ತಂ –
Imāya buddhasiriyā obhāsamānassapi bhagavato purato anekāni daṇḍadīpikāsahassāni ukkhipiṃsu. Tathā pacchato vāmapasse dakkhiṇapasse jātikusumacampakavanamālikārattuppalanīluppalabakulasinduvārādipupphāni ceva nīlapītādivaṇṇasugandhacuṇṇāni ca cātuddīpikamahāmeghavissaṭṭhā salilavuṭṭhiyo viya vippakiriṃsu . Pañcaṅgikatūriyanigghosā ca buddhadhammasaṅghaguṇāsaṃyuttā thutighosā ca sabbā disā pūrayamānā mukhasambhāsā viya ahesuṃ. Devasupaṇṇanāgayakkhagandhabbamanussānaṃ akkhīni amatapānaṃ viya labhiṃsu. Imasmiṃ pana ṭhāne ṭhatvā padasahassehi gamanavaṇṇanaṃ vattuṃ vaṭṭati. Tatriyaṃ mukhamattaṃ –
‘‘ಏವಂ ಸಬ್ಬಙ್ಗಸಮ್ಪನ್ನೋ, ಕಮ್ಪಯನ್ತೋ ವಸುನ್ಧರಂ।
‘‘Evaṃ sabbaṅgasampanno, kampayanto vasundharaṃ;
ಅಹೇಠಯನ್ತೋ ಪಾಣಾನಿ, ಯಾತಿ ಲೋಕವಿನಾಯಕೋ॥
Aheṭhayanto pāṇāni, yāti lokavināyako.
‘‘ದಕ್ಖಿಣಂ ಪಠಮಂ ಪಾದಂ, ಉದ್ಧರನ್ತೋ ನರಾಸಭೋ।
‘‘Dakkhiṇaṃ paṭhamaṃ pādaṃ, uddharanto narāsabho;
ಗಚ್ಛನ್ತೋ ಸಿರಿಸಮ್ಪನ್ನೋ, ಸೋಭತೇ ದ್ವಿಪದುತ್ತಮೋ॥
Gacchanto sirisampanno, sobhate dvipaduttamo.
‘‘ಗಚ್ಛತೋ ಬುದ್ಧಸೇಟ್ಠಸ್ಸ, ಹೇಟ್ಠಾ ಪಾದತಲಂ ಮುದು।
‘‘Gacchato buddhaseṭṭhassa, heṭṭhā pādatalaṃ mudu;
ಸಮಂ ಸಮ್ಫುಸತೇ ಭೂಮಿಂ, ರಜಸಾನುಪಲಿಮ್ಪತಿ॥
Samaṃ samphusate bhūmiṃ, rajasānupalimpati.
‘‘ನಿನ್ನಂ ಠಾನಂ ಉನ್ನಮತಿ, ಗಚ್ಛನ್ತೇ ಲೋಕನಾಯಕೇ।
‘‘Ninnaṃ ṭhānaṃ unnamati, gacchante lokanāyake;
ಉನ್ನತಞ್ಚ ಸಮಂ ಹೋತಿ, ಪಥವೀ ಚ ಅಚೇತನಾ॥
Unnatañca samaṃ hoti, pathavī ca acetanā.
‘‘ಪಾಸಾಣಾ ಸಕ್ಖರಾ ಚೇವ, ಕಥಲಾ ಖಾಣುಕಣ್ಟಕಾ।
‘‘Pāsāṇā sakkharā ceva, kathalā khāṇukaṇṭakā;
ಸಬ್ಬೇ ಮಗ್ಗಾ ವಿವಜ್ಜನ್ತಿ, ಗಚ್ಛನ್ತೇ ಲೋಕನಾಯಕೇ॥
Sabbe maggā vivajjanti, gacchante lokanāyake.
‘‘ನಾತಿದೂರೇ ಉದ್ಧರತಿ, ನಚ್ಚಾಸನ್ನೇ ಚ ನಿಕ್ಖಿಪಂ।
‘‘Nātidūre uddharati, naccāsanne ca nikkhipaṃ;
ಅಘಟ್ಟಯನ್ತೋ ನಿಯ್ಯಾತಿ, ಉಭೋ ಜಾಣೂ ಚ ಗೋಪ್ಫಕೇ॥
Aghaṭṭayanto niyyāti, ubho jāṇū ca gopphake.
‘‘ನಾತಿಸೀಘಂ ಪಕ್ಕಮತಿ, ಸಮ್ಪನ್ನಚರಣೋ ಮುನಿ।
‘‘Nātisīghaṃ pakkamati, sampannacaraṇo muni;
ನ ಚಾಪಿ ಸಣಿಕಂ ಯಾತಿ, ಗಚ್ಛಮಾನೋ ಸಮಾಹಿತೋ॥
Na cāpi saṇikaṃ yāti, gacchamāno samāhito.
‘‘ಉದ್ಧಂ ಅಧೋ ಚ ತಿರಿಯಂ, ದಿಸಞ್ಚ ವಿದಿಸಂ ತಥಾ।
‘‘Uddhaṃ adho ca tiriyaṃ, disañca vidisaṃ tathā;
ನ ಪೇಕ್ಖಮಾನೋ ಸೋ ಯಾತಿ, ಯುಗಮತ್ತಂವಪೇಕ್ಖತಿ॥
Na pekkhamāno so yāti, yugamattaṃvapekkhati.
‘‘ನಾಗವಿಕ್ಕನ್ತಚಾರೋ ಸೋ, ಗಮನೇ ಸೋಭತೇ ಜಿನೋ।
‘‘Nāgavikkantacāro so, gamane sobhate jino;
ಚಾರುಂ ಗಚ್ಛತಿ ಲೋಕಗ್ಗೋ, ಹಾಸಯನ್ತೋ ಸದೇವಕೇ॥
Cāruṃ gacchati lokaggo, hāsayanto sadevake.
‘‘ಉಸಭರಾಜಾವ ಸೋಭನ್ತೋ, ಚಾರುಚಾರೀವ ಕೇಸರೀ।
‘‘Usabharājāva sobhanto, cārucārīva kesarī;
ತೋಸಯನ್ತೋ ಬಹೂ ಸತ್ತೇ, ಗಾಮಂ ಸೇಟ್ಠೋ ಉಪಾಗಮೀ’’ತಿ॥ –
Tosayanto bahū satte, gāmaṃ seṭṭho upāgamī’’ti. –
ವಣ್ಣಕಾಲೋ ನಾಮ ಕಿರೇಸ। ಏವಂವಿಧೇಸು ಕಾಲೇಸು ಭಗವತೋ ಸರೀರವಣ್ಣೇ ವಾ ಗುಣವಣ್ಣೇ ವಾ ಧಮ್ಮಕಥಿಕಸ್ಸ ಥಾಮೋಯೇವ ಪಮಾಣಂ, ಚುಣ್ಣಿಯಪದೇಹಿ ಗಾಥಾಬನ್ಧೇಹಿ ಯತ್ತಕಂ ಸಕ್ಕೋತಿ, ತತ್ತಕಂ ವತ್ತಬ್ಬಂ। ‘‘ದುಕ್ಕಥಿತ’’ನ್ತಿ ವಾ ‘‘ಅತಿತ್ಥೇನ ಪಕ್ಖನ್ದೋ’’ತಿ ವಾ ನ ವತ್ತಬ್ಬೋ। ಅಪರಿಮಾಣವಣ್ಣಾ ಹಿ ಬುದ್ಧಾ ಭಗವನ್ತೋ, ತೇಸಂ ಬುದ್ಧಾಪಿ ಅನವಸೇಸತೋ ವಣ್ಣಂ ವತ್ತುಂ ಅಸಮತ್ಥಾ। ಸಕಲಮ್ಪಿ ಹಿ ಕಪ್ಪಂ ವಣ್ಣೇನ್ತಾ ಪರಿಯೋಸಾಪೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ, ಪಗೇವ ಇತರಾ ಪಜಾತಿ। ಇಮಿನಾ ಸಿರಿವಿಲಾಸೇನ ಅಲಙ್ಕತಪ್ಪಟಿಯತ್ತಂ ಪಾಟಲಿಗಾಮಂ ಪಾವಿಸಿ , ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಭಗವಾ ಪಸನ್ನಚಿತ್ತೇನ ಜನೇನ ಪುಪ್ಫಗನ್ಧಧೂಮವಾಸಚುಣ್ಣಾದೀಹಿ ಪೂಜಿಯಮಾನೋ ಆವಸಥಾಗಾರಂ ಪಾವಿಸಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ ಸದ್ಧಿಂ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೇನ ಯೇನ ಆವಸಥಾಗಾರಂ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮೀ’’ತಿ।
Vaṇṇakālo nāma kiresa. Evaṃvidhesu kālesu bhagavato sarīravaṇṇe vā guṇavaṇṇe vā dhammakathikassa thāmoyeva pamāṇaṃ, cuṇṇiyapadehi gāthābandhehi yattakaṃ sakkoti, tattakaṃ vattabbaṃ. ‘‘Dukkathita’’nti vā ‘‘atitthena pakkhando’’ti vā na vattabbo. Aparimāṇavaṇṇā hi buddhā bhagavanto, tesaṃ buddhāpi anavasesato vaṇṇaṃ vattuṃ asamatthā. Sakalampi hi kappaṃ vaṇṇentā pariyosāpetuṃ na sakkonti, pageva itarā pajāti. Iminā sirivilāsena alaṅkatappaṭiyattaṃ pāṭaligāmaṃ pāvisi , pavisitvā bhagavā pasannacittena janena pupphagandhadhūmavāsacuṇṇādīhi pūjiyamāno āvasathāgāraṃ pāvisi. Tena vuttaṃ – ‘‘atha kho bhagavā nivāsetvā pattacīvaramādāya saddhiṃ bhikkhusaṅghena yena āvasathāgāraṃ tenupasaṅkamī’’ti.
