| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
१३. पाटलियसुत्तवण्णना
13. Pāṭaliyasuttavaṇṇanā
३६५. तेरसमे दूतेय्यानीति दूतकम्मानि पण्णानि चेव मुखसासनानि च। पाणातिपातञ्चाहन्ति इदं कस्मा आरद्धं? न केवलं अहं मायं जानामि, अञ्ञम्पि इदञ्चिदञ्च जानामीति सब्बञ्ञुभावदस्सनत्थं आरद्धं। सन्ति हि, गामणि, एके समणब्राह्मणाति इदं सेससमणब्राह्मणानं लद्धिं दस्सेत्वा तस्सा पजहापनत्थं आरद्धं।
365. Terasame dūteyyānīti dūtakammāni paṇṇāni ceva mukhasāsanāni ca. Pāṇātipātañcāhanti idaṃ kasmā āraddhaṃ? Na kevalaṃ ahaṃ māyaṃ jānāmi, aññampi idañcidañca jānāmīti sabbaññubhāvadassanatthaṃ āraddhaṃ. Santi hi, gāmaṇi, eke samaṇabrāhmaṇāti idaṃ sesasamaṇabrāhmaṇānaṃ laddhiṃ dassetvā tassā pajahāpanatthaṃ āraddhaṃ.
माली कुण्डलीति मालाय माली, कुण्डलेहि कुण्डली। इत्थिकामेहीति इत्थीहि सद्धिं कामा इत्थिकामा, तेहि इत्थिकामेहि। आवसथागारन्ति कुलघरस्स एकस्मिं ठाने एकेकस्सेव सुखनिवासत्थाय कतं वासागारं। तेनाहं यथासत्ति यथाबलं संविभजामीति तस्साहं अत्तनो सत्तिअनुरूपेन चेव बलानुरूपेन च संविभागं करोमि। अलन्ति युत्तं। कङ्खनिये ठानेति कङ्खितब्बे कारणे। चित्तसमाधिन्ति तस्मिं धम्मसमाधिस्मिं ठितो त्वं सह विपस्सनाय चतुन्नं मग्गानं वसेन चित्तसमाधिं सचे पटिलभेय्यासीति दस्सेति। अपण्णकताय मय्हन्ति अयं पटिपदा मय्हं अपण्णकताय अनपराधकताय एव संवत्ततीति अत्थो। कटग्गाहोति जयग्गाहो।
Mālī kuṇḍalīti mālāya mālī, kuṇḍalehi kuṇḍalī. Itthikāmehīti itthīhi saddhiṃ kāmā itthikāmā, tehi itthikāmehi. Āvasathāgāranti kulagharassa ekasmiṃ ṭhāne ekekasseva sukhanivāsatthāya kataṃ vāsāgāraṃ. Tenāhaṃ yathāsatti yathābalaṃ saṃvibhajāmīti tassāhaṃ attano sattianurūpena ceva balānurūpena ca saṃvibhāgaṃ karomi. Alanti yuttaṃ. Kaṅkhaniye ṭhāneti kaṅkhitabbe kāraṇe. Cittasamādhinti tasmiṃ dhammasamādhismiṃ ṭhito tvaṃ saha vipassanāya catunnaṃ maggānaṃ vasena cittasamādhiṃ sace paṭilabheyyāsīti dasseti. Apaṇṇakatāyamayhanti ayaṃ paṭipadā mayhaṃ apaṇṇakatāya anaparādhakatāya eva saṃvattatīti attho. Kaṭaggāhoti jayaggāho.
अयं खो, गामणि, धम्मसमाधि, तत्र चे त्वं चित्तसमाधिं पटिलभेय्यासीति एत्थ धम्मसमाधीति दसकुसलकम्मपथधम्मा, चित्तसमाधीति सह विपस्सनाय चत्तारो मग्गा। अथ वा ‘‘पामोज्जं जायति, पमुदितस्स पीति जायती’’ति (अ॰ नि॰ ५.२६) एवं वुत्ता पामोज्जपीतिपस्सद्धिसुखसमाधिसङ्खाता पञ्च धम्मा धम्मसमाधि नाम, चित्तसमाधि पन सह विपस्सनाय चत्तारो मग्गाव। अथ वा दसकुसलकम्मपथा चत्तारो ब्रह्मविहारा चाति अयं धम्मसमाधि नाम, तं धम्मसमाधिं पूरेन्तस्स उप्पन्ना चित्तेकग्गता चित्तसमाधि नाम। एवं त्वं इमं कङ्खाधम्मं पजहेय्यासीति एवं त्वं इमस्मिं वुत्तप्पभेदे धम्मसमाधिस्मिं ठितो सचे एवं चित्तसमाधिं पटिलभेय्यासि, एकंसेनेतं कङ्खं पजहेय्यासीति अत्थो। सेसं सब्बत्थ वुत्तनयमेवाति।
Ayaṃ kho, gāmaṇi, dhammasamādhi, tatra ce tvaṃ cittasamādhiṃ paṭilabheyyāsīti ettha dhammasamādhīti dasakusalakammapathadhammā, cittasamādhīti saha vipassanāya cattāro maggā. Atha vā ‘‘pāmojjaṃ jāyati, pamuditassa pīti jāyatī’’ti (a. ni. 5.26) evaṃ vuttā pāmojjapītipassaddhisukhasamādhisaṅkhātā pañca dhammā dhammasamādhi nāma, cittasamādhi pana saha vipassanāya cattāro maggāva. Atha vā dasakusalakammapathā cattāro brahmavihārā cāti ayaṃ dhammasamādhi nāma, taṃ dhammasamādhiṃ pūrentassa uppannā cittekaggatā cittasamādhi nāma. Evaṃ tvaṃ imaṃ kaṅkhādhammaṃ pajaheyyāsīti evaṃ tvaṃ imasmiṃ vuttappabhede dhammasamādhismiṃ ṭhito sace evaṃ cittasamādhiṃ paṭilabheyyāsi, ekaṃsenetaṃ kaṅkhaṃ pajaheyyāsīti attho. Sesaṃ sabbattha vuttanayamevāti.
गामणिसंयुत्तवण्णना निट्ठिता।
Gāmaṇisaṃyuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya / १३. पाटलियसुत्तं • 13. Pāṭaliyasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / १३. पाटलियसुत्तवण्णना • 13. Pāṭaliyasuttavaṇṇanā