ಪಾದೇ ಪಕ್ಖಾಲೇತ್ವಾತಿ ಯದಿಪಿ ಭಗವತೋ ಪಾದೇ ರಜೋಜಲ್ಲಂ ನ ಉಪಲಿಮ್ಪತಿ, ತೇಸಂ ಪನ ಉಪಾಸಕಾನಂ ಕುಸಲಾಭಿವುದ್ಧಿಂ ಆಕಙ್ಖನ್ತೋ ಪರೇಸಂ ದಿಟ್ಠಾನುಗತಿಂ ಆಪಜ್ಜನತ್ಥಞ್ಚ ಭಗವಾ ಪಾದೇ ಪಕ್ಖಾಲೇತಿ। ಅಪಿಚ ಉಪಾದಿನ್ನಕಸರೀರಂ ನಾಮ ಸೀತಂ ಕಾತಬ್ಬಮ್ಪಿ ಹೋತೀತಿ ಏತದತ್ಥಮ್ಪಿ ಭಗವಾ ನ್ಹಾನಪಾದಧೋವನಾದೀನಿ ಕರೋತಿಯೇವ। ಭಗವನ್ತಂಯೇವ ಪುರಕ್ಖತ್ವಾತಿ ಭಗವನ್ತಂ ಪುರತೋ ಕತ್ವಾ। ತತ್ಥ ಭಗವಾ ಭಿಕ್ಖೂನಞ್ಚೇವ ಉಪಾಸಕಾನಞ್ಚ ಮಜ್ಝೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ಗನ್ಧೋದಕೇನ ನ್ಹಾಪೇತ್ವಾ ದುಕೂಲಚುಮ್ಬಟಕೇನ ವೋದಕಂ ಕತ್ವಾ ಜಾತಿಹಿಙ್ಗುಲಕೇನ ಮಜ್ಜಿತ್ವಾ ರತ್ತಕಮ್ಬಲೇನ ಪಲಿವೇಠೇತ್ವಾ ಪೀಠೇ ಠಪಿತಾ ರತ್ತಸುವಣ್ಣಘನಪಟಿಮಾ ವಿಯ ಅತಿವಿರೋಚಿತ್ಥ।
Pādepakkhāletvāti yadipi bhagavato pāde rajojallaṃ na upalimpati, tesaṃ pana upāsakānaṃ kusalābhivuddhiṃ ākaṅkhanto paresaṃ diṭṭhānugatiṃ āpajjanatthañca bhagavā pāde pakkhāleti. Apica upādinnakasarīraṃ nāma sītaṃ kātabbampi hotīti etadatthampi bhagavā nhānapādadhovanādīni karotiyeva. Bhagavantaṃyeva purakkhatvāti bhagavantaṃ purato katvā. Tattha bhagavā bhikkhūnañceva upāsakānañca majjhe nisinno gandhodakena nhāpetvā dukūlacumbaṭakena vodakaṃ katvā jātihiṅgulakena majjitvā rattakambalena paliveṭhetvā pīṭhe ṭhapitā rattasuvaṇṇaghanapaṭimā viya ativirocittha.
ಅಯಂ ಪನೇತ್ಥ ಪೋರಾಣಾನಂ ವಣ್ಣಭಣನಮಗ್ಗೋ –
Ayaṃ panettha porāṇānaṃ vaṇṇabhaṇanamaggo –
‘‘ಗನ್ತ್ವಾನ ಮಣ್ಡಲಮಾಳಂ, ನಾಗವಿಕ್ಕನ್ತಚಾರಣೋ।
‘‘Gantvāna maṇḍalamāḷaṃ, nāgavikkantacāraṇo;
ಓಭಾಸಯನ್ತೋ ಲೋಕಗ್ಗೋ, ನಿಸೀದಿ ವರಮಾಸನೇ॥
Obhāsayanto lokaggo, nisīdi varamāsane.
‘‘ತಹಿಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ನರದಮ್ಮಸಾರಥಿ,
‘‘Tahiṃ nisinno naradammasārathi,
ದೇವಾತಿದೇವೋ ಸತಪುಞ್ಞಲಕ್ಖಣೋ।
Devātidevo satapuññalakkhaṇo;
ಬುದ್ಧಾಸನೇ ಮಜ್ಝಗತೋ ವಿರೋಚತಿ,
Buddhāsane majjhagato virocati,
ಸುವಣ್ಣನಿಕ್ಖಂ ವಿಯ ಪಣ್ಡುಕಮ್ಬಲೇ॥
Suvaṇṇanikkhaṃ viya paṇḍukambale.
‘‘ನೇಕ್ಖಂ ಜಮ್ಬೋನದಸ್ಸೇವ, ನಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ಪಣ್ಡುಕಮ್ಬಲೇ।
‘‘Nekkhaṃ jambonadasseva, nikkhittaṃ paṇḍukambale;
ವಿರೋಚತಿ ವೀತಮಲೋ, ಮಣಿವೇರೋಚನೋ ಯಥಾ॥
Virocati vītamalo, maṇiverocano yathā.
‘‘ಮಹಾಸಾಲೋವ ಸಮ್ಫುಲ್ಲೋ, ಮೇರುರಾಜಾವಲಙ್ಕತೋ।
‘‘Mahāsālova samphullo, merurājāvalaṅkato;
ಸುವಣ್ಣಯೂಪಸಙ್ಕಾಸೋ, ಪದುಮೋ ಕೋಕನದೋ ಯಥಾ॥
Suvaṇṇayūpasaṅkāso, padumo kokanado yathā.
‘‘ಜಲನ್ತೋ ದೀಪರುಕ್ಖೋವ, ಪಬ್ಬತಗ್ಗೇ ಯಥಾ ಸಿಖೀ।
‘‘Jalanto dīparukkhova, pabbatagge yathā sikhī;
ದೇವಾನಂ ಪಾರಿಛತ್ತೋವ, ಸಬ್ಬಫುಲ್ಲೋ ವಿರೋಚತೀ’’ತಿ॥
Devānaṃ pārichattova, sabbaphullo virocatī’’ti.
ಪಾಟಲಿಗಾಮಿಯೇ ಉಪಾಸಕೇ ಆಮನ್ತೇಸೀತಿ ಯಸ್ಮಾ ತೇಸು ಉಪಾಸಕೇಸು ಬಹೂ ಜನಾ ಸೀಲೇಸು ಪತಿಟ್ಠಿತಾ, ತಸ್ಮಾ ಪಠಮಂ ತಾವ ಸೀಲವಿಪತ್ತಿಯಾ ಆದೀನವಂ ಪಕಾಸೇತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾ ಸೀಲಸಮ್ಪದಾಯ ಆನಿಸಂಸಂ ದಸ್ಸೇತುಂ, ‘‘ಪಞ್ಚಿಮೇ ಗಹಪತಯೋ’’ತಿಆದಿನಾ ಧಮ್ಮದೇಸನತ್ಥಂ ಆಮನ್ತೇಸಿ।
Pāṭaligāmiyeupāsake āmantesīti yasmā tesu upāsakesu bahū janā sīlesu patiṭṭhitā, tasmā paṭhamaṃ tāva sīlavipattiyā ādīnavaṃ pakāsetvā pacchā sīlasampadāya ānisaṃsaṃ dassetuṃ, ‘‘pañcime gahapatayo’’tiādinā dhammadesanatthaṃ āmantesi.
ತತ್ಥ ದುಸ್ಸೀಲೋತಿ ನಿಸ್ಸೀಲೋ। ಸೀಲವಿಪನ್ನೋತಿ ವಿಪನ್ನಸೀಲೋ ಭಿನ್ನಸಂವರೋ। ಏತ್ಥ ಚ ‘‘ದುಸ್ಸೀಲೋ’’ತಿ ಪದೇನ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಸೀಲಾಭಾವೋ ವುತ್ತೋ। ಸೋ ಪನಸ್ಸ ಸೀಲಾಭಾವೋ ದುವಿಧೋ ಅಸಮಾದಾನೇನ ವಾ ಸಮಾದಿನ್ನಸ್ಸ ಭೇದೇನ ವಾತಿ। ತೇಸು ಪುರಿಮೋ ನ ತಥಾ ಸಾವಜ್ಜೋ, ಯಥಾ ದುತಿಯೋ ಸಾವಜ್ಜತರೋ। ಯಥಾಧಿಪ್ಪೇತಾದೀನವನಿಮಿತ್ತಂ ಸೀಲಾಭಾವಂ ಪುಗ್ಗಲಾಧಿಟ್ಠಾನಾಯ ದೇಸನಾಯ ದಸ್ಸೇತುಂ, ‘‘ಸೀಲವಿಪನ್ನೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ತೇನ ‘‘ದುಸ್ಸೀಲೋ’’ತಿ ಪದಸ್ಸ ಅತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಪಮಾದಾಧಿಕರಣನ್ತಿ ಪಮಾದಕಾರಣಾ। ಇದಞ್ಚ ಸುತ್ತಂ ಗಹಟ್ಠಾನಂ ವಸೇನ ಆಗತಂ, ಪಬ್ಬಜಿತಾನಮ್ಪಿ ಪನ ಲಬ್ಭತೇವ। ಗಹಟ್ಠೋ ಹಿ ಯೇನ ಸಿಪ್ಪಟ್ಠಾನೇನ ಜೀವಿಕಂ ಕಪ್ಪೇತಿ ಯದಿ ಕಸಿಯಾ ಯದಿ ವಾಣಿಜ್ಜಾಯ ಯದಿ ಗೋರಕ್ಖೇನ, ಪಾಣಾತಿಪಾತಾದಿವಸೇನ ಪಮತ್ತೋ ತಂ ತಂ ಯಥಾಕಾಲಂ ಸಮ್ಪಾದೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ, ಅಥಸ್ಸ ಕಮ್ಮಂ ವಿನಸ್ಸತಿ। ಮಾಘಾತಕಾಲೇ ಪನ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾದೀನಿ ಕರೋನ್ತೋ ದಣ್ಡವಸೇನ ಮಹತಿಂ ಭೋಗಜಾನಿಂ ನಿಗಚ್ಛತಿ। ಪಬ್ಬಜಿತೋ ದುಸ್ಸೀಲೋ ಪಮಾದಕಾರಣಾ ಸೀಲತೋ ಬುದ್ಧವಚನತೋ ಝಾನತೋ ಸತ್ತಅರಿಯಧನತೋ ಚ ಜಾನಿಂ ನಿಗಚ್ಛತಿ।
Tattha dussīloti nissīlo. Sīlavipannoti vipannasīlo bhinnasaṃvaro. Ettha ca ‘‘dussīlo’’ti padena puggalassa sīlābhāvo vutto. So panassa sīlābhāvo duvidho asamādānena vā samādinnassa bhedena vāti. Tesu purimo na tathā sāvajjo, yathā dutiyo sāvajjataro. Yathādhippetādīnavanimittaṃ sīlābhāvaṃ puggalādhiṭṭhānāya desanāya dassetuṃ, ‘‘sīlavipanno’’ti vuttaṃ. Tena ‘‘dussīlo’’ti padassa atthaṃ dasseti. Pamādādhikaraṇanti pamādakāraṇā. Idañca suttaṃ gahaṭṭhānaṃ vasena āgataṃ, pabbajitānampi pana labbhateva. Gahaṭṭho hi yena sippaṭṭhānena jīvikaṃ kappeti yadi kasiyā yadi vāṇijjāya yadi gorakkhena, pāṇātipātādivasena pamatto taṃ taṃ yathākālaṃ sampādetuṃ na sakkoti, athassa kammaṃ vinassati. Māghātakāle pana pāṇātipātādīni karonto daṇḍavasena mahatiṃ bhogajāniṃ nigacchati. Pabbajito dussīlo pamādakāraṇā sīlato buddhavacanato jhānato sattaariyadhanato ca jāniṃ nigacchati.
ಪಾಪಕೋ ಕಿತ್ತಿಸದ್ದೋತಿ ಗಹಟ್ಠಸ್ಸ ‘‘ಅಸುಕೋ ಅಮುಕಕುಲೇ ಜಾತೋ ದುಸ್ಸೀಲೋ ಪಾಪಧಮ್ಮೋ ಪರಿಚ್ಚತ್ತಇಧಲೋಕಪರಲೋಕೋ ಸಲಾಕಭತ್ತಮತ್ತಮ್ಪಿ ನ ದೇತೀ’’ತಿ ಪರಿಸಮಜ್ಝೇ ಪಾಪಕೋ ಕಿತ್ತಿಸದ್ದೋ ಅಬ್ಭುಗ್ಗಚ್ಛತಿ। ಪಬ್ಬಜಿತಸ್ಸ ‘‘ಅಸುಕೋ ನಾಮ ಥೇರೋ ಸತ್ಥು ಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ನಾಸಕ್ಖಿ ಸೀಲಾನಿ ರಕ್ಖಿತುಂ, ನ ಬುದ್ಧವಚನಂ ಗಹೇತುಂ, ವೇಜ್ಜಕಮ್ಮಾದೀಹಿ ಜೀವತಿ, ಛಹಿ ಅಗಾರವೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ’’ತಿ ಏವಂ ಪಾಪಕೋ ಕಿತ್ತಿಸದ್ದೋ ಅಬ್ಭುಗ್ಗಚ್ಛತಿ।
Pāpako kittisaddoti gahaṭṭhassa ‘‘asuko amukakule jāto dussīlo pāpadhammo pariccattaidhalokaparaloko salākabhattamattampi na detī’’ti parisamajjhe pāpako kittisaddo abbhuggacchati. Pabbajitassa ‘‘asuko nāma thero satthu sāsane pabbajitvā nāsakkhi sīlāni rakkhituṃ, na buddhavacanaṃ gahetuṃ, vejjakammādīhi jīvati, chahi agāravehi samannāgato’’ti evaṃ pāpako kittisaddo abbhuggacchati.
ಅವಿಸಾರದೋತಿ ಗಹಟ್ಠೋ ತಾವ ಅವಸ್ಸಂ ಬಹೂನಂ ಸನ್ನಿಪಾತಟ್ಠಾನೇ ‘‘ಕೋಚಿ ಮಮ ಕಮ್ಮಂ ಜಾನಿಸ್ಸತಿ, ಅಥ ಮಂ ನಿನ್ದಿಸ್ಸತಿ, ರಾಜಕುಲಸ್ಸ ವಾ ದಸ್ಸೇಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಸಭಯೋ ಉಪಸಙ್ಕಮತಿ, ಮಙ್ಕುಭೂತೋ ಪತ್ತಕ್ಖನ್ಧೋ ಅಧೋಮುಖೋ ನಿಸೀದತಿ, ವಿಸಾರದೋ ಹುತ್ವಾ ಕಥೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ। ಪಬ್ಬಜಿತೋಪಿ ಬಹುಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೇ ಸನ್ನಿಪತಿತೇ ‘‘ಅವಸ್ಸಂ ಕೋಚಿ ಮಮ ಕಮ್ಮಂ ಜಾನಿಸ್ಸತಿ, ಅಥ ಮೇ ಉಪೋಸಥಮ್ಪಿ ಪವಾರಣಮ್ಪಿ ಠಪೇತ್ವಾ ಸಾಮಞ್ಞತೋ ಚಾವೇತ್ವಾ ನಿಕ್ಕಡ್ಢಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಸಭಯೋ ಉಪಸಙ್ಕಮತಿ, ವಿಸಾರದೋ ಹುತ್ವಾ ಕಥೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ। ಏಕಚ್ಚೋ ಪನ ದುಸ್ಸೀಲೋಪಿ ಸಮಾನೋ ಸುಸೀಲೋ ವಿಯ ಚರತಿ, ಸೋಪಿ ಅಜ್ಝಾಸಯೇನ ಮಙ್ಕು ಹೋತಿಯೇವ।
Avisāradoti gahaṭṭho tāva avassaṃ bahūnaṃ sannipātaṭṭhāne ‘‘koci mama kammaṃ jānissati, atha maṃ nindissati, rājakulassa vā dassessatī’’ti sabhayo upasaṅkamati, maṅkubhūto pattakkhandho adhomukho nisīdati, visārado hutvā kathetuṃ na sakkoti. Pabbajitopi bahubhikkhusaṅghe sannipatite ‘‘avassaṃ koci mama kammaṃ jānissati, atha me uposathampi pavāraṇampi ṭhapetvā sāmaññato cāvetvā nikkaḍḍhissatī’’ti sabhayo upasaṅkamati, visārado hutvā kathetuṃ na sakkoti. Ekacco pana dussīlopi samāno susīlo viya carati, sopi ajjhāsayena maṅku hotiyeva.
ಸಮ್ಮೂಳ್ಹೋ ಕಾಲಂ ಕರೋತೀತಿ ದುಸ್ಸೀಲಸ್ಸ ಹಿ ಮರಣಮಞ್ಚೇ ನಿಪನ್ನಸ್ಸ ದುಸ್ಸೀಲಕಮ್ಮಾನಿ ಸಮಾದಾಯ ಪವತ್ತಿತಟ್ಠಾನಾನಿ ಆಪಾಥಂ ಆಗಚ್ಛನ್ತಿ। ಸೋ ಉಮ್ಮೀಲೇತ್ವಾ ಇಧಲೋಕಂ, ನಿಮೀಲೇತ್ವಾ ಪರಲೋಕಂ ಪಸ್ಸತಿ। ತಸ್ಸ ಚತ್ತಾರೋ ಅಪಾಯಾ ಕಮ್ಮಾನುರೂಪಂ ಉಪಟ್ಠಹನ್ತಿ, ಸತ್ತಿಸತೇನ ಪಹರಿಯಮಾನೋ ವಿಯ ಅಗ್ಗಿಜಾಲಾಭಿಘಾತೇನ ಝಾಯಮಾನೋ ವಿಯ ಚ ಹೋತಿ। ಸೋ ‘‘ವಾರೇಥ, ವಾರೇಥಾ’’ತಿ ವಿರವನ್ತೋವ ಮರತಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಸಮ್ಮೂಳ್ಹೋ ಕಾಲಂ ಕರೋತೀ’’ತಿ।
Sammūḷho kālaṃ karotīti dussīlassa hi maraṇamañce nipannassa dussīlakammāni samādāya pavattitaṭṭhānāni āpāthaṃ āgacchanti. So ummīletvā idhalokaṃ, nimīletvā paralokaṃ passati. Tassa cattāro apāyā kammānurūpaṃ upaṭṭhahanti, sattisatena pahariyamāno viya aggijālābhighātena jhāyamāno viya ca hoti. So ‘‘vāretha, vārethā’’ti viravantova marati. Tena vuttaṃ – ‘‘sammūḷho kālaṃ karotī’’ti.
ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾತಿ ಉಪಾದಿನ್ನಕ್ಖನ್ಧಪರಿಚ್ಚಾಗಾ। ಪರಂ ಮರಣಾತಿ ತದನನ್ತರಂ ಅಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಕ್ಖನ್ಧಗ್ಗಹಣಾ। ಅಥ ವಾ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾತಿ ಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಸ್ಸ ಉಪಚ್ಛೇದಾ। ಪರಂ ಮರಣಾತಿ ಚುತಿತೋ ಉದ್ಧಂ। ಅಪಾಯನ್ತಿಆದಿ ಸಬ್ಬಂ ನಿರಯವೇವಚನಂ। ನಿರಯೋ ಹಿ ಸಗ್ಗಮೋಕ್ಖಹೇತುಭೂತಾ ಪುಞ್ಞಸಙ್ಖಾತಾ ಅಯಾ ಅಪೇತತ್ತಾ, ಸುಖಾನಂ ವಾ ಅಯಸ್ಸ, ಆಗಮನಸ್ಸ ವಾ ಅಭಾವಾ ಅಪಾಯೋ। ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಗತಿ ಪಟಿಸರಣನ್ತಿ ದುಗ್ಗತಿ, ದೋಸಬಹುಲತಾಯ ವಾ ದುಟ್ಠೇನ ಕಮ್ಮುನಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಾ ಗತೀತಿ ದುಗ್ಗತಿ। ವಿವಸಾ ನಿಪತನ್ತಿ ಏತ್ಥ ದುಕ್ಕತಕಾರಿನೋತಿ ವಿನಿಪಾತೋ, ವಿನಸ್ಸನ್ತಾ ವಾ ಏತ್ಥ ನಿಪತನ್ತಿ ಸಮ್ಭಿಜ್ಜಮಾನಙ್ಗಪಚ್ಚಙ್ಗಾತಿ ವಿನಿಪಾತೋ। ನತ್ಥಿ ಏತ್ಥ ಅಸ್ಸಾದಸಞ್ಞಿತೋ ಅಯೋತಿ ನಿರಯೋ।
Kāyassabhedāti upādinnakkhandhapariccāgā. Paraṃ maraṇāti tadanantaraṃ abhinibbattakkhandhaggahaṇā. Atha vā kāyassa bhedāti jīvitindriyassa upacchedā. Paraṃ maraṇāti cutito uddhaṃ. Apāyantiādi sabbaṃ nirayavevacanaṃ. Nirayo hi saggamokkhahetubhūtā puññasaṅkhātā ayā apetattā, sukhānaṃ vā ayassa, āgamanassa vā abhāvā apāyo. Dukkhassa gati paṭisaraṇanti duggati, dosabahulatāya vā duṭṭhena kammunā nibbattā gatīti duggati. Vivasā nipatanti ettha dukkatakārinoti vinipāto, vinassantā vā ettha nipatanti sambhijjamānaṅgapaccaṅgāti vinipāto. Natthi ettha assādasaññito ayoti nirayo.
ಅಥ ವಾ ಅಪಾಯಗ್ಗಹಣೇನ ತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿಂ ದೀಪೇತಿ। ತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿ ಹಿ ಅಪಾಯೋ ಸುಗತಿತೋ ಅಪೇತತ್ತಾ, ನ ದುಗ್ಗತಿ ಮಹೇಸಕ್ಖಾನಂ ನಾಗರಾಜಾದೀನಂ ಸಮ್ಭವತೋ। ದುಗ್ಗತಿಗ್ಗಹಣೇನ ಪೇತ್ತಿವಿಸಯಂ ದೀಪೇತಿ। ಸೋ ಹಿ ಅಪಾಯೋ ಚೇವ ದುಗ್ಗತಿ ಚ ಸುಗತಿತೋ ಅಪೇತತ್ತಾ, ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಚ ಗತಿಭೂತತ್ತಾ, ನ ತು ವಿನಿಪಾತೋ ಅಸುರಸದಿಸಂ ಅವಿನಿಪತಿತತ್ತಾ ಪೇತಮಹಿದ್ಧಿಕಾನಮ್ಪಿ ವಿಜ್ಜಮಾನತ್ತಾ। ವಿನಿಪಾತಗ್ಗಹಣೇನ ಅಸುರಕಾಯಂ ದೀಪೇತಿ। ಸೋ ಹಿ ಯಥಾವುತ್ತೇನಟ್ಠೇನ ‘‘ಅಪಾಯೋ’’ ಚೇವ ‘‘ದುಗ್ಗತಿ’’ ಚ ಸಬ್ಬಸಮ್ಪತ್ತಿಸಮುಸ್ಸಯೇಹಿ ವಿನಿಪತಿತತ್ತಾ ‘‘ವಿನಿಪಾತೋ’’ತಿ ಚ ವುಚ್ಚತಿ। ನಿರಯಗ್ಗಹಣೇನ ಅವೀಚಿಆದಿಕಂ ಅನೇಕಪ್ಪಕಾರಂ ನಿರಯಮೇವ ದೀಪೇತಿ। ಉಪಪಜ್ಜತೀತಿ ನಿಬ್ಬತ್ತತಿ।
Atha vā apāyaggahaṇena tiracchānayoniṃ dīpeti. Tiracchānayoni hi apāyo sugatito apetattā, na duggati mahesakkhānaṃ nāgarājādīnaṃ sambhavato. Duggatiggahaṇena pettivisayaṃ dīpeti. So hi apāyo ceva duggati ca sugatito apetattā, dukkhassa ca gatibhūtattā, na tu vinipāto asurasadisaṃ avinipatitattā petamahiddhikānampi vijjamānattā. Vinipātaggahaṇena asurakāyaṃ dīpeti. So hi yathāvuttenaṭṭhena ‘‘apāyo’’ ceva ‘‘duggati’’ ca sabbasampattisamussayehi vinipatitattā ‘‘vinipāto’’ti ca vuccati. Nirayaggahaṇena avīciādikaṃ anekappakāraṃ nirayameva dīpeti. Upapajjatīti nibbattati.
ಆನಿಸಂಸಕಥಾ ವುತ್ತವಿಪರಿಯಾಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಅಯಂ ಪನ ವಿಸೇಸೋ – ಸೀಲವಾತಿ ಸಮಾದಾನವಸೇನ ಸೀಲವಾ। ಸೀಲಸಮ್ಪನ್ನೋತಿ ಪರಿಸುದ್ಧಂ ಪರಿಪುಣ್ಣಞ್ಚ ಕತ್ವಾ ಸೀಲಸ್ಸ ಸಮಾದಾನೇನ ಸೀಲಸಮ್ಪನ್ನೋ। ಭೋಗಕ್ಖನ್ಧನ್ತಿ ಭೋಗರಾಸಿಂ। ಸುಗತಿಂ ಸಗ್ಗಂ ಲೋಕನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಸುಗತಿಗ್ಗಹಣೇನ ಮನುಸ್ಸಗತಿಪಿ ಸಙ್ಗಯ್ಹತಿ, ಸಗ್ಗಗ್ಗಹಣೇನ ದೇವಗತಿ ಏವ। ತತ್ಥ ಸುನ್ದರಾ ಗತಿ ಸುಗತಿ, ರೂಪಾದೀಹಿ ವಿಸಯೇಹಿ ಸುಟ್ಠು ಅಗ್ಗೋತಿ ಸಗ್ಗೋ, ಸೋ ಸಬ್ಬೋಪಿ ಲುಜ್ಜನಪಲುಜ್ಜನಟ್ಠೇನ ಲೋಕೋತಿ।
Ānisaṃsakathā vuttavipariyāyena veditabbā. Ayaṃ pana viseso – sīlavāti samādānavasena sīlavā. Sīlasampannoti parisuddhaṃ paripuṇṇañca katvā sīlassa samādānena sīlasampanno. Bhogakkhandhanti bhogarāsiṃ. Sugatiṃ saggaṃ lokanti ettha sugatiggahaṇena manussagatipi saṅgayhati, saggaggahaṇena devagati eva. Tattha sundarā gati sugati, rūpādīhi visayehi suṭṭhu aggoti saggo, so sabbopi lujjanapalujjanaṭṭhena lokoti.
ಪಾಟಲಿಗಾಮಿಯೇ ಉಪಾಸಕೇ ಬಹುದೇವ ರತ್ತಿಂ ಧಮ್ಮಿಯಾ ಕಥಾಯಾತಿ ಅಞ್ಞಾಯಪಿ ಪಾಳಿಮುತ್ತಾಯ ಧಮ್ಮಕಥಾಯ ಚೇವ ಆವಸಥಾನುಮೋದನಕಥಾಯ ಚ। ತದಾ ಹಿ ಭಗವಾ ಯಸ್ಮಾ ಅಜಾತಸತ್ತುನಾ ತತ್ಥ ಪಾಟಲಿಪುತ್ತನಗರಂ ಮಾಪೇನ್ತೇನ ಅಞ್ಞೇಸು ಗಾಮನಿಗಮಜನಪದರಾಜಧಾನೀಸು ಯೇ ಸೀಲಾಚಾರಸಮ್ಪನ್ನಾ ಕುಟುಮ್ಬಿಕಾ, ತೇ ಆನೇತ್ವಾ ಧನಧಞ್ಞಘರವತ್ಥುಖೇತ್ತವತ್ಥಾದೀನಿ ಚೇವ ಪರಿಹಾರಞ್ಚ ದಾಪೇತ್ವಾ ನಿವೇಸಿಯನ್ತಿ। ತಸ್ಮಾ ಪಾಟಲಿಗಾಮಿಯಾ ಉಪಾಸಕಾ ಆನಿಸಂಸದಸ್ಸಾವಿತಾಯ ವಿಸೇಸತೋ ಸೀಲಗರುಕಾ ಸಬ್ಬಗುಣಾನಞ್ಚ ಸೀಲಸ್ಸ ಅಧಿಟ್ಠಾನಭಾವತೋ ತೇಸಂ ಪಠಮಂ ಸೀಲಾನಿಸಂಸೇ ಪಕಾಸೇತ್ವಾ ತತೋ ಪರಂ ಆಕಾಸಗಙ್ಗಂ ಓತಾರೇನ್ತೋ ವಿಯ, ಪಥವೋಜಂ ಆಕಡ್ಢನ್ತೋ ವಿಯ, ಮಹಾಜಮ್ಬುಂ ಮತ್ಥಕೇ ಗಹೇತ್ವಾ ಚಾಲೇನ್ತೋ ವಿಯ, ಯೋಜನಿಕಮಧುಕಣ್ಡಂ ಚಕ್ಕಯನ್ತೇನ ಪೀಳೇತ್ವಾ ಮಧುರಸಂ ಪಾಯಮಾನೋ ವಿಯ ಪಾಟಲಿಗಾಮಿಕಾನಂ ಉಪಾಸಕಾನಂ ಹಿತಸುಖಾವಹಂ ಪಕಿಣ್ಣಕಕಥಂ ಕಥೇನ್ತೋ ‘‘ಆವಾಸದಾನಂ ನಾಮೇತಂ ಗಹಪತಯೋ ಮಹನ್ತಂ ಪುಞ್ಞಂ, ತುಮ್ಹಾಕಂ ಆವಾಸೋ ಮಯಾ ಪರಿಭುತ್ತೋ, ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೇನ ಚ ಪರಿಭುತ್ತೋ, ಮಯಾ ಚ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೇನ ಚ ಪರಿಭುತ್ತೇ ಪನ ಧಮ್ಮರತನೇನಪಿ ಪರಿಭುತ್ತೋಯೇವ ಹೋತಿ। ಏವಂ ತೀಹಿ ರತನೇಹಿ ಪರಿಭುತ್ತೇ ಅಪರಿಮೇಯ್ಯೋ ಚ ವಿಪಾಕೋ, ಅಪಿಚ ಆವಾಸದಾನಸ್ಮಿಂ ದಿನ್ನೇ ಸಬ್ಬದಾನಂ ದಿನ್ನಮೇವ ಹೋತಿ, ಭೂಮಟ್ಠಕಪಣ್ಣಸಾಲಾಯ ವಾ ಸಾಖಾಮಣ್ಡಪಸ್ಸ ವಾ ಸಙ್ಘಂ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಕತಸ್ಸ ಆನಿಸಂಸೋ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕಾ। ಆವಾಸದಾನಾನುಭಾವೇನ ಹಿ ಭವೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಮಾನಸ್ಸಪಿ ಸಮ್ಪೀಳಿತಗಬ್ಭವಾಸೋ ನಾಮ ನ ಹೋತಿ, ದ್ವಾದಸಹತ್ಥೋ ಓವರಕೋ ವಿಯಸ್ಸ ಮಾತುಕುಚ್ಛಿ ಅಸಮ್ಬಾಧೋವ ಹೋತೀ’’ತಿ ಏವಂ ನಾನಾನಯೇಹಿ ವಿಚಿತ್ತಂ ಬಹುಂ ಧಮ್ಮಕಥಂ ಕಥೇತ್ವಾ –
Pāṭaligāmiyeupāsake bahudeva rattiṃ dhammiyā kathāyāti aññāyapi pāḷimuttāya dhammakathāya ceva āvasathānumodanakathāya ca. Tadā hi bhagavā yasmā ajātasattunā tattha pāṭaliputtanagaraṃ māpentena aññesu gāmanigamajanapadarājadhānīsu ye sīlācārasampannā kuṭumbikā, te ānetvā dhanadhaññagharavatthukhettavatthādīni ceva parihārañca dāpetvā nivesiyanti. Tasmā pāṭaligāmiyā upāsakā ānisaṃsadassāvitāya visesato sīlagarukā sabbaguṇānañca sīlassa adhiṭṭhānabhāvato tesaṃ paṭhamaṃ sīlānisaṃse pakāsetvā tato paraṃ ākāsagaṅgaṃ otārento viya, pathavojaṃ ākaḍḍhanto viya, mahājambuṃ matthake gahetvā cālento viya, yojanikamadhukaṇḍaṃ cakkayantena pīḷetvā madhurasaṃ pāyamāno viya pāṭaligāmikānaṃ upāsakānaṃ hitasukhāvahaṃ pakiṇṇakakathaṃ kathento ‘‘āvāsadānaṃ nāmetaṃ gahapatayo mahantaṃ puññaṃ, tumhākaṃ āvāso mayā paribhutto, bhikkhusaṅghena ca paribhutto, mayā ca bhikkhusaṅghena ca paribhutte pana dhammaratanenapi paribhuttoyeva hoti. Evaṃ tīhi ratanehi paribhutte aparimeyyo ca vipāko, apica āvāsadānasmiṃ dinne sabbadānaṃ dinnameva hoti, bhūmaṭṭhakapaṇṇasālāya vā sākhāmaṇḍapassa vā saṅghaṃ uddissa katassa ānisaṃso paricchindituṃ na sakkā. Āvāsadānānubhāvena hi bhave nibbattamānassapi sampīḷitagabbhavāso nāma na hoti, dvādasahattho ovarako viyassa mātukucchi asambādhova hotī’’ti evaṃ nānānayehi vicittaṃ bahuṃ dhammakathaṃ kathetvā –
‘‘ಸೀತಂ ಉಣ್ಹಂ ಪಟಿಹನ್ತಿ, ತತೋ ವಾಳಮಿಗಾನಿ ಚ।
‘‘Sītaṃ uṇhaṃ paṭihanti, tato vāḷamigāni ca;
ಸರೀಸಪೇ ಚ ಮಕಸೇ, ಸಿಸಿರೇ ಚಾಪಿ ವುಟ್ಠಿಯೋ॥
Sarīsape ca makase, sisire cāpi vuṭṭhiyo.
‘‘ತತೋ ವಾತಾತಪೋ ಘೋರೋ, ಸಞ್ಜಾತೋ ಪಟಿಹಞ್ಞತಿ।
‘‘Tato vātātapo ghoro, sañjāto paṭihaññati;
ಲೇಣತ್ಥಞ್ಚ ಸುಖತ್ಥಞ್ಚ, ಝಾಯಿತುಞ್ಚ ವಿಪಸ್ಸಿತುಂ॥
Leṇatthañca sukhatthañca, jhāyituñca vipassituṃ.
‘‘ವಿಹಾರದಾನಂ ಸಙ್ಘಸ್ಸ, ಅಗ್ಗಂ ಬುದ್ಧೇನ ವಣ್ಣಿತಂ।
‘‘Vihāradānaṃ saṅghassa, aggaṃ buddhena vaṇṇitaṃ;
ತಸ್ಮಾ ಹಿ ಪಣ್ಡಿತೋ ಪೋಸೋ, ಸಮ್ಪಸ್ಸಂ ಅತ್ಥಮತ್ತನೋ॥
Tasmā hi paṇḍito poso, sampassaṃ atthamattano.
‘‘ವಿಹಾರೇ ಕಾರಯೇ ರಮ್ಮೇ, ವಾಸಯೇತ್ಥ ಬಹುಸ್ಸುತೇ।
‘‘Vihāre kāraye ramme, vāsayettha bahussute;
ತೇಸಂ ಅನ್ನಞ್ಚ ಪಾನಞ್ಚ, ವತ್ಥಸೇನಾಸನಾನಿ ಚ॥
Tesaṃ annañca pānañca, vatthasenāsanāni ca.
‘‘ದದೇಯ್ಯ ಉಜುಭೂತೇಸು, ವಿಪ್ಪಸನ್ನೇನ ಚೇತಸಾ।
‘‘Dadeyya ujubhūtesu, vippasannena cetasā;
ತೇ ತಸ್ಸ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇನ್ತಿ, ಸಬ್ಬದುಕ್ಖಾಪನೂದನಂ।
Te tassa dhammaṃ desenti, sabbadukkhāpanūdanaṃ;
ಯಂ ಸೋ ಧಮ್ಮಂ ಇಧಞ್ಞಾಯ, ಪರಿನಿಬ್ಬಾತಿ ಅನಾಸವೋ’’ತಿ॥ (ಚೂಳವ॰ ೨೯೫) –
Yaṃ so dhammaṃ idhaññāya, parinibbāti anāsavo’’ti. (cūḷava. 295) –
ಏವಂ ಅಯಮ್ಪಿ ಆವಾಸದಾನೇ ಆನಿಸಂಸೋತಿ ಬಹುದೇವ ರತ್ತಿಂ ಅತಿರೇಕತರಂ ದಿಯಡ್ಢಯಾಮಂ ಆವಾಸದಾನಾನಿಸಂಸಕಥಂ ಕಥೇಸಿ। ತತ್ಥ ಇಮಾ ಗಾಥಾ ತಾವ ಸಙ್ಗಹಂ ಆರುಳ್ಹಾ, ಪಕಿಣ್ಣಕಧಮ್ಮದೇಸನಾ ಪನ ಸಙ್ಗಹಂ ನಾರೋಹತಿ। ಸನ್ದಸ್ಸೇತ್ವಾತಿಆದೀನಿ ವುತ್ತತ್ಥಾನೇವ।
Evaṃ ayampi āvāsadāne ānisaṃsoti bahudeva rattiṃ atirekataraṃ diyaḍḍhayāmaṃ āvāsadānānisaṃsakathaṃ kathesi. Tattha imā gāthā tāva saṅgahaṃ āruḷhā, pakiṇṇakadhammadesanā pana saṅgahaṃ nārohati. Sandassetvātiādīni vuttatthāneva.
ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಾತಿ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಾ ದ್ವೇ ಯಾಮಾ ಗತಾ। ಯಸ್ಸ ದಾನಿ ಕಾಲಂ ಮಞ್ಞಥಾತಿ ಯಸ್ಸ ಗಮನಸ್ಸ ತುಮ್ಹೇ ಕಾಲಂ ಮಞ್ಞಥ, ಗಮನಕಾಲೋ ತುಮ್ಹಾಕಂ, ಗಚ್ಛಥಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಕಸ್ಮಾ ಪನ ಭಗವಾ ತೇ ಉಯ್ಯೋಜೇಸೀತಿ? ಅನುಕಮ್ಪಾಯ। ತಿಯಾಮರತ್ತಿಞ್ಹಿ ತತ್ಥ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ವೀತಿನಾಮೇನ್ತಾನಂ ತೇಸಂ ಸರೀರೇ ಆಬಾಧೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯಾತಿ, ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೇಪಿ ಚ ವಿಪ್ಪಭಾತಸಯನನಿಸಜ್ಜಾಯ ಓಕಾಸೋ ಲದ್ಧುಂ ವಟ್ಟತಿ, ಇತಿ ಉಭಯಾನುಕಮ್ಪಾಯ ಉಯ್ಯೋಜೇಸೀತಿ। ಸುಞ್ಞಾಗಾರನ್ತಿ ಪಾಟಿಯೇಕ್ಕಂ ಸುಞ್ಞಾಗಾರಂ ನಾಮ ತತ್ಥ ನತ್ಥಿ। ತೇನ ಕಿರ ಗಹಪತಯೋ ತಸ್ಸೇವ ಆವಸಥಾಗಾರಸ್ಸ ಏಕಪಸ್ಸೇ ಪಟಸಾಣಿಯಾ ಪರಿಕ್ಖಿಪಾಪೇತ್ವಾ ಕಪ್ಪಿಯಮಞ್ಚಂ ಪಞ್ಞಾಪೇತ್ವಾ ತತ್ಥ ಕಪ್ಪಿಯಪಚ್ಚತ್ಥರಣಂ ಅತ್ಥರಿತ್ವಾ ಉಪರಿ ಸುವಣ್ಣರಜತತಾರಕಾಗನ್ಧಮಾಲಾದಿಪಟಿಮಣ್ಡಿತಂ ವಿತಾನಂ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ತೇಲಪ್ಪದೀಪಂ ಆರೋಪೇಸುಂ ‘‘ಅಪ್ಪೇವ ನಾಮ ಸತ್ಥಾ ಧಮ್ಮಾಸನತೋ ವುಟ್ಠಾಯ ಥೋಕಂ ವಿಸ್ಸಮಿತುಕಾಮೋ ಇಧ ನಿಪಜ್ಜೇಯ್ಯ, ಏವಂ ನೋ ಇದಂ ಆವಸಥಾಗಾರಂ ಭಗವತಾ ಚತೂಹಿ ಇರಿಯಾಪಥೇಹಿ ಪರಿಭುತ್ತಂ ದೀಘರತ್ತಂ ಹಿತಾಯ ಸುಖಾಯ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ। ಸತ್ಥಾಪಿ ತದೇವ ಸನ್ಧಾಯ ತತ್ಥ ಸಙ್ಘಾಟಿಂ ಪಞ್ಞಾಪೇತ್ವಾ ಸೀಹಸೇಯ್ಯಂ ಕಪ್ಪೇಸಿ। ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ ‘‘ಸುಞ್ಞಾಗಾರಂ ಪಾವಿಸೀ’’ತಿ। ತತ್ಥ ಪಾದಧೋವನಟ್ಠಾನತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಯಾವ ಧಮ್ಮಾಸನಾ ಅಗಮಾಸಿ, ಏತ್ತಕೇ ಠಾನೇ ಗಮನಂ ನಿಪ್ಫನ್ನಂ। ಧಮ್ಮಾಸನಂ ಪತ್ವಾ ಥೋಕಂ ಅಟ್ಠಾಸಿ, ಇದಂ ತತ್ಥ ಠಾನಂ। ಭಗವಾ ದ್ವೇ ಯಾಮೇ ಧಮ್ಮಾಸನೇ ನಿಸೀದಿ, ಏತ್ತಕೇ ಠಾನೇ ನಿಸಜ್ಜಾ ನಿಪ್ಫನ್ನಾ। ಉಪಾಸಕೇ ಉಯ್ಯೋಜೇತ್ವಾ ಧಮ್ಮಾಸನತೋ ಓರುಯ್ಹ ಯಥಾವುತ್ತೇ ಠಾನೇ ಸೀಹಸೇಯ್ಯಂ ಕಪ್ಪೇಸಿ। ಏವಂ ತಂ ಠಾನಂ ಭಗವತಾ ಚತೂಹಿ ಇರಿಯಾಪಥೇಹಿ ಪರಿಭುತ್ತಂ ಅಹೋಸೀತಿ।
Abhikkantāti atikkantā dve yāmā gatā. Yassa dāni kālaṃ maññathāti yassa gamanassa tumhe kālaṃ maññatha, gamanakālo tumhākaṃ, gacchathāti vuttaṃ hoti. Kasmā pana bhagavā te uyyojesīti? Anukampāya. Tiyāmarattiñhi tattha nisīditvā vītināmentānaṃ tesaṃ sarīre ābādho uppajjeyyāti, bhikkhusaṅghepi ca vippabhātasayananisajjāya okāso laddhuṃ vaṭṭati, iti ubhayānukampāya uyyojesīti. Suññāgāranti pāṭiyekkaṃ suññāgāraṃ nāma tattha natthi. Tena kira gahapatayo tasseva āvasathāgārassa ekapasse paṭasāṇiyā parikkhipāpetvā kappiyamañcaṃ paññāpetvā tattha kappiyapaccattharaṇaṃ attharitvā upari suvaṇṇarajatatārakāgandhamālādipaṭimaṇḍitaṃ vitānaṃ bandhitvā telappadīpaṃ āropesuṃ ‘‘appeva nāma satthā dhammāsanato vuṭṭhāya thokaṃ vissamitukāmo idha nipajjeyya, evaṃ no idaṃ āvasathāgāraṃ bhagavatā catūhi iriyāpathehi paribhuttaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya bhavissatī’’ti. Satthāpi tadeva sandhāya tattha saṅghāṭiṃ paññāpetvā sīhaseyyaṃ kappesi. Taṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘suññāgāraṃ pāvisī’’ti. Tattha pādadhovanaṭṭhānato paṭṭhāya yāva dhammāsanā agamāsi, ettake ṭhāne gamanaṃ nipphannaṃ. Dhammāsanaṃ patvā thokaṃ aṭṭhāsi, idaṃ tattha ṭhānaṃ. Bhagavā dve yāme dhammāsane nisīdi, ettake ṭhāne nisajjā nipphannā. Upāsake uyyojetvā dhammāsanato oruyha yathāvutte ṭhāne sīhaseyyaṃ kappesi. Evaṃ taṃ ṭhānaṃ bhagavatā catūhi iriyāpathehi paribhuttaṃ ahosīti.
ಸುನಿಧವಸ್ಸಕಾರಾತಿ ಸುನಿಧೋ ಚ ವಸ್ಸಕಾರೋ ಚ ದ್ವೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ। ಮಗಧಮಹಾಮತ್ತಾತಿ ಮಗಧರಞ್ಞೋ ಮಹಾಅಮಚ್ಚಾ, ಮಗಧರಟ್ಠೇ ವಾ ಮಹಾಮತ್ತಾ ಮಹತಿಯಾ ಇಸ್ಸರಿಯಮತ್ತಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತಾತಿ ಮಹಾಮತ್ತಾ। ಪಾಟಲಿಗಾಮೇ ನಗರಂ ಮಾಪೇನ್ತೀತಿ ಪಾಟಲಿಗಾಮಸಙ್ಖಾತೇ ಭೂಮಿಪದೇಸೇ ನಗರಂ ಮಾಪೇನ್ತಿ। ವಜ್ಜೀನಂ ಪಟಿಬಾಹಾಯಾತಿ ಲಿಚ್ಛವಿರಾಜೂನಂ ಆಯಮುಖಪ್ಪಚ್ಛಿನ್ದನತ್ಥಂ। ಸಹಸ್ಸಸಹಸ್ಸೇವಾತಿ ಏಕೇಕವಗ್ಗವಸೇನ ಸಹಸ್ಸಂ ಸಹಸ್ಸಂ ಹುತ್ವಾ। ವತ್ಥೂನೀತಿ ಘರವತ್ಥೂನಿ। ಚಿತ್ತಾನಿ ನಮನ್ತಿ ನಿವೇಸನಾನಿ ಮಾಪೇತುನ್ತಿ ರಞ್ಞೋ ರಾಜಮಹಾಮತ್ತಾನಞ್ಚ ನಿವೇಸನಾನಿ ಮಾಪೇತುಂ ವತ್ಥುವಿಜ್ಜಾಪಾಠಕಾನಂ ಚಿತ್ತಾನಿ ನಮನ್ತಿ। ತೇ ಕಿರ ಅತ್ತನೋ ಸಿಪ್ಪಾನುಭಾವೇನ ಹೇಟ್ಠಾಪಥವಿಯಂ ತಿಂಸಹತ್ಥಮತ್ತೇ ಠಾನೇ ‘‘ಇಧ ನಾಗಗ್ಗಾಹೋ, ಇಧ ಯಕ್ಖಗ್ಗಾಹೋ, ಇಧ ಭೂತಗ್ಗಾಹೋ, ಇಧ ಪಾಸಾಣೋ ವಾ ಖಾಣುಕೋ ವಾ ಅತ್ಥೀ’’ತಿ ಜಾನನ್ತಿ। ತೇ ತದಾ ಸಿಪ್ಪಂ ಜಪ್ಪೇತ್ವಾ ದೇವತಾಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಮನ್ತಯಮಾನಾ ವಿಯ ಮಾಪೇನ್ತಿ।
Sunidhavassakārāti sunidho ca vassakāro ca dve brāhmaṇā. Magadhamahāmattāti magadharañño mahāamaccā, magadharaṭṭhe vā mahāmattā mahatiyā issariyamattāya samannāgatāti mahāmattā. Pāṭaligāme nagaraṃ māpentīti pāṭaligāmasaṅkhāte bhūmipadese nagaraṃ māpenti. Vajjīnaṃ paṭibāhāyāti licchavirājūnaṃ āyamukhappacchindanatthaṃ. Sahassasahassevāti ekekavaggavasena sahassaṃ sahassaṃ hutvā. Vatthūnīti gharavatthūni. Cittāni namanti nivesanāni māpetunti rañño rājamahāmattānañca nivesanāni māpetuṃ vatthuvijjāpāṭhakānaṃ cittāni namanti. Te kira attano sippānubhāvena heṭṭhāpathaviyaṃ tiṃsahatthamatte ṭhāne ‘‘idha nāgaggāho, idha yakkhaggāho, idha bhūtaggāho, idha pāsāṇo vā khāṇuko vā atthī’’ti jānanti. Te tadā sippaṃ jappetvā devatāhi saddhiṃ sammantayamānā viya māpenti.
ಅಥ ವಾ ನೇಸಂ ಸರೀರೇ ದೇವತಾ ಅಧಿಮುಚ್ಚಿತ್ವಾ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ನಿವೇಸನಾನಿ ಮಾಪೇತುಂ ಚಿತ್ತಂ ನಾಮೇನ್ತಿ। ತಾ ಚತೂಸು ಕೋಣೇಸು ಖಾಣುಕೇ ಕೋಟ್ಟೇತ್ವಾ ವತ್ಥುಮ್ಹಿ ಗಹಿತಮತ್ತೇ ಪಟಿವಿಗಚ್ಛನ್ತಿ। ಸದ್ಧಕುಲಾನಂ ಸದ್ಧಾ ದೇವತಾ ತಥಾ ಕರೋನ್ತಿ, ಅಸ್ಸದ್ಧಕುಲಾನಂ ಅಸ್ಸದ್ಧಾ ದೇವತಾ। ಕಿಂಕಾರಣಾ? ಸದ್ಧಾನಞ್ಹಿ ಏವಂ ಹೋತಿ ‘‘ಇಧ ಮನುಸ್ಸಾ ನಿವೇಸನಂ ಮಾಪೇನ್ತಾ ಪಠಮಂ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಂ ನಿಸೀದಾಪೇತ್ವಾ ಮಙ್ಗಲಂ ವದಾಪೇಸ್ಸನ್ತಿ, ಅಥ ಮಯಂ ಸೀಲವನ್ತಾನಂ ದಸ್ಸನಂ ಧಮ್ಮಕಥಂ ಪಞ್ಹವಿಸ್ಸಜ್ಜನಂ ಅನುಮೋದನಂ ಸೋತುಂ ಲಭಿಸ್ಸಾಮ, ಮನುಸ್ಸಾ ಚ ದಾನಂ ದತ್ವಾ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಪತ್ತಿಂ ದಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ। ಅಸ್ಸದ್ಧಾ ದೇವತಾಪಿ ‘‘ಅತ್ತನೋ ಇಚ್ಛಾನುರೂಪಂ ತೇಸಂ ಪಟಿಪತ್ತಿಂ ಪಸ್ಸಿತುಂ, ಕಥಞ್ಚ ಸೋತುಂ ಲಭಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ತಥಾ ಕರೋನ್ತಿ।
Atha vā nesaṃ sarīre devatā adhimuccitvā tattha tattha nivesanāni māpetuṃ cittaṃ nāmenti. Tā catūsu koṇesu khāṇuke koṭṭetvā vatthumhi gahitamatte paṭivigacchanti. Saddhakulānaṃ saddhā devatā tathā karonti, assaddhakulānaṃ assaddhā devatā. Kiṃkāraṇā? Saddhānañhi evaṃ hoti ‘‘idha manussā nivesanaṃ māpentā paṭhamaṃ bhikkhusaṅghaṃ nisīdāpetvā maṅgalaṃ vadāpessanti, atha mayaṃ sīlavantānaṃ dassanaṃ dhammakathaṃ pañhavissajjanaṃ anumodanaṃ sotuṃ labhissāma, manussā ca dānaṃ datvā amhākaṃ pattiṃ dassantī’’ti. Assaddhā devatāpi ‘‘attano icchānurūpaṃ tesaṃ paṭipattiṃ passituṃ, kathañca sotuṃ labhissāmā’’ti tathā karonti.
ತಾವತಿಂಸೇಹೀತಿ ಯಥಾ ಹಿ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಕುಲೇ ಏಕಂ ಪಣ್ಡಿತಮನುಸ್ಸಂ, ಏಕಸ್ಮಿಞ್ಚ ವಿಹಾರೇ ಏಕಂ ಬಹುಸ್ಸುತಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಉಪಾದಾಯ ‘‘ಅಸುಕಕುಲೇ ಮನುಸ್ಸಾ ಪಣ್ಡಿತಾ, ಅಸುಕವಿಹಾರೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಬಹುಸ್ಸುತಾ’’ತಿ ಸದ್ದೋ ಅಬ್ಭುಗ್ಗಚ್ಛತಿ, ಏವಮೇವ ಸಕ್ಕಂ ದೇವರಾಜಾನಂ, ವಿಸ್ಸಕಮ್ಮಞ್ಚ ದೇವಪುತ್ತಂ ಉಪಾದಾಯ ‘‘ತಾವತಿಂಸಾ ಪಣ್ಡಿತಾ’’ತಿ ಸದ್ದೋ ಅಬ್ಭುಗ್ಗತೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ತಾವತಿಂಸೇಹೀ’’ತಿ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪೀತಿಆದಿನಾ ದೇವೇಹಿ ತಾವತಿಂಸೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಮನ್ತೇತ್ವಾ ವಿಯ ಸುನಿಧವಸ್ಸಕಾರಾ ನಗರಂ ಮಾಪೇನ್ತೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ।
Tāvatiṃsehīti yathā hi ekasmiṃ kule ekaṃ paṇḍitamanussaṃ, ekasmiñca vihāre ekaṃ bahussutaṃ bhikkhuṃ upādāya ‘‘asukakule manussā paṇḍitā, asukavihāre bhikkhū bahussutā’’ti saddo abbhuggacchati, evameva sakkaṃ devarājānaṃ, vissakammañca devaputtaṃ upādāya ‘‘tāvatiṃsā paṇḍitā’’ti saddo abbhuggato. Tenāha ‘‘tāvatiṃsehī’’ti. Seyyathāpītiādinā devehi tāvatiṃsehi saddhiṃ mantetvā viya sunidhavassakārā nagaraṃ māpentīti dasseti.
ಯಾವತಾ, ಆನನ್ದ, ಅರಿಯಂ ಆಯತನನ್ತಿ ಯತ್ತಕಂ ಅರಿಯಮನುಸ್ಸಾನಂ ಓಸರಣಟ್ಠಾನಂ ನಾಮ ಅತ್ಥಿ। ಯಾವತಾ ವಣಿಪ್ಪಥೋತಿ ಯತ್ತಕಂ ವಾಣಿಜಾನಂ ಆಹಟಭಣ್ಡಸ್ಸ ರಾಸಿವಸೇನ ಕಯವಿಕ್ಕಯಟ್ಠಾನಂ ನಾಮ, ವಾಣಿಜಾನಂ ವಸನಟ್ಠಾನಂ ವಾ ಅತ್ಥಿ। ಇದಂ ಅಗ್ಗನಗರನ್ತಿ ತೇಸಂ ಅರಿಯಾಯತನವಣಿಪ್ಪಥಾನಂ ಇದಂ ನಗರಂ ಅಗ್ಗಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಜೇಟ್ಠಕಂ ಪಾಮೋಕ್ಖಂ। ಪುಟಭೇದನನ್ತಿ ಭಣ್ಡಪುಟಭೇದನಟ್ಠಾನಂ, ಭಣ್ಡಭಣ್ಡಿಕಾನಂ ಮೋಚನಟ್ಠಾನನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಸಕಲಜಮ್ಬುದೀಪೇ ಅಲದ್ಧಭಣ್ಡಮ್ಪಿ ಹಿ ಇಧೇವ ಲಭಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಅಞ್ಞತ್ಥ ವಿಕ್ಕಯಂ ಅಗಚ್ಛನ್ತಾಪಿ ಇಧೇವ ವಿಕ್ಕಯಂ ಗಚ್ಛಿಸ್ಸನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಇಧೇವ ಪುಟಂ ಭಿನ್ದಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಆಯಾನಮ್ಪಿ ಹಿ ಚತೂಸು ದ್ವಾರೇಸು ಚತ್ತಾರಿ, ಸಭಾಯಂ ಏಕನ್ತಿ ಏವಂ ದಿವಸೇ ದಿವಸೇ ಪಞ್ಚಸತಸಹಸ್ಸಾನಿ ತತ್ಥ ಉಟ್ಠಹಿಸ್ಸನ್ತಿ। ತಾನಿ ಸಭಾವಾನಿ ಆಯಾನೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ।
Yāvatā, ānanda, ariyaṃ āyatananti yattakaṃ ariyamanussānaṃ osaraṇaṭṭhānaṃ nāma atthi. Yāvatā vaṇippathoti yattakaṃ vāṇijānaṃ āhaṭabhaṇḍassa rāsivasena kayavikkayaṭṭhānaṃ nāma, vāṇijānaṃ vasanaṭṭhānaṃ vā atthi. Idaṃ agganagaranti tesaṃ ariyāyatanavaṇippathānaṃ idaṃ nagaraṃ aggaṃ bhavissati jeṭṭhakaṃ pāmokkhaṃ. Puṭabhedananti bhaṇḍapuṭabhedanaṭṭhānaṃ, bhaṇḍabhaṇḍikānaṃ mocanaṭṭhānanti vuttaṃ hoti. Sakalajambudīpe aladdhabhaṇḍampi hi idheva labhissanti, aññattha vikkayaṃ agacchantāpi idheva vikkayaṃ gacchissanti, tasmā idheva puṭaṃ bhindissantīti attho. Āyānampi hi catūsu dvāresu cattāri, sabhāyaṃ ekanti evaṃ divase divase pañcasatasahassāni tattha uṭṭhahissanti. Tāni sabhāvāni āyānīti dasseti.
ಅಗ್ಗಿತೋ ವಾತಿಆದೀಸು ಸಮುಚ್ಚಯತ್ಥೋ ವಾಸದ್ದೋ, ಅಗ್ಗಿನಾ ಚ ಉದಕೇನ ಚ ಮಿಥುಭೇದೇನ ಚ ನಸ್ಸಿಸ್ಸತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ತಸ್ಸ ಹಿ ಏಕೋ ಕೋಟ್ಠಾಸೋ ಅಗ್ಗಿನಾ ನಸ್ಸಿಸ್ಸತಿ, ನಿಬ್ಬಾಪೇತುಂ ನ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಏಕಂ ಕೋಟ್ಠಾಸಂ ಗಙ್ಗಾ ಗಹೇತ್ವಾ ಗಮಿಸ್ಸತಿ, ಏಕೋ ಇಮಿನಾ ಅಕಥಿತಂ ಅಮುಸ್ಸ, ಅಮುನಾ ಅಕಥಿತಂ ಇಮಸ್ಸ ವದನ್ತಾನಂ ಪಿಸುಣವಾಚಾನಂ ವಸೇನ ಭಿನ್ನಾನಂ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಭೇದೇನ ವಿನಸ್ಸಿಸ್ಸತಿ। ಏವಂ ವತ್ವಾ ಭಗವಾ ಪಚ್ಚೂಸಕಾಲೇ ಗಙ್ಗಾತೀರಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಕತಮುಖಧೋವನೋ ಭಿಕ್ಖಾಚಾರವೇಲಂ ಆಗಮಯಮಾನೋ ನಿಸೀದಿ।
Aggito vātiādīsu samuccayattho vāsaddo, agginā ca udakena ca mithubhedena ca nassissatīti attho. Tassa hi eko koṭṭhāso agginā nassissati, nibbāpetuṃ na sakkhissanti, ekaṃ koṭṭhāsaṃ gaṅgā gahetvā gamissati, eko iminā akathitaṃ amussa, amunā akathitaṃ imassa vadantānaṃ pisuṇavācānaṃ vasena bhinnānaṃ manussānaṃ aññamaññabhedena vinassissati. Evaṃ vatvā bhagavā paccūsakāle gaṅgātīraṃ gantvā katamukhadhovano bhikkhācāravelaṃ āgamayamāno nisīdi.
ಸುನಿಧವಸ್ಸಕಾರಾಪಿ ‘‘ಅಮ್ಹಾಕಂ ರಾಜಾ ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸ ಉಪಟ್ಠಾಕೋ , ಸೋ ಅಮ್ಹೇ ಉಪಗತೇ ಪುಚ್ಛಿಸ್ಸತಿ ‘ಸತ್ಥಾ ಕಿರ ಪಾಟಲಿಗಾಮಂ ಅಗಮಾಸಿ, ಕಿಂ ತಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ಥ, ನ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ಥಾ’ತಿ। ‘ಉಪಸಙ್ಕಮಿಮ್ಹಾ’ತಿ ಚ ವುತ್ತೇ ‘ನಿಮನ್ತಯಿತ್ಥ, ನ ನಿಮನ್ತಯಿತ್ಥಾ’ತಿ ಪುಚ್ಛಿಸ್ಸತಿ। ‘ನ ನಿಮನ್ತಯಿಮ್ಹಾ’ತಿ ಚ ವುತ್ತೇ ಅಮ್ಹಾಕಂ ದೋಸಂ ಆರೋಪೇತ್ವಾ ನಿಗ್ಗಣ್ಹಿಸ್ಸತಿ, ಇದಞ್ಚಾಪಿ ಮಯಂ ಅಕತಟ್ಠಾನೇ ನಗರಂ ಮಾಪೇಮ, ಸಮಣಸ್ಸ ಖೋ ಪನ ಗೋತಮಸ್ಸ ಗತಗತಟ್ಠಾನೇ ಕಾಳಕಣ್ಣಿಸತ್ತಾ ಪಟಿಕ್ಕಮನ್ತಿ, ತಂ ಮಯಂ ನಗರಮಙ್ಗಲಂ ವಾಚಾಪೇಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಸತ್ಥಾರಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ನಿಮನ್ತಯಿಂಸು। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಅಥ ಖೋ ಸುನಿಧವಸ್ಸಕಾರಾ’’ತಿಆದಿ।
Sunidhavassakārāpi ‘‘amhākaṃ rājā samaṇassa gotamassa upaṭṭhāko , so amhe upagate pucchissati ‘satthā kira pāṭaligāmaṃ agamāsi, kiṃ tassa santikaṃ upasaṅkamittha, na upasaṅkamitthā’ti. ‘Upasaṅkamimhā’ti ca vutte ‘nimantayittha, na nimantayitthā’ti pucchissati. ‘Na nimantayimhā’ti ca vutte amhākaṃ dosaṃ āropetvā niggaṇhissati, idañcāpi mayaṃ akataṭṭhāne nagaraṃ māpema, samaṇassa kho pana gotamassa gatagataṭṭhāne kāḷakaṇṇisattā paṭikkamanti, taṃ mayaṃ nagaramaṅgalaṃ vācāpessāmā’’ti cintetvā satthāraṃ upasaṅkamitvā nimantayiṃsu. Tena vuttaṃ – ‘‘atha kho sunidhavassakārā’’tiādi.
ಪುಬ್ಬಣ್ಹಸಮಯನ್ತಿ ಪುಬ್ಬಣ್ಹೇ ಕಾಲೇ। ನಿವಾಸೇತ್ವಾತಿ ಗಾಮಪವೇಸನನೀಹಾರೇನ ನಿವಾಸನಂ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಕಾಯಬನ್ಧನಂ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ। ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯಾತಿ ಚೀವರಂ ಪಾರುಪಿತ್ವಾ ಪತ್ತಂ ಹತ್ಥೇನ ಗಹೇತ್ವಾ।
Pubbaṇhasamayanti pubbaṇhe kāle. Nivāsetvāti gāmapavesananīhārena nivāsanaṃ nivāsetvā kāyabandhanaṃ bandhitvā. Pattacīvaramādāyāti cīvaraṃ pārupitvā pattaṃ hatthena gahetvā.
ಸೀಲವನ್ತೇತ್ಥಾತಿ ಸೀಲವನ್ತೋ ಏತ್ಥ ಅತ್ತನೋ ವಸನಟ್ಠಾನೇ। ಸಞ್ಞತೇತಿ ಕಾಯವಾಚಾಚಿತ್ತೇಹಿ ಸಞ್ಞತೇ। ತಾಸಂ ದಕ್ಖಿಣಮಾದಿಸೇತಿ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ದಿನ್ನೇ ಚತ್ತಾರೋ ಪಚ್ಚಯೇ ತಾಸಂ ಘರದೇವತಾನಂ ಆದಿಸೇಯ್ಯ ಪತ್ತಿಂ ದದೇಯ್ಯ। ಪೂಜಿತಾ ಪೂಜಯನ್ತೀತಿ ‘‘ಇಮೇ ಮನುಸ್ಸಾ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಞಾತಕಾಪಿ ನ ಹೋನ್ತಿ, ಏವಮ್ಪಿ ನೋ ಪತ್ತಿಂ ದೇನ್ತೀ’’ತಿ ಆರಕ್ಖಂ ಸುಸಂವಿಹಿತಂ ಕರೋನ್ತಿ ಸುಟ್ಠು ಆರಕ್ಖಂ ಕರೋನ್ತಿ। ಮಾನಿತಾ ಮಾನಯನ್ತೀತಿ ಕಾಲಾನುಕಾಲಂ ಬಲಿಕಮ್ಮಕರಣೇನ ಮಾನಿತಾ ‘‘ಏತೇ ಮನುಸ್ಸಾ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಞಾತಕಾಪಿ ನ ಹೋನ್ತಿ, ತಥಾಪಿ ಚತುಪಞ್ಚಛಮಾಸನ್ತರಂ ನೋ ಬಲಿಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತೀ’’ತಿ ಮಾನೇನ್ತಿ ಉಪ್ಪನ್ನಪರಿಸ್ಸಯಂ ಹರನ್ತಿ। ತತೋ ನನ್ತಿ ತತೋ ತಂ ಪಣ್ಡಿತಜಾತಿಕಂ ಪುರಿಸಂ। ಓರಸನ್ತಿ ಉರೇ ಠಪೇತ್ವಾ ವಡ್ಢಿತಂ, ಯಥಾ ಮಾತಾ ಓರಸಂ ಪುತ್ತಂ ಅನುಕಮ್ಪತಿ, ಉಪ್ಪನ್ನಪರಿಸ್ಸಯಹರಣತ್ಥಮೇವಸ್ಸ ಯಥಾ ವಾಯಮತಿ, ಏವಂ ಅನುಕಮ್ಪನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಭದ್ರಾನಿ ಪಸ್ಸತೀತಿ ಸುನ್ದರಾನಿ ಪಸ್ಸತಿ।
Sīlavantetthāti sīlavanto ettha attano vasanaṭṭhāne. Saññateti kāyavācācittehi saññate. Tāsaṃ dakkhiṇamādiseti saṅghassa dinne cattāro paccaye tāsaṃ gharadevatānaṃ ādiseyya pattiṃ dadeyya. Pūjitā pūjayantīti ‘‘ime manussā amhākaṃ ñātakāpi na honti, evampi no pattiṃ dentī’’ti ārakkhaṃ susaṃvihitaṃ karonti suṭṭhu ārakkhaṃ karonti. Mānitā mānayantīti kālānukālaṃ balikammakaraṇena mānitā ‘‘ete manussā amhākaṃ ñātakāpi na honti, tathāpi catupañcachamāsantaraṃ no balikammaṃ karontī’’ti mānenti uppannaparissayaṃ haranti. Tato nanti tato taṃ paṇḍitajātikaṃ purisaṃ. Orasanti ure ṭhapetvā vaḍḍhitaṃ, yathā mātā orasaṃ puttaṃ anukampati, uppannaparissayaharaṇatthamevassa yathā vāyamati, evaṃ anukampantīti attho. Bhadrāni passatīti sundarāni passati.
ಅನುಮೋದಿತ್ವಾತಿ ತೇಹಿ ತದಾ ಪಸುತಪುಞ್ಞಸ್ಸ ಅನುಮೋದನವಸೇನ ತೇಸಂ ಧಮ್ಮಕಥಂ ಕತ್ವಾ। ಸುನಿಧವಸ್ಸಕಾರಾಪಿ ‘‘ಯಾ ತತ್ಥ ದೇವತಾ ಆಸುಂ, ತಾಸಂ ದಕ್ಖಿಣಮಾದಿಸೇ’’ತಿ ಭಗವತೋ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ ದೇವತಾನಂ ಪತ್ತಿಂ ಅದಂಸು। ತಂ ಗೋತಮದ್ವಾರಂ ನಾಮ ಅಹೋಸೀತಿ ತಸ್ಸ ನಗರಸ್ಸ ಯೇನ ದ್ವಾರೇನ ಭಗವಾ ನಿಕ್ಖಮಿ, ತಂ ಗೋತಮದ್ವಾರಂ ನಾಮ ಅಹೋಸಿ। ಗಙ್ಗಾಯ ಪನ ಉತ್ತರಣತ್ಥಂ ಅನೋತಿಣ್ಣತ್ತಾ ಗೋತಮತಿತ್ಥಂ ನಾಮ ನಾಹೋಸಿ। ಪೂರಾತಿ ಪುಣ್ಣಾ। ಸಮತಿತ್ತಿಕಾತಿ ತಟಸಮಂ ಉದಕಸ್ಸ ತಿತ್ತಾ ಭರಿತಾ। ಕಾಕಪೇಯ್ಯಾತಿ ತೀರೇ ಠಿತಕಾಕೇಹಿ ಪಾತುಂ ಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯಉದಕಾ। ದ್ವೀಹಿಪಿ ಪದೇಹಿ ಉಭತೋಕೂಲಸಮಂ ಪರಿಪುಣ್ಣಭಾವಮೇವ ದಸ್ಸೇತಿ। ಉಳುಮ್ಪನ್ತಿ ಪಾರಗಮನತ್ಥಾಯ ದಾರೂನಿ ಸಙ್ಘಾಟೇತ್ವಾ ಆಣಿಯೋ ಕೋಟ್ಟೇತ್ವಾ ಕತಂ। ಕುಲ್ಲನ್ತಿ ವೇಳುದಣ್ಡಾದಿಕೇ ವಲ್ಲಿಆದೀಹಿ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಕತಂ।
Anumoditvāti tehi tadā pasutapuññassa anumodanavasena tesaṃ dhammakathaṃ katvā. Sunidhavassakārāpi ‘‘yā tattha devatā āsuṃ, tāsaṃ dakkhiṇamādise’’ti bhagavato vacanaṃ sutvā devatānaṃ pattiṃ adaṃsu. Taṃ gotamadvāraṃ nāma ahosīti tassa nagarassa yena dvārena bhagavā nikkhami, taṃ gotamadvāraṃ nāma ahosi. Gaṅgāya pana uttaraṇatthaṃ anotiṇṇattā gotamatitthaṃ nāma nāhosi. Pūrāti puṇṇā. Samatittikāti taṭasamaṃ udakassa tittā bharitā. Kākapeyyāti tīre ṭhitakākehi pātuṃ sakkuṇeyyaudakā. Dvīhipi padehi ubhatokūlasamaṃ paripuṇṇabhāvameva dasseti. Uḷumpanti pāragamanatthāya dārūni saṅghāṭetvā āṇiyo koṭṭetvā kataṃ. Kullanti veḷudaṇḍādike valliādīhi bandhitvā kataṃ.
ಏತಮತ್ಥಂ ವಿದಿತ್ವಾತಿ ಏತಂ ಮಹಾಜನಸ್ಸ ಗಙ್ಗೋದಕಮತ್ತಸ್ಸಪಿ ಕೇವಲಂ ತರಿತುಂ ಅಸಮತ್ಥತಂ, ಅತ್ತನೋ ಪನ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಚ ಅತಿಗಮ್ಭೀರವಿತ್ಥತಂ ಸಂಸಾರಮಹಣ್ಣವಂ ತರಿತ್ವಾ ಠಿತಭಾವಞ್ಚ ಸಬ್ಬಾಕಾರತೋ ವಿದಿತ್ವಾ ತದತ್ಥಪರಿದೀಪನಂ ಇಮಂ ಉದಾನಂ ಉದಾನೇಸಿ।
Etamatthaṃviditvāti etaṃ mahājanassa gaṅgodakamattassapi kevalaṃ tarituṃ asamatthataṃ, attano pana bhikkhusaṅghassa ca atigambhīravitthataṃ saṃsāramahaṇṇavaṃ taritvā ṭhitabhāvañca sabbākārato viditvā tadatthaparidīpanaṃ imaṃ udānaṃ udānesi.
ತತ್ಥ ಅಣ್ಣವನ್ತಿ ಸಬ್ಬನ್ತಿಮೇನ ಪರಿಚ್ಛೇದೇನ ಯೋಜನಮತ್ತಂ ಗಮ್ಭೀರಸ್ಸ ಚ ವಿತ್ಥತಸ್ಸ ಚ ಉದಕಟ್ಠಾನಸ್ಸೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ। ಸರನ್ತಿ ಸರಿತ್ವಾ ಗಮನತೋ ಇಧ ನದೀ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾ। ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ – ಯೇ ಗಮ್ಭೀರವಿತ್ಥತಂ ಸಂಸಾರಣ್ಣವಂ ತಣ್ಹಾಸರಿತಞ್ಚ ತರನ್ತಿ, ತೇ ಅರಿಯಮಗ್ಗಸಙ್ಖಾತಂ ಸೇತುಂ ಕತ್ವಾನ ವಿಸಜ್ಜ ಪಲ್ಲಲಾನಿ ಅನಾಮಸಿತ್ವಾವ ಉದಕಭರಿತಾನಿ ನಿನ್ನಟ್ಠಾನಾನಿ, ಅಯಂ ಪನ ಇದಂ ಅಪ್ಪಮತ್ತಕಂ ಉದಕಂ ತರಿತುಕಾಮೋ ಕುಲ್ಲಞ್ಹಿ ಜನೋ ಪಬನ್ಧತಿ ಕುಲ್ಲಂ ಬನ್ಧಿತುಂ ಆಯಾಸಂ ಆಪಜ್ಜತಿ। ತಿಣ್ಣಾ ಮೇಧಾವಿನೋ ಜನಾತಿ ಅರಿಯಮಗ್ಗಞಾಣಸಙ್ಖಾತಾಯ ಮೇಧಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತತ್ತಾ ಮೇಧಾವಿನೋ ಬುದ್ಧಾ ಚ ಬುದ್ಧಸಾವಕಾ ಚ ವಿನಾ ಏವ ಕುಲ್ಲೇನ ತಿಣ್ಣಾ ಪರತೀರೇ ಪತಿಟ್ಠಿತಾತಿ।
Tattha aṇṇavanti sabbantimena paricchedena yojanamattaṃ gambhīrassa ca vitthatassa ca udakaṭṭhānassetaṃ adhivacanaṃ. Saranti saritvā gamanato idha nadī adhippetā. Idaṃ vuttaṃ hoti – ye gambhīravitthataṃ saṃsāraṇṇavaṃ taṇhāsaritañca taranti, te ariyamaggasaṅkhātaṃ setuṃ katvāna visajja pallalāni anāmasitvāva udakabharitāni ninnaṭṭhānāni, ayaṃ pana idaṃ appamattakaṃ udakaṃ taritukāmo kullañhi jano pabandhati kullaṃ bandhituṃ āyāsaṃ āpajjati. Tiṇṇā medhāvino janāti ariyamaggañāṇasaṅkhātāya medhāya samannāgatattā medhāvino buddhā ca buddhasāvakā ca vinā eva kullena tiṇṇā paratīre patiṭṭhitāti.
ಛಟ್ಠಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Chaṭṭhasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಉದಾನಪಾಳಿ • Udānapāḷi / ೬. ಪಾಟಲಿಗಾಮಿಯಸುತ್ತಂ • 6. Pāṭaligāmiyasuttaṃ
